How do glasses help us see? - Andrew Bastawrous and Clare Gilbert

Jak okulary pomagają nam dobrze widzieć? - Andrew Bastawrous i Clare Gilbert

Tłumaczenie: Andrzej Bedziak Korekta: Agnieszka Cabanes

Almost 2000 years ago,

Prawie 2000 lat temu

the Roman philosopher Seneca peered at his book through a glass of water.

rzymski filozof Seneka patrzył na książkę przez szklankę wody.

Suddenly, the text below was transformed.

Nagle tekst uległ cudowniej przemianie.

The words magically became clear.

Słowa stały się wyraźne.

But it wasn't until a millennium later that that same principle

Ale dopiero tysiąc lat później, opierając się na tej samej zasadzie,

would be used to create the earliest glasses.

stworzono pierwsze okulary.

Today, glasses can help millions of people with poor vision

Dziś okulary pomagają milionom osób z wadami wzroku

due to uncorrected refractive errors.

wynikającymi z zaburzeń refrakcji.

The key to understanding what that means lies with the term refraction,

Kluczem do zrozumienia, co to znaczy, jest słowo refrakcja,

the ability of a transparent medium, like glass,

czyli zdolność przezroczystego ośrodka jak szklanka,

water,

woda

or the eye to change the direction of light passing through it.

czy oko do zmiany kierunku światła przez nie przechodzącego.

The eye has two main refractive surfaces:

Oko posiada dwie główne powierzchnie refrakcyjne,

the cornea and the lens.

rogówkę oraz soczewkę.

Ideally, these surfaces work together

W zdrowym oku współpracują one ze sobą

to refract light in a way that accurately focuses light onto the retina,

i tak załamują promień światła, że skupia się on dokładnie na siatkówce,

the layer of light-sensitive tissue at the back of the eye

warstwie światłoczułej tkanki z tyłu oka,

that works with the brain to give rise to vision.

która wraz z mózgiem tworzy obraz.

But many people develop refractive errors,

U wielu osób jednak pojawiają się zaburzenia refrakcji,

either during childhood as their eyes are growing,

albo w dzieciństwie, kiedy oczy się rozwijają,

or in later life as their eyes age.

albo w dorosłym życiu, kiedy oczy się starzeją.

Imperfections in the cornea and lens

Wady rogówki i soczewki powodują,

cause refracted light to be focused in front of or behind the retina,

że promień światła skupia się przed siatkówką oka albo za nią,

making images appear blurry.

zniekształcając widziany obraz.

People with refractive errors can still see color,

Osoby z zaburzeniami refrakcji widzą kolory,

movement,

ruch

and light,

oraz światło,

but the details of what they're looking at are out of focus.

ale obrazom, które odbierają, brakuje ostrości.

People experience refractive errors in different ways,

Zaburzenia refrakcji są odczuwane na różne sposoby

owing to differences in their eyes.

w zależności od budowy oczu.

In some, light refracts too much,

U niektórych światło załamuje się zbyt mocno,

and in others, too little.

u innych za mało.

Eyes with a focal point in front of the retina are called myopic,

Wada wzroku z punktem skupienia przed siatkówką to miopia

or short-sighted.

czyli krótkowzroczność.

They can see close objects clearly,

Przedmioty znajdujące się blisko widziane są wyraźnie,

but those far away are out of focus.

a położone daleko są nieostre.

Kiedy punkt skupienia znajduje się za siatkówką,

But when the focus point is behind the retina,

people are hyperopic, or long-sighted.

mówimy o nadwzroczności lub dalekowzroczności.

For them, objects close up are unfocused,

Przedmioty znajdujące się blisko wydaja się nieostre,

but distant objects are crystal clear.

a te w dużej odległości są wyraźne.

Finally, some people have a cornea with a non-spherical shape

U niektórych rogówka nie ma kulistego kształtu,

that causes astigmatism,

co powoduje astygmatyzm,

a form of out-of-focus vision that makes all objects seem blurred,

niewyraźne widzenie wszystkich przedmiotów,

whether close or far.

dalekich i bliskich.

As we age, our eyes face new challenges.

Wraz z wiekiem na nasze oczy czekają kolejne wyzwania.

When we're young, the lens of the eye is flexible

Kiedy jesteśmy młodzi, soczewka oka jest elastyczna

and can change shape to bring images into focus,

i potrafi zmienić swój kształt, aby nadać obrazom ostrości.

something called accommodation.

Nazywa się to akomodacją.

This keeps objects in focus when we shift our gaze from far to near.

Dzięki niej widzimy ostro przenosząc wzrok na przedmioty w różnej odległości.

But as we get older, the lens becomes less flexible,

Ale kiedy się starzejemy, soczewka staje się mniej elastyczna

and can't change shape when we want to look at near objects.

i nie potrafi zmienić kształtu, kiedy chcemy spojrzeć na coś bliżej.

This is called presbyopia,

Jest to starczowzroczność

and it affects adults starting around the age of 40 years.

i dotyka osoby dorosłe po 40 roku życia.

Myopia,

hyperopia,

Krótkowzroczność,

dalekowzroczność,

astigmatism,

astygmatyzm,

and presbyopia.

starczowzroczność.

Each of these is a refractive error.

To wszystko wady refrakcji wzroku.

Nowadays we can fix them all with glasses or contact lenses,

Dziś można je korygować nosząć okulary lub soczewki,

which work by refocusing light so it strikes the retina precisely.

które tak zmieniają kierunek światła, by obraz powstawał dokładnie na siatkówce.

It's even possible to correct vision with surgery

Dostępne są także zabiegi chirurgiczne,

using lasers that change the shape of the cornea

które przy pomocy lasera zmieniają kształt rogówki.

and alter its refractive properties.

i modyfikują jej właściwości refrakcyjne.

But glasses remain the most popular.

Jednak nadal najpopularniejsze są okulary.

By using carefully crafted lenses

Używając starannie wykonanych soczewek,

to steer light to exactly the right spot on the retina,

które kierują światło idealnie na siatkówkę oka,

a person's clear vision can be restored.

można przywrócić prawidłowe widzenie.

We've come a long way since Seneca's discovery

Od czasów odkrycia Seneki i dawnych, prymitywnych okularów

and the crude glasses of yesteryear.

świat posunął się daleko naprzód.

In 1727, a British optician named Edward Scarlett

W 1727 brytyjski optyk Edward Scarlett

developed the modern style of glasses

stworzył nowoczesne okulary

which are kept in place with arms which hook over each ear.

z utrzymującymi je na miejscu zausznikami.

Today's glasses take their inspiration from that design,

Dzisiejsze okulary czerpią inspirację z tego modelu,

but they're also much more precise and personal.

ale są o wiele bardziej dokładne i osobiste.

Each pair is tailored for an individual to bring out their unique powers of sight.

Każdą parę dopasowuje się do wady wzroku konkretnej osoby.

So if you're one of the 500 million people with a problem with close or far vision,

Więc jeśli jak 500 milionów ludzi nie widzisz dobrze z bliska lub z daleka,

or both,

albo w obu tych przypadkach,

there's a pair of glasses out there waiting to reveal a whole new world

na pewno znajdziesz dla siebie okulary i odkryjesz na nowo świat,

that's hiding in plain view.

który masz w zasięgu wzroku.