Wingham Rowan: A new kind of job market

Wingham Rowan: Thị trường lao động kiểu mới

Translator: Timothy Covell Reviewer: Morton Bast

Translator: Trang Loren Reviewer: Thanh Nguyen Cong

This is about a hidden corner of the labor market.

Tôi sẽ đề cập đến một góc khuất của thị trường lao động.

It's the world of people who need to work ultra-flexibly,

Thế giới của những người cần làm việc thời vụ vì một số lí do

if they're to work at all.

So think, for instance,

Ví dụ, giả sử

of someone who has a recurring but unpredictable medical condition,

một người đang hồi phục nhưng tình hình sức khoẻ bấp bênh,

or somebody who's caring for a dependent adult,

hay một người đang chăm sóc cho người thân

or a parent with complex child care needs.

hoặc một phụ huynh phải vất vả chăm con .

Their availability for work can be such that it's,

Thời gian trống dành cho công việc của họ

"A few hours today.

có thể là một vài tiếng hôm nay

Maybe I can work tomorrow, but I don't know if and when yet."

có khi là ngày mai, nhưng cũng chưa chắc là khi nào."

And it's extraordinarily difficult for these people

Và sẽ thực sự khó để những người này

to find the work that they so often need very badly.

tìm được công việc mà họ mong muốn.

Which is a tragedy because there are employers

Điều đó là một bi kịch bởi vì có những người chủ

who can use pools of very flexible local people

có thể sử dụng các lao động theo thời vụ này

booked completely ad hoc around when that person wants to work.

sử dụng họ tối đa khi họ muốn làm việc.

Imagine that you run a cafe.

Giả dụ, bạn điều hành một quán cà phê.

It's mid-morning, the place is filling up.

Vào giữa buổi sáng, nơi này chật kín khách.

You're going to have a busy lunchtime rush.

Giờ ăn trưa cao điểm.

If you could get two extra workers for 90 minutes

Bạn nên thuê thêm 2 người làm trong vòng 90 phút

to start in an hour's time,

trong khoảng 1 giờ nữa,

you'd do it, but they'd have to be reliable, inducted in how your cafe works.

nhưng họ phải đáng tin để công việc của quán được trôi chảy.

They'd have to be available at very competitive rates.

Họ cần sẵn sàng làm việc.

They'd have to be bookable in about the next minute.

Họ cần có mặt ngay trong vài phút.

In reality, no recruitment agency wants to handle that sort of business,

Thực tế, không đơn vị tuyển dụng nào cho phép tìm kiếm dạng lao động này,

so you are going to muddle by, understaffed.

vì thế bạn sẽ bấn loạn vì thiếu nhân viên.

And it's not just caterers, it's hoteliers, it's retailers,

Không chỉ với nhà hàng, khách sạn, bán lẻ,

it's anyone who provides services to the public or businesses.

mà còn bất kì đơn vị cung cấp dịch vụ nào.

There's all sorts of organizations that can use these pools of very flexible people,

Có nhiều tổ chức có thể sử dụng những dạng lao động này,

possibly already once they've been inducted.

At this level of the labor market,

Ở cấp độ này,

what you need is a marketplace for spare hours.

bạn cần một thị trường lao động cho thời gian rảnh rỗi.

They do exist. Here's how they work.

Thị trường đó tồn tại vận hành như sau.

So in this example, a distribution company has said,

Trong ví dụ này, một công ty phân phối nói

we've got a rush order that we've got to get out of the warehouse tomorrow morning.

vào cao điểm đặt hàng sáng mai phải đưa hàng ra khỏi kho.

Show us everyone who's available.

Báo cho chúng tôi những người nào làm được.

It's found 31 workers.

Có 31 công nhân.

Everybody on this screen is genuinely available at those specific hours tomorrow.

Tất cả người trên màn hình này rảnh vào thời gian đó ngày mai.

They're all contactable in time for this booking.

Có thể liên lạc với họ.

They've all defined the terms on which they will accept bookings.

Họ đều chấp nhận điều khoản công việc.

And this booking is within all the parameters for each individual.

Đây là công việc được thỏa thuận giữa các cá nhân.

And they would all be legally compliant by doing this booking.

Hoàn toàn hợp pháp. Tất nhiên, họ cần được

Of course, they're all trained to work in warehouses.

đào tạo để làm việc trong kho hàng.

You can select as many of them as you want.

Bạn có thể chọn số lượng người tùy ý.

They're from multiple agencies.

Họ đến từ nhiều công ty môi giới khác nhau,

It's calculated the charge rate for each person for this specific booking.

Người ta tính toán giá thuê mỗi người

And it's monitoring their reliability.

và giám sát độ tin cậy.

The people on the top row are the provenly reliable ones.

Những người hàng đầu được chứng minh là đáng tin cậy.

They're likely to be more expensive.

Họ sẽ đắt hơn.

In an alternative view of this pool of local, very flexible people,

Một trường hợp khác về những người lao động thời vụ,

here's a market research company,

đây là một công ty nghiên cứu thị trường,

and it's inducted maybe 25 local people in how to do street interviewing.

và họ giới thiệu khoảng 25 người làm phỏng vấn đường phố.

And they've got a new campaign. They want to run it next week.

Họ có một chiến dịch mới, bắt đầu vào tuần tới.

And they're looking at how many of the people they've inducted

Họ đang xem sẽ có họ đã chiêu mộ bao nhiêu người

are available each hour next week.

rảnh rỗi vào tuần tới.

And they'll then decide when to do their street interviews.

sau đó quyết định khi nào tiến hành phỏng vấn.

But is there more that could be done

Còn có thể làm gì

for this corner of the labor market?

với loại thị trường lao động này ?

Because right now there are so many people

Bởi vì ngay bây giờ có rất nhiều người

who need whatever economic opportunity they can get.

cần kiếm tiền bất cứ khi nào.

Let's make it personal.

Thử xem xét ở mức độ cá nhân.

Imagine that a young woman -- base of the economic pyramid,

Hãy hình dung cô gái đó - ở đáy tháp kinh tế,

very little prospect of getting a job --

có rất ít cơ hội kiếm được một công việc--

what economic activity could she theoretically engage in?

về lý thuyết, cô ấy có thể tham gia hoạt động kinh tế nào ?

Well, she might be willing to work odd hours

Cô sẵn sàng làm việc vào những giờ oái oăm nhất

in a call center, in a reception area, in a mail room.

như trực tổng đài, tiếp tân, phân loại thư.

She may be interested in providing local services to her community:

Cô có thể làm các công việc dịch vụ tại địa phương :

babysitting, local deliveries, pet care.

Giữ trẻ, giao hàng, chăm sóc thú cưng.

She may have possessions that she would like to trade

Cô có thể có tài sản muốn trao đổi

at times she doesn't need them.

trong khi không cần đến.

So she might have a sofa bed in her front room that she would like to let out.

Cũng có thể có giường sofa trong phòng trước để cho thuê.

She might have a bike, a video games console she only uses occasionally.

một chiếc xe đạp, máy chơi điện tử thi thoảng mới dùng.

And you're probably thinking -- because you're all very web-aware --

Và có lẽ bạn đang nghĩ ... bạn thông thạo mạng--

yes, and we're in the era of collaborative consumption,

tất nhiên, vì chúng ta đang trong thời đại hợp tác,

so she can go online and do all this.

cô ấy có thể giao dịch trên mạng.

She can go to Airbnb to list her sofa bed,

Có thể lên Airbnb đăng tin về cái giường sofa,

she can go to TaskRabbit.com and say, "I want to do local deliveries," and so on.

lên TaskRabbit.com và nói, "tôi muốn làm việc giao hàng", v.v.

These are good sites, but I believe we can go a step further.

Có nhiều trang mạng tốt, nhưng hãy nghĩ xa hơn.

And the key to that is a philosophy that we call modern markets for all.

Chìa khóa ở đây là triết lí thị trường hiện đại cho tất cả.

Markets have changed beyond recognition in the last 20 years,

Thị trường đã thay đổi suốt 20 năm qua,

but only for organizations at the top of the economy.

nhưng chỉ các ông lớn của nền kinh tế mới hay biết.

If you're a Wall Street trader, you now take it for granted

Nếu giao dịch tại phố Wall, bạn sẽ thấy là đương nhiên

that you sell your financial assets in a system of markets

việc bán tài sản tài chính trên hệ thống thị trường

that identifies the most profitable opportunities for you in real time,

mang lại cơ hội sinh lợi nhiều nhất trong thời gian thực,

executes on that in microseconds within the boundaries you've set.

thực hiện trong vài miligiây và trong tầm kiểm soát.

It analyzes supply and demand and pricing

Nó phân tích cung, cầu và giá cả

and tells you where your next wave of opportunities are coming from.

và cho bạn biết làn sóng cơ hội tiếp theo.

It manages counterparty risk in incredibly sophisticated ways.

Nó quản lý rủi ro của đối tác theo cách vô cùng phức tạp.

It's all extremely low overhead.

Với chi phí rất thấp.

What have we gained at the bottom of the economy

Chúng ta thu được những gì từ đáy nền kinh tế

in terms of markets in the last 20 years?

trong vòng 20 năm qua?

Basically classified adverts with a search facility.

Các quảng cáo được phân loại chủ yếu qua cơ sở tìm kiếm.

So why do we have this disparity

Vậy tại sao có cách biệt

between these incredibly sophisticated markets at the top of the economy

giữa các thị trường vô cùng phức tạp ở đỉnh

that are increasingly sucking more and more activity and resource

đang ngày càng hút thêm hoạt động và tài nguyên

out of the main economy into this rarefied level of trading,

từ nền kinh tế chính vào bậc giao dịch yếu kém này,

and what the rest of us have?

và ta còn lại những gì ?

A modern market is more than a website;

Thị trường hiện đại không chỉ là một trang mạng;

it's a web of interoperable marketplaces,

mà là mạng lưới thị trường tương thích,

back office mechanisms, regulatory regimes,

cơ chế văn phòng hậu cần, chế độ pháp lý,

settlement mechanisms, liquidity sources and so on.

cơ chế ổn định, tính thanh khoản tốt, v.v

And when a Wall Street trader comes into work in the morning,

Khi người môi giới phố Wall bắt đầu công việc vào buổi sáng,

she does not write a listing for every financial derivative she wants to sell today

cô ấy không cần viết danh sách phát sinh tài chính muốn bán hôm ấy

and then post that listing on multiple websites

đăng nó trên nhiều trang mạng

and wait for potential buyers to get in touch

chờ đợi liên lạc với người mua tiềm năng

and start negotiating the terms on which she might trade.

và bắt đầu đàm phán các điều khoản giao dịch.

In the early days of this modern markets technology,

Trong buổi sơ khai của công nghệ thị trường hiện đại,

the financial institutions worked out

các tổ chức tài chính đã tìm ra

how they could leverage their buying power, their back office processes,

cách tận dụng sức mua cùng với văn phòng hậu mãi,

their relationships, their networks

các mối quan hệ, cũng như mạng lưới

to shape these new markets that would create all this new activity.

để hình thành các thị trường mới tạo ra công việc mới.

They asked governments for supporting regulatory regimes,

Họ yêu cầu chính phủ đưa ra pháp quy để hỗ trợ,

and in a lot of cases they got it.

và đã nhiều lần thành công.

But throughout the economy,

Nhưng trong kinh tế,

there are facilities that could likewise leverage

có những điều kiện có tác dụng đòn bẩy

a new generation of markets

nêu bật một thế hệ thị trường mới,

for the benefit of all of us.

tạo ra lợi ích cho tất cả chúng ta.

And those facilities --

Và những thuận lợi này--

I'm talking about things like the mechanisms that prove our identity,

là những thứ như cơ chế chứng minh danh tính,

the licensing authorities

thẩm quyền cấp phép

that know what each of us is allowed to do legally at any given time,

cho biết điều gì là hợp pháp tại thời điểm cụ thể,

the processes by which we resolve disputes through official channels.

quá trình giải quyết tranh chấp thông qua các kênh chính thức.

These mechanisms, these facilities

Các cơ chế, phương tiện này

are not in the gift of Craigslist or Gumtree or Yahoo,

không phải là món quà từ Craigslist hay Gumtree hay Yahoo,

they're controlled by the state.

mà được nhà nước kiểm soát.

And the policymakers who sit on top of them

Người hoạch định chính sách ở vị trí chóp bu

are, I suggest, simply not thinking about how those facilities could be used

không chỉ đơn giản nghĩ cách tận dụng những tiện ích này

to underpin a whole new era of markets.

làm nền tảng cho toàn bộ kỷ nguyên mới của thị trường.

Like everyone else, those policymakers are taking it for granted

Thay vào đó, học coi "tất lẽ dĩ ngẫu" rằng thị trường hiện đại

that modern markets are the preserve

được bảo hộ quyền lợi

of organizations powerful enough to create them for themselves.

bởi những tổ chức đủ quyền lực để tự tạo ra thị trường.

Suppose we stopped taking that for granted.

Giả sử, ta không coi đó là điều hiển nhiên.

Suppose tomorrow morning the prime minister of Britain or the president of the U.S.,

Giả sử, sáng mai, thủ tướng Anh hoặc tổng thống của Hoa Kỳ,

or the leader of any other developed nation,

hay lãnh đạo của bất kỳ quốc gia phát triển nào,

woke up and said, "I'm never going to be able to create

tỉnh dậy và nói: "Tôi sẽ không bao giờ có thể tạo ra

all the jobs I need in the current climate.

các công việc cần trong môi trường hiện nay.

I have got to focus on whatever economic opportunity I can get to my citizens.

Tôi cần tập trung vào tạo cơ hội việc làm cho người dân của tôi.

And for that they have to be able to access state-of-the-art markets.

Họ cần được tham gia vào các thị trường mẫu mực.

How do I make that happen?"

Làm thế nào để làm được điều này?"

And I think I can see a few eyes rolling.

Tôi đã thấy một vài người trợn tròn mắt.

Politicians in a big, complex, sophisticated I.T. project?

Chính trị gia trong một dự án CNTT lớn, quy mô, phức tạp ư?

Oh, that's going to be a disaster waiting to happen.

Ồ, đó sẽ là một thảm họa đang chực bùng nổ.

Not necessarily.

Không nhất thiết.

There is a precedent for technology-enabled service

Có một tiền lệ cho dịch vụ sử dụng công nghệ

that has been initiated by politicians in multiple countries

được khởi xướng bởi chính trị gia ở nhiều quốc gia

and has been hugely successful:

và đã cực kỳ thành công như:

national lotteries.

xổ số kiến thiết.

Let's take Britain as an example.

Anh Quốc là một ví dụ.

Our government didn't design the national lottery,

Chính phủ của ta không lập nên xổ số kiến thiết,

it didn't fund the national lottery, it doesn't operate the national lottery.

không tài trợ, không điều phối nó.

It simply passed the National Lottery Act and this is what followed.

Đạo luật về Xổ số Quốc gia được thông qua như sau.

This act defines what a national lottery will look like.

It specifies certain benefits

Nó nêu lên một số lợi ích nhất định

that the state can uniquely bestow on the operators.

mà nhà nước ưu ái cho nhà điều hành.

And it puts some obligations on those operators.

và đặt ra một số nghĩa vụ cho nhà điều hành.

