The life cycle of a t-shirt - Angel Chang

Translator: Mohammed Khalid Reviewer: halo fariq

Consider the classic white t-shirt.

.بیربکەرەوە لە تیشێرتێکی سپی سادە

Annually, we sell and buy two billion t-shirts globally,

ساڵانە، لە جیهاندا 2 ملیار تیشێرت ،دەکڕین و دەفرۆشین

making it one of the most common garments in the world.

یەکێک لە بەربڵاوترین پۆشاکەکانی ،جیهان پێکدەهێنێت

But how and where is the average t-shirt made,

بەڵام چۆن و لە کوێ بەگشتی تیشێرت ،دروست دەکرێت

and what's its environmental impact?

وە کاریگەرییە ژینگەییەکانی چین؟

Clothing items can vary a lot,

کەلوپەل و پێداویستییەکانی ،پۆشاک دەکرێت زۆر بگۆڕێت

but a typical t-shirt begins its life on a farm in America, China, or India

بەڵام تیشێرتێکی ئاسایی ژیانی لە کێڵگەیەکی ئەمەریکا، چین، یاخود هیندستان دەستپێدەکات

where cotton seeds are sown, irrigated and grown for the fluffy bolls they produce.

کە تۆوی لۆکەکان دەچێنرێن، ئاو دەدرێن و ،بەخێودەکرێن بۆ بەرهەمهێنانی قۆزاخەی پەمو

Self-driving machines carefully harvest these puffs,

مەکینە خۆ- لێخوڕەکان بەوردی و لەسەرخۆییەوە ،ئەم پەموانە دروێنە دەکەن

an industrial cotton gin mechanically separates the fluffy bolls from the seeds,

پیشەسازی لۆکە میکانیکانە قۆزاخەکان ،لە تۆوەکان جیادەکاتەوە

and the cotton lint is pressed into 225-kilogram bales.

ڕیشاڵی لۆکەکە دەگوشرێتە ناو ،بەستەیەکی 225 کیلۆگرام

The cotton plants require a huge quantity of water and pesticides.

چاندنی لۆکە پێویستی بە بڕێکی ،زۆر لە ئاو و مێشکوژ هەیە

2,700 liters of water are needed to produce the average t-shirt,

بۆ دروستکردنی تیشێرتێک 2700 ،لیتر ئاو پێویستە بە گشتی

enough to fill more than 30 bathtubs.

،بەسە بۆ پڕکردنی 30 بانیۆ

Meanwhile, cotton uses more insecticides and pesticides

لە هەمان کاتدا، لۆکە زیاتر مێرووکوژ و مێشکوژی بۆ بەکاردێت

than any other crop in the world.

،لە هەرچی دانەوێڵەی دیکە لە جیهاندا

These pollutants can be carcinogenic,

ئەم ماددە کیمیاییانە دەکرێت ،شێرپەنجە تووشکەر بن

harm the health of field workers,

،و زیان بە تەندروستی جوتیارەکان بگەیەنن

and damage surrounding ecosystems.

هەروەها زیان بگەیەنن ،بە سیستەمی ژینگەیی ناوچەکە

Some t-shirts are made of organic cotton grown without pesticides and insecticides,

هەندێک لە تیشێرتەکان دروستکروان لە لۆکەی ئەندامی

،گەورەکراون بەبێ مێشکوژ و مێرووکوژ

but organic cotton makes up less than 1%

بەڵام لۆکەی ئۆرگانیک کەمتر لە %1 پێکدێنێت

of the 22.7 million metric tons of cotton produced worldwide.

لە 22.7 ملیۆن هەزار کیلۆگرام لە لۆکە .کە بەرهەم دەهێنرێت لە جیهاندا

Once the cotton bales leave the farm,

،کاتێک بەستە لۆکەکان کێڵگە بەجێدێڵن

textile mills ship them to a spinning facility,

کارگەکانی چنین دەیگوازنەوە ،بۆ دەزگاکانی ڕستن

usually in China or India,

،زۆر کات لە چین یان هیندستان

where high-tech machines blend,

،کە ئامێری زیرەک تێکەڵی دەکات

card,

،هەڵیدەگۆفێت

comb,

،شانەی دەکات

pull,

،ڕایدەکێشێت

stretch,

،دەیکشێنێت

and, finally, twist the cotton into snowy ropes of yarn called slivers.

