Carne Ross: An independent diplomat

Translator: Minh Nhật Trịnh Reviewer: Michelle Nguyen

My story is a little bit about war.

Câu chuyện của tôi đề cập về chiến tranh.

It's about disillusionment.

Nói về những ảo tưởng.

It's about death.

Cái chết.

And it's about rediscovering

Và việc tìm ra lại

idealism

ý nghĩa lý tưởng

in all of that wreckage.

trong đống hoang tàn sót lại đó.

And perhaps also, there's a lesson

Và có lẽ cũng là một bài học

about how to deal with

về cách ta đối đầu với

our screwed-up, fragmenting

thất bại, dang dở

and dangerous world of the 21st century.

và xã hội đầy hiểm nguy của thế kỷ 21.

I don't believe in straightforward narratives.

Tôi không tin các tường thuật trực tiếp.

I don't believe in a life or history

Càng không tin vào tiểu sử hoặc lịch sử

written as decision "A" led to consequence "B"

được viết theo kiểu chọn "A" dẫn đến hậu quả "B"

led to consequence "C" --

tiếp đến kết quả "C"--

these neat narratives that we're presented with,

những câu chuyện mạch lạc ta hay được nghe,

and that perhaps we encourage in each other.

có lẽ chỉ nhằm động viên ta.

I believe in randomness,

Tôi lại tin vào sự ngẫu nhiên,

and one of the reasons I believe that

một trong những lí do tôi tin như vậy là

is because me becoming a diplomat was random.

việc tôi tình cờ trở thành nhà ngoại giao

I'm colorblind.

Tôi là người mù màu.

I was born unable to see most colors.

Tôi không phân biệt được phần lớn màu sắc.

This is why I wear gray and black most of the time,

Lý giải tại sao tôi toàn mặc xám và đen,

and I have to take my wife with me

và tôi luôn phải dẫn vợ đi theo

to chose clothes.

để chọn quần áo.

And I'd always wanted to be a fighter pilot when I was a boy.

Tôi từng mơ làm phi công chiến đấu khi nhỏ

I loved watching planes barrel over

Tôi say mê xem máy bay nhào lộn bay

our holiday home in the countryside.

qua ngôi nhà chúng tôi ở vùng đồng quê.

And it was my boyhood dream to be a fighter pilot.

Và ước tôi là một phi công chiến đấu.

And I did the tests in the Royal Air Force to become a pilot,

Sau đó tôi đã làm bài thi vào Không Lực Hoàng Gia.

and sure enough, I failed.

và dĩ nhiên rồi, tôi trượt.

I couldn't see all the blinking different lights,

Tôi chẳng thể nhìn các loại đèn nhấp nháy

and I can't distinguish color.

và không thể phân biệt màu sắc.

So I had to choose another career,

Vì thế tôi đành kiếm nghề khác,

and this was in fact relatively easy for me,

và thực ra điều này cũng tương đối dễ dàng với tôi,

because I had an abiding passion all the way through my childhood,

bởi vì tôi có một khát vọng không hề thay đổi từ khi còn nhỏ,

which was international relations.

đó là những mối quan hệ quốc tế.

As a child,

Lúc bé,

I read the newspaper thoroughly.

Tôi đọc rất nhiều báo.

I was fascinated by the Cold War,

Tôi bị mê hoặc bởi cuộc Chiến tranh Lạnh.

by the INF negotiations

bởi các đàm phán INF

over intermediate-range nuclear missiles,

hơn là những tên lửa hạt nhân tầm trung,

the proxy war between the Soviet Union and the U.S.

cuộc chiến tranh ủy nhiệm giữa Liên bang Xô-viết và Mỹ.

in Angola or Afghanistan.

ở Angola hay Afghanistan.

These things really interested me.

Những điều như thế thực sự lôi cuốn tôi.

And so I decided quite at an early age

Và tôi đã quyết định khi còn khá trẻ rằng

I wanted to be a diplomat.

Tôi muốn trở thành một nhà ngoại giao.

And I, one day, I announced this to my parents --

Và một ngày tôi đã thông báo với bố mẹ

and my father denies this story to this day --

và cha tôi đến giờ vẫn phủ nhận chuyện này

I said, "Daddy, I want to be a diplomat."

Tôi nói "Bố, con muốn làm nhà ngoại giao".

And he turned to me, and he said,

Và ông nhìn tôi và bảo,

"Carne, you have to be very clever to be a diplomat."

"Carne, con phải thông minh mới làm được"

(Laughter)

(cười)

And my ambition was sealed.

thế là khát vọng của tôi được định đoạt.

In 1989,

Vào năm 1989,

I entered the British Foreign Service.

Tôi đăng kí vào sở ngoại vụ Anh.

That year, 5,000 people applied to become a diplomat,

Năm đó có tới 5000 người đăng kí,

and 20 of us succeeded.

và chỉ có 20 người chúng tôi thành công.

And as those numbers suggest,

Con số đó chỉ ra,

I was inducted into an elite

Tôi được kết nạp vào hàng ngũ ưu tú,

and fascinating and exhilarating world.

môi trường làm việc ở đây quả là tuyệt vời và vui vẻ.

Being a diplomat, then and now,

Làm một nhà ngoại giao, từ trước tới nay,

is an incredible job, and I loved every minute of it --

luôn là công việc phi thường, và tôi yêu từng phút được làm việc

I enjoyed the status of it.

Tôi tận hưởng địa vị nó mang lại.

I bought myself a nice suit and wore leather-soled shoes

Tôi mua cho mình một bộ vest tốt và mang giày đế da

and reveled in

trong say sưa

this amazing access I had to world events.

tôi có những cơ hội tuyệt vời để tham gia các sự kiện quốc tế

I traveled to the Gaza Strip.

Tôi công tác tới Dải Gaza.

I headed the Middle East Peace Process section

Tôi chủ trì phiên hòa đàm Trung Đông

in the British Foreign Ministry.

tại Bộ Ngoại giao Anh.

I became a speechwriter

Tôi trở thành người viết diễn văn

for the British Foreign Secretary.

cho Bộ Trưởng Ngoại Giao Anh.

I met Yasser Arafat.

Tôi đã gặp Yasser Arafat.

I negotiated

Tôi đã đàm phán

with Saddam's diplomats at the U.N.

với nhà ngoại giao của Saddam (Iraq) tại Liên hợp quốc.

Later, I traveled to Kabul

Sau đó, tôi tới Kabul

and served in Afghanistan after the fall of the Taliban.

và phục vụ tại Afghanistan sau thất bại của phe Taliban.

And I would travel

Và tôi đã di chuyển

in a C-130 transport

trong máy bay C-130

and go and visit warlords

tới thăm các tướng chỉ huy

in mountain hideaways

trong những căn cứ trên núi

and negotiate with them

và đàm phán với họ

about how we were going to eradicate Al Qaeda from Afghanistan,

về cách để quét sạch Al Qaeda khỏi Afghanistan

surrounded by my Special Forces escort,

hộ tống tôi là lực lượng biệt kích

who, themselves, had to have an escort of a platoon of Royal Marines,

mà cả chính họ cũng có một trung đội thủy quân Hoàng gia yểm trợ

because it was so dangerous.

bởi vì tình thế lúc đó rất nguy hiểm.

And that was exciting -- that was fun.

Nhưng điều đó cũng thật thú vị, rất vui nữa,

It was really interesting.

thực sự tràn đầy hứng khởi.

And it's a great cadre of people,

Đó là những tay nòng cốt

incredibly close-knit community of people.

và họ khăng khít đến khó tin.

And the pinnacle of my career, as it turned out,

Và đỉnh cao sự nghiệp của tôi

was when I was posted to New York.

là khi tôi được bố trí làm tại New York.

I'd already served in Germany, Norway,

Tôi đã từng công tác tại Đức, Na-uy,

various other places,

rất nhiều quốc gia khác nữa, nhưng

but I was posted to New York

tôi lại được bổ nhiệm tại New York với

to serve on the U.N. Security Council for the British delegation.

tư cách là đại biểu Anh phục vụ tại Hội Đồng Bảo An Thế Giới.

And my responsibility was the Middle East,

Và nhiệm vụ của tôi là khu vực Trung Đông,

which was my specialty.

và cũng là chuyên môn của tôi.

And there, I dealt with things

Và ở đây, tôi giải quyết các vấn đề như

like the Middle East peace process,

Tiến trình hòa bình Trung Đông,

the Lockerbie issue --

vấn đề Lockerbie, ...

we can talk about that later, if you wish --

chúng ta có thế bàn tới sau, nếu các bạn muốn

but above all, my responsibility was Iraq

trên hết, nhiệm vụ chính của tôi là Irắc,

and its weapons of mass destruction

những thứ vũ khí hủy diệt hàng loạt,

and the sanctions we placed on Iraq

và những cấm vận chúng tôi áp đặt I-rắc

to oblige it to disarm itself of these weapons.

để buộc họ phải tự từ bỏ những thứ vũ khí đó.

I was the chief British negotiator

Tôi từng làm trưởng đoàn đàm phán của Anh

on the subject,

về vấn đề này,

and I was steeped in the issue.

Tôi phải miệt mài tìm cách giải quyết.

And anyway,

Và dù có thế nào,

my tour -- it was kind of a very exciting time.

chuyến đi này với tôi quả là một khoảng thời gian thú vị.

I mean it was very dramatic diplomacy.

Đó là một cuộc đàm phán gây ấn tượng sâu sắc.

We went through several wars

Chúng tôi đã trải qua một vài cuộc chiến

during my time in New York.

trong suốt quãng thời gian tôi ở New York.

I negotiated for my country

Tôi đại diện nước Anh tham gia đàm phán

the resolution in the Security Council

về những giải pháp trong Hội đồng bảo an

of the 12th of September 2001

ngày 12 tháng 9 năm 2001

condemning the attacks of the day before,

nhằm chỉ trích về cuộc tấn công ngay ngày trước đó,

which were, of course, deeply present to us

dĩ nhiên, liên quan sâu sắc đến chúng tôi

actually living in New York at the time.

những người hiện tại đang sống ở New York.

So it was kind of the best of time, worst of times

Đó là quãng thời gian tốt nhất, xấu nhất

kind of experience.

là kinh nghiệm quý báu.

I lived the high-life.

Tôi sống trong cuộc sống xa hoa.

Although I worked very long hours,

Mặc dù phải làm việc nhiều giờ liền,

I lived in a penthouse in Union Square.

bù lại tôi sống trong căn hộ hạng sang

I was a single British diplomat in New York City;

Tôi là một nhà ngoại giao Anh Quốc độc thân tại New York;

you can imagine what that might have meant.

bạn có thể tưởng tượng được gì rồi.

(Laughter)

(Cười)

I had a good time.

Tôi đã có khoảng thời gian rất tuyệt.

But in 2002,

Nhưng vào năm 2002,

when my tour came to an end,

khi chuyến công tác kết thúc,

I decided I wasn't going to go back

tôi đã quyết định không trở về

to the job that was waiting for me in London.

để làm công việc đang đợi mình ở London.

I decided to take a sabbatical,

Tôi quyết định sẽ xin nghỉ phép,

in fact, at the New School, Bruce.

thật sự là, tại trường New, Bruce.

In some inchoate, inarticulate way

Với một chút khởi đầu lộn xộn chẳng rõ ràng,

I realized that there was something wrong

tôi nhận ra rằng có gì đó không ổn

with my work, with me.

với công việc, với chính tôi.

I was exhausted,

Tôi thấy kiệt sức,

and I was also disillusioned

và vỡ mộng

in a way I couldn't quite put my finger on.

về cái điều mà tôi chẳng thể nào xử lí.

And I decided to take some time out from work.

tôi đã quyết định nghỉ việc một thời gian.

The Foreign Office was very generous.

Văn phòng Ngoại giao rất rộng rãi.

You could take these special unpaid leave, as they called them,

Bạn có thể chọn nghỉ phép không lương

and yet remain part of the diplomatic service, but not actually do any work.

và vẫn xem như làm việc, nhưng thực ra chẳng phải làm gì cả.

It was nice.

Điều đó thật tử tế.

And eventually, I decided

Và cuối cùng, tôi đã quyết định

to take a secondment to join the U.N. in Kosovo,

tham gia vào biệt phái viên Liên hợp quốc tại Kosovo,

which was then under U.N. administration.

lúc đó còn thuộc quyền quản lý của Liên hợp quốc

And two things happened in Kosovo,

Và có hai điều đã xảy ra ở Kosovo,

which kind of, again,

và cũng kiểu như là,

shows the randomness of life,

một sự ngẫu nhiên nữa,

because these things turned out to be

bởi vì những điều trên hóa ra đã trở thành

two of the pivots of my life

hai trong số những bước ngoặt đời tôi

and helped to deliver me to the next stage.

và giúp tôi sang trang mới.

But they were random things.

Nhưng những điều đó hoàn toàn tình cờ.

One was that, in the summer of 2004,

Một trong số đó là vào mùa hè năm 2004,

the British government, somewhat reluctantly,

chính phủ Anh đã miễn cưỡng

decided to have an official inquiry

mở một cuộc điều tra chính thức về

into the use of intelligence on WMD

vấn đề sử dụng vũ khí hủy diệt (WMD)

in the run up to the Iraq War,

trong cuộc chiến tranh Iraq,

a very limited subject.

một vấn đề rất được giới hạn.

And I testified to that inquiry in secret.

Và tôi đã bí mật làm chứng cho cuộc điều tra đó.

I had been steeped in the intelligence on Iraq

Tôi đã dấn sâu vào vấn đề tình báo tại Iraq

and its WMD,

và vấn đề vũ khí hủy diệt (WMD),

and my testimony to the inquiry said three things:

lời làm chứng của tôi gồm 3 điều:

that the government exaggerated the intelligence,

rẳng chính phủ đã phóng đại tin tức,

which was very clear in all the years I'd read it.

điều rất rõ ràng trong suốt những năm tôi được đọc chúng.

And indeed, our own internal assessment was very clear

Và thật vậy, sự đánh giá trong nội bộ cũng cho rằng

that Iraq's WMD

vấn đề WMD của Iraq

did not pose a threat to its neighbors, let alone to us.

không đe dọa đến khu vực lân cận chứ chưa bàn đến chúng tôi.

Secondly, the government had ignored all available alternatives to war,

Thứ hai, chính phủ lờ đi hết các giải pháp để gây chiến tranh

which in some ways

mà trong một phạm vi nào đó

was a more discreditable thing still.

vẫn là một việc làm nhục nhã

The third reason, I won't go into.

Lý do thứ ba, tôi sẽ không giải thích.

But anyway, I gave that testimony,

Nhưng dù gì, tôi cũng đã nêu ra chứng cớ,

and that presented me with a crisis.

và điều đó đã dẫn tôi đến khủng hoảng.

What was I going to do?

Tôi sẽ làm gì đây?

This testimony was deeply critical of my colleagues,

Những chứng cứ ấy chỉ trích sâu sắc đồng nghiệp của tôi,

of my ministers, who had, in my view

đến cả ngài bộ trưởng người mà theo tôi

had perpetrated a war on a falsehood.

đã gây ra chiến tranh một cách sai lầm.

And so I was in crisis.

Và vì thế tôi khủng hoảng.

And this wasn't a pretty thing.

Đó chẳng phải điều tốt đẹp gì.

I moaned about it, I hesitated,

Tôi đã than vãn, đã do dự,

I went on and on and on to my long-suffering wife,

Tôi cứ tiếp tục như thế với người vợ giàu kiên nhẫn của tôi,

and eventually I decided to resign from the British Foreign Service.

và cuối cùng tôi quyết định từ chức trong Sở ngoại giao Anh

I felt -- there's a scene in the Al Pacino movie "The Insider," which you may know,

Tôi cảm thấy, đó giống như cảnh trong phim The Insider của Al Pacino,

where he goes back to CBS

anh ta đã rời CBS

after they've let him down over the tobacco guy,

sau khi họ chọn một gã nghiện thuốc thay vì anh ta,

and he goes, "You know, I just can't do this anymore. Something's broken."

anh ta đáp lại: "Tôi không thể làm việc này nữa. Chấm dứt."

And it was like that for me. I love that movie.

Tôi cũng như thế. Tôi yêu bộ phim này.