In terms of spreading gambling activity to the masses,

Về mặt hạn chế các hoạt động bài bạc,

this was an unqualified success.

đây được xem là một thất bại.

But let's suppose that our aim

Nhưng giả sử mục tiêu của chúng ta

is to bring new economic activity to the base of the pyramid.

là mang lại công việc mới ở đáy của các kim tự tháp.

Could we use the same model?

Liệu ta có thể sử dụng cùng một mô hình ?

I believe we could.

Tôi tin là có.

So imagine that policymakers outlined a facility.

Hãy hình dung các nhà hoạch định tạo ra một tiện ích.

Let's call it national e-markets, NEMs for short.

Hãy gọi nó là thị trường điện tử quốc gia, gọi tắt là NEMs .

Think of it as a regulated public utility.

Xem nó là một tiện ích công cộng có kiểm soát.

So it's on a par with the water supply or the road network.

Giống như việc cung cấp nước hay mạng lưới đường bộ.

And it's a series of markets for low-level trade

Đó là chuỗi thị trường thương mại ở mức độ thấp

that can be fulfilled by a person or a small company.

được thực hiện bởi cá nhân hoặc một công ty nhỏ.

And government has certain benefits

Và chính phủ có một số lợi ích

it can uniquely bestow on these markets.

họ có thể ưu ái những thị trường này

It's about public spending going through these markets

chi tiêu công cho các thị trường này

to buy public services at the local level.

để sử dụng dịch vụ công cộng tại mỗi địa phương.

It's about interfacing these markets

giúp hướng các thị trường này

direct into the highest official channels in the land.

vào các kênh chính thức của nhà nước.

It's about enshrining government's role as a publicist for these markets.

Chính phủ chịu trách nhiệm truyền thông cho những thị trường kiểu này

It's about deregulating some sectors

Cùng với các ngoại lệ

so that local people can enter them.

cho phép người dân tham gia.

So, taxi journeys might be one example.

Taxi là một ví dụ.

And there are certain obligations that should go with those benefits

Tất nhiên, có một số nghĩa vụ đi kèm được đặt ra

to be placed on the operators,

cho các nhà điều hành,

and the key one is, of course,

và mấu chốt, tất nhiên là,

that the operators pay for everything,

những người này sẽ chi trả mọi thứ,

including all the interfacing into the public sector.

bao gồm cả những khoản chung trong khu vực công.

So imagine that the operators make their return

Hãy tưởng tượng rằng các nhà điều hành tạo ra lợi nhuận

by building a percentage markup into each transaction.

bằng phần trăm tăng giá trong mỗi giao dich.

Imagine that there's a concession period

Tưởng tượng rằng sẽ có thời gian ưu đãi

defined of maybe 15 years

có lẽ khoảng 15 năm

in which they can take all these benefits and run with them.

trong thời gian đó họ có thể sử dụng tất cả lợi ích.

And imagine that the consortia who bid to run it are told,

Tưởng tượng rằng chủ liên doanh, người ra giá được thông báo

whoever comes in at the lowest percentage markup on each transaction

bất cứ ai có tăng giá thấp nhất trong mỗi giao dịch

to fund the whole thing

sẽ giành được thầu

will get the deal.

và nhận được thỏa thuận.

So government then exits the frame.

Chính phủ sẽ không còn trách nhiệm.

This is now in the hands of the consortium.

Thay vào đó là các liên doanh.

Either they are going to unlock an awful lot of economic opportunity

Có thể họ sẽ tạo ra nhiều công ăn việc làm

and make a percentage on all of it

và lấy lợi tức từ đó

or it's all going to crash and burn,

hoặc tất cả sẽ thành mây khói,

which is tough on their shareholders.

điều khủng khiếp đối với các cổ đông.

It doesn't bother the taxpayer necessarily.

Nó không nhất thiết ảnh hưởng đến người đóng thuế.

And there would be no constraints on alternative markets.

Và sẽ không có ràng buộc đối với các thị trường khác.

So this would just be one more choice

Đây sẽ chỉ là một lựa chọn khác

among millions of Internet forums.

trong số hàng triệu diễn đàn Internet.

But it could be very different,

Nhưng nó có thể rất khác nhau,

because having access to those state-backed facilities

bởi vì việc sử dụng những tiện ích từ Nhà nước

could incentivize this consortium

có thể khuyến khích liên doanh này

to seriously invest in the service.

đầu tư nghiêm túc vào dịch vụ.

Because they would have to get a lot of these small transactions going

Bởi vì họ cần có nhiều giao dịch nhỏ

to start making their return.

để thúc đẩy lợi nhuận.

So we're talking about sectors like home hair care,

Chúng ta đang nói về các lĩnh vực như chăm sóc tóc tại gia,

the hire of toys, farm work,

cho thuê đồ chơi, làm việc ở trang trại,

hire of clothes even, meals delivered to your door,

cho thuê quần áo, giao đồ ăn, phục vụ khách du lịch

services for tourists, home care.

chăm sóc nhà cửa.

This would be a world of very small trades, but very well-informed,

Một thế giới giao dịch nhỏ, nhưng đầy đủ thông tin,

because national e-markets will deliver data.

bởi vì NEM sẽ cung cấp thông tin.

So this is a local person

Đây là một lao động địa phương

potentially deciding whether to enter the babysitting market.

đang xem xét việc tham gia vào thị trường giữ trẻ.

And they might be aware that they would have to fund vetting and training

họ nhận thấy rằng phải tự bỏ tiền kiểm tra và tập huấn

if they wanted to go into that market.

nếu muốn tham gia lĩnh vực này.

They'd have to do assessment interviews with local parents

Họ cần phỏng vấn với phụ huynh, những người

who wanted a pool of babysitters.

muốn thuê người giữ trẻ.

Is it worth their while?

Cái này có đáng không ?

Should they be looking at other sectors?

Họ có nên xem xét các phần khác ?

Should they be moving to another part of the country

Có nên chuyển đến một vùng khác

where there's a shortage of babysitters?

đang thiếu hụt người giữ trẻ ?

This kind of data can become routine.

Loại dữ liệu này có thể trở nên phổ biến.

And this data can be used by investors.

Nhà đầu tư có thể sử dụng nó.

So if there's a problem with a shortage of babysitters in some parts of the country

Vì vậy, nếu thiếu người giữ trẻ ở đâu đó

and the problem is nobody can afford the vetting and training,

vấn đề là không ai muốn tự kiểm tra và đào tạo,

an investor can pay for it

nhưng một nhà đầu tư

and the system will tithe back the enhanced earnings of the individuals

trả tiền cho nó và hệ thống sẽ trừ vào khoản thu nhập cá nhân

for maybe the next two years.

có thể là 2 năm sau đó.

This is a world of atomized capitalism.

Đây là thế giới của tư bản phân tán.

So it's small trades by small people,

giao dịch nhỏ được thực hiện bởi người ít vốn,

but it's very informed, safe, convenient, low-overhead and immediate.

nhưng đầy đủ thông tin, an toàn, thuận tiện, chi phí thấp và tức thời.

Some rough research suggests this could unlock

Nghiên cứu ban đầu cho thấy điều này có thể tạo ra

around 100 million pounds' worth a day of new economic activity

khoảng 100 triệu bảng một ngày

in a country the size of the U.K.

ở một đất nước như Vương Quốc Anh

Does that sound improbable to you?

Bạn thấy hay không?

That's what a lot of people said about turbo trading

Đó là những gì người ta nói về kiểm soát thương mại

in financial exchanges 20 years ago.

trong trao đổi tài chính 20 năm trước.

Do not underestimate the transformative power

Đừng đánh giá thấp sức mạnh thay đổi

of truly modern markets.

của thị trường hiện đại.

Thank you.

Xin cảm ơn

(Applause)

(Vỗ tay)