Four sisters in Ancient Rome - Ray Laurence

Translator: Andrea McDonough Reviewer: Jessica Ruby

Μετάφραση: Vassilis Vavoulis Επιμέλεια: Lucas Kaimaras

Today, we're going to look at the world of Rome

Σήμερα, θα δούμε τον κόσμο της αρχαίας Ρώμης

through the eyes of a young girl.

μέσα απ' τα μάτια ενός μικρού κοριτσιού.

Here she is, drawing a picture of herself

Να την εδώ που ζωγραφίζει το πορτραίτο της

in the atrium of her father's enormous house.

στο αίθριο του τεράστιου πατρικού της.

Her name is Domitia,

Τ' όνομά της είναι Ντομίτια,

and she is just 5 years old.

και είναι μόλις 5 χρονών.

She has an older brother who is fourteen,

Έχει έναν μεγαλύτερο αδερφό που είναι 14,

Lucius Domitius Ahenobarbus,

τον Λούσιους Ντομίτιους Αχενομπάρμπους,

named after her dad.

που πήρε το όνομα του πατέρα της.

Girls don't get these long names that boys have.

Τα κορίτσια δεν παίρνουν μεγάλα ονόματα όπως τ' αγόρια.

What is worse is that Dad insists

Το χειρότερο είναι ότι ο Πατέρας επιμένει

on calling all his daughters Domitia.

να φωνάζει όλες τις κόρες του, Ντομίτια.

"Domitia!"

«Ντομίτια!»

His call to Domitia drawing on the column,

Φωνάζει τη Ντομίτια που ζωγραφίζει στην κολόνα,

Domitia III.

την Ντομίτια Γ'.

She has an older sister, Domitia II, who is 7 years old.

Έχει μια μεγαλύτερη αδερφή, την Ντομίτια Β', που είναι 7 χρονών.

And then there's Domitia I, who is ten.

Και υπάρχει κι η Ντομίτια Α' που είναι 10.

There would have been a Domitia IV,

Θα υπήρχε και Ντομίτια Δ',

but mom died trying to give birth to her three years ago.

αλλά η μαμά πέθανε πάνω στη γέννα πριν τρία χρόνια.

Confused?

Μπερδευτήκατε;

The Romans were too.

Το ίδιο πάθαιναν κι οι Ρωμαίοι.

They could work out ancestry through the male line

Μπορούσαν να υπολογίσουν τη γενεαλογία από τους άρρενες απογόνους

with the nice, tripartite names

με τα ωραία, τριμερή ονόματα

such as Lucius Domitius Ahenobarbus.

όπως Λούσιους Ντομίτιους Αχενομπάρμπους,

But they got in a real mess

αλλά ήταν μεγάλο μπέρδεμα

over which Domitia was married to whom

το ποια Ντομίτια ήταν παντρεμένη με ποιον,

and was either the great aunt

κι αν ήταν αδερφή των παππούδων ή μητριά κάποιου από τους γονείς,

or the great stepmother and so on to whom

κι αν ναι, ποιανού,

when they came to write it down.

όταν έπρεπε όλα αυτά να καταγραφούν.

Domitia III is not just drawing on the pillar,

Η Ντομίτια Γ' δεν ζωγραφίζει απλώς στην κολόνα,

she's also watching the action.

αλλά παρακολουθεί και τι γίνεται.

You see, it's early,

Βλέπετε, είναι ακόμα νωρίς,

in the time of day when all her dad's clients and friends

την ώρα που όλοι οι πελάτες και φίλοι του πατέρα της

come to see him at home to pay their respects.

έρχονται να τον δουν και να υποβάλλουν τα σέβη τους.

Lucius Popidius Secundus, a 17 year old,

Ο Λούσιους Ποπίντιους Σεκούντους, ένας δεκαεπτάχρονος

he wants to marry Domitia II

που θέλει να παντρευτεί την Ντομίτια Β'

within the next five to seven years,

μέσα στα επόμενα πέντε με επτά χρόνια,

has come as well.

έχει έρθει κι αυτός.

Δεν φαίνεται όμως να φλερτάρει τόσο τη μελλοντική του γυναίκα

He seems to be wooing not his future wife,

but her dad.

όσο τον πατέρα της.

Poor Lucius, he does not know that Domitia's dad

Ο καημένος ο Λούσιους δεν γνωρίζει ότι ο πατέρας της Ντομίτια

thinks he and his family are wealthy

ξέρει μεν ότι είναι πλούσια οικογένεια,

ωστόσο τους θεωρεί λεχρίτες απ' τη φτωχογειτονιές της Σουμπούρα.

but still scumbags from the Subura.

Afterall, it is the part of Rome

Στο κάτω-κάτω, είναι η περιοχή της Ρώμης

full of barbers and prostitutes.

όπου συχνάζουν μπαρμπέρηδες και πόρνες.

Suddenly, all the men are leaving with Dad.

Αλλά ξαφνικά, όλοι οι άντρες φεύγουν μαζί με τον Πατέρα.

It's the second hour

Είναι η δεύτερη ώρα,

and time for him to be in court

και η στιγμή να πάει στο δικαστήριο

with a sturdy audience of clients

μαζί με ένα στιβαρό ακροατήριο από πελάτες

to applaud his rhetoric

που χειροκροτούν τη ρητορεία του

and hiss at his opponent.

και γιουχάρουν τους αντιπάλους.

The house is now quieter.

Το σπίτι είναι τώρα πιο ήσυχο.

The men won't return for seven hours,

Οι άντρες θα λείπουν για επτά ώρες,

not until dinner time.

μέχρι την ώρα του δείπνου.

But what happens in the house for those seven hours?

Αλλά τι συμβαίνει στο σπίτι αυτές τις επτά ώρες;

What do Domitia, Domitia, and Domitia do all day?

Τι κάνουν η Ντομίτια, η Ντομίτια και η Ντομίτια όλην τη μέρα;

Not an easy question!

Καθόλου εύκολη ερώτηση!

Everything written down by the Romans

Ό,τι γραπτό έχουμε σήμερα από τους Ρωμαίους

that we have today was written by men.

γράφτηκε από άντρες.

This makes constructing the lives of women difficult.

Αυτό κάνει δύσκολη την αναπαράσταση της ζωής των γυναικών.

However, we can't have a history of just Roman men,

Παρ' όλ' αυτά, δεν γίνεται να γραφτεί η ιστορία μόνο με τους άντρες Ρωμαίους,

οπότε ας δούμε τι έκαναν οι γυναίκες.

so here it goes.

We can begin in the atrium.

Ας ξεκινήσουμε απ' το αίθριο.

There is a massive loom,

Υπάρχει ένας τεράστιος αργαλειός

on which Dad's latest wife is working on a new toga.

στον οποίο υφαίνει μια νέα τόγκα η τελευταία σύζυγος του πατέρα.

Domitia, Domitia, and Domitia are tasked

Η Ντομίτια, η Ντομίτια κι η Ντομίτια έχουν αναλάβει

with spinning the wool

να κλώθουν το μαλλί

that will be used to weave this mighty garment,

που θα χρησιμοποιηθεί για να υφάνουν αυτό το σημαντικό ένδυμα,

30 or more feet long and elliptical in shape.

εννιάμισι μέτρα και κάτι, και ελλειψοειδές σε σχήμα.

Romans loved the idea

Στου Ρωμαίους άρεσε πολύ η ιδέα

that their wives work wool.

οι γυναίκες τους να υφαίνουν μαλλί.

We know that because it's written

Το ξέρουμε γιατί είναι γραμμένο

on the gravestones of so many Roman women.

στις επιτάφιες επιγραφές τόσων Ρωμαίων γυναικών.

Unlike women in Greece,

Αντίθετα με τις γυναίκες στην Ελλάδα,

Roman women go out the house

οι Ρωμαίες βγαίνουν απ' το σπίτι

and move about the city.

και περιφέρονται στην πόλη.

They go to the baths in the morning to avoid the men

Πάνε στα λουτρά το πρωί, για να αποφύγουν τους άντρες,

or to separate baths that are for women only.