I felt just something's broken.

Tôi cũng cảm thấy vài thứ đã không còn.

I can't actually sit with my foreign minister

Tôi không thể ngồi chung với bộ trưởng

or my prime minister again with a smile on my face

hay thủ tướng với nụ cười trên môi nữa

and do what I used to do gladly for them.

và làm những việc tôi từng vui vẻ làm cho họ.

So took a running leap

Thế là tôi nhảy việc

and jumped over the edge of a cliff.

và kiểu như nhảy ra khỏi bờ vực vậy.

And it was a very, very uncomfortable, unpleasant feeling.

Và điều đó rất không thoải mái và rất khó chịu.

And I started to fall.

Và tôi bắt đầu vấp ngã.

And today, that fall hasn't stopped;

Và hôm nay, cú ngã ấy chưa hẳn đã ngưng.

I'm still falling.

Tôi tiếp tục lún sâu.

But, in a way, I've got used to the sensation of it.

Nhưng, theo cách nào đó, tôi đã quen với cảm xúc ấy.

And in a way, I kind of like

Và một cách nào đó, tôi cảm thấy thích

the sensation of it a lot better

cái cảm xúc ấy ngày một nhiều hơn là

than I like actually standing on top of the cliff,

khi tôi do dự khi còn đứng trên vách đá

wondering what to do.

tự hỏi mình phải làm gì.

A second thing happened in Kosovo,

Điều thứ hai xảy ra ở Kosovo,

which kind of -- I need a quick gulp of water, forgive me.

như là -- Tôi cần một ngụm nước, xin lỗi.

A second thing happened in Kosovo,

Điều thứ hai xảy ra ở Kosovo,

which kind of delivered the answer,

vốn gần như cho tôi câu trả lời

which I couldn't really answer,

điều mà tôi đã không thể,

which is, "What do I do with my life?"

đó là, "Tôi phải làm gì với đời mình đây?"

I love diplomacy --

Tôi yêu ngành ngoại giao --

I have no career --

Tôi không có sự nghiệp --

I expected my entire life to be a diplomat, to be serving my country.

Tôi dự tính cả đời cống hiến cho ngoại giao, cho quốc gia.

I wanted to be an ambassador,

Tôi muốn trở thành đại sứ,

and my mentors, my heroes,

những người hướng dẫn và những anh hùng

people who got to the top of my profession,

những người đã trên đỉnh sự nghiệp

and here I was throwing it all away.

mà giờ đây đã tôi vứt bỏ tất cả.

A lot of my friends were still in it.

Rất nhiều người bạn của tôi vẫn theo nghề.

My pension was in it.

Khoản trợ cấp của tôi vẫn còn.

And I gave it up.

Và tôi đã từ bỏ.

And what was I going to do?

Và tôi sẽ làm gì tiếp đây?

And that year, in Kosovo,

Và năm đó, tại Kosovo,

this terrible, terrible thing happened, which I saw.

điều kinh khủng, rất kinh khủng mà tôi chứng kiến.

In March 2004, there were terrible riots

Tháng 3/2004, rất nhiều cuộc nổi loạn

all over the province -- as it then was -- of Kosovo.

diễn ra khắp các tỉnh -- rồi -- lan tới Kosovo.

18 people were killed.

18 người bị giết.

It was anarchy.

Tình trạng vô chính phủ.

And it's a very horrible thing to see anarchy,

Và thật kinh khủng khi phải chứng kiến,

to know that the police and the military --

khi biết rằng cảnh sát và quân đội --

there were lots of military troops there --

có rất nhiều quân lính ở đây --

actually can't stop that rampaging mob

không thể ngưng được đám đông thịnh nộ

who's coming down the street.

khi mà họ ùa ra đường.

And the only way that rampaging mob coming down the street will stop

Và điều duy nhất có thể ngưng được đám đông thịnh nộ ấy

is when they decide to stop

là khi họ muốn dừng lại

and when they've had enough burning and killing.

và khi họ đã đốt và tàn sát thỏa mãn

And that is not a very nice feeling to see, and I saw it.

Thật chẳng tốt đẹp gì khi thấy chúng, nhưng tôi chứng kiến hết.

And I went through it. I went through those mobs.

Và tôi đã len giữa nó, giữa đám đông cuồng nộ ấy

And with my Albanian friends, we tried to stop it, but we failed.

Tôi với người bạn người Albani cố gắng dừng, nhưng không thể.

And that riot taught me something,

Và cuộc nổi loạn đó dạy tôi vài điều

which isn't immediately obvious and it's kind of a complicated story.

rằng nó chẳng rõ ràng và thực ra đó là một câu chuyện phức tạp.

But one of the reasons that riot took place --

Nhưng một trong những lí do là --

those riots, which went on for several days, took place --

các cuộc nổi loạn vài ngày lại xảy ra --

was because the Kosovo people

đều bắt nguồn từ việc người Kosovo

were disenfranchised from their own future.

bị tước quyền công dân trong tương lai.

There were diplomatic negotiations about the future of Kosovo

Các cuộc đàm phán ngoại giao về tương lai của Kosovo

going on then,

diễn ra và,

and the Kosovo government, let alone the Kosovo people,

chính phủ Kosovo, chưa tính đến dân Kosovo

were not actually

không thực sự được

participating in those talks.

tham gia vào những thảo luận trên.

There was this whole fancy diplomatic system,

Cơ chế đám phán vô lý,

this negotiation process about the future of Kosovo,

quy trình thương lượng về tương lai Kosovo,

and the Kosovars weren't part of it.

mà người Kosovo lại chẳng được can hệ vào.

