Why doesn't everyone have a jetpack? - Richard Browning

Translator: bryar murshid Reviewer: Daban Q. Jaff

On April 12, 1961, Soviet cosmonaut Yuri Gagarin

لە 12ی نیسانی 1961، یوری گاگاری کۆسمۆناتی سۆڤیەت

piloted a 2,400 kilogram spacecraft in humanity’s first manned space flight.

فڕۆکەیەکی 2400 کیلۆگرام لە یەکەم فڕۆکەی ئاسمانی مرۆڤایەتیدا

One week later, Bell Aerosystems debuted another advancement in aviation:

یەک هەفتە دواتر، بێڵ ئایرۆسیستەمەکان پێشکەوتنێکی تریان لە فڕۆکەوانیدا کرد:

the gas-powered rocket pack.

ئەو موشەکەی کە گازی پێوە لکێنراوە.

Capable of flying 35 meters in just 13 seconds,

توانای فڕینی ٣٥ مەتری هەیە تەنها لە ١٣ چرکەدا،

the rocket pack thrilled onlookers.

گورزی موشەکەکە بە جۆش بوو لای بینەرەکانی.

But the device’s engineers were less enthused.

بەڵام ئەندازیارەکانی ئامێرەکە کەمتر پەرۆش بوون.

Despite years of cutting-edge work,

سەرەڕای چەندین ساڵ لە کاری بڕینی قەراغ،

they knew this short flight was all the rocket pack could muster.

زانیان کە ئەم فڕینە کورتە دەتوانێت موشەکەکە لەناو ببات.

So why was a massive spacecraft easier to send flying than a single pilot?

کەواتە بۆچی کەشتییەکی ئاسمانی زۆر ئاسانتر بوو بۆ ناردنی فڕین لە تاکە فڕۆکەوانێک؟

According to Newton's laws of motion,

بەپێی یاساکانی جوڵانەوەی نیوتن،

the physics behind flight are actually quite simple.

فیزیای پشت فڕین لە ڕاستیدا زۆر سادەیە.

All you need is a powerful enough upward force

هەموو ئەوەی پێویستت پێیەتی هێزی تەواوە بەرەو سەرەوە

to counteract the downward force of gravity.

بۆ بەرپەرچدانەوەی هێزی بەرەوخوارەوەی ڕاکێشان.

And since objects with more mass experience stronger gravitational forces,

ئەو ئامانجانەی ئەزموونی بە کۆمەڵی زیاتریان هێزی زیاتریان هەیە،

lighter objects should be easier to get off the ground.

تەنە سووکەکان پێویستە ئاسانتر بن بۆ دابەزین لە زەوی.

However, modern jet engines, our primary tool for flight,

هەرچۆنێک بێت، ئامێرە سەرەتاییەکانی ئێمە بۆ فڕین مەکینەی جێتی نوێیە.

actually get more efficient the larger they are.

لە ڕاستیدا کر گەورەتر دەبن زیاتر کارامەتر دەبن.

Jet engines work by sucking in huge volumes of air,

بزوێنەری جێت کاردەکات بە مژینی قەبارەیەکی زۆر لە هەوا،

and then expelling that air as quickly as possible.

دواتر دەرکردنی ئەو هەوایە بە خێرایی.

While most of this actually bypasses the inner machinery,

لە کاتێکدا زۆربەی ئەم کارە لە راستیدا ئامێری ناوەوە دەریدەپەڕێنێت،

it still contributes to a huge portion of the engine's thrust.

هێشتا بەشدارە لە بەشێکی زۆر لە لێشاوی بزوێنەرەکە.

But the air that does enter the engine’s core gets compressed

بەڵام ئەو هەوایەی کە دەچێتە ناوەوەی بزوێنەرەکە دەپەسترێوێت

by a series of tightly packed blades.

بە زنجیرەیەک لە تیغە پێچراوەکان.

That compressed air then enters the combustion chamber,

ئەو هەوای پەستێنراوە دواتر دەچێتە ناو ژووری سوتانەکە،

where it is injected with jet fuel and ignited.

ئەو شوێنەی کە سوتەمەنی جێت گڕی لێ دەدرێت.

The heat causes the compressed air to rapidly expand,

گەرماکە دەبێتە هۆی ئەوەی هەوای پەستێنراو بە خێرایی فراوان بێت،

bursting out of the exhaust and propelling the engine forward.

بڵاوبونەوەی هەواکە و پاڵنانی بزوێنەرەکە بەرەو پێشەوە.

As air leaves the engine it also turns a turbine embedded in the exhaust nozzle.

کاتێک هەوا مەکینەکە بەجێدەهێڵێت هەروەها تۆربینێک دەگۆڕێ کە لە نۆزلەکەدا چەسپاوە.

This turbine powers the fan and the compressor blades,

ئەم تۆربینە هێز دەدات بە پانکە و تیغەکانی کۆمپرێسەرەکە،

creating a cycle that maintains thrust for as long as there’s fuel to burn.

دروستکردنی خولێک کە بەردەوام دەبێت لە پێچانەوە تا سووتەمەنی هەبێت بۆ سووتاندن.

The more air an engine can take in and expel the more thrust it can produce.

بزوێنەرێک کە دەتوانێت هەوای زیاتر دەربکات دەتوانێت هێزی زیاتریش بەرهەم بهێنێت.

On a modern jet, the diameter of a frontal fan is larger than a truck.

لە فڕۆکەیەکی نوێدا، ئەندازەکەی پانکەی پێشەوە گەورەترە لە بارهەڵگرێک

And even spinning at relatively low speeds,

تەنانەت بە خێراییەکی کەم دەسوڕێتەوە،

these engines produce more than enough thrust to maintain the necessary speed

ئەم بزوێنەرانە زیاد لە پێویست بەرهەم دێنن بۆ پاراستنی خێرایی پێویست

for flying a passenger aircraft.

بۆ فڕینی هێڵی ئاسمانی سەرنشین.

But smaller engines simply can’t take in this much air.

بەڵام بزوێنەری بچوکتر ناتوانێت ئەم هەوایە زۆرە لەخۆ بگرێت.

For most of the 20th century, engineers couldn’t produce an engine

بۆ زۆربەی سەدەی بیستەم ئەندازیارەکان نەیانتوانی مەکینەی بچوک و سوک

small and light enough for an individual to wear,

بەرهەم بهێنن کە سودی هەبێت بۆ تاکێک،

yet powerful enough to lift itself alongside its pilot and fuel.

هێشتا زۆر بەهێزە بۆ بەرزکردنەوەی خۆی لە پاڵ فڕۆکەوانێکی سووتەمەنی.

Designs could only carry enough fuel for 30 seconds of flight,

دیزاینەکان تەنها دەتوانن سووتەمەنی پێویست هەڵبگرن بۆ 30 چرکەی فڕین

and when airborne, the powerful thrust in a single direction

کاتێک هەوای بەردەکەوێت، هێزەکە وای لێ بە یەک ئاڕاستەدا بڕوات

made jetpacks difficult and dangerous to control.

کە وا لە موشەکەکە دەکات ترسناک بێت و قورس بێت بۆ کۆنتڕۆڵ کردن.

But the new millennium brought advances in materials, manufacturing,

بەڵام سەدەی نوێ پێشکەوتنەکانی لە کەرەستەکان و ژمێریاری و

and computing technology,

تەکنەلۆژیای کۆمپیتەردا هێنا،

including systems which could manage fuel injection with incredible precision.

لەگەڵ ئەو سیستەمانەی کە ئەتوانن دەرزی سووتەمەنی بە وردییەکی زۆر باش بەڕێوە ببەن.

Together, these dramatically improved the fuel efficiency

پێکەوە، ئەمانە بە شێوەیەکی دراماتیکی کاریگەری

and power-to-weight ratio of jet engines.

سووتەمەنی و ڕێژەی هێز بۆ کێشی مەکینەی جێتیان باشتر کرد

By 2016, micro-engines the size of a coffee can

تا ساڵی 2016 بزوێنەری بچوکی قەبارەی قوتوی

and weighing less than 2kg

قاوە و کێشی کەمتر لە 2 کیلۆگرام توانی

could achieve 220 Newtons of force.

220 نیوتن لە هێز بەدەست بهێنێت.

This was when an English engineer named Richard Browning

ئەمە کاتێک بوو کە ئەندازیارێکی ئینگلیزی بە ناوی ڕیچارد براونینگ

saw the opportunity to create a new kind of lightweight jetpack.

ئەو دەرفەتەی بینی بۆ دروستکردنی جۆرێکی نوێ لە جێتی کێش سوک.

In addition to a single engine strapped to the back,

جگە لە تاکە مەکینەیەک کە لە پشتەوە بەستراوە،

this so-called Jet Suit involved a pair of micro-engines on each arm

ئەمە پێی دەوترێت جانتای جێت جوت مەکینەی بچوک کە لە هەر قۆڵێکی بەستراوە

to split and balance the thrust.

بۆ جیای بکاتەوە و هاوسەنگی بکات.

Working with the back engine, these provided three-points of stability,

کارکردن لەگەڵ مەکینەی دواوە، ئەمانە سێ خاڵی جێگیریان دابین کرد

which some pilots describe as being akin to comfortably leaning on crutches

کە هەندێک لە فڕۆکەوانەکان وەسفی ئەوە دەکەن کە بە ئاسوودەیی بە تەختە دەچەوسێتەوە

while a friend supports your back.

کاتێک هاوڕێیەک پشتت دەگرێت.

It may seem complicated to manage all these engines at once,

لەوانەیە زۆر ئاڵۆز بێت بۆ بەڕێوەبردنی ئەم بزوێنەرانە لە یەک کاتدا،

but many pilots master it in less than a day

بەڵام زۆربەی فڕۆکەوانەکان لە کەمتر لە ڕۆژێکدا ئەزمونی دەکەن

with the help of another advanced computer system— their brain.

بە یارمەتی سیستەمێکی تری کۆمپیوتەری پێشکەوتوو، مێشکیان.

Various brain regions and multiple sensory systems

ناوچە جۆراوجۆرەکانی مێشک و چەندین سیستەمی هەستەوەری

perfectly calibrate our sense of balance and spatial orientation,

بە تەواوی هەستی هاوسەنگیمان بۆ دەکەن کە یارمەتی

helping pilots smoothly direct their flights.

فڕۆکەوانەکان دەدات بە ئاسانی گەشتەکانیان ئاڕاستە بکەن.

Slight movements of the arms allow operators to increase and decrease lift,

جووڵەی بچووکی قۆڵەکان ڕێگە بە کارپێکەرەکان دەدات بەرزکردنەوەکە زیاد و کەم بکەن،

quickly turn in mid-air, or glide forward for up to 5 minutes.

بەخێرایی لە ناوەڕاستی هەوادا بگۆڕێت، یان بۆ ماوەی 5 خولەک بەرەو پێشەوە بڕوات.

This technology is still fairly new,

ئەم تەکنەلۆجیایە هێشتا تازەیە،

and without major advances in fuel efficiency and engine technology,

بەبێ پێشکەوتنی سەرەکی لە توانای سووتەمەنی و تەکنەلۆجیای بزوێنەری

don’t expect to have a jetpack of your own any time soon.

چاوەڕێی ئەوە مەکە کە بە زوویی موشەکی فڕینی خۆتت هەبێت.

But if reaching for the sky already got us this far,

بەڵام لە گەشتن بە ئاسمان دوری خستینەوە،

who knows where we'll fly next?

کێ دەزانێت کە دواتر لە کوێ دەفڕین؟