و لە کۆتاییدا، لۆکەکە پێچدەدرێت و بە پەتی .بەفراویی دەکرێتە سەر شێوەی گوریس

Then, yarns are sent to the mill,

و لە پاشاندا، گوریسەکان ،دەنێردرێن بۆ کارگە

where huge circular knitting machines

کە مەکینەی زۆر گەورەی بازنەیی دەیڕێسێت

weave them into sheets of rough grayish fabric

دەیچنێت و دەیکاتە سەر شێوەی پارچە قوماشی بۆرکاری زبر

treated with heat and chemicals until they turn soft and white.

گەرمی و ماددەی کیمیایی بۆ ،بەکاردەهێنرێت تاوەکو نەرم و سپی دەبن

Here, the fabric is dipped into commercial bleaches and azo dyes,

لێرەدا، قوماشەکە نوقم دەکرێت لە ماددەی ،بازرگانی سپیکەرەوە و بۆیەی ئازۆدا

which make up the vivid coloring in about 70% of textiles.

کە دەبێتە هۆی زیادبوونی بۆیەی ڕوون ،لە چنینەکەدا بە ڕێژەی لە %70

Unfortunately, some of these contain cancer-causing cadmium,

بەداخەوە، هەندێک لەم ماددانە ،هۆکارن بۆ شێرپەنجە وەک: کادمیۆم

lead,

،قوڕقوشم

chromium,

،کڕۆم

and mercury.

،هەروەها جیوە

Other harmful compounds and chemicals can cause widespread contamination

تێکەڵە زیانبەخش و کیمیاییەکانی دیکە دەکرێت ببنە هۆی بڵاوبوونەوەی پیسی

when released as toxic waste water in rivers and oceans.

کاتێک بەرەڵاکران وەک .پاشەڕۆی ژەهراوی بۆ ناو ڕووبار و دەریاکان

Technologies are now so advanced in some countries

تەکنەلۆژیا لە ئێستادا لە هەندێک وڵات زۆر پێشکەوتووە

that the entire process of growing and producing fabric

بەشێوەیەک کە تەواوی کرداری

گەورەکردن و دروستکردنی قوماشەکە

barely touches a human hand.

بە دەگمەن بە دەستی مرۆڤ دەکرێت

But only up until this point.

،بەڵام تەنها هەتاکو ئەم خاڵە

After the finished cloth travels to factories,

دوای ئەوەی کە پارچە قوماشە تەواوکراوەکە دەگوازرێتەوە بۆ کارگەکە

often in Bangladesh, China, India, or Turkey,

،بە زۆری لە بەنگلادیش چین، هینستان، یاخود تورکیا

human labor is still required to stitch them up into t-shirts,

ئیشکردنی مرۆڤ هەر پێویستە ،بۆ دوورینیان بۆ تیشێرت

intricate work that machines just can't do.

کارە ئاڵۆزەکان کە مەکینەکان .هێشتا ناتوانن بیکەن

This process has its own problems.

.ئەم کردارە کێشەی خۆی هەیە

Bangladesh, for example,

،بەنگلادیش، بۆ نمونە

which has surpassed China as the world's biggest exporter of cotton t-shirts,

کە سەرکەوتووە بەسەر چیندا لەوەی کە گەورەترین نێردەری تیشێرتی لۆکەیە بۆ دەرەوە

employs 4.5 million people in the t-shirt industry,

لە پیشەسازی تیشێرتدا 4.5 ،ملیۆن خەڵک کاردەکەن

but they typically face poor conditions and low wages.

بەڵام بەگشتی ڕووبەڕووی .هەژاری و کرێی نزم دەبنەوە

After manufacture, all those t-shirts travel by ship, train, and truck

،پاش پیشەسازی، هەموو ئەو تیشێرتانە دەگوازرێنەوە بە کەشتی، شەمەندەفەر، لۆری

to be sold in high-income countries,

،بۆ ئەوەی بفرۆشرێن لە وڵاتێکی ئابووری بەرز

a process that gives cotton an enormous carbon footprint.