And funnily enough, they were frustrated about that.

Và không ngạc nhiên, họ rất thất vọng.

Those riots were part of the manifestation of that frustration.

Những cuộc nổi loạn là hiện thân của những sự nản lòng ấy.

It wasn't the only reason,

Nó chẳng phải nguyên nhân chính,

and life is not simple, one reason narratives.

vì cuộc sống chẳng đơn giản.

It was a complicated thing,

Đó là một vấn đề rất phức tạp,

and I'm not pretending it was more simple than it was.

và tôi chẳng có kì vọng nó đơn giản hơn.

But that was one of the reasons.

Nhưng đó là một trong những nguyên do.

And that kind of gave me the inspiration --

Và nó đã gợi cho tôi nguồn cảm hứng --

or rather to be precise,

hay chính xác hơn,

it gave my wife the inspiration.

nó đưa nguồn cảm hứng tới vợ tôi.

She said, "Why don't you advise the Kosovars?

Cô ấy nói:" Tại sao anh không tư vấn cho người Kosovo?

Why don't you advise their government on their diplomacy?"

Tại sao anh cố vấn cho chính phủ họ về chính sách?"

And the Kosovars were not allowed a diplomatic service.

Người Kosovo không được giúp đỡ ngoại giao

They were not allowed diplomats.

Các nhà ngoại giao họ không được thừa nhận.

They were not allowed a foreign office

Họ không được thừa nhận văn phòng đối ngoại

to help them deal with this immensely complicated process,

vốn giúp họ giải quyết các thủ tục phức tạp,

which became known as the Final Status Process of Kosovo.

như vấn đề "Thân phận cuối của Kosovo".

And so that was the idea.

Và đó là ý tưởng ban đầu.

That was the origin of the thing that became Independent Diplomat,

Đó là căn nguyên của "Ngoại giao độc lập",

the world's first diplomatic advisory group

tổ chức cố vấn ngoại giao đầu tiên trên thế giới

and a non-profit to boot.

và khởi nguồn phi lợi nhuận.

And it began when I flew back from London

Tôi đã bay về từ London

after my time at the U.N. in Kosovo.

sau quãng thời gian hoạt động cho Liên hiệp quốc tại Kosovo.

I flew back and had dinner with the Kosovo prime minister and said to him,

Tôi trở lại, ăn tối với thủ tướng Kosovo và nói với ông ấy,

"Look, I'm proposing that I come and advise you on the diplomacy.

"Ngài xem, tôi có ý định sẽ cố vấn ngoại giao cho ngài.

I know this stuff. It's what I do. Why don't I come and help you?"

Tôi hiểu rất rõ công việc này. Sao tôi không thể giúp ngài chứ?"

And he raised his glass of raki to me and said,

Và ông ấy đã nâng ly raki với tôi và nói,

"Yes, Carne. Come."

"Được, Carne. Tới đi"

And I came to Kosovo

Và tôi đã tới Kosovo

and advised the Kosovo government.

và cố vấn cho chính phủ Kosovo.

Independent Diplomat ended up advising three successive Kosovo prime ministers

Chúng tôi đã cố vấn cho ba thủ tướng Kosovo liền

and the multi-party negotiation team of Kosovo.

và các cuộc đàm phán đa đảng tại Kosovo.

And Kosovo became independent.

Và Kosovo trở thành độc lập.

Independent Diplomat is now established

Nhà Ngoại Giao Độc (NNGD) được thành lập

in five diplomatic centers around the world,

với năm trung tâm ngoại giao trên toàn cầu

and we're advising seven or eight

và chúng tôi đang cố vấn cho 7 hay 8

different countries, or political groups,

quốc gia khác nhau, hay những tổ chức chính trị,

depending on how you wish to define them --

tùy việc bạn muốn định nghĩa nó thế nào --

and I'm not big on definitions.

tôi chẳng quan tâm lắm tới việc định nghĩa.

We're advising the Northern Cypriots on how to reunify their island.

Chúng tôi cố vấn cho Bắc Cyprus về việc thống nhất các đảo.

We're advising the Burmese opposition,

Chúng tôi giúp phe đối lập tại Miến Điện,

the government of Southern Sudan,

chính phủ Nam Sudan,

which -- you heard it here first --

nơi mà -- hẳn các bạn đã nghe --

is going to be a new country within the next few years.

sẽ trở thành một quốc gia mới.

We're advising the Polisario Front of the Western Sahara,

Chúng tôi giúp Mặt trận Polisario của Tây Sahara,

who are fighting to get their country back

nơi đang chiến đấu giành lại chủ quyền

from Moroccan occupation

từ sự chiếm đóng của Ma-rốc

after 34 years of dispossession.

sau 34 năm bị tước đoạt.

We're advising various island states in the climate change negotiations,

Chúng tôi giúp các quốc đảo trong đàm phán về biến đổi khí hậu

which is suppose to culminate

vần đề mà đã lên đến cao trào

in Copenhagen.

tại Copenhagen.

There's a bit of randomness here too

Có một chút ngẫu nhiên ở đây

because, when I was beginning Independent Diplomat,

bởi vì, khi tôi bắt đầu ngoại giao độc lập

I went to a party in the House of Lords,

tôi từng dự tiệc tại Thượng viện,

which is a ridiculous place,

là một nơi rất nực cười,

but I was holding my drink like this, and I bumped into

nhưng khi tôi cầm cái ly như thế này,

this guy who was standing behind me.

tôi bắt chuyện với người đứng sau tôi.

