How do glasses help us see? - Andrew Bastawrous and Clare Gilbert

Translator: Ramyar Abdullah Reviewer: Ahmed Yousify

Almost 2000 years ago,

،نزیکەی ۲٠٠٠ ساڵ پێش ئێستا

the Roman philosopher Seneca peered at his book through a glass of water.

سێنێکا، فەیلەسوفی ڕۆمی، ،لە پەرداخێکەوە سەیری پەرتوکەکی کرد

Suddenly, the text below was transformed.

.لەناکاو نووسینی کتێبەکە گۆڕا

The words magically became clear.

ووشەکان بەشێوەیەکی .سەسورهێنەر ڕوونتر دەرکەوتن

But it wasn't until a millennium later that that same principle

بەڵام ئەوە بوو هەزار ساڵی تری خایاند بۆ

would be used to create the earliest glasses.

.داهێنانی چاویلکە لەسەر هەمان بنەما

Today, glasses can help millions of people with poor vision

ئەمرۆ، چاویلکە چارەسەری بۆ ملیۆنان خەلک کردوە کە لاوازی بیناییان هەیە

due to uncorrected refractive errors.

.بەهۆی ناڕێکی لە شکانەوەی ڕوناکی

The key to understanding what that means lies with the term refraction,

بۆ تێگەشتن لەمە ،پێویستە یەکەمجار لە چەمکی شکانەوە بگەین

the ability of a transparent medium, like glass,

کە توانای ناوەندێکی ڕوونە، وەک شووشە

water,

،ئاو

or the eye to change the direction of light passing through it.

یان چاو بۆ گۆڕینی ئاراستەی .ڕووناکی تێپەڕبوو پێیدا

The eye has two main refractive surfaces:

:چاو دوو ڕووی شکێنەری ڕووناکی هەیه

the cornea and the lens.

.کۆڕنیە و هاوێنە

Ideally, these surfaces work together

ئەم دوو ڕووە بەشێوەیەکی ئاسایی پێکەوە کار دەکەن

to refract light in a way that accurately focuses light onto the retina,

تاکو ڕووناکی بە ڕێکی بشکێننەوە سەر تۆڕی چاو

the layer of light-sensitive tissue at the back of the eye

کە چینێکی هەستیارە بە ڕووناکی لە پاشەوەی چاو

that works with the brain to give rise to vision.

وە لەگەڵ دەماخ کاردەکات .تاکو ببینین

But many people develop refractive errors,

بەڵام زۆر کەس توشی ناڕێکی لە شکاندنەوەی ڕووناکی دەبن

either during childhood as their eyes are growing,

یان لە تەمەنی منداڵیدا ،کە چاویان گەشەدەکات

or in later life as their eyes age.

.یاخود دواتر، کە چاویان بەساڵادا دەچێت

Imperfections in the cornea and lens

ناڕێکی لە کۆڕنیە و هاوێنە

cause refracted light to be focused in front of or behind the retina,

وادەکات ڕووناکی شکاوە چڕببێتەوە لە پێش یان دواوەی تۆڕی چاو

making images appear blurry.

.کە وادەکات وێنەکە لێڵ بێت

People with refractive errors can still see color,

،کەسانی توشبوو هێشتا توانای بینینی ڕەنگ

movement,

،جوڵە

and light,

،و ڕووناکیان هەیە

but the details of what they're looking at are out of focus.

بەڵام ئەو شتانەی سەیریان .دەکەن لێڵ و ناڕوونن

People experience refractive errors in different ways,

خەڵکی بەشێوەی جیاجیا توشی ناڕێکی لە شکاندنەوەی ڕووناکی دەبن

owing to differences in their eyes.

.بەهۆی بوونی جیاوازی لە چاوەکانیاندا

In some, light refracts too much,

،لە هەندێک کەس ڕووناکی زۆر دەشکێتەوە

and in others, too little.

.لەوانی تر زۆر کەم

Eyes with a focal point in front of the retina are called myopic,

ئەو چاوانەی کە ڕووناکی دەشکێنەوە ،"پێش تۆرە پێیان دەوترێ "مایوپیک

or short-sighted.

.یاخود نزیک بین

They can see close objects clearly,

،ئەوانە دەتوانن شتی نزیک بە ڕوونی ببینن

but those far away are out of focus.

.بەڵام هی دوور ناتوانن بە ڕوونی ببینن

But when the focus point is behind the retina,

بەڵام کاتێک ڕووناکی چڕده‌بێته‌وه‌ پشت تۆڕە

people are hyperopic, or long-sighted.

.ئەو کەسانه پێیان دەوترێ دوور بین

For them, objects close up are unfocused,

،کە بۆیان شتی نزیک ناڕوونە

but distant objects are crystal clear.

.بەڵام هی دوور زۆر ڕوونە

Finally, some people have a cornea with a non-spherical shape

هەروەها هەندێک خەڵک هەن کە کۆڕنیەیان شێوە گۆیی نییە

that causes astigmatism,

،ئەمەش دەبێتە هۆی ئەستیگماتیزم

a form of out-of-focus vision that makes all objects seem blurred,

کە جۆرێکە لە ناڕێکی لە بینین وە هەموو شتێک ،ناڕوون دەڕدەکەوێت لە پێش چاو

whether close or far.

