Bill Clinton: TED Prize wish: Let's build a health care system in Rwanda

Bill Clinton diễn thuyết về vấn đề tái thiết Rwanda

Translator: Anh Tran Reviewer: Ha Tran

I thought in getting up to my TED wish

Tôi đã nghĩ về điều ước TED của tôi

I would try to begin by putting in perspective what I try to do

Tôi đã cố gắng bắt đầu bằng cách đưa ra vấn đề tôi cố gắng làm

and how it fits with what they try to do.

và nó phù hợp như thế nào với những gì họ cố gắng làm

We live in a world that everyone knows is interdependent,

Chúng ta sống trong một thế giới mà mọi người đều biết là phụ thuộc lẫn nhau

but insufficient in three major ways.

nhưng vẫn còn thiếu trong 3 vấn đề chính

It is, first of all, profoundly unequal:

Vấn đều thứ nhất, sự không bình đẳng.

half the world's people still living on less than two dollars a day;

Một nửa số người trên thế giới vẫn sống dưới 2 đô Mỹ một ngày

a billion people with no access to clean water;

1 tỉ người không có nước sạch sinh hoạt

two and a half billion no access to sanitation;

2 tỉ rưỡi người không được sống trong môi trường vệ sinh

a billion going to bed hungry every night;

1 tỉ người ôm bụng đói đi ngủ hằng đêm

one in four deaths every year from AIDS, TB, malaria

1 phần 4 số người tử vong mỗi năm là do AIDS, bệnh lao, bệnh sốt rét

and the variety of infections associated with dirty water --

và nhiều dạng nhiễm trùng khác liên quan đến nước bẩn --

80 percent of them under five years of age.

80 % số ca tử vong dưới 5 tuổi.

Even in wealthy countries it is common now to see inequality growing.

Ngay cả ở các nước giàu, sự bất bình đẳng cũng là rất bình thường.

In the United States, since 2001 we've had five years of economic growth,

Ở Mỹ, từ năm 2001 chúng ta đã có 5 năm kinh tế phát triển mạnh,

five years of productivity growth in the workplace,

năng suất lao động tăng cao trong 5 năm,

but median wages are stagnant and the percentage of working families

nhưng lương trung bình không đổi và tỉ lệ số gia đình lao động

dropping below the poverty line is up by four percent.

rơi xuống dưới mức nghèo khổ tăng 4%

The percentage of working families without health care up by four percent.

Phần trăm gia đình lao động không được hưởng chăm sóc y tế tăng 4%.

So this interdependent world which has been pretty good to most of us --

Thế giới phụ thuộc lẫn nhau này tốt bụng với hầu hết chúng ta ở đây--

which is why we're all here in Northern California doing what we do

vì thế chúng ta mới ở Bắc California này làm những việc chúng ta làm

for a living, enjoying this evening -- is profoundly unequal.

để kiếm sống, tận hưởng đêm nay -- điều này là bất bình đẳng.

It is also unstable.

Và cũng không ổn định.

Unstable because of the threats of terror,

Không ổn định vì sự đe dọa khủng bố,

weapons of mass destruction, the spread of global disease

vũ khí hủy diệt, sự lây lan của các căn bệnh toàn cầu

and a sense that we are vulnerable to it in a way that we weren't not so many years ago.

và chúng ta ý thức được rằng chúng ta dễ bị tổn thương hơn trước

And perhaps most important of all, it is unsustainable

Và có lẽ quan trọng hơtn ất cả, không ổn định

because of climate change, resource depletion and species destruction.

bởi vì thay đổi khí hậu, cạn kiệt tài nguyên và các sinh vật tuyệt chủng.

When I think about the world I would like to leave to my daughter

Khi tôi nghĩ về thế giới tôi muốn để lại cho con gái tôi

and the grandchildren I hope to have,

và cho cháu của tôi,

it is a world that moves away from unequal, unstable, unsustainable

đấy là thế giới không có sự bất bình đẳng, không có sự bất ổn định và sự không bền vững

interdependence to integrated communities -- locally, nationally and globally --

là thế giới mà các cộng đồng phụ thuộc lẫn nhau -- ở tầm địa phương, quốc gia và toàn cầu --

that share the characteristics of all successful communities:

cùng chung tính chất của những cộng đồng thành công.

a broadly shared, accessible set of opportunities,

Những cơ hội đựơc chia sẻ với nhau,

a shared sense of responsibility for the success of the common enterprise

ý thức trách nhiệm vì sự thành công chung

and a genuine sense of belonging.

và ý thức sở hữu xác thực.

All easier said than done.

Nói dễ hơn làm.

When the terrorist incidents occurred in the United Kingdom a couple of years ago,

Khi các vụ khủng bố xảy ra ở Anh vài năm trước,

I think even though they didn't claim as many lives as we lost in the United States on 9/11,

Tôi nghĩ rằng mặc dù số thương vong được công bố không nhiều như trong vụ 11 tháng 9 ở Mỹ,

I think the thing that troubled the British most

Điều làm người Anh đau đầu nhất,

was that the perpetrators were not invaders, but homegrown citizens

đó là thủ phạm không phải là những kẻ xâm lược mà chính là công dân của nước họ,

whose religious and political identities were more important to them

những người coi tín ngưỡng và chính trị quan trọng hơn

than the people they grew up with, went to school with,

là những người họ cùng lớn lên, cùng đi học,

worked with, shared weekends with, shared meals with.

cùng làm việc, cùng ăn và cùng đi chơi cuối tