Explore cave paintings in this 360° animated cave - Iseult Gillespie

Translator: dyare mala Reviewer: zhila mawlood

In 1879, amateur archaeologist Marcelino Sanz de Sautuola

لە ساڵی ١٨٧٩ شوێنەوارناسی نه‌شاره‌زا مارسیلینۆ سانز دی ساوتۆڵا و

and his young daughter Maria explored a dark cave in Northern Spain.

کچە گەنجەکەی ماریا ئەشکەوتێکی تاریکیان له‌ باکوری ئیسپانیادا دۆزییه‌وه‌.

When Maria wondered off by herself, she made an amazing discovery.

کاتێک ماریا سەرسامبوو بەخۆی، شتێکی زۆر بێوێنەی دۆزیەوە

They were standing inside a site of ancient art,

لە تەنیشت هونەرێکی کۆن وەستابوون،

the walls and roofs decorated with prehistoric paintings and engravings,

دیوارەکان و سه‌قفەکان بە نەخشکاری و وێنە کێشانی پێش مێژوو نەخشێنرابوون.

ranging from 19,000 to 35,000 years old.

تەمەنیان لە ١٩ هەزارەوە بۆ ٣٥ هەزار ساڵ دەبوو.

Similar marks of our ancestors have been preserved in caves all over the world.

نیشانەکانی بوونی باپیرانمان لەناو ئەشکەوتەکانی جیهاندا پارێزراون.

The oldest we've found were made up to 40,000 years ago.

کۆنترینیان کە ئێمە دۆزیومانەتەوە مێژوەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ٤٠ هەزار ساڵ پێش ئێستا.

What do these images tell us about the ancient human mind

ئەم وێنانه‌ چیمان پێدەڵێن ده‌رباره‌ی بیری مرۆڤەکانی سەردەمانی پیشوو

and the lives of their creators?

و ژیانی دروستەکەرەکانیان؟

These early artists mixed minerals, clay, charcoal, and ochre with spit or animal fat

هونەرمه‌ندەکانی پێشوتر تێکەڵەی کانزاو قوڕو گڵە سورو خەڵوزو چەوری ئاژەڵیان بەکارهێناوە

to create paint.

بۆ وێنە كێشان.

They drew with their hands and tools, like pads of moss, twigs, bones, and hair.

بە ئامێرو دەستەکانیان وێنەیان دەکێشا، وەکو قەوزە، لقەکان، ئێسکەکان، و موو.

In many instances, their images follow the contours of the cave

لە زۆر ڕووەوە، وێنەکان بە چەماوەی بە دەوری ئەشکەوتەكه‌دا هاتبوون

to create depth and shade.

بۆ ئەوەی قوڵی و سێبەر دروست ببێت.

The most common depictions are of geometric shapes,

دیارترینیان بریتی بوون لە شێوە ئەندازەییەکان،

followed by large mammals, like bison, horses, mammoths, deer, and boars.

دوای ئه‌وان گیانەوەرانی شیردەری گەورە، وه‌ك گا، ئەسپ، مامۆسەکان، ئاسک، و بەراز،

Human figures appear rarely, as well as occasional hand prints.

زۆر بەدەگمەن وێنەی مرۆڤێک دەبینیت، مه‌گه‌ر ده‌ستنووسی به‌ ڕێكه‌وت.

Some have theorized that these artworks are the creation of hunters,

هەندێکیان پێیان وایە ئەم کارە هونەریانە لەلایەن ڕاوکەرەکانەوە دروستکراون،

or of holy men in trance-like states.

یان پیاوه‌ پیرۆزه‌كان له‌باری بێئاگایی. و

And we've found examples created by men, women, and even children.

ئێمە نمونەمان دۆزیوەته‌وە کە لەلایەن پیاو، ژن، تەنانەت منداڵیشەوە دروستکراوە. و

And why did they create this art?

بۆچی ئەم هونەرەیان کێشاوە؟

Perhaps they were documenting what they knew about the natural world,

لەوانەیە بەڵگەو نیشانەیان دابێت لەسەر ئه‌وه‌ی کە چیان زانیوە لەسەر سروست،

like modern scientists,

وەکو زانایانی سەردەم،

or marking their tribal territory.

یان نیشانەبێت لەسەر هۆزی ناوچەکە.

Maybe the images were the culmination of sacred hunting rituals

لەوانه‌یە وێنەکان هەڵقوڵاوی پیرۆزی و نه‌ریتی ڕاوكردنی خۆیان بوبێت

or spiritual journeys.

یان گەشتە ڕۆحییەکان.

Or could they be art for art's sake, the sheer joy and fulfillment of creation?

یان هونەربوون لە پێناو هونەردا کردویانە، خۆشی ته‌واو و به‌جێهێنانی دروستكردن؟

As with many unsolved mysteries of the ancient world,

وەکو چه‌ندین نهێنی شیكارنه‌كراوی جیهانی کۆن،

we may never know for sure,

ڕه‌نگه‌ هەرگیز به‌دڵنیاییه‌وه‌ نه‌زانین،

barring the invention of a time machine, that is.

به‌مانایه‌كی تر، قه‌ده‌غه‌كردنی داهێنانی ئامێری كات.

But while the answers remain elusive,

بەڵام لە کاتێکدا وه‌ڵامەکان بە شاراوەی دەمێننەوە،

these images are our earliest proof of human communication,

ئەم وێنانە سەلمێنراوی پێشومانە لەسەر پەیوەندی مرۆڤایەتی،

testifying to the human capacity for creativity

گەواهیدەرن لەسەر فراوانی توانای مرۆڤ لە داهێناندا

thousands of years before writing.

هه‌زاران ساڵ پێش نوسین.

They are a distinct visual language that imagines the world outside the self,

زمانێكی بینراوی جیاكه‌ره‌وه‌ن كه‌ جیهان له‌ ده‌ره‌وه‌ی خود دێنێته‌به‌رچاو،

just like modern art forms,

هاوشێوەی هونەری سەردەم

from graffiti and painting to animated virtual-reality caves.

لە کێشانی وێنە و نوسین لەسەر بەرد بۆ ئه‌شكه‌وته‌ گریمانه‌ییه‌ زیندووه‌كان .