What really happened during the Attica Prison Rebellion - Orisanmi Burton

Translator: A B Reviewer: Sanntint Tint

“We are men.

ငါတို့ဟာ လူတွေဖြစ်တယ်။

We are not beasts and we do not intend to be beaten or driven as such...

သားရဲတိရစ္ဆာန်တွေလို အရိုက်ခံ၊ အခိုင်းခံရဖို့ မဟုတ်ဘူး။

What has happened here is but the sound before the fury

ဒီမှာ ဖြစ်ခဲ့တာတွေဟာ ဖိနှိပ်ခံတို့ရဲ့

of those who are oppressed.”

ဒေါသထက် ရင်တွင်းစကားသံတွေဖြစ်တယ်။

These words were spoken during the 1971 Attica Prison Rebellion

ဒီစကားတွေကို ၁၉၇၁ခုနှစ် အက်တိကာ အကျဉ်းထောင် ပုန်ကန်မှုမှာ

by one of its leaders, Elliott Barkley.

ခေါင်းဆောင်တွေထဲကတစ်ဦးဖြစ်တဲ့ အဲလိရက်ဘာ့ခ်လေ ကပြောကြားခဲ့ပါတယ်

At the time, Attica prison was severely overcrowded.

အဲဒီအချိန်တုန်းက အက်တီကာအကျဉ်းထောင်ဟာ အလွန့်အလွန်လူပြည့်ကျပ်နေခဲ့ပါတယ်။

Its majority Black and Latino population faced constant physical and verbal abuse.

လူများစုဖြစ်တဲ့လူမည်းနဲ့လက်တင်လူမျိုးတွေဟာ ကိုယ်အားနှုတ်အားအမြဲတစေ နှိပ်စက်ခံကြရပါတယ်

All prison guards were white.

ထောင်စောင့်တွေကတော့လူဖြူတွေပါ

Some were members of white supremacist hate groups.

တချို့က လူဖြူလူမျိုးကြီးဝါဒမုန်းတီးရေး အဖွဲ့ဝင်များဖြစ်ပါတယ်။

Guards threw away letters that weren’t written in English

ထောင်စောင့်တွေက အင်္ဂလိပ်ဘာသာနဲ့ရေးထားတာ မဟုတ်တဲ့စာတွေဆို လွှတ်ပစ်ပြီး

and prohibited Muslim religious services.

မူဆလင်ဘာသာရေးဝန်ဆောင်မှုတွေကို တားမြစ်တယ်

They punished white prisoners for fraternizing with non-white men.

လူဖြူအကျဉ်းသားတွေကို လူဖြူမဟုတ်တဲ့သူတွေနဲ့ နှင့်မိတ်ဖွဲ့ရင် အပြစ်ပေးခဲ့ကြတယ်။

Prisoners were allowed one shower a week and one roll of toilet paper a month.

အကျဉ်းသားတွေက တစ်ပတ်တစ်ခါပြရေချိုးရပြီး တစ်လမှာ အိမ်သာသုံးစက္ကူတစ်လိပ်ပဲရကြတယ်

Among those imprisoned at Attica were Elliott Barkley, Frank Smith,

အက်တိကာထောင်မှာအကျဉ်းကျနေသူတချို့ကတော့ အဲလိရက်ဘာ့ခ်လေ၊ ဖရန့်ခ်စမစ် နဲ့

and Herbert X. Blyden.

ဟာဘတ်အက်စ်ဘလိုက်ဒန် တို့ဖြစ်ပါတယ်

“I’m dying here little by little every day...” Barkley wrote his mother.

“ကျွန်တော်ဒီမှာတစ်ရက်တစ်ရက်သေဖို့နီးနေပြီ” ဘာ့ကလေက သူ့အမေထံစာရေးခဲ့တယ်

အမေက အာဏာပိုင်တွေကိုဆက်သွယ်ခဲ့ပေမဲ့ ဘာမှပြောင်းလဲမသွားပါဘူး

She contacted authorities, but nothing changed.

He began writing a book about life at Attica.

သူက အက်တီကာအကျဉ်းထောင်ကဘဝကို စာအုပ်ရေးဖို့စတင်ခဲ့ပါတယ်

Meanwhile, Smith worked a position called the “warden’s laundry boy”

အဲဒွအချိန်မှာစမစ်က ထောင်စောင့်ရဲ့ အဝတ်လျှော်ပေး ရတဲ့နေရာမှာ လုပ်ပေးရတယ်

for 30 cents day.

တစ်နေ့ကို ၃၀ဆင့် အတွက်ပေါ့။

His grandmother had been enslaved.