ή σε ιδιαίτερα λουτρά που είναι μόνο για γυναίκες.

Some do go in for the latest fad of the AD 70s:

Μερικές κιόλας δοκιμάζουν την καινούργια μόδα του 70 μ.Χ.:

nude bathing with men present.

να κάνουν γυμνές ηλιοθεραπεία μπροστά σε άντρες.

Where they have no place

Δεν επιτρέπεται όμως να μπαίνουν

is where the men are:

όπου βρίσκονται οι άντρες:

in the Forum,

στην Αγορά,

in the Law Court,

στα Δικαστήρια,

or in the Senate House.

και στη Σύγκλητο.

Their place in public is in the porticos

Στη δημόσια ζωή η θέση τους είναι σε στοές με κολόνες,

with gardens,

με κήπους,

with sculpture,

με αγάλματα,

and with pathways for walking in.

και με μονοπάτια για να κάνουν περίπατο.

When Domitia, Domitia, and Domitia want

Όταν η Ντομίτια, η Ντομίτια κι η Ντομίτια

to leave the house to go somewhere,

θέλουν να βγουν και να πάνε κάπου,

like the Portico of Livia,

όπως στη Στοά της Λιβίας,

they must get ready.

πρέπει να προετοιμαστούν κατάλληλα.

Domitia II and Domitia III are ready,

Η Ντομίτια Β' και η Ντομίτια Γ' είναι έτοιμες,

but Domitia I, who is betrothed to be married

αλλά η Ντομίτια Α', η οποία πρόκειται να παντρευτεί

in two years to darling Philatus,

σε δύο χρόνια τον αγαπημένο της Φιλάτους,

isn't ready.

δεν είναι έτοιμη.

She's not slow, she just has more to do.

Δεν αργοπορεί, αλλά έχει πιο πολλά να κάνει.

Being betrothed means she wears the insignia of betrothal:

Ως αρραβωνιασμένη, πρέπει να φέρει τα χαρακτηριστικά εμβλήματα της μνηστείας:

engagement rings

τα δαχτυλίδια του αρραβώνα,

and all the gifts Pilatus has given her -

και όλα τα δώρα που της έκανε ο Φιλάτους,

jewels,

κοσμήματα,

earrings,

σκουλαρίκια,

necklaces,

περιδέραια,

and the pendants.

και μενταγιόν.

She may even wear her myrtle crown.

Μπορεί επίσης να φοράει κι ένα στέμμα από μυρτιές.

All this bling shouts,

Όλα αυτά τα χρυσαφικά φωνάζουν

"I'm getting married to that 19 year old

«Παντρεύομαι μ' αυτόν τον δεκαεννιάχρονο

who gave me all this stuff I'm wearing!"

που μου έδωσε όλα αυτά που φοράω».

While as they wait, Domitia II and Domitia III play with their dolls

Εν τω μεταξύ, οι Ντομίτια Β' και Γ' παίζουν με τις κούκλες τους,

που δεν είναι παρά ομοιώματα της αδερφής τους

that mirror the image of their sister

decked out to be married.

στολισμένη με τα εμβλήματα του γάμου.

One day, these dolls will be dedicated

Οι κούκλες αυτές θα δοθούν ως αφιέρωμα στους θεούς της Εστίας

to the household gods on the day of their wedding.

την ημέρα του γάμου τους.

Okay, we're ready.

Ωραία, είμαστε έτοιμοι.

The girls step into litters carried by some burly slaves.

Τα κορίτσια μπαίνουν σε παλανκίνα που μεταφέρουν κάποιοι σωματώδεις σκλάβοι.

They also have a chaperone with them

Έχουν επίσης μαζί τους μία συνοδό,

and will be meeting an aunt at the Porticus of Livia.

και θα συναντήσουν μια θεία τους στη Στοά της Λιβίας.

Carried high on the shoulders of these slaves,

Σηκωμένες ψηλά στους ώμους των σκλάβων,

the girls look out through the curtains

τα κορίτσια κοιτάζουν μέσα απ' τις κουρτίνες

to see the crowded streets below them.

