What causes bad breath? - Mel Rosenberg

Translator: Ayan Organization Reviewer: Aga Ismael

There is a curse that has plagued humanity since ancient times.

نەفرەتێك هەیە کە مرۆڤایەتی ئازار داوە لە کۆنەوە.

The Greeks fought it by chewing aromatic resins,

یۆنانیەکان بە جوینی ڕایزنی بۆندار بەرەنگاری بوونەتەوە،

while the Chinese resorted to egg shells.

لە کاتێکدا چینیەکان پەنایان بۆ توێکڵی هێلکە بردووە.

In the ancient Jewish Talmud,

لە یاسا ئایینیەکانی جولەکەی کۆندا،

it's even considered legal grounds for divorce.

ئەوە تەنانەت یاسای بنچینەیی بووە بۆ جیابوونەوە.

This horrible scourge is halitosis, otherwise known as bad breath.

ئەو کارەساتە سامناکە بۆنی دەمە، بە شێیوەیەکی تر ناسراوە بە هەناسەی ناخۆش.

But what causes it, and why is it so universally terrifying?

بەڵام چی هۆکارە بۆ ئەوە، و بۆچی ترسێکی زۆری جیهانییە؟

Well, think of some of the worst odors you can imagine,

باشە، بیر لە هەندێك لە ناخۆشترین بۆنەکان بکەوە کە بە خەیاڵتدا دێت،

like garbage, feces or rotting meat.

وەك خۆڵ و خاشاك، پیسایی و گۆشتی بۆگەن.

All of these smells come from the activity of microorganisms,

هەموو ئەو بۆنانە لە چالاکی ئۆرگانیزمی بچووکەوە دێن،

particularly bacteria,

بە تایبەتی بەکتریا،

and, as disgusting as it may sound,

چەندە قێزەون دەردەکەوێت،

similar bacteria live in the moisture-rich environment of your mouth.

ئەوا بەکتریای هاوشێوە لە ژینگەی شێداری ناو دەمتدا دەژیت.

Don't panic.

مەترسە.

The presence of bacteria in your body is not only normal,

هەبوونی بەکتریا لە جەستەتدا تەنها شتێکی ئاسایی نییە،

it's actually vital for all sorts of things,

لەڕاستیدا زۆر پێویستە بۆ هەموو شتێك،

like digestion and disease prevention.

وەکو هەرس کردن و بەرەنگاربوونەوەی نەخۆشی.

But like all living things, bacteria need to eat.

بەڵام وەکو هەموو شتێکی زیندوو، بەکتریا پێویستی بە خواردنە.

The bacteria in your mouth feed off of mucus,

بەکتریای ناو دەمت لەسەر لینجی و

food remnants,

پاشماوەی خواردن و

and dead tissue cells.

و ڕیشاڵی خانە مردووەکان دەژین.

In order to absorb nutrients through their cell membranes,

بۆ ئەوەی خۆراکەکان هەڵمژێت لە رێگەی توێژاڵی خانەوە،

they must break down the organic matter into much smaller molecules.

پێویستە ماددە ئەندامییەکان شی بکاتەوە بۆ چەند گەردێکی بچووکتر.

For example, they'll break proteins into their component amino acids

بۆ نموونە، پڕۆتینەکان شی دەکەنەوە بۆ ترشە ئەمینییە پێکهێنەرەکان

and then break those down even further into various compounds.

و دواتر ئەوانەش زیاتر شی دەکەنەوە بۆ ئاوێتەی هەمەجۆر.

Some of the foul-smelling byproducts of these reactions,

هەندێك لە بۆنە پیسەکان بەرهەمی ئەو کارلێکانەن،

such as hydrogen sulfide and cadaverine,

وەکو کبریتیدی هایدرۆجین و کادافیرین،

escape into the air

بە دزەکردن بە ناو هەوادا

and waft their way towards unsuspecting noses.

و ڕێگەی خۆی دەگرێت بەرەو لووتەکان بە ئاسانی.

Our sensitivity to these odors and interpretation of them as bad smells

هەستیاری ئێمە بەو بۆنانە و لێکدانەوەیان وەکو بۆنێکی ناخۆش

may be an evolutionary mechanism warning us of rotten food

ڕەنگە میکانیزمی گەشەداری ئاگادارمان بکاتەوە لە خواردنی بۆگەن

and the presence of disease.

و هەبوونی نەخۆشی.

Smell is one of our most intimate and primal senses,

بۆن کردن یەکێکە لە بەهێزترین و سەرەکیترین هەستەکانمان،

playing a huge role in our attraction to potential mates.

رۆڵێکی گەورە دەگێرێت لە ڕاکێشانمان بۆ هاوڕێ چاوەڕوان کراوەکانمان.