And we started talking, and he said --

Chúng tôi bắt đầu tán gẫu, anh ta nói --

I told him what I was doing,

Tôi kể với anh ta tôi đang làm cái gì,

and I told him rather grandly

và tôi nói với anh ta dõng dạc rằng,

I was going to establish Independent Diplomat in New York.

Tôi sẽ thành lập NNGDL tại New York.

At that time there was just me --

Vào lúc đó chỉ có tôi --

and me and my wife were moving back to New York.

và vợ tôi về New York.

And he said, "Why don't you see my colleagues in New York?"

anh ta nói, "Sao anh không gặp đồng nghiệp tôi ở New York nhỉ?"

And it turned out

Và hóa ra

he worked for an innovation company called ?What If!,

anh ta làm cho công ty sáng tạo ?What If!

which some of you have probably heard of.

có lẽ một trong số các bạn đã nghe tới.

And one thing led to another,

Và cứ qua thế này rồi lại thế khác,

and I ended up having a desk

tôi cuối cùng tới làm việc

in ?What If! in New York,

tại ?What If! New York

when I started Independent Diplomat.

khi tôi bắt đầu xây dựng NNGDL

And watching ?What If!

Và việc chứng kiến ?What If!

develop new flavors of chewing gum for Wrigley

phát triển mùi vị với cho kẹo gum Wrigley

or new flavors for Coke

hay mùi vị mới cho Cola

actually helped me innovate

thật sự giúp tôi cải tiến rõ rệt

new strategies for the Kosovars

những chiến lược mới cho Kosovo

and for the Saharawis of the Western Sahara.

và cho người Tây Sahara.

And I began to realize that there are different ways of doing diplomacy --

Tôi bắt đầu nhận ra rằng có rất nhiều cách làm ngoại giao --

that diplomacy, like business,

thật ngoại giao, cũng như kinh doanh,

is a business of solving problems,

là ngành kinh doanh giải quyết vấn đề,

and yet the word innovation doesn't exist in diplomacy;

nhưng từ "Tiến bộ" lại không có trong nghành ngoại giao;

it's all zero sum games and realpolitik

vì đó chỉ là trò chơi tổng bằng không và sự thực dụng

and ancient institutions that have been there for generations

và các tổ chức cổ lỗ sĩ cứ thế tồn tại hàng thế hệ

and do things the same way they've always done things.

để làm những việc mà họ vẫn làm như thế suốt.

And Independent Diplomat, today,

Và Nhà Ngoại Giao Độc Lập, ngày nay,

tries to incorporate some of the things I learned at ?What If!.

cố gắng tiếp thu những gì tôi học được tại ?What If!.

We all sit in one office and shout at each other across the office.

Chúng tôi ngồi chung một phòng và hét vào mặt nhau,

We all work on little laptops and try to move desks to change the way we think.

làm việc bằng laptop, đổi chỗ cho nhau để tìm ý tưởng mới.

And we use naive experts

Chúng tôi tuyển những chuyên gia khờ khạo

who may know nothing about the countries we're dealing with,

những người có thể chẳng biết gì về những quốc gia họ làm việc,

but may know something about something else

nhưng có thể biết những thứ khác

to try to inject new thinking

cố gắng tiêm những luồng ý kiến mới

into the problems

vào những vấn đề

that we try to address for our clients.

mà chúng tôi cố giải quyết cho khách hàng

It's not easy, because our clients, by definition,

Điều đó chẳng dễ dàng, bởi vì khách hàng,

are having a difficult time, diplomatically.

đang trải qua thời kì rất khó khăn.

There are, I don't know,

Có những, tôi không biết nữa,

some lessons from all of this,

những bài học từ tất cả những gì tôi trải qua,

personal and political --

cá nhân lẫn chính trị --

and in a way, they're the same thing.

nhưng theo một cách nào đó, chúng đều giống nhau.

The personal one

Bài học cá nhân

is falling off a cliff

là việc rơi khỏi vực

is actually a good thing, and I recommend it.

thực sự là điều tốt, tôi khuyến khích điều đó.

And it's a good thing to do at least once in your life

Đó là điều mà ít nhất một lần bạn nên thử

just to tear everything up and jump.

là xé bỏ mọi thứ rồi nhảy một cú.

The second thing is a bigger lesson about the world today.

Điều thứ hai là một bài học lớn hơn về thế giới hôm nay.

Independent Diplomat is part of a trend

Nhà Ngoại Giao Độc Lập là một phần xu hướng

which is emerging and evident across the world,

nổi lên và hiển hiện rõ rệt trên thế giới,

which is that the world is fragmenting.

thế giới đang vỡ vụn từng ngày.

States mean less than they used to,

Nhà nước đang mất dần vị thế

and the power of the state is declining.

và quyền lực nhà nước đang suy giảm.

That means the power of others things is rising.

Sức mạnh của những thứ khác sẽ gia tăng.

Those other things are called non-state actors.

Những thứ khác ở đây là phi chính phủ.

They may be corporations,

Họ có thể là các tập đoàn,

they may be mafiosi, they may be nice NGOs,

xã hội đen, cũng có thể là NGOs với mục đích tốt đẹp,

they may anything,

họ có thể là bất kì thứ gì,

any number of things.

bất kì những thứ gì.

We are living in a more complicated and fragmented world.

Chúng ta đang sống ở thế giới ngày càng phức tạp và phân mảnh.