သူ့အဖွားကကျွန်ဖြစ်ခဲ့ဖူးတယ်

Because Smith and others were treated as less-than-human

စမစ်နဲ့ ကျန်သူတွေဟာ ထောင်စောင့်တွေရဲ့ လူလိုဆက်ဆံခြင်းမခံရတာကြောင့်

at the will of their keepers, they viewed prison as an extension of slavery.

ထောင်ကို ကျွန်စနစ်တိုးချဲ့ရေးလို့ မြင်လာကြတယ်

And Blyden had participated in prison strikes and rebellions.

ဘလိုက်ဒန်က ထောင်တွင်းဆန္ဒပြပွဲတွေ၊ ပုန်ကန်မှုတွေမှာ ပါဝင်ခဲ့ဖူးတယ်

He and others saw the violence of prison as symptomatic of a societal problem

သူနဲ့တခြားသူတွေဟာထောင်တွင်းအကြမ်းဖက်မှုကို လူ့အဖွဲ့အစည်းပြသနာရဲ့လက္ခဏာလို့ ရှုမြင်တယ်

where individuals are denied justice based on their class and race.

လူတစ်ဦးချင်းစီကိုသူ့ရဲ့ အဆင့်အတန်း၊လူမျိုး ပေါ်လိုက်ပြီး ခွဲခြားခံနေရခြင်းကြောင့်ပါ

They felt people shouldn’t be stripped of their rights to health and dignity

သူတို့ဟာ ထောင်ကျနေတာကြောင့် ကျန်းမာရေးနဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာပိုင်းဆိုင်ရာအခွင့်အရေးတွေ

upon being sentenced.

ဖြတ်တောက်မခံရသင့်ဘူးလို့ ခံစားခဲ့ရပါတယ်

Instead, resources should go towards meeting people’s basic needs

အဲ့ဒီအစားအရင်းအမြစ်တွေကို လူတွေရဲ့ အခြေခံလိုအပ်ချက်တွေကိုဖြည့်ဖို့သုံးသင့်တယ်

to prevent crime in the first place.

ဒါမှ ရာဇဝတ်မှုတွေ တားဆီးပြီးသားဖြစ်မှာပါ

In the summer of 1971, Blyden co-founded the Attica Liberation Faction.

၁၉၇၁ခုနွေရာသီမှာ အက်တိကာလွတ်မြောက်ရေးအဖွဲ့ ကို ဘလိုက်ဒန်က ပူးတွဲတည်ထောင်ခဲ့ပါတယ်

The group compiled a manifesto

အဖွဲ့ကစာတမ်းတစ်စောင်ပြုစုခဲ့ပြီး

and petitioned Corrections Commissioner Russell Oswald

ပြင်ဆင်ရေးကော်မရှင်နာ ရက်ဆဲအော့စ်ဝေါ့နဲ့ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး နယ်ဆန်ရောကီဖဲလားထံ

and Governor Nelson Rockefeller for better treatment.

ပိုကောင်းကောင်းဆက်ဆံခံရဖို့ အသနားခံစာတင်ခဲ့ပါတယ်

Though largely ignored, they continued organizing.

အကြီးအကျယ်လစ်လျှူရှုခံရပေမဲ့ သူတို့က ဆက်ပြီးစည်းရုံးခဲ့ကြတယ်

After activist George Jackson was killed at a California prison,

ကယ်လီဖိုးနီယားအကျဉ်းထောင်တစ်ခုမှာ တက်ကြွ လှုပ်ရှားသူဂျော့ဂျက်ဆင် အသတ်ခံရပြီးနောက်

700 men at Attica participated in a silent fast.

အက်တီကာအကျဉ်းသား၇၀၀ဟာ အစာအငတ်ခံ အသံတိတ် ဆန္ဒပြခဲ့ကြတယ်

Just weeks later, on September 9th, a spontaneous uprising began.

ရက်သတ္တပတ်အနည်းငယ်အကြာ စက်တင်ဘာ၉ရက်မှာ အလိုလျောက်ပဲ လူထုအုံကြွမှု စတင်လာခဲ့ပါတယ်

A group of prisoners overpowered guards, sparking the Attica Rebellion.

အကျဉ်းသားတစ်စုကထောင်စောင့်တွေကိုအင်အားသုံး အနိုင်ယူရာမှ အက်တိကာပုန်ကန်မှုစတင်ခဲ့ပါတယ်

Prisoners broke windows, started fires, and captured supplies.

အကျဉ်းသားတွေက ပြတင်းပေါက်တွေခွဲ၊ မီးရှို့၊ ရိက္ခာတွေကိုယူကြတယ်

They beat many guards.

ထောင်စောင့်တော်တော်များများကို ရိုက်ကြတယ်

One of them, William Quinn, would die from his injuries.