βλέποντας κάτω τους δρόμους που σφύζουν από κόσμο.

They traverse the city, pass the Coliseum,

Διασχίζουν την πόλη, περνάνε το Κολοσσαίο,

but then turn off to climb up the hill

και μετά στρίβουν για να ανεβούν στον λόφο

to the Porticus of Livia.

με τη Στοά της Λιβίας.

It was built by Livia, the wife of the first emperor Augustus,

Χτίστηκε από τη Λιβία, σύζυγο του πρώτου αυτοκράτορα Αυγούστου,

on the site of the house of Vedius Pollio.

εκεί που ήταν η οικία του Βέντιους Πόλιο.

He wasn't such a great guy.

Δεν ήταν κι ο καλύτερος άνθρωπος.

He once tried to feed a slave

Μια φορά δοκίμασε να ρίξει έναν σκλάβο

to the eels in his fish pond

για τροφή στα χέλια στη λίμνη,

for simply dropping a dish.

μόνο και μόνο επειδή του έπεσε ένα πιάτο κάτω.

Luckily, the emperor was at the dinner

Ευτυχώς, ο αυτοκράτορας ήταν παρών στο δείπνο

and tamed his temper.

και τον ηρέμησε.

The litters are placed on the ground

Τα παλανκίνα τοποθετούνται στο έδαφος,

and the girls get out

και τα κορίτσια βγαίνουν έξω

and arm in arm, two by two,

πιασμένες αγκαζέ, δύο δύο,

they ascend the steps

και ανεβαίνουν τα σκαλιά

into the enclosed garden with many columns.

προς στους περιτοιχισμένους κήπους με τις πολλές κολόνες.

Domitia III shot off and is drawing on a column.

Η Ντομίτια Γ' τρέχει και αρχίζει να ζωγραφίζει σε μια κολόνα.

Domitia II joins her

Η Ντομίτια Β' πάει μαζί της

but seeks to read the graffiti higher up on the column.

και προσπαθεί να διαβάσει τα διάφορα γκραφίτι ψηλά στην κολόνα.

She spots a drawing of gladiators

Εντοπίζει ένα σχέδιο με μονομάχους

and tries to imagine seeing them fighting,

και προσπαθεί να τους φανταστεί να πολεμάνε,

something she will never be permitted to do,

κάτι που ποτέ δεν θα της επιτραπεί να δει,

except from the very rear of the Coliseum.

εκτός από πίσω πίσω στο Κολοσσαίο.

From there, she will have a good view

Από εκεί, θα έχει μεν καλή θέα

of the 50,000 spectators

των 50.000 θεατών,

but will see little by way of blood and gore.

αλλά θα βλέπει πολύ λίγο την ίδια την αιματοχυσία.

If she really wanted a decent view,

Αν όντως ήθελε μια καλή θέση,

she could become a vestal virgin

θα έπρεπε να έρθει ως ιερή παρθένα

and would sit right down the front.

και θα καθόταν εντελώς μπροστά.

But a career tending the sacred flame of Vesta

Αλλά μια ζωή ολόκληρη να φυλάς τη φλόγα της θεάς Βέστα

is not to everybody's taste.

δεν ταιριάζει σε όλους.

Domitia I has met another ten year old

Η Ντομίτια Α' βρήκε μια άλλη δεκάχρονη

also decked out in the insignia of betrothal.

που είναι επίσης στολισμένη με τα εμβλήματα του αρραβώνα.

Home time.

Ώρα να γυρίσουνε σπίτι.

When they get there after the eighth hour,

Όταν επιστρέφουν μετά την όγδοη ώρα,

something is up.

κάτι συμβαίνει.

A smashed dish lies on the floor.

Στο πάτωμα βρίσκεται ένα σπασμένο πιάτο.

All the slaves are being gathered together in the atrium

Όλοι οι σκλάβοι είναι μαζεμένοι στο αίθριο

and await the arrival of their master.

και περιμένουν την επιστροφή του κυρίου τους.