If governments are less able

Nếu chính phủ ít khả năng trong việc

to affect the problems

giải quyết các vấn đề

that affect us in the world,

ảnh hưởng tới chúng ta,

then that means, who is left to deal with them,

và điều đó có nghĩa, ai sẽ giải quyết đây,

who has to take greater responsibility to deal with them?

ai có trách nhiệm cao hơn giải quyết đây?

Us.

Chúng ta đấy.

If they can't do it, who's left to deal with it?

Nếu họ không thể, còn ai giải quyết nữa chứ?

We have no choice but to embrace that reality.

Chúng ta chẳng còn sự lựa chọn nào, hãy đối mặt với thực tế.

What this means is

Điều đó có nghĩa

it's no longer good enough

chẳng còn tốt đẹp nữa

to say that international relations, or global affairs,

khi nhắc tới quan hệ quốc tế, hay thương mại toàn cầu

or chaos in Somalia,

hay xung đột tại Somalia,

or what's going on in Burma is none of your business,

hay những gì xảy ra tại Miến Điện chẳng phải việc của bạn,

and that you can leave it to governments to get on with.

và rằng chính phủ sẽ lo những việc ấy.

I can connect any one of you

Tôi có thể kết nối bất kì ai trong các bạn

by six degrees of separation

với chỉ sáu bước

to the Al-Shabaab militia in Somalia.

với dân quân Al-Shabaab ở Somalia

Ask me how later, particularly if you eat fish, interestingly enough,

Hỏi tôi sau nhé, cụ thể là bạn bị lừa rồi đấy,

but that connection is there.

nhưng những sự kết nối thật sự ở đây.

We are all intimately connected.

Chúng ta đều kết nối mật thiết với nhau.

And this isn't just Tom Friedman,

Và đó không đơn thuần vì Tom Friedman,

it's actually provable in case after case after case.

điều đó thực sự được chứng minh sau hàng loạt minh chứng.

What that means is, instead of asking your politicians to do things,

Điều đó có nghĩa, thay vì nhờ các chính trị gia,

you have to look to yourself to do things.

bạn phải tự mình giải quyết.

And Independent Diplomat is a kind of example of this

Và NNGDL như một minh chứng cụ thể

in a sort of loose way.

nói theo cách đơn giản là như thế.

There aren't neat examples, but one example is this:

Không có ví dụ rõ nhất ngoài một trường hợp là:

the way the world is changing

Cách thế giới vận hành đang thay đổi

is embodied in what's going on at the place I used to work --

thể hiện qua mỗi giờ ở nơi tôi từng làm --

the U.N. Security Council.

Hội Đồng Bảo An Liên Hiệp Quốc.

The U.N. was established in 1945.

Liên Hiệp Quốc thành lập năm 1945.

Its charter is basically designed

Hiến chương cơ bản được thành lập để

to stop conflicts between states --

ngăn chặn xung đột giữa các nhà nước --

interstate conflict.

xung đột quốc gia.

Today, 80 percent of the agenda

Ngày nay, 80% chương trình nghị sự

of the U.N. Security Council

của Hội Đồng Bảo An

is about conflicts within states,

là về xung đột giữa các quốc gia,

involving non-state parties --

bao gồm cả thành phần phi chính phủ --

guerillas, separatists,

chiến tranh du kích, chủ nghĩa phân lập,

terrorists, if you want to call them that,

khủng bố, nếu bạn muốn gọi chúng như thế,

people who are not normal governments, who are not normal states.

dân tộc không phải chính phủ hay quốc gia thông thường.

That is the state of the world today.

Đó là tình trạng của thế giới hiện nay.

When I realized this,

Khi tôi nhận ra điều đó,

and when I look back on my time at the Security Council

và nhìn lại quãng thời gian mình ở Hội Đồng Bảo An

and what happened with the Kosovars,

và những gì diễn ra ở Kosovo,

and I realize that often

tôi nhận ra rằng thường thì

the people who were most directly affected

những người bị tác động trực tiếp

by what we were doing in the Security Council

bởi những gì chúng tôi làm tại hội đồng

weren't actually there, weren't actually invited

thực sự chẳng ở đây, họ chẳng được mời tới

to give their views to the Security Council,

để đưa ra ý kiến cho Hội Đồng Bảo An,

I thought, this is wrong.

Tôi nghĩ rằng, điều đó là sai lầm.

Something's got to be done about this.

Phải có biện pháp nào để giải quyết.

So I started off in a traditional mode.

Và tôi bắt đầu với biện pháp truyền thống.

Me and my colleagues at Independent Diplomat

Tôi và đồng nghiệp tại NNGDL

went around the U.N. Security Council.

lòng vòng tại Hội Đồng Bảo An.

We went around 70 U.N. member states --

Chúng tôi tới 70 quốc gia thành viên --

the Kazaks, the Ethiopians, the Israelis --

Kazakhstan, Ethiopia, Isreal --

you name them, we went to see them --

chúng tôi tới gặp mọi nơi --

the secretary general, all of them,

tổng thư ký, tất cả họ,

and said, "This is all wrong.

và nói rằng, "Tất cả sai rồi.

This is terrible that you don't consult these people who are actually affected.

Thật tồi tệ khi ngài không tham vấn họ.

You've got to institutionalize a system

Các ngài phải thành lập một hệ thống

where you actually invite the Kosovars

để mời những người Kosovo kia

to come and tell you what they think.

tới và nói với các ngài những gì họ nghĩ.

This will allow you to tell me -- you can tell them what you think.

Điều đó cũng cho phép các ngài nói nữa.

It'll be great. You can have an exchange.

Điều đó thật tuyệt vời để trao đổi.

You can actually incorporate these people's views into your decisions,

Các ngài có thể thực sự đưa ý kiến mọi người vào mỗi quyết định

which means your decisions will be more effective and durable."

để quyết định ấy hiệu quả và lâu bền hơn."

Super-logical, you would think.

Siêu logic, bạn nghĩ như vậy chứ.

I mean, incredibly logical. So obvious, anybody could get it.

Logic đến kinh ngạc. Rõ ràng, ai cũng hiểu

And of course, everybody got it. Everybody went, "Yes, of course, you're absolutely right.

và dĩ nhiên, mọi người hiểu và nói, "Được, dĩ nhiên, anh đúng.

Come back to us

Trở lại với chúng tôi

in maybe six months."

trong vòng sáu tháng nữa."

And of course, nothing happened -- nobody did anything.

Và dĩ nhiên, chẳng gì xảy ra -- không ai làm gì cả.

The Security Council does its business

Hội Đồng Bảo An làm việc của họ

in exactly the same way today

y hệt như cách họ làm ngày nay,

that it did X number of years ago,

y như cách họ làm X năm về trước,

when I was there 10 years ago.

khi tôi ở đó cách đây 10 năm.

So we looked at that observation

Và khi chúng tôi nhận ra

of basically failure

sai lầm cơ bản

and thought, what can we do about it.

và suy nghĩ, chúng tôi phải làm gì đây.

And I thought, I'm buggered

Và tôi nghĩ, tôi sẽ kiệt quệ

if I'm going to spend the rest of my life

nếu tôi dành quãng đời còn lại

lobbying for these crummy governments

vận động cho những nội các nhếch nhác này

to do what needs to be done.

để giúp họ điều thực sự cần làm.

So what we're going to do

Và điều chúng tôi sẽ làm là

is we're actually going to set up these meetings ourselves.

là tự tổ chức những buổi gặp.

So now, Independent Diplomat

Và bây giờ, Nhà Ngoại Giao Độc Lập

is in the process of setting up meetings

đang trong tiến trình tổ chức các cuộc gặp

between the U.N. Security Council

giữa Hội Đồng Bảo An

and the parties to the disputes

và các bên về những tranh chấp

that are on the agenda of the Security Council.

xuất hiện trong chương trình nghị sự của Hội Đồng Bảo An.

So we will be bringing

Và chúng tôi sẽ đưa tới

Darfuri rebel groups,

nhóm chống đối Darfuri,

the Northern Cypriots and the Southern Cypriots,

Bắc Cyprus và Nam Cyprus,

rebels from Aceh,

nhóm nổi loạn Aceh,

and awful long laundry list

và một dãy dài kinh khủng

of chaotic conflicts around the world.

những xung đột hỗn loạn khắp thế giới.

And we will be trying to bring the parties to New York

Và chúng tôi sẽ cố gắng đưa các bên tới New York

to sit down in a quiet room

ngồi trong một căn phòng yên tĩnh

in a private setting with no press

trong không gian riêng tư không áp lực

and actually explain what they want

để thực sự giãi bày họ muốn gì

to the members of the U. N. Security Council,

với các thành viên của Hội Đồng Bảo An,

and for the members of the U.N. Security Council

và về phía các thành viên Hội Đồng Bảo An

to explain to them what they want.

giúp họ bày tỏ quan điểm của họ.

So there's actually a conversation,

Và có những cuộc đối thoại,

which has never before happened.

mà chưa từng diễn ra trước kia.

And of course, describing all this,

Và dĩ nhiên, như đã miêu tả,

any of you who know politics will think this is incredibly difficult,

với những ai biết về chính trị sẽ ngán việc này kinh khủng,

and I entirely agree with you.

tôi hoàn toàn đồng ý với bạn.

The chances of failure are very high,

Rủi ro thất bại rất cao,

but it certainly won't happen

nhưng nhất định sẽ không xảy ra

if we don't try to make it happen.

nếu chúng ta không cố làm nó xảy ra.

And my politics has changed fundamentally

Và quan điểm chính trị của tôi đã cơ bản thay đổi

from when I was a diplomat to what I am today,

từ khi tôi làm ngoại giao đến tôi hôm nay,

and I think that outputs is what matters, not process,

và tôi nghĩ những hệ quả đó là vấn đề, không phải quá trình,

not technology, frankly, so much either.

không phải nhờ công nghệ, thật nực cười cũng không phải.

Preach technology

Thuyết giáo về công nghệ

to all the Twittering members of all the Iranian demonstrations

cho tất cả thành viên Twitter của đoàn biểu tình Iran

who are now in political prison in Tehran,

đang là tù nhân chính trị tại Tehran,

where Ahmadinejad remains in power.

nơi Ahmadinejad cầm quyền.

Technology has not delivered political change in Iran.

Công nghệ chẳng đưa lại thay đổi chính trị tại Iran.

You've got to look at the outputs, and you got to say to yourself,

Bạn nhìn vào kết quả, bạn phải tự nói với mình rằng,

"What can I do to produce that particular output?"

"Tôi có thể làm gì để có được kết quả đó?"

That is the politics of the 21st century,

Đó là quan điểm chính trị của thế kỉ 21,

and in a way, Independent Diplomat

nhưng bằng cách nào đó, NNGDL

embodies that fragmentation, that change,

hiện thân cho những thiếu chặt chẽ, những thay đổi,

that is happening to all of us.

những thứ đang diễn ra hàng ngày trong chúng ta.

That's my story. Thanks.

Đó là câu chuyện của tôi. Cám ơn.