The myth of Anansi, the trickster spider - Emily Zobel Marshall

Tłumaczenie: Krystian Dorożyński Korekta: Ola Królikowska

As the sun sets on a plantation in Jamaica,

Gdy na plantacji w Jamajce Słońce kryje się za horyzontem,

dzieci gromadzą się wokół pana Kwaku, żeby wysłuchać opowieści.

children flock to Mr. Kwaku for a story.

They all know he’s full of tales from Ghana, the land of their ancestors.

Wiedzą, że zna on wiele baśni z Ghany, kraju ich przodków.

But what they don’t know, Kwaku winks,

Ale nie wiedzą, Kwaku puszcza oczko,

is how their ancestors got those stories in the first place.

skąd w ogóle ich przodkowie je wzięli.

Long ago, all stories belonged to Nyame, the all-seeing Sky God.

Dawno temu wszystkie opowieści należały do wszystkowidzącego Boga Nieba Nyame.

Ludzie na Ziemi byli znudzeni i nic nie wiedzieli o swojej historii.

People on Earth were bored and knew nothing about their history.

But one creature decided enough was enough.

Ale jedno stworzenie postanowiło położyć temu kres.

Anansi, the tricky, shapeshifting spider,

Anansi, chytry, zmiennokształtny pająk,

resolved to bring the stories down to Earth.

zdecydował się przynieść wszystkie opowieści na Ziemię.

He spun a web that stretched into the clouds

Uwił sieć, którą rozciągnął aż do chmur,

and climbed up to confront the Sky God.

i wspiął się po niej, żeby stanąć przed bogiem nieba.

Crouching at Nyame’s feet, Anansi shouted at the top of his lungs

Kłaniając się przy stopach Nyame, Anansi głośno krzyknął,

that he had come to take ownership of the world’s stories.

że przybył po wszystkie opowieści świata.

Looking down from his golden stool,

Patrząc z góry ze swojego złotego stołka,

Nyame hooted with laughter at the spider’s absurd request.

Nyame wybuchnął śmiechem, gdy usłyszał absurdalne żądanie pająka.

Nyame told Anansi that he could have all the stories he wished—

Nyame powiedział Anansiemu, że dostanie wszystkie historie,

ale tylko wtedy, gdy uda mu się wypełnić niewykonalne zadanie.

but only if he could complete an impossible task.

If Anansi brought him Osebo the Leopard, Onini the Python,

Jeśli Anansi przyniesie mu lamparta Osebo, pytona Onini,

Mmoboro the Hornet, and Mmoatia the Forest Spirit,

szerszenia Mmoboro i ducha leśnego Mmoatię,

then he could take the stories.

to będzie mógł wziąć opowieści.

Anansi humbly accepted.

Anansi z pokorą się zgodził.

Nyame didn’t see him grinning as he scuttled away.

Nyame nie widział jego uśmiechu, gdy się oddalał.

Back on Earth, Anansi grabbed his magic bag and set to work.

Na Ziemi Anansi wziął magiczny worek i zabrał się do pracy.

Anansi found Onini the Python bathing in the sun.

Znalazł pytona Onini wygrzewającego się na słońcu.

Anansi scoffed that Onini couldn’t be the longest animal,

Anansi zadrwił z Onini i powiedział, że nie może być najdłuższym zwierzęciem.

saying he looked no longer than a piece of bamboo cane.

Powiedział też, że nie wydaje się dłuższy niż laska bambusowa.

Enraged, Onini stretched himself across the bamboo to prove his lengthiness.

Wściekły Onini rozciągnął się wzdłuż laski na dowód swojej długości.

Anansi quickly bound him tight-tight to each end and placed him in his bag.

Anansi prędko związał go przy końcach i umieścił w worku.

Next, Anansi dug a great pit in the middle of the path

Następnie Anansi wykopał ogromny dół na samym środku ścieżki,

Osebo the Leopard usually prowled, and covered it with banana leaves.

gdzie zwykle polował lampart Osebo, i przykrył go liśćmi bananowca.

Sure enough, mighty Osebo soon fell in.

I rzeczywiście potężny Osebo wkrótce wpadł w pułapkę.

Anansi scolded Osebo for his carelessness, but offered to rescue him.