.دووربێت یان نزیک

As we age, our eyes face new challenges.

لەگەڵ بەساڵاچوون .چاو بەرنگاری گۆڕانی نوێ دەبێتەوە

When we're young, the lens of the eye is flexible

کاتێک گەنجین هاوێنەی چاومان توانای گونجانیان هەیە

and can change shape to bring images into focus,

وە دەتوانێت شێوەی خۆی بگۆڕێت ،تاكو ڕوون ببینین

something called accommodation.

.شتێکە پێی دەڵێن خۆ گونجاندن

This keeps objects in focus when we shift our gaze from far to near.

ئەمە شتەکان بە ڕوونی دەهێڵێتەوە کاتێک .تێڕوانینمان لە دوورەوە بۆ نزیک دەگۆڕین

But as we get older, the lens becomes less flexible,

بەڵام لەگەڵ بەساڵاچوون هاوێنەکان ،کەمتر توانای گونجانیان دەبێت

and can't change shape when we want to look at near objects.

وە ناتوانن شێوەیان بگۆڕن کاتێک .بمانەوێ سەیری شتێکی نزیک بکەین

This is called presbyopia,

،ئەمەش پێیدەڵێن پیر بینی

and it affects adults starting around the age of 40 years.

وە ئەمەش لەنزیک تەمەنی .٤٠ ساڵیەوە دەستپێدەکات

Myopia,

hyperopia,

،نزیک بینی

،دوور بینی

astigmatism,

،ئەستیگماتیزم

and presbyopia.

.و پیر بینی

Each of these is a refractive error.

.هەریەک لەمانە جۆرێکن لە ناڕێکی لە شکانەوە

Nowadays we can fix them all with glasses or contact lenses,

لە ئێستادا ئەمانە دەتوانرێن چارەسەربکرێن ،بە چاویلکە یان هاوێنەی لکاو

which work by refocusing light so it strikes the retina precisely.

کەوا لە ڕووناکی دەکەن بەشێوەیەکی .ڕێک بشکێتەوە سەر تۆڕی چاو

It's even possible to correct vision with surgery

وە بەهۆی نەشتەرگەریشه‌وه‌ دەتوانرێت چارەسەری بۆ بکرێت

using lasers that change the shape of the cornea

بە بەکارهێنانی لەیزەر بۆ گۆڕینی شێوەی کۆڕنیە و

and alter its refractive properties.

.وە گۆڕین لە شێوازی شکاندنەوەی

But glasses remain the most popular.

له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا هەر چاویلکە .زۆرتر به‌كاردێت

By using carefully crafted lenses

بە بەکارهێنانی هاوێنەی گونجاو

to steer light to exactly the right spot on the retina,

كه‌ ڕووناكی بشكێنێته‌وه‌ سه‌ر ،خاڵێكی دروست له‌سه‌ر تۆڕه‌

a person's clear vision can be restored.

.دەتوانێت بینایی بۆ کەسەکە بگەڕێنێتەوە

We've come a long way since Seneca's discovery

گۆڕانی زۆر ڕوویداوە لەوەتەی دۆزینەوەکەی سێنیکا و

and the crude glasses of yesteryear.

.وه‌ بەسەر ئەوجۆرە چاویلکە سادانەی پێشتریش

In 1727, a British optician named Edward Scarlett

لە ۱۷۲۷ بیناییسازی بەڕیتانی ئێدوارد سکارلێت

developed the modern style of glasses

شێوازێکی تازەی لە چاویلکە داهێنا

which are kept in place with arms which hook over each ear.

کە جێگیر دەبێت لە شوێنی خۆی .بەهۆی ڕاگرێک لەسەر گوێچکەکان

Today's glasses take their inspiration from that design,

،چاویلکەکانی ئەمرۆ لەو شێوازەوە دادەتاشرێن

but they're also much more precise and personal.

.بەڵام زۆر وردتر و تایبەتترن

Each pair is tailored for an individual to bring out their unique powers of sight.

هەر چاویلکەیەک له‌سه‌ر شێوازێکی خوازراو بە .کەسەکە دروست دەکرێت بۆ گێڕانەوەی بینایی

So if you're one of the 500 million people with a problem with close or far vision,

هەر بۆیە گەر تۆ یەکێکی لەو ٥٠٠ ملیۆن کەسەی ،کە کێشی بینینیان هەیە لەگەل دوور یان نزیک

or both,

،یان هەردوکیان

there's a pair of glasses out there waiting to reveal a whole new world

ئەوا بزانە چاویلکەیەک چاوەڕێت دەکا تاکو پەردە لەسەر جیهانێکی نوێ لابدا بۆت

that's hiding in plain view.

.کە لە ئێستادا شاراوەیە له‌به‌ر چاوت