ئەم کردارە ڕێژەیەکی زۆر .لە جێپەنجەی کاربۆنی دەداتە پاڵ لۆکە

Some countries produce their own clothing domestically,

،هەندێک لە وڵاتەکان جلی خۆیان بەرهەمدێنن

which cuts out this polluting stage,

،کە دەبێتە هۆی نەمانی ئەم قۆناغی پیسبوونە

but generally, apparel production accounts for 10% of global carbon emissions.

بەڵام بەگشتی، پیشەسازی بەرهەمهێنانی پۆشاک

هۆکاری دەرپەڕاندنی کاربۆنە .لە جیهاندا بەڕێژەی %10

And it's escalating.

.لە بەرزبوونەوەشدایە

Cheaper garments and the public's willingness to buy

پۆشاکی هەرزان و حەزی گشتی بۆ کڕین

boosted global production from 1994 to 2014 by 400%

بەرهەمهێنانی جیهانی زیاد کردووە لە ساڵی 1994 بۆ 2014 بە %400

to around 80 billion garments each year.

.بۆ نزیکەی 80 ملیار پۆشاک لە ساڵێکدا

Finally, in a consumer's home,

،لە کۆتاییدا، لە ماڵی بەکاربەردا

the t-shirt goes through one of the most resource-intensive phases of its lifetime.

تیشێرتەکە دەچێتە ناو یەکێک لە گەورەترین .قۆناغە سەرچاوە بەتینەکانی ژیانییەوە

In America, for instance,

لە ئەمەریکا، بۆ نمونە

the average household does nearly 400 loads of laundry per year

تێکڕای خێزان بە نزیکەیی 400 جار جلشۆر بەکاردێنێت لە ساڵێکدا

each using about 40 gallons of water.

هەر یەکێک بە نزیکەیی 40 .گاڵۆن (150 لیتر) ئاو بەکاردێنێت

Washing machines and dryers both use energy,

،ئامێری جلشۆر و وشککەروە هەردووکیان وزە بەکاردێنن

with dryers requiring five to six times more than washers.

بە وشککردنەوە پێویستی .بە پێنج بۆ شەش جار زیاتر هەیە

This dramatic shift in clothing consumption over the last 20 years,

ئەم گۆڕنکارییە دراماتیکییە لە ،بەکارهێنانی جلوبەرگدا لە 20 ساڵی پێشوودا

driven by large corporations and the trend of fast fashion

دەچێت بەڕێوە لە ڕێگەی کۆمپانیا گەورەکان و خواستی مودێلی خێرا

has cost the environment,

،بووتە هۆی تێکچوونی ژینگە

the health of farmers,

،تەندروستی جوتیارەکان

and driven questionable human labor practices.

و بەجێهێشتنی پرسیارە .لە ئەنجامی ئیشی مرۆڤەکان

It's also turned fashion into the second largest polluter in the world after oil.

هەروەها ئەمە بووەتە هۆی ئەوەی مۆدێل ببێتە دووەم گەورەترین پیسکەری زەوی

لە دوای نەوتەوە. بەڵام شتانێک هەن دەتوانین بیانکەین.

But there are things we can do.

Consider shopping secondhand.

.بازاڕکردن لە دەستی دوو

Try to look for textiles made from recycled or organic fabrics.

هەوڵبدە سەیربکە بۆ چنینێک کە دروستکرابێت لە دووبارە بەکارهێنراوە

یاخود لە قوماشی ئۆرگانی. کەمتر .جلەکان بشۆ و هەڵیانبخە بۆ پاراستنی وزە

Wash clothes less and line dry to save resources.

Instead of throwing them away at the end of their life,

،لە جیاتی فڕێدانیان لە کۆتایی ژیانیاندا

donate, recycle, or reuse them as cleaning rags.

،بیبەخشە، ڕیسایکڵی بکە .یان بەکاریان بهێنەرەوە وەک پەڕۆی سڕەر

And, finally, you might ask yourself,

،لە کۆتاییدا ،لەوانەیە پرسیار بکەیت لە خۆت

how many t-shirts and articles of clothing will you consume over your lifetime,

چەند تیشێرت و جلوبەرگ بەکاردێنیت ،لە ماوەی ژیاندا

and what will be their combined impact on the world?

و کاریگەرییان بەگشتی لەسەر زەوی چی دەبێت؟