Dad is going to go mad.

Ο Πατέρας σίγουρα θα εξοργισθεί.

He will not hit his children,

Δεν θα κτυπήσει τα παιδιά του,

but like many other Romans,

αλλά, όπως πολλοί Ρωμαίοι,

he believes that slaves have to be punished.

πιστεύει ότι οι σκλάβοι πρέπει να τιμωρούνται.

Το μαστίγιο είναι έτοιμο περιμένοντας την άφιξή του.

The whip lies ready for his arrival.

No one knows who smashed the dish,

Κανείς δε ξέρει ποιος έσπασε το πιάτο,

but Dad will call the undertaker

αλλά ο Πατέρας θα φωνάξει τον επιστάτη

to torture it out of them, if he must.

για να τους κάνει να μαρτυρήσουν, έστω και με βασανισμό.

The doorkeeper opens the front door to the house.

Ο θυρωρός ανοίγει την μπροστινή πόρτα του σπιτιού.

A hush comes over the anxious slaves.

Οι φοβισμένοι σκλάβοι σιωπούν αμέσως.

In walks not their master

Μέσα μπαίνει όχι ο αφέντης,

but, instead, a pregnant teenager.

αλλά μια έγκυος έφηβη.

It is the master's eldest daughter, age 15,

Είναι η μεγαλύτερη κόρη του αφέντη, ηλικίας 15 χρονών,

who is already a veteran of marriage and child birth.

η οποία είναι ήδη βετεράνος του γάμου και των παιδιών.

Guess what her name is.

Μαντέψτε τ' όνομά της!

There is a five to ten percent chance

Υπάρχει 5-10% πιθανότητα

she won't survive giving birth to her child,

να μην επιζήσει τη γέννα του παιδιού της,

but, for now, she has come to dinner with her family.

αλλά για την ώρα έχει έρθει για δείπνο με την οικογένειά της.

As a teenage mother,

Σαν έφηβη μητέρα,

she has proved that she is a successful wife

έχει αποδείξει ότι είναι καλή σύζυγος

by bringing children and descendants for her husband,

κάνοντας παιδιά και απογόνους για τον άντρα της,

who will carry on his name in the future.

που θα διαιωνίσουν τ' όνομά του στο μέλλον.

The family head off to the dining room

Η οικογένεια κατευθύνεται προς την τραπεζαρία

and are served dinner.

και τους σερβίρουν το δείπνο.

It would seem Dad has had an invite to dinner elsewhere.

Φαίνεται πως ο Πατέρας έχει προσκληθεί για δείπνο κάπου αλλού.

With dinner concluded, the girls crossed the atrium

Όταν ολοκληρώθηκε το γεύμα, τα κορίτσια διέσχισαν το αίθριο

to bid farewell to their older sister

για να αποχαιρετίσουν τη μεγαλύτερη αδερφή τους,

who is carried home in a litter,

η οποία μεταφέρεται στο σπίτι με παλανκίνο

escorted by some of Dad's bodyguards.

και συνοδεία σωματοφυλάκων του Πατέρα.

Returning to the house,

Γυρνώντας στο σπίτι,

the girls cross the atrium.

τα κορίτσια διασχίζουν και πάλι το αίθριο.

The slaves, young and old,

Οι σκλάβοι, νέοι και γέροι,

male and female,

άντρες και γυναίκες,

await the return of their owner.

περιμένουν την επιστροφή του κυρίου τους.

When he returns, he may exact vengeance,

Όταν επιστρέψει, ίσως πάρει εκδίκηση

ensuring his power over the slaves

για να εξασφαλίσει την εξουσία του πάνω στους σκλάβους,

is maintained through violence and terror,

η οποία διατηρείται μέσω της βίας και του τρόμου

to which any slave could be subjected.

που επιφυλάσσει ανά πάσα στιγμή για όλους τους σκλάβους.

But, for the girls, they head upstairs for the night,

Αλλά τα κορίτσια, ανεβαίνουν επάνω για το βράδυ,

ready for bed.

έτοιμες για ύπνο.