What causes constipation? - Heba Shaheed

Translator: Shanaz Pshtiwan Reviewer: Daban Q Jaff

چوون بۆ سەر ئاو بەشێکە لە ژیانى ڕۆژانەى مرۆڤ.

Visiting the bathroom is part of the daily human experience.

But occasionally, constipation strikes,

بەڵام هەندێک جار قەبزی دەبێتە میوان،

a condition that causes a backup in your digestive system.

بارێکە دەبێتە هۆى تێکدانی کاری سیستەمى هەرس کردن.

The food you eat can take several days to exit your body.

ئەو خواردنەى کە دەیخۆیت چەند ڕۆژێک دەخایەنێت تا لە لەشت دەچێتە دەرەوە.

And for many, constipation can become chronic,

و بۆ زۆرینە، قەبزى دەکرێت درێژخایەن بێت،

meaning regularly passing lumpy hard stools accompanied by straining.

واتە هەبوونى پیساییەکى کڵۆ کڵۆى ڕەق کە بە فشارێکی بەهێز جەستە جێدەهێڵێت.

What's behind this unsettling phenomenon?

چى لە پشت ئەو دیاردە ناجێگیرە هەیە؟

Constipation arises in the colon, also known as the large intestine.

قەبزى لە قۆڵۆن سەرهەڵدەدات کە بە ڕیخۆڵە ئەستوورە ناسراوە.

This muscular organ is split into four sections:

ئەو ئەندامە ماسوولکەییە دابەش دەبێت بۆ چوار بەش:

the ascending,

هەڵکشاو،

transverse,

پانى،

descending,

خواروو،

and sigmoid colon,

و قۆڵۆنى سیگمۆید،

which connects with the rectum and anus.

کە بە بەشى لاى ڕاستى ڕیخۆڵە و کۆم بەستراوەتەوە.

The small intestine delivers stool

ڕیخۆڵە باریکە پیسایى وەردەگرێت

consisting of ingested food, bile, and digestive juices

کە پێکدێت لە خۆراکی قووتدراو، زەرداو و خواردنەوەى قووتدراو

to the large intestine.

بۆ ڕیخۆڵە ئەستوورە.

As this stool moves through the colon,

ئەو پیساییە لە ڕێگەى قۆڵۆنەوە دەجوڵێت،

the organ siphons off most of the water it contains,

ئەندامى سیفۆن ئەو ئاوەى کە لێى پێکهاتووە دەریدەکات،

transforming it from liquid to solid.

لە شلیەوە بۆ ڕەقى دەیگۆڕێت.

The longer this transmission takes,

هەرچەند ئەم گۆڕانە زۆرى پێبچێت،

the more reabsorption occurs, resulting in increasingly solid stool.

مژینى زیاتر ڕوودەدات، و دەبێتە هۆى زیاد ڕەق بوونی پیسایی.

Once it reaches the sigmoid colon,

کاتێک کە دەگات بە قۆڵۆنى سیگمۆید،

a final bout of reabsorption occurs before it enters the rectum,

کۆتا پێچکردنەوەى مژین ڕوودەدات پێش ئەوەى بچێتە ڕیخۆڵە ڕاستە،

distending its walls and telling the internal anal sphincter to relax.

دیوارەکانى گەورە دەکات و بە ناوەوەى ماسولکەى داخەرى کۆم دەڵێت کە خاو ببێتەوە.

This is the point where you can usually decide whether to physically expel

ئەوە ئەو خاڵەیە کە تێیدا دەتوانیت بڕیاڕبدەیت کە پیسایی دەربکەیت

or retain the stool.

یان پیساییەکە بهێڵیتەوە.

That’s regulated by the pelvic floor muscles,

ئەوەش لەلایەن ماسولکەى بنەوانى حەوز ڕێک دەخرێت،

particularly the puborectalis

بە تایبەتى ئێسکى بەر

and external anal sphincter.

و دەرەوەى ماسولکەى داخەرى کۆم.

The puborectalis forms a sling-like formation around the rectum

ئێسکى بەر پێکهاتەیەکى وەک لاستیکى هەڵواس لە دەورى کۆم دروست دەکات

called the anorectal angle.

پێى دەوترێت گۆشەى کۆم.

And when you voluntarily relax your external anal sphincter,

و کاتێک ماسولکەى دەرەکى و داخەر خاو دەبێتەوە،

the stool is finally expelled.

