The life cycle of a t-shirt - Angel Chang

Tłumaczenie: Anna Kliza Korekta: Rysia Wand

Consider the classic white t-shirt.

Zastanów się nad klasycznym białym t-shirtem.

Annually, we sell and buy two billion t-shirts globally,

Rocznie sprzedajemy i kupujemy dwa miliardy t-shirtów na świecie,

making it one of the most common garments in the world.

przez co jest jednym z najpopularniejszych

elementów garderoby.

But how and where is the average t-shirt made,

Ale jak i gdzie powstaje przeciętna koszulka

and what's its environmental impact?

i jaki to ma wpływ na środowisko?

Clothing items can vary a lot,

Odzież może się bardzo różnić,

but a typical t-shirt begins its life on a farm in America, China, or India

ale typowa koszulka zaczyna żywot na farmie w Ameryce, Chinach lub Indiach,

where cotton seeds are sown, irrigated and grown for the fluffy bolls they produce.

gdzie uprawia się bawełnę dla jej puszystych torebek nasiennych.

Self-driving machines carefully harvest these puffs,

Maszyny samojezdne ostrożnie zbierają torebki nasienne,

an industrial cotton gin mechanically separates the fluffy bolls from the seeds,

odziarniarki mechanicznie oddzielają puszyste torebki nasienne od nasion,

and the cotton lint is pressed into 225-kilogram bales.

a włókno bawełniane jest prasowane w 225-kilogramowe bele.

The cotton plants require a huge quantity of water and pesticides.

Bawełna potrzebuje dużej ilości wody i pestycydów.

2,700 liters of water are needed to produce the average t-shirt,

Potrzeba 2700 litrów wody, by wyprodukować przeciętny t-shirt,

enough to fill more than 30 bathtubs.

tyle, co pojemność ponad 30 wanien.

Bawełna potrzebuje więcej insektycydów i pestycydów

Meanwhile, cotton uses more insecticides and pesticides

than any other crop in the world.

niż jakakolwiek inna roślina uprawna na świecie.

These pollutants can be carcinogenic,

Zanieczyszczenia mogą być rakotwórcze,

harm the health of field workers,

szkodzić zdrowiu osób pracujących w polu

and damage surrounding ecosystems.

i niszczyć okoliczne ekosystemy.

Some t-shirts are made of organic cotton grown without pesticides and insecticides,

Część koszulek powstaje z bawełny organicznej, uprawianej bez pestycydów,

but organic cotton makes up less than 1%

ale bawełna organiczna stanowi mniej niż 1%

of the 22.7 million metric tons of cotton produced worldwide.

z 22,7 milionów ton metrycznych bawełny produkowanej na świecie.

Once the cotton bales leave the farm,

Gdy bele bawełny opuszczą farmę,

textile mills ship them to a spinning facility,

zakłady tekstylne wysyłają je do przędzalni,

usually in China or India,

zazwyczaj w Chinach lub Indiach,

where high-tech machines blend,

gdzie nowoczesne maszyny zgrzeblą,

card,

gręplują,

comb,

czeszą,

pull,

rozciągają,

stretch,

naciągają

and, finally, twist the cotton into snowy ropes of yarn called slivers.

i w końcu skręcają bawełnę

w śnieżnobiały sznurek nazywany przędzą.

Then, yarns are sent to the mill,

Następnie przędza trafia do przędzalni,

where huge circular knitting machines

gdzie ogromne maszyny dziewiarskie

weave them into sheets of rough grayish fabric

robią z niej szorstki szarawy materiał,

treated with heat and chemicals until they turn soft and white.

później wybielany i zmiękczany temperaturą i środkami chemicznymi.

Here, the fabric is dipped into commercial bleaches and azo dyes,

Tkaninę namacza się w wybielaczu i barwnikach azotowych,

which make up the vivid coloring in about 70% of textiles.

które odpowiadają za żywe kolory około 70% tekstyliów.

Unfortunately, some of these contain cancer-causing cadmium,

Niestety niektóre z nich zawierają rakotwórczy kadm,

lead,

ołów,

chromium,

chrom

and mercury.

i rtęć.

Other harmful compounds and chemicals can cause widespread contamination

Inne szkodliwe składniki i chemikalia mogą spowodować rozległe skażenie,

when released as toxic waste water in rivers and oceans.

gdy trafiają do rzek i oceanów pod postacią toksycznych ścieków.

Technologies are now so advanced in some countries

Technologia jest obecnie tak zaawansowana w niektórych krajach,

that the entire process of growing and producing fabric

że cały proces uprawy i produkcji tkaniny

barely touches a human hand.

powstaje praktycznie bez udziału człowieka.

But only up until this point.

Ale tylko do tego momentu.