အစောင့်တစ်ယောက်ဖြစ်တဲ့ ဝီလီယမ်ကွင်းဟာ အဲ့ဒဏ်ရာကြောင့်ဘဲသေဆုံးခဲ့ပါတယ်

Soon, over 1,200 prisoners had assembled in the yard with 42 hostages,

မကြာခင်မှာအကျဉ်းသား၁၂၀၀ကျော်ဟာ ဓားစာခံ ၄၂ ယောက်နဲ့ခြံထဲမှာစုဝေးပြီး

preparing to demand change.

အပြောင်းအလဲကိုတောင်းဆိုဖို့ပြင်ကြတယ်

They established a medical bay, delegated men to prepare and ration food,

သူတိူ့က ဆေးကုခန်းဖွင့်ပြီး အစားအသောက် ပြင်ဆင်ခွဲတမ်းချဖို့ ကိုယ်စားလှယ်ထားတယ်

protected and sheltered guards, and elected a negotiating committee.

အစောင့်တွေကို ကာကွယ်ပေးပြီးနေဖို့ပေးတယ်။ ညှိနှိုင်းရေးကော်မတီကိုရွေးချယ်တယ်

They appointed Blyden chief negotiator, Smith as security chief,

ဘလိုက်ဒန်ကိုညှိနှိုင်းရေးမှူးချုပ်ခန့်တယ်၊ စမစ်ကို လုံခြုံရေးအကြီးအကဲအဖြစ်၊

and Barkely as a speaker.

ဘာကလေကိုတော့ မိန့်ခွန်းပြောဖို့ခန့်တယ်

Later that day, Barkley presented their demands to the press.

အဲဒီနေ့မှာပဲ ဘာကလေကသူတို့ရဲ့ တောင်းဆိုချက်တွေကိုစာနယ်ဇင်းထံ ချပြပါတယ်

When his mother saw him on TV, she was terrified.

သူ့အမေက သူ့ကိုတီဗီမှာတွေ့တော့ တော်တော်လန့်သွားတယ်

He was just days from being released.

တကယ်ဆိုသူကလွတ်ဖို့ရက်နီးနေပြီလေ

But she believed authorities would want retribution.

သူ့အမေက အာဏာပိုင်တွေ အပြစ်ပေးချင်လောက်တယ်လို့ယုံနေပါပြီ

Over the next four days, prisoners held negotiations with officials.

နောက်ထပ်လေးရက်ပြီးနောက်မှာ အကျဉ်းသားတွေက အာဏာပိုင်တွေနဲ့ ဆွေးနွေးပါတယ်

They called for a minimum wage, rehabilitation programs,

အနည်းဆုံးလုပ်ခလစာ၊ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအစီအစဉ်တွေ၊

better education, and more.

ပိုကောင်းတဲ့ပညာရေး စတာတွေဖို့ ဆွေးနွေးခဲ့တယ်။

They promised all remaining hostages would be safe

ဓားစာခံတွေကို လုံခြုံစေရပါမယ်လို့ ကတိပေးခဲ့တယ်

if they were given amnesty for crimes committed during the uprising.

အရေးတော်ပုံအတွင်းကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ရာဇ၀တ်မှု အတွက်လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ရရင်ပေါ့

Meanwhile, Governor Rockefeller began crisis talks with President Nixon.

အဲဒီအချိန်မှာ ထောင်မှူးရော့ခ်ဖဲလားက သမ္မတနစ်ဆင်နဲ့ စကားအချေအတင်တွေစလာပါတယ်

The president told his chief of staff that the rebellion should be quelled

သမ္မတက သူ့ရဲ့ဝန်ထမ်းအကြီးအကဲကို ပုန်ကန်မှုကိုနှိမ်နင်းရမယ်

နောက်လူမည်းတတ်ကြွလှူပ်ရှားသူတွေဖို့ နမူနာပြရမယ် လို့ဆိုပါတယ်

to set an example for other Black activists.

Commissioner Oswald announced he’d meet a number of the demands,

ကော်မရှင်နာအော့စ်ဝေါ့က တောင်းဆိုချက် အများစုကိုတော့ဖြည့်ဆည်းမယ်

but refused to guarantee amnesty.

လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ကိုတော့ အာမမခံနိုင် ကြောင်းငြင်းခဲ့တယ်

Prisoners refused to surrender.

အကျဉ်းသားတွေက လက်နက်ချဖို့ငြင်းတယ်

As warnings of an imminent siege mounted,

အနီးကပ်ဝိုင်းထားပြီဆိုတဲ့ သတိပေးသံနီးလာတာနဲ့အမျှ

they threatened to kill 8 hostages if attacked.

သူတို့ကဓားစာခံ ၈ယောက်ကိုသတ်ပစ်မယ်လို့ ခြိမ်းခြောက်ပါတော့တယ်

Nevertheless, Rockefeller ordered troops to retake the prison.