لە کۆتاییدا پیساییەکە دەردەکرێت.

When you’re constipated, however,

بەڵام، کاتێک کە قەبزیت،

a desire to visit the bathroom isn't enough to coax your body into action.

ئارەزووت بۆ سەر ئاو بەس نییە بۆ زۆر لێکردن لە جەستەت بۆ ئەنجامدانى کردارەکە.

Usually there's two factors behind this problem:

بەگشتى دوو هۆکار لە دواوەى ئەم کێشەیە هەیە:

the stool’s slow movement through the colon

هێواش ڕۆیشتنى پیساییەکە بەرەو قۆڵۆن

and/or pelvic floor dysfunction.

و/یان باش کارنەکردنى ئەندامى بنەوانى حەوز.

In the first, stool moves excessively slowly through the intestines,

لە سەرەتادا، پیسایى بەشێوەیەکى لە ڕادەبەدەر هێواش دەڕوات بەرەو ڕیخۆڵە،

causing over-absorption of liquid, which makes the stool dry and hard.

کە دەبێتە هۆى مژینى شلەکە، وا لە پیساییەکە دەکات وشک و توند ببێت.

With pelvic floor dysfunction,

لەگەڵ ناڕێکى بنەوانى حەوز،

stool becomes difficult to eliminate from the rectum

پیساییەکە لە ڕیخۆڵە ڕاستە بە زەحمەت دەردەچێت

because of tightened pelvic floor muscles, or due to a pelvic organ prolapse,

بەهۆى تووندبوونى ماسولکەى بنەوانى حەوز، یان بەهۆى شۆڕبوونەوەى ئەندامى حەوز،

usually through childbirth or aging.

زۆربەى کات لە کاتى منداڵ بوون یان پیرى ڕوو دەدات.

Both of these problems make the anorectal angle more acute

هەردوو کێشەکە وا لە گۆشەى کۆم دەکەن کە زیاتر تیژ ببن

and it becomes difficult to expel waste.

و ئەمەش وادەکات کە پیسایی کردن سەخت بێت.

To identify constipation precisely,

بۆ ئەوەى بە وردى کێشەی قەبزى دیاری بکرێت،

researchers have developed metrics, such as the Bristol Stool Chart.

توێژەرەوەکان گەشەیان بە پێوەرەکان دا، وەک نەخشەى پیسایى بریستۆڵ.

Most people who look at that chart

زۆرینەى خەڵک کە سەیرى هێڵکاریەکە دەکەن

will be able to tell they’ve experienced constipation before.

دەتوانن بڵێن کە پێشتر توشى قەبزى بووین.

When you’re on the toilet, you should ideally be in a squatting position.

کاتێک لەسەر ئاویت، پیویستە بە شێوەى چوارچەنچک دابنیشیت.

With your buttocks firmly on the toilet seat,

و دانانى هەردوو لای سمت لە سەر توایلێتەکە،

you can elevate your feet on a stool

دەتوانیت پێیەکانت بەرز بکەیتەوە سەر تەپڵەکێک

and lean forwards with a straight back,

و بۆ پێشەوە لارببیتەوە لەگەڵ ڕاست کردنى پشت،

which straightens the anorectal angle and eases the passage of waste.

کە گۆشەى کۆم ڕاست دەکات و ڕێڕەوى دەرچوونى پاشماوە ئاسان دەکات.

Going a day without a bowel movement isn’t necessarily cause for alarm.

تێپەڕبوونى ڕۆژێک بەبێ چوونە سەر ئاو هۆى دوو دڵى نییە.

But if you are experiencing chronic constipation,

بەڵاو ئەگەر دووچاری قەبزى درێژخایەن بیت،

simple dietary and lifestyle changes,

گۆڕانگارى لە خۆراک و شێوازى ژیان،

like fibrous vegetables,

وەک سەوزەى ڕیشاڵى،

regular exercise,

مەشقى بەردەوام،

abdominal massage,

شێلانى سک،

and 6 to 8 cups of water per day

و خواردنەوەى ٦ بۆ ٨ کوپ ئاو لە هەر ڕۆژێک

may help restore your daily trip to the toilet.

لەوانەیە یارمەتى گەڕاندنەوەى گەشتى ڕۆژانەت بۆ سەر ئاو بدەن.