These animals are also plants … wait, what? - Luka Seamus Wright

Translator: omer zrar Reviewer: Daban Q. Jaff

Take a good look at this slug.

بەجوانی سەیرێکی ئەو حەلەزۆنە بکە.

No, not that— that’s a leaf.

ئەوە نا --- ئەوە گەڵایە.

This slug.

ئەم حەلەزۆنە.

There we go.

ئەوەتا.

Elysia chlorotica may not look like much—

ئلیسیا کلۆڕۆتیکا کە لەوانەیە زۆر لە حەلەزۆن نەچێت،

okay, it looks like a bright green leaf—

باشە، لە گەڵایەکی درەوشاوە دەچێت__

but it’s one of the most extraordinary creatures around.

بەڵام یەکێکە لە مەخلوقە هەرە بێوێنەکانی سەر زەوی.

Living in salt marshes along the east coast of North America,

کە لە کانارە زۆنگاوە سوێرەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەمەریکای باکور دەژیت،

it can go about a year without eating.

کە دەتوانێت ساڵک بەبێ خۆراک بژیت.

During that time, it lives like a plant.

لەو ماوەیەدا، ئەم گیانەوەرە وەک ڕوەک دەژیت.

Generally speaking, animals are what are called heterotrophs,

بەگشتی، گیانەرەکان خۆ گۆڕن،

meaning they can’t produce their own food— they’re consumers of other life.

کە مانای ئەوەیە گیانەوەران ناتوانن خۆراکی خۆیان

بەرهەمبهێنن، ئەوان لەناوبەری ژیانی ترن.

Plants, meanwhile, are autotrophs, or producers:

لە هەمان کاتیشدا، ڕوەکەکان بەرهەمهێنن:

they can synthesize their own fuel from sunlight, CO2,

کە دەتوانن خۆراکی خۆیان بەدەستبێنن لە تیشکی خۆر، و CO2،

and other inorganic compounds.

وە لەگەڵ هەندێک تێکهەڵەی نائەندامیش.

Plants do this by using organelles called chloroplasts,

ڕوەکەکان ئەمە جێبەجێ دەکەن لەڕێگەی ئەندامێک کە بە کلۆڕۆپلاستس ناسراوە،

which give them their bright colors

کە ڕەنگێکی درەوشاوەیان پێدەبەخشێت

and convert sunlight into food through photosynthesis.

وە وزەی خۆریش بۆ خۆراک دەگۆڕن لە ڕێگای ڕەوشتەپێکهاتن.

Elysia is what’s called a mixotroph:

ئلیسیا هەردو خاسیەتەکەیی ڕوەک و ئاژەڵی تێدایە:

it can both consume food, like animals,

کە دەتوانێت وەک گیانەوەر خۆراک بەکار بهێنێت،

and produce its own through photosynthesis, like plants.

وە دەشتوانێت وەک ڕوەکەکان خۆراکی خۆی بەرهەمبهێنێت.

In fact, Elysia steals its ability to photosynthesize

لە ڕاستیدا، ئلیسیا تواناکانی بەکار دێنت بۆ ڕەوشتە پێکهاتن

from the algae it eats by piercing the algal cells

لە قەوزەدا خۆراک دەخوات لە ڕێگەی کونکردنی خانە قەوزەیەکان

with specialized pointy teeth, called radula.

بەهۆی ئەو ددانە تیژانەی کە پێی دەوترێت زمانە نەرمۆلەیەکان.

It sucks the cell empty and digests most of its contents,

کە خانەکان هەڵدەمژێت و هەرسیان دەکات،

but the chloroplasts remain intact.

لە کاتی هەرسکردنەکە کلۆڕۆپلاستەکان بەساخی دەمێننەوە.

They’re incorporated into the epithelial cells lining Elysia’s digestive system

کە لەگەڵ خانەکانی ناو ئەندامی هەرسکردنی ئلیسیا یەکدەگرێت

that branches throughout its flat body.

کە بە درێژایی لاشە تەختەکەی لق و قد دەکات.

This makes the slug look even more leaflike,

ئەمە وا لە حەلەزۆنەکە دەکات کە زیاتر لە گەڵا بچێت،

providing camouflage as well as food.

کە ئەمەش خۆگونجاندن و خۆراکی بۆ دابیندەکات.

As incredible as this adaptation is,

کە وا لەم خۆ گونجاندنە دەکات بێوێنە بێت،

there are more than 70 species of slug that steal chloroplasts from their food.

لێرەدا زیاتر لە ۷۰ جۆر لە حەلەزۆن هەیە کە

کلۆڕۆپلاست لە خۆرەکەکانیان جییادەکەنەوە.

What makes Elysia and a few closely related species

بەڵام چی وا دەکات کە ئلیسیا و هەندێک جۆری نزیک لەو

in the Mediterranean and Pacific unique

لە زەریایی ناوەڕاست و ئەتڵەسی، بێوێنە بن

is how long they can hold onto chloroplasts—

ئەمەش لەبەر درێژی ئەو ماوەیە کە دەتوانن کلۆڕۆپلاستەکان هەڵبگرن

most other slugs keep them for a few weeks at most.

کە بۆ زۆرێک لە حەلەزۆنەکانی تر ئەم ماوەییە کەمترە لە چەند هەفتەیەک.

This longevity seems to be due to the survival abilities

ئەو دڕێژیەش پێویست دیارە بۆ تواناکانی لەژیان مانەوە

of both plastids and slugs.

بۆ هەردۆک لە ڕوەک و حەلەزۆنەکان.

Specifically, the chloroplasts of certain algae

بە تایبەتیش، کلۆڕۆپلاستەکان وە هەندێک قەوزەی دیاری کراو

can repair their own light-harvesting systems,

کە دەتوانن سیستەمی سودوەرگرتن لە وزەی خۆر ی خۆیان پێ چاکبکەن،

while most chloroplasts are thought to rely on their host cell

لە کاتێکدا وا دەدەنرێت کە کلۆڕۆپلا-

ستەکان پشت بە خانە بیانیەکان ببەستن.

and its genes for repairs.

وە بە جینەکانیان بۆ چاکردنەوەکان.

This makes the chloroplasts able to sustain themselves

ئەمەش وا لە کلۆڕۆپلاستەکان دەکات کە خۆیان بە بەهێزی بێڵنەوە.

for longer inside the slug.

بۆ ماوەیەکی درێژتر لە ناو حەلەزۆنەکەدا.

Meanwhile, the slug adjusts its gene expression

لەهەمانکاتدا، حەلەزۆنەکە جینەکانی دەگۆڕێت

to improve its relationship with the chloroplasts

بۆ ئەوەی پەیوەندیەکەی لەگەڵ کلۆڕۆپلاستەکان پێشبخات

and removes damaged plastids

و خڕۆکەکانی ناو سایتۆپلازمیش کە خراپبون فڕێیانبدات

to avoid accumulation of potentially damaging chemicals.

بۆ ڕێگرتن لە ڕودانی کەڵەکەبونی ماددە کیمیاییە زیانبەخشەکان.

Though few species can steal organelles from another species’ cell,

لەگەڵئەوەشدا هەندێک جۆری دەتوانێت بەشەکانی خانە لە خانەی جۆرێکی تر ببات.

these slugs are far from alone in getting an assist from plants.

ئەو جۆرە حەلەزۆنانە زۆر درون لەوەی کە سود لە ڕوەکەکان وەربگرن.

Organisms as diverse as corals,

بونەوەری هەمەجۆر ی وەک مەرجانەکان،

giant clams and sponges have symbiotic algae living inside their cells,

هێلکە شەیتانۆکە گەورەکان و ئەسفەنجەکان سودبە یەکتری دەگەێن

کە قەوزە لەناو خانەکانیان دەژی،

supplying them with organic compounds through photosynthesis.

کە تێکهەڵە ئەندامیەکانیان بۆ دەبین دەکەن لەڕێگەی کرداری ڕوەشتەپێکهاتن.

In turn, they supply their little helpers with shelter and inorganic compounds.

لە بەرامبەریشدا، ئەوان پەناگە و تێکهەڵەی نائەندامی بۆ

یارمەتیدارە بچوکەکان دابین دەکەن.

Some of these mixotrophs even transmit the algae to their offspring.

هەندێک لە بونەوەرە دولایەکیانە قەوزەکە بۆ نەوەکانیان دەگوازنەوە.

Without the aid of these algae,

بەبێ یارمەتی ئەو قوزانە،

filter-feeding corals, clams, and sponges would not gain enough nutrition

مەرجان، هێلکە شەیتانۆکە، و ئەسفنجە

هەستیارەکان خۆراکی پێویست بەدەستناهێنن.

in the nutrient-poor tropical ocean,

لە ئۆقیانوسە کەمەرەیەکان کە خۆراکیان کەمە،

and the dazzling coral reefs they build simply would not exist.

وە ئەو مەرجانە بریقەدارە بەردینیانەی کە ئەوان دروستیانکرد، نەدەبوون.

Mixotrophy even cuts both ways:

بونەوەرە دولایەنەکان تەنانەت هەردو ڕێگاش دەبڕن:

an alga called Tripos furca can consume several microscopic animals a day,

قەوزەیێک کە پێیدەڵێن تریپۆس فورکە چەندین بونەوەری بچوک بەکاردێنێت لە ڕۆژێکدا

allowing it to survive in darkness for weeks.

،کە یارمەتیدەدات لە تاریکی بمێنێتەوە بۆ ماوەی چەندین هەفتە.

Tripos is in turn eaten by other mixotrophic algae,

تریپۆسیش لەلایەن قەوزەی دولایەنی دەخورێت،

providing frequent opportunity for exchange of organelles

کە زۆرێک لە هەل دروست دەکات بۆ گۆڕینەوەی پارچەکانی خانە

such as chloroplasts.

وەک کلۆڕۆپلاستەکان.

This seems to allow some algae to survive in parts of the dark ocean

ئەمە وا دەردەکەوێت کە ڕێگا بە قەوزەکان بدات بۆ مانەوە لە بەشە تاریکەکانی زەریا

such as the Mariana Trench,

وەک ماریان ترێنچ،

which plants otherwise wouldn't be able to inhabit.

کە بەبێ ئەمە ڕوەکەکان نەیان دەتوانی لە ژیاندا بمێننەوە.

The processes by which Elysia becomes photosynthetic

ئەو پڕۆسەیەش کە ئلیسیا پێی بوە بە بەکارهێنەری وزەیخۆر

and Tripos switches between feeding modes

وە تریپۆسیش کە شێوەکانی خوردن پەیداکردنی پێدەگۆڕێت

are reminiscent of what scientists believe led to the origin of all plants.

بیرخەرەوەی ئەو ڕاستیەن کە زاناکان پێیان وایە

کە ئەمە ڕابرایەتی بنەڕەتی گشت ڕوەکەکانی کردوە.

Single-celled animals preyed on cyanobacteria.

بونەوەرە یەک خانەیەکان کە قەوزە بەرهەمهێنەکان ڕاودەکەن.

Some of these tiny plants were not digested and lived on in the animal cells,

هەندێک بەشی بچوکی ئەو ڕوەکانە هەرس ناکرێن

وە دەمێننەوە لەناو خانەکانی بونەوەران،

eventually giving rise to chloroplasts.

لەئەنجامدا، وا لە کلۆڕۆپلاستەکان دەکات سەرپەرشتی بکەن.

But these first eukaryotic plants were soon consumed by other animals,

بەڵام ئەو ڕوەکە بەرهەمهێنانەی سەرەتا زوو لەلایەن گیانەوەرانی تر لەناوبران،

which hijacked the precious chloroplast, just like Elysia.

کە کلۆڕۆپلاستە بەنرخەکەیان بۆخۆیان برد، ڕێک وەک ئلیسیا.

And following the example of eating and being eaten,

لەڕێگەی شوێنکەوتنی نمونەی خوران و خواردن،

we’ve seen in the case of Tripos,

وەک ئەوەی بینیمان لە نمونەکەی تریپۆس،

this chloroplast heist happened up to three times,

کە دزینی ئەو کلۆڕۆپلاستە لە ڕوەکەکان چەند جارێک ڕویدا، کە

giving rise to plastids with four membranes

یارمەتی ڕابەرایەتی خانە ڕوەکەکان دەدات بە چوار پێکهاتە و

and the ocean’s most productive plants and forests.

ڕوەکو دارستانە بە پیتەکانی نا و زەریا.