In one poll, 59% of men and 70% of women

لە ڕاپرسیەکدا، ٥٩% پیاوان و ٧٠% ئافرەتان

said they wouldn't go on a date with someone who has bad breath,

گوتویانە کە ناچنە ژوان لەگەڵ کەسانێك کە بۆنی دەمیان هەیە،

which may be why Americans alone

لەوانەیە لەبەر ئەوە بێت کە ئەمریکییەکان تەنها

spend $1 billion a year on various breath products.

ساڵانە ١ بلیۆن دۆلار خەرج دەکەن بۆ بەرهەمە هەمەجۆرەکانی بۆنی دەم.

Fortunately, most bad breath is easily treated.

خۆشبەختانە، زۆربەی بۆنی دەمە ناخۆشەکان بە ئاسانی چارەسەر کراوە.

The worst smelling byproducts come from gram-negative bacteria

خراپترین بەرهەمی ناوەندی بۆنکردنەکان لە بەکتریای گرام نێگەتیڤەوە دێت

that live in the spaces between gums and teeth

کە لە بۆشایی نێوان پووکەکان و دداندا

and on the back of the tongue.

و لە دواوەی زماندا دەژیت.

By brushing and flossing our teeth,

بە شوردن و پاککردنەوەی نێوانی ددانەکانمان،

using antibacterial mouthwash at bedtime,

بەکارهێنانی پاککەرەوەی دەمی دژە بەکتریا لەکاتی خەودا،

gently cleaning the back of the tongue with a plastic scraper

و پاککردنەوەی بەشی دواوەی زمان بە نەرمی بە خورێنەری پلاستیکی

and even just eating a healthy breakfast,

و تەنانەت خواردنی نانی بەیانی تەندروست،

we can remove many of these bacteria and their food sources.

ئێمە دەتوانین زۆربەی ئەو بەکتریایانە لا ببەین لەگەڵ سەرچاوەی خواردنیان.

In some cases, these measures may not be enough

لە هەندێك باردا، ئەو پێوانەیە ڕەنگە تەواو نەبێت

due to dental problems, nasal conditions, or rarer ailments,

بەهۆی کێشە ددانیەکان، نەخۆشیەکانی لووت، نەخۆشیە دەگمەنەکان،

such as liver disease and uncontrolled diabetes.

وەکو نەخۆشیەکانی جگەر و شەکرەی ناجێگیر.

Behaviors like smoking and excessive alcohol consumption

ڕەوشتەکانی وەکو جگەرە کێشان و زیادەڕەوی لە خواردنەوە

also have a very recognizable odor.

بەهەمان شێیوە بۆنی ناخۆشی ناسراویان هەیە.

Regardless of cause,

بێ گوێدانە هۆکارەکان،

the bad smell almost always originates in the mouth

بۆنی ناخۆش بە نزیکی هەمیشە دەگەڕێتەوە بۆ دەم

and not the stomach or elsewhere in the body.

و نەك لە گەدەوە یاخود لە شوێنێکی تری جەستە.

But one of the biggest challenges lies

بەڵام یەکێک لە گەورەترین ئاڵەنگارییەکان

in actually determining how our breath smells in the first place,

دیاریکردنی بۆنەکەیە لە شوێنی سەرەتادا،

and it's unclear why.

و ئەمەش ناڕوونە.

It may be that we're too acclimatized

لەوانەیە ئەوە بێت کە ئێمە زۆر ڕاهاتووین

to the smell inside our own mouths to judge it.

بە بۆنی ناوەوەی دەمی خۆمان تاکو بڕیاڕی لەسەر بدەین.

And methods like cupping your hands over your mouth,

و شێوازەکانی وەك دانانی دەستت لەسەر دەمت،

or licking and smelling your wrist don't work perfectly either.

یاخود لێسانەوە و بۆن کردنی مەچەکت هیچ یەك لەمانە کارێکی تەواو ناکات.

One study showed that even when people do this,

لێکۆڵینەوەیەك نیشانداوە کە سەرەڕای ئەوەی خەڵک ئەوە دەکەن

they tend to rate the smell subjectively

ئەوان ئاماژە بەوە دەکەن کە بە شێوەیەکی کەسی بۆن بکەن

according to how bad they thought it was going to be.

بە گوێرەی ئەوەی بیر دەکەنەوە کە چەند خراپ دەبێت.

But there's one simple, if socially difficult,

بەڵام لێرەدا ڕێگەیەکی سادە هەیە، ئەگەر کۆمەڵایەتییانە قورس بێت،

way of finding out how your breath smells:

ڕێگەیەك بۆ زانینی ئەوەی بۆنی دەمت چۆنە:

just take a deep breath and ask a friend.

تەنها هەناسەیەکی قوڵ هەڵمژە. و پرسیار لە هاوڕێیەك بکە