After the finished cloth travels to factories,

Gdy gotowy materiał dociera do fabryk,

often in Bangladesh, China, India, or Turkey,

często w Bangladeszu, Chinach, Indiach czy Turcji,

human labor is still required to stitch them up into t-shirts,

potrzeba ludzi do szycia t-shirtów,

intricate work that machines just can't do.

złożonego procesu, którego maszyny nie umieją wykonać.

This process has its own problems.

To powoduje wiele problemów.

Bangladesh, for example,

W Bangladeszu, na przykład,

which has surpassed China as the world's biggest exporter of cotton t-shirts,

który wyprzedził Chiny i jest największym eksporterem t-shirtów na świecie,

employs 4.5 million people in the t-shirt industry,

zatrudnia się 4,5 miliona ludzi przy produkcji koszulek,

but they typically face poor conditions and low wages.

ale to zwykle praca w złych warunkach i za grosze.

After manufacture, all those t-shirts travel by ship, train, and truck

Gotowe koszulki transportowane są statkami, pociągami i ciężarówkami,

to be sold in high-income countries,

do państw o wysokim dochodzie.

a process that gives cotton an enormous carbon footprint.

Proces ten powoduje, że bawełna ma ogromny ślad węglowy.

Some countries produce their own clothing domestically,

Niektóre kraje produkują własną odzież,

which cuts out this polluting stage,

co zmniejsza ilość zanieczyszczeń,

but generally, apparel production accounts for 10% of global carbon emissions.

ale produkcja odzieży odpowiada za 10% światowej emisji węgla.

And it's escalating.

I to się nasila.

Cheaper garments and the public's willingness to buy

Tańsze ubrania i popyt

boosted global production from 1994 to 2014 by 400%

zwiększyły światową produkcję w latach 1994 - 2014 o 400%,

to around 80 billion garments each year.

to około 80 milionów sztuk rocznie.

Finally, in a consumer's home,

W końcu koszulka trafia do konsumenta

the t-shirt goes through one of the most resource-intensive phases of its lifetime.

i zaczyna się okres zużywania największej ilości zasobów.

In America, for instance,

Na przykład w Ameryce

the average household does nearly 400 loads of laundry per year

przeciętna rodzina robi pranie prawie 400 razy w roku,

each using about 40 gallons of water.

za każdym razem zużywając około 150 litrów wody.

Washing machines and dryers both use energy,

Pralki i suszarki zużywają prąd,

with dryers requiring five to six times more than washers.

a suszarki potrzebują pięć do sześciu razy więcej prądu niż pralki.

This dramatic shift in clothing consumption over the last 20 years,

Dramatyczny zwrot w konsumpcji odzieży w ciągu ostatnich 20 lat

driven by large corporations and the trend of fast fashion

napędzany przez duże korporacje i trend "szybkiej mody"

has cost the environment,

odbił się na środowisku,

the health of farmers,

zdrowiu rolników

and driven questionable human labor practices.

i rozpowszechnił kontrowersyjne praktyki pracownicze.

It's also turned fashion into the second largest polluter in the world after oil.

Przemysł odzieżowy jako drugi po naftowym powoduje najwięcej zanieczyszczeń.

But there are things we can do.

Ale można coś z tym zrobić.

Consider shopping secondhand.

Rozważ kupowanie odzieży używanej.

Try to look for textiles made from recycled or organic fabrics.

Poszukaj tekstyliów z recyklingu lub organicznych tkanin.

Wash clothes less and line dry to save resources.

Mniej pierz i susz pranie na sznurku, by zużywać mniej wody i prądu.

Instead of throwing them away at the end of their life,

Zamiast je wyrzucać pod koniec ich żywota,

donate, recycle, or reuse them as cleaning rags.

oddaj, poddaj recyklingowi lub użyj jako ściereczek do sprzątania.

And, finally, you might ask yourself,

W końcu zadaj sobie pytanie:

how many t-shirts and articles of clothing will you consume over your lifetime,

ile koszulek i innego ubrania zużyjesz w ciągu życia

and what will be their combined impact on the world?

i jaki to będzie miało wpływ na świat?

Tworząc lekcje TED-Ed o środowisku, często myślimy o młodych ludziach,

którzy subskrybują ten kanał i jak to nie fair,

że na wasze barki spada odpowiedzialność za problemy środowiskowe,

które powstały na długo przed waszymi narodzinami.

Dobra wiadomość jest taka, że wszędzie spotykamy uczniów

chcących stawiać czoła największym światowym problemom.

Na przykład w programie TED-Ed Student Voice

tematykę ekologicznie zrównoważonego rozwoju poruszono w tysiącach prelekcji

wygłoszonych przez uczniów całego świata.

Można obejrzeć ich prelekcje na kanale YouTube Klubu TED-Ed.

Dowiedz się więcej o programie, odwiedzając ed.ted.com/clubs.

Jak zawsze - dziękujemy za obejrzenie.

[Lekcja: Angel Chang]

[Narracja: Julianna Zarzycki]