ဒါပေမဲ့ ရော့ခ်ဖဲလာက တပ်ကို ထောင်ပြန်သိမ်းဖို့ အမိန့်ပေးခဲ့ပါတယ်

Helicopters tear-gassed the yard.

ဟယ်လီကော်ပတာနဲ့ မျက်ရည်ယိုဗုံးကျဲတယ်

Troopers shot over 2,000 rounds of ammunition,

လက်နက်ခဲယမ်းတွေနဲ့ အချက်၂၀၀၀‌ကျော်ပစ်တယ်

killing 29 prisoners and 10 guards, and wounding many others.

အကျဉ်းသား၂၉ယောက်နဲ့ အစောင့်၁၀ယောက် သေစေခဲ့ပြီး အများအပြားဒဏ်ရာရစေခဲ့တယ်

Witnesses say troopers found Barkley and shot him in the back.

တပ်က ဘာ့ကလေကိုမြင်ပြီး နောက်ကျောကို ပစ်လိုက်တာလို့ မျက်မြင်သက်သေတွေကဆိုပါတယ်

Officers stripped surviving men naked, tortured them,

အသက်ရှင်ကျန်တဲ့ ထောင်သားတွေကို ဝတ်လစ်စလစ်ထားတာ၊ နှိပ်စက်တာ

and deprived them of medical attention.

ဆေးကုခွင့်မပေးတာတွေလုပ်ခဲ့တယ်

Blyden was starved for days.

ဘလိုက်ဒန်ကို ရက်တွေကြာအောင် အစာမကျွေးဘဲထားတယ်

Smith was sexually violated, burned with cigarettes,

စမစ်ကို လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာစော်ကားတယ် စီးကရက်မီးတွေနဲ့တို့တယ်

dragged into isolation, and beaten.

တိုက်ပိတ်တယ်၊ ရိုက်တယ်

Directly after the attack, Governor Rockefeller thought prisoners

တိုက်ခိုက်မှုပြီးနောက် ထောင်မှူးရော့ခ်ဖဲလားက ထောင်သားတွေဟာ

were responsible for the deaths of the 10 guards.

အစောင့်၁၀ဦးသေဆုံးမှုအတွက် တာဝန်ရှိတယ်လို့ တွေးပြီး

လှပတဲ့စစ်ဆင်ရေး လို့တောင် နာမည်ပေးလိုက်ပါသေးတယ်

He called it “a beautiful operation.”

President Nixon congratulated Rockefeller and told his chief of staff

သမ္မတနစ်ဆင်က ရော့ခ်ဖဲလားကိုဂုဏ်ပြု ချီးကျူးပြီး ထောင်ပိုင်နဲ့ သူ့ငယ်သားတွေကို

ပြသနာအရင်းအမြစ်ကိုဖြတ်ပစ်ဖို့ နည်းနည်း သတ်ပြဖို့ပဲလိုတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

that the way to stop “radicals” was to “kill a few.”

But autopsies soon confirmed that prisoners

ဒါပေမဲ့မကြာခင်မှာပဲ ခွဲစိတ်စစ်ဆေးမှူရလဒ်အရ အကျဉ်းသားတွေက

hadn’t killed any guards during the attack, as threatened.

အစောင့်တွေကိုသတ်တာမဟုတ်ဘဲ

အစိုးရတပ်က သတ်ခဲ့ကြောင်း အတည်ပြုခဲ့ပါတယ်

Government forces had.

Nixon told Rockefeller to stand his ground.

နစ်ဆင်က ရော့ခ်ဖဲလာကို မလုပ်ခဲ့ကြောင်း ငြင်းဖို့ ပြောတယ်

Those who survived the massacre continued fighting for revolutionary change.

အစုလိုက်အပြုံလိုက်သတ်ပွဲမှာ အသက်ရှင်ကျန် ခဲ့သူတွေက အပြောင်းအလဲအတွက်ဆက်လက်တိုက်ကြတယ်

Long after being released,

ထောင်ကလွတ်တာကြာပြီးနောက်

Smith and Blyden campaigned for social justice and prison abolition.

စမစ်နဲ့ ဘလိုက်ဒန်ဟာ သာတူညီမျှရေးနဲ့ ထောင်ဖျက်သိမ်းရေး

The demands men made at Attica in 1971

၁၉၇၁ ခု အက်တိကာအကျဉ်းသားတွေရဲ့ တောင်းဆိုချက်တွေဟာ

remain at the core of ongoing protests— within and beyond prison walls.

ထောင်တွင်းဆန္ဒပြပွဲတွေရဲ့ ပင်တိုင်အဖြစ် ဆက်လက်ကျန်ရှိနေဆဲပါပဲ။