Anansi skrytykował lekkomyślność Osebo, ale zaoferował mu pomoc.

As he helped Osebo out of the pit, Anansi swiftly jabbed him with his knife.

Wyciągając Osebo z dołu, Anansi błyskawicznie dźgnął go nożem.

Osebo fell back to the ground

Osebo upadł na ziemię,

where Anansi wound him up tight-tight in spider thread.

a Anansi ciasno oplótł go pajęczą siecią.

Then, Anansi heard Mmoboro and his hornets buzzing.

Wtedy Anansi usłyszał Mmoboto i jego bzyczące szerszenie.

He cautiously approached them.

Ostrożnie do nich podszedł.

This would be tricky— their stings could make someone swell up and die—

To było trudne, bo użądlenie mogło doprowadzić do puchnięcia i śmierci.

but Anansi knew they hated rain.

Ale Anansi wiedział, że szerszenie nie lubią deszczu.

He filled his mouth with water and spat it at the swarm.

Nabrał wodę w usta i wypluł ją na ich gniazdo.

As they panicked, Anansi urged the hornets to shelter in his gourd,

Anansi zachęcił spanikowane szerszenie do skrycia się w jego tykwie.

where they found themselves trapped.

Tak owady wpadły w jego pułapkę.

Anansi had one more task: to capture Mmoatia

Anansi miał już tylko jedno zadanie: złapać Mmoatię,

the elusive and mischievous Forest Spirit.

ulotnego i psotnego Leśnego Ducha.

She usually hid herself deep in the woods, but Anansi knew she was lonely.

Ten zwykle skrywał się głęboko w lesie. Anansi wiedział, że duch był samotny.

So, he made a little doll covered in sap and left it in her path.

Anansi zrobił małą lalkę, pokrył ją żywicą i zostawił na jego ścieżce.

When she came upon it, Mmoatia spoke to the doll

Gdy Mmoatia natknęła się na lalkę, przemówiła do niej,

but became enraged when it didn’t answer.

ale gdy ta milczała, duch się rozzłościł.

She hit the disrespectful doll

Mmoatia uderzyła nieposłuszną lalkę

and her small fists stuck to its sticky surface.

i jej małe pięści przykleiły się do lepkiej powierzchni.

Anansi wrapped Mmoatia up tight-tight and scooped her into his bag

Anansi ciasno owinął Mmoatię i wrzucił do swojego worka

along with the other creatures.

z pozostałymi stworzeniami.

Triumphantly, he climbed his web back into the clouds.

Triumfalnie wspiął się ponownie po nici do nieba.

When the Sky God saw that Anansi had completed the impossible task,

Gdy Bóg Nieba zobaczył, że Anansi dokonał niemożliwego,

he was amazed.

był zdumiony.

Nyame told Anansi that he had earned the world’s stories.

Nyame powiedział Anansi, że zasłużył na opowieści świata.

Dancing for joy, Anansi gathered them up, stuffed the stories into his bag,

Tańcząc z radości, Anansi zebrał je, wrzucił do swojego worka

and descended to Earth.

i powrócił na Ziemię.

There, he scattered the stories throughout the world for people to share.

Rozrzucił opowieści wzdłuż i wszerz, żeby ludzie się nimi dzielili.

And they did, Kwaku tells the children.

I tak też uczynili, jak powiedział Kwaku dzieciom.

Generations have continued telling and reimagining Anansi’s stories

Pokolenia opowiadają i wciąż odtwarzają opowieści o Anansi,

even after being stolen from Africa and enslaved.

nawet po uprowadzeniu ich z Afryki i zniewoleniu.

Anansi may be small, but “cunning’s better than strong,” Kwaku says,

Anansi może i jest mały, ale “spryt przewyższa siłę“, jak mawia Kwaku.

and tells the children to take Anansi’s stories with them wherever they go.

Mówi też dzieciom, żeby zawsze pamiętały o opowieściach o Anansi.

Looking at his audience, Kwaku knows that Anansi will persist

Patrząc na słuchaczy, Kwaku jest pewien, że Anansi pozostanie

as a symbol of resourcefulness and resistance in the face of oppression,

symbolem zaradności, oporu w obliczu ucisku

and a testament to the enduring power of storytelling.

i świadectwa mocy opowiadania.