The myth of Anansi, the trickster spider - Emily Zobel Marshall

Translator: swmaya salim Reviewer: Daban Q. Jaff

As the sun sets on a plantation in Jamaica,

هەرکە خۆرئاوابوو بەسەر کێڵگەکان لە جامایکا،

children flock to Mr. Kwaku for a story.

منداڵەکان بەپۆڵ ڕۆشتن بۆ لای بەڕێز کواکو بۆ چیڕۆک.

They all know he’s full of tales from Ghana, the land of their ancestors.

هەموو دەیانزانی کە ئەو زۆر چیڕۆکی غانای دەزانی، زەوی باب و باپیرانیان.

But what they don’t know, Kwaku winks,

بەڵام ئەوان چی نازانن، کواکو چاوی داگرت،

is how their ancestors got those stories in the first place.

ئەوەیە چۆن باب و باپیرانیان ئەو چیڕۆکانەیان وەرگرتووە لە شوێنی یەکەمیان.

Long ago, all stories belonged to Nyame, the all-seeing Sky God.

زۆر پێش ئێستا، هەموو چیڕۆکەکان هی نیامی بوون، خواوەندی ئاسمانی هەموو بینراوەکان.

People on Earth were bored and knew nothing about their history.

خەڵک لەسەر زەوی بێزاربوون و هیچیان نەدەزانی دەربارەی مێژوویان.

But one creature decided enough was enough.

بەڵام بوونەوەرێک بڕیاریدا بەسە.

Anansi, the tricky, shapeshifting spider,

ئەنانسی، جاڵجاڵۆکەی فێڵباز و شێوەگۆڕەڕ،

resolved to bring the stories down to Earth.

بڕیاریدا بۆ هێنانە خوارەوەی چیڕۆکەکان بۆ زەوی.

He spun a web that stretched into the clouds

تەونێکی چنی کە گەیشتە ناو هەورەکان

and climbed up to confront the Sky God.

و سەرکەوت بۆ ڕووبەڕووبوونەوەی خواوەندی ئاسمانی.

Crouching at Nyame’s feet, Anansi shouted at the top of his lungs

لەبەردەم قاچەکانی نیامی دانیشت، ئەنانسی لە پڕ بە سیەکانی هاواری کرد

that he had come to take ownership of the world’s stories.

کە هاتووە تا خاوەنداریکردنی چیڕۆکەکانی جیهان بەدەست بهێنێت.

Looking down from his golden stool,

لەسەر تەپڵەکە زیڕینەکەیەوە سەیری خوارەوە دەکات،

Nyame hooted with laughter at the spider’s absurd request.

نیامی فرمێسکی هات لە پێکەنینان بە داوایە بێمانایەکەی جاڵجاڵۆکەکە.

Nyame told Anansi that he could have all the stories he wished—

نیامی بە ئەنانسی وت دەتوانێت هەموو ئەو چیڕۆکانە بەدەست بهێنێت کە دەیەوێت

but only if he could complete an impossible task.

بەڵام تەنها ئەگەر بتوانێت کارێکی مەحاڵ تەواو بکات.

If Anansi brought him Osebo the Leopard, Onini the Python,

ئەگەر ئەنانسی پڵنگی ئۆسیبۆی، ئۆنینی مار،

Mmoboro the Hornet, and Mmoatia the Forest Spirit,

مۆبۆرۆی زەردەواڵە، و مۆیتای ڕوحی دارستانی بۆ بێنێت،

then he could take the stories.

پاشان دەتوانێت چیڕۆکەکان وەربگرێت.

Anansi humbly accepted.

ئەنانسی بە سادەیی قبوڵی کرد.

Nyame didn’t see him grinning as he scuttled away.

نیامی نەیبینی زەردەخەنەی کرد کە بەخێرایی دوورکەوتەوە.

Back on Earth, Anansi grabbed his magic bag and set to work.

لەسەر زەوی، ئەنانسی جانتا جادووییەکەی هێنا و دەست بەکاربوو.

Anansi found Onini the Python bathing in the sun.

ئەنانسی ئۆنینی ماری دۆزییەوە گەرماوی دەکرد لە بەردەم خۆر.

Anansi scoffed that Onini couldn’t be the longest animal,

ئەنانسی گاڵتەی پێ کرد بەوەی کە ناکرێت ئۆنینێ درێژترین ئاژەڵ بێت،

saying he looked no longer than a piece of bamboo cane.

وتی لە پارچە حەیزەرانێکی بامبۆ زیاتر هیچی تر نابینێت.

Enraged, Onini stretched himself across the bamboo to prove his lengthiness.

تووڕەبوو، ئۆنینی خۆی درێژکرد بەدرێژای بامبۆکە بۆ سەلماندنی درێژیەکەی.

Anansi quickly bound him tight-tight to each end and placed him in his bag.

ئەنانسی بەخێرایی بەتووندی بەستییەوە لە هەردوو کۆتاییەکەی و خستیە ناو جانتاکەی.

Next, Anansi dug a great pit in the middle of the path

دواتر، ئەنانسی چاڵێکی گەورەی لەناوەڕاستی ڕێگاکەدا هەڵکەنی

Osebo the Leopard usually prowled, and covered it with banana leaves.

ئۆسیبۆی پڵنگ هەمیشە لەوێ دەسوڕایەوە، و بە گەڵای مۆز دایپۆشی.

Sure enough, mighty Osebo soon fell in.

بەدڵنیاییەوە، ئۆسیبۆی گەورە بەمزووانە دەکەوتە ناوی.

Anansi scolded Osebo for his carelessness, but offered to rescue him.

ئەنانسی ئۆسیبۆی سەرزەنشت کرد بەهۆی کەمتەرخەمیەکەی، پێشنیازی ڕزگارکردنی کرد.

As he helped Osebo out of the pit, Anansi swiftly jabbed him with his knife.

هەرکە یارمەتی ئۆسیبۆیدا لە چاڵەکە بێتە دەرەوە، ئەنانسی بەخێرایی بە چەقوەکەی

Osebo fell back to the ground

لێیدا. ئۆسیبۆ کەوتە سەر زەوی

where Anansi wound him up tight-tight in spider thread.

ئەنانسی جەستەکەی بە داوای جاڵجاڵۆکە بەتووندی بەستەوە.

Then, Anansi heard Mmoboro and his hornets buzzing.

پاشان، ئەنانسی گوێی لە مۆبۆرۆ و گیزەگیزەکەی بوو.

He cautiously approached them.

بە ئاگاییەوە لێیان نزیک بۆوە.

This would be tricky— their stings could make someone swell up and die—

ئەوە هەڵخەڵەتێنەرە_ پێوەدانەکانیان لەوانەیە کەسێک هەڵئاوسێنێت و بمرێت_

but Anansi knew they hated rain.

بەڵام ئەنانسی زانی ڕقیان لە بارانە.

He filled his mouth with water and spat it at the swarm.

دەمی خۆی پڕکرد لە ئاو و بەسەر کۆمەڵەکەی داکرد.

As they panicked, Anansi urged the hornets to shelter in his gourd,

کە ئەوان دەترسان، ئەنانسی زەردەواڵەکانی هاندا خۆیان داڵدە بدەن لە کڵاوەکەی،

where they found themselves trapped.

کە خۆیان بینیەوە گیرابوون.

Anansi had one more task: to capture Mmoatia

ئەنانسی کارێکی تریشی هەبوو: گرتنی مۆتیا

the elusive and mischievous Forest Spirit.

ڕۆحی دارستانی فێڵباز و نەگریس.

She usually hid herself deep in the woods, but Anansi knew she was lonely.

زۆربەی کات خۆی لە قوڵایی دارستانەکە شاردۆتەوە، ئەنانسی دەیزانی کە تەنهایە.

So, he made a little doll covered in sap and left it in her path.

بۆیە، بوکەڵەیەکی بچوکی دروستکرد بە چەسپ دایپۆشی و لەسەر ڕێگاکەی ئەو جێی هێشت.

When she came upon it, Mmoatia spoke to the doll

کاتێک هات بۆ لای، مۆتیا قسەی بۆ بوکەکە کرد

but became enraged when it didn’t answer.

بەڵام تووڕەبوو کاتێک وەڵامی نەداوە.

She hit the disrespectful doll

لە بوکەڵە بێڕێزەکەیدا

and her small fists stuck to its sticky surface.

و دەستە بچوکەکانی گیریان خوارد بە ڕووە چەسپاویەکەی.

Anansi wrapped Mmoatia up tight-tight and scooped her into his bag

ئەنانسی مۆتیای بەتووندی بەستەوە و هەڵیدا ناو جانتاکەی

along with the other creatures.

لەگەڵ بوونەوەرەکانی تر.

Triumphantly, he climbed his web back into the clouds.

بەسەرکەوتوویی، بەسەر تەونەکەی کەوت و گەڕاوە بۆناو هەورەکان.

When the Sky God saw that Anansi had completed the impossible task,

کاتێک خواوەندی ئاسمان بینی کە ئەنانسی کارە زەحمەتەکەی تەواوکردووە،

he was amazed.

سەری سوڕما.

Nyame told Anansi that he had earned the world’s stories.

نیامی بە ئەنانسی وت کە چیڕۆکەکانی زەوی بە دەست هێناوە.

Dancing for joy, Anansi gathered them up, stuffed the stories into his bag,

سەمای دەکرد لە خۆشیان، ئەنانسی هەموویانی خڕکردەووە، چیڕۆکەکانی خستە ناو جانتاکەی.

and descended to Earth.

و دابەزییەوە بۆ سەر زەوی.

There, he scattered the stories throughout the world for people to share.

لەوێ، چیرۆکەکانی بڵاو کردەوە لە سەرانسەری جیهاندا بۆ ئەوەی خەڵک بڵاویان بکاتەوە.

And they did, Kwaku tells the children.

و کردیان، کواکو بە منداڵەکان دەڵێت.

Generations have continued telling and reimagining Anansi’s stories

نەوەکان بەردەوامبوون لە گێڕانەوە و نوێکردنەوەی چیڕۆکەکانی ئەنانسی

even after being stolen from Africa and enslaved.

تەنانەت دوای ئەوەی لە ئەفریقا دزرا و کرا کۆیلە.

Anansi may be small, but “cunning’s better than strong,” Kwaku says,

کواکو دەڵێ، ئەنانسی لەوانەیە بچوک بێت، بەڵام زۆرزانەکان باشترن لە بەهێزەکان.

and tells the children to take Anansi’s stories with them wherever they go.

و بەمنداڵەکان دەڵێت چیڕۆکەکانی ئەنانسی لەگەڵ خۆیان ببەن بۆ هەر شوێنێک کە دەچن.

Looking at his audience, Kwaku knows that Anansi will persist

بە تەماشاکردنی گوێگرەکانی، کواکو دەزانێت کە ئەنانسی بەردەوام دەبێت

as a symbol of resourcefulness and resistance in the face of oppression,

وەک هێمایەک بۆ بەتوانایی و بەرهەڵستی لە بەرامبەر ستەمدا،

and a testament to the enduring power of storytelling.

و ڕاسپاردەیەک بۆ هێزی بەرگەگرتنی چیڕۆکبێژی.