How do we smell? - Rose Eveleth

Με ποιο τρόπο οσφραινόμαστε; - Ρόουζ Έβελεθ

Μετάφραση: Stefanos Reppas Επιμέλεια: Vasiliki Fragkoulidou

Είναι η πρώτη αίσθηση που χρησιμοποιείς όταν γεννιέσαι.

It's the first sense you use when you're born.

One out of every fifty of your genes is dedicated to it.

Ένα γονίδιο από κάθε πενήντα γονίδιά σας

συνδέεται με αυτήν.

It must be important, right?

Πρέπει να είναι σημαντική, σωστά;

Okay, take a deep breath through your nose.

Εντάξει, πάρτε μια βαθιά αναπνοή

από τη μύτη σας.

It's your sense of smell,

Είναι η αίσθηση της όσφρησης

and it's breathtakingly powerful.

και είναι απίστευτα ισχυρή.

As an adult, you can distinguish about 10,000 different smells.

Ως ενήλικας, μπορείτε να διακρίνετε

περίπου 10.000 διαφορετικές οσμές.

Για να δούμε πώς το κάνει η μύτη σας.

Here's how your nose does it.

Smell starts when you sniff molecules from the air into your nostrils.

Η οσμή ξεκινά όταν οσφραίνεστε μόρια

από τον αέρα μέσα στα ρουθούνια σας.

95% of your nasal cavity

To 95% της ρινικής σας κοιλότητας

is used just to filter that air before it hits your lungs.

χρησιμοποιείται μόνο για να φιλτράρει αυτόν τον αέρα

πριν φτάσει στους πνεύμονες σας.

But at the very back of your nose

Όμως, στο επάνω μέρος της μύτη σας

is a region called the olfactory epithelium,

υπάρχει μία περιοχή που ονομάζεται οσφρητικό επιθήλιο,

a little patch of skin that's key to everything you smell.

μια μικρή στρώση δέρματος

η οποία αποτελεί το κλειδί σε ότι οσφραίνεστε.

The olfactory epithelium has a layer of olfactory receptor cells,

Το οσφρητικό επιθήλιο έχει μία στοιβάδα

από κύτταρα - υποδοχείς της όσφρησης,

special neurons that sense smells,

ειδικούς νευρώνες που ανιχνεύουν οσμές,

like the taste buds of your nose.

σαν τις γευστικές αποχρώσεις της μύτη σας.

When odor molecules hit the back of your nose,

Όταν μόρια της οσμής φτάσουν στο πίσω μέρος της μύτη σας

they get stuck in a layer of mucus covering the olfactory epithelium.

θα κολλήσουν σε ένα στρώμα βλέννας

που καλύπτει το οσφρητικό επιθήλιο.

As they dissolve, they bind to the olfactory receptor cells,

Καθώς αυτά διαλύονται,

προσδένονται στα κύτταρα - υποδοχείς της όσφρησης

τα οποία ενεργοποιούνται και στέλνουν σήματα

which fire and send signals through the olfactory tract

μέσω της οσφρητικής οδού

up to your brain.

στον εγκέφαλο.

As a side note, you can tell a lot

Σαν δευτερεύουσα σημείωση

μπορείτε να πείτε πολλά

about how good an animal's sense of smell is

για το πόσο καλή είναι η αίσθηση της όσφρησης ενός ζώου

by the size of its olfactory epithelium.

από το μέγεθος του οσφρητικού του επιθηλίου.

A dog's olfactory epithelium

Το οσφρητικό επιθήλιο ενός σκύλου

είναι 20 φορές μεγαλύτερο

is 20 times bigger than your puny human one.

από το μικροσκοπικό ανθρώπινο επιθήλιο σας.

But there's still a lot we don't know about this little patch of cells, too.

Όμως, υπάρχουν επίσης ακόμα, πολλά που δεν γνωρίζουμε

σχετικά με αυτή τη μικρή στιβάδα κυττάρων.

Για παράδειγμα, το οσφρητικό επιθήλιο μας είναι χρωματοφόρο,

For example, our olfactory epithelium is pigmented,

and scientists don't really know why.

και οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν στην πραγματικότητα γιατί.

But how do you actually tell the difference between smells?

Αλλά με πιο τρόπο πραγματικά αναγνωρίζετε τη διαφορά

μεταξύ των οσμών;

It turns out that your brain has

Αποδεικνύεται ότι ο εγκέφαλό σας έχει

40 εκατομμύρια διαφορετικούς οσφρητικούς νευρικούς υποδοχείς

40 million different olfactory receptor neurons,

so odor A might trigger

έτσι η οσμή Α μπορεί να ερεθίζει τους νευρώνες 3, 427 και 988

neurons 3, 427, and 988,

and odor B might trigger

και η οσμή Β μπορεί να ερεθίζει τους νευρώνες 8, 76 και 2.496.678.

neurons 8, 76, and 2,496,678.

All of these different combinations

Όλοι αυτοί οι διαφορετικοί συνδυασμοί

σας επιτρέπουν να ανιχνεύσετε ένα απίστευτα ευρύ φάσμα οσμών.

let you detect a staggeringly broad array of smells.

Olfactory neurons are always fresh and ready for action.

Επιπλέον, τα οσφρητικά νευρικά κύτταρα είναι πάντα

σε ετοιμότητα για δράση.

They're the only neuron in the body that gets replaced regularly,

Αυτά είναι ο μόνος νευρώνας στον οργανισμό

που αποκαθίσταται συχνά,

every four to eight weeks.

κάθε τέσσερις με οκτώ εβδομάδες.

Once they are triggered, the signal travels through a bundle

Μόλις αυτοί οι νευρώνες ενεργοποιούνται

το σήμα ταξιδεύει μέσω μιας δέσμης

που ονομάζεται οσφρητική οδός

called the olfactory tract

to destinations all over your brain, making stops in the amygdala,

με προορισμούς, όλο τον εγκέφαλό σας

κάνοντας στάσεις στην αμυγδαλή,

the thalamus, and the neocortex.

στο θάλαμο,

και στο νεοφλοιό.

This is different from how sight and sound are processed.

Αυτό είναι διαφορετικό

από τον τρόπο επεξεργασίας της όρασης και της ακοής.

Κάθε ένα από αυτά τα σήματα κατευθύνονται πρώτα

Each of those signals goes first to a relay center

στο κέντρο αναμετάδοσης,

στο μέσο του εγκεφαλικού ημισφαιρίου,

in the middle of the cerebral hemisphere

και στη συνέχεια στις άλλες περιοχές του εγκεφάλου.

and then out to other regions of the brain.

But smell, because it evolved before most of your other senses,

Αλλά η όσφρηση, επειδή εξελίχθηκε

πριν από τις περισσότερες αισθήσεις σας

takes a direct route to these different regions of the brain,

έχει μια άμεση διαδρομή

σε αυτές τις διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου,

where it can trigger your fight-or-flight response,

όπου μπορεί να ενεργοποιήσει την αντίδραση μάχης ή φυγής

όπου σας βοηθά να ανακαλέσετε αναμνήσεις

help you recall memories, or make your mouth water.

ή να σας κάνει να τρέχουν τα σάλια σας.

Αλλά ακόμα και αν έχουμε όλοι

But even though we've all got the same physiological set-up,

την ίδια φυσιολογική οργάνωση,

δύο ρουθούνια και εκατομμύρια οσφρητικούς νευρώνες,

two nostrils and millions of olfactory neurons,

δεν οσφραινόμαστε τα ίδια πράγματα.

not everybody smells the same things.

One of the most famous examples of this

Ένα από τα πιο διάσημα παραδείγματα αυτού

είναι η ικανότητα να μυρίζουμε το αποκαλούμενο «σπαράγγι στα ούρα».

is the ability to smell so-called "asparagus pee."

For about a quarter of the population,

Για το 25%, περίπου, του πληθυσμού

urinating after eating asparagus

η ούρηση μετά την κατάποση σπαραγγιού

means smelling a distinct odor.

σημαίνει όσφρηση μιας αισθητής δυσωδίας.

The other 75% of us don't notice.

Το υπόλοιπο 75% από εμάς δεν την παρατηρεί.

And this isn't the only case of smells differing from nose to nose.

Και αυτή δεν είναι η μόνη περίπτωση

των οσμών που διαφέρουν από μύτη σε μύτη.

For some people, the chemical androstenone smells like vanilla;

Για μερικούς ανθρώπους

η χημική ανδροστενόνη μυρίζει βανίλια·

to others, it smells like sweaty urine,

για άλλους μυρίζει σαν ούρα που μυρίζουν ιδρώτα,

which is unfortunate

το οποίο είναι ατυχές

because androstenone is commonly found in tasty things like pork.

διότι η ανδροστενόνη βρίσκεται συνήθως

σε νόστιμα πράγματα, όπως το χοιρινό.

So with the sweaty urine smellers in mind,

Έτσι, έχοντας υπόψη την αίσθηση του ιδρώτα στα ούρα

pork producers will castrate male pigs

οι παραγωγοί χοιρινού θα ευνουχίσουν αρσενικούς χοίρους

to stop them from making androstenone.

ώστε να σταματήσουν να παράγουν ανδροστενόνη.

The inability to smell a scent is called anosmia,

Η ανικανότητα να οσφρανθείτε μία μυρωδιά

καλείται ανοσμία,

and there are about 100 known examples.

και υπάρχουν περίπου γνωστά 100 παραδείγματα.

People with allicin anosmia can't smell garlic.

Άνθρωποι με ανοσμία στην αλλισίνη δεν μπορούν να μυρίσουν το σκόρδο.

Άλλοι με ανοσμία στην ευγενόλη δεν μπορούν να μυρίσουν τα γαρύφαλλα.

Those with eugenol anosmia can't smell cloves.

And some people can't smell anything

Και κάποιοι ανθρώποι δεν μπορούν να μυρίσουν εντελώς

at all.

τίποτα.

This kind of full anosmia could have several causes.

Αυτό το είδος της πλήρους ανοσμίας

θα μπορούσε να έχει πολλές αιτίες.

Some people are born without a sense of smell.

Κάποιοι άνθρωποι γεννιούνται χωρίς την αίσθηση της όσφρησης.

Others lose it after an accident or during an illness.

Άλλη τη χάνουν μετά από ένα ατύχημα

ή κατά την διάρκεια μίας ασθένειας.

If the olfactory epithelium gets swollen or infected,

Εάν το οσφρητικό επιθήλιο είναι βουλωμένο ή μολυσμένο

it can hamper your sense of smell,

μπορεί να παρεμποδίσει την αίσθηση της όσφρησης σας,

something you might have experienced when you were sick.

κάτι το οποίο μπορεί να είχατε βιώσει

όταν ήσασταν άρρωστοι.

Not being able to smell anything can mess with your other senses, too.

Επίσης, η αδυναμία σας να μυρίσετε κάτι

μπορεί να προκαλέσει ένα μπέρδεμα με τις άλλες σας αισθήσεις.

Many people who can't smell at all

Πολλοί άνθρωποι που δεν μπορούν να μυρίσουν καθόλου

also can't really taste the same way the rest of us do.

δεν μπορούν επίσης να γευτούν πραγματικά με τον ίδιο τρόπο

όπως το κάνουμε εμείς οι υπόλοιποι.

It turns out that how something tastes is closely related to how it smells.

Αποδεικνύεται ότι, το πως γευόμαστε κάτι

είναι στενά συνδεδεμένο με το πώς μυρίζει.

As you chew your food, air is pushed up your nasal passage,

Καθώς μασάτε το φαγητό σας

ο αέρας ωθείτε προς τη ρινική κοιλότητα

carrying with it the smell of your food.

κουβαλώντας μαζί του τη μυρωδιά του φαγητού σας.

Those scents hit your olfactory epithelium

Αυτές οι μυρωδιές φτάνουν στο οσφρητικό επιθήλιο σας

and tell your brain a lot about what you're eating.

και λένε στον εγκέφαλό σας πολλά,

σχετικά με αυτό που τρώτε.

Without the ability to smell, you lose the ability to taste

Χωρίς την ικανότητα να μυρίζετε

χάνετε την ικανότητα να γεύεστε

anything more complicated than the five tastes

οτιδήποτε πιο πολύπλοκο

από τις πέντε γεύσεις

your taste buds can detect:

που μπορούν να ανιχνεύσουν οι γευστικοί σας κάλυκες:

sweet, salty,

γλυκό,

αλμυρό,

bitter, sour, and savory.

ξινό

πικρό,

και το πικάντικο.

So, the next time you smell exhaust fumes,

Έτσι, την επόμενη φορά που θα μυρίσετε καυσαέρια,

τον αλμυρό θαλασσινό αέρα

salty sea air, or roast chicken,

ή το ψητό κοτόπουλο,

you'll know exactly how you've done it

θα γνωρίζετε ακριβώς πώς το έχετε κάνει

and, perhaps, be a little more thankful that you can.

και, ίσως, να είστε λίγο πιο ευγνώμονες επειδή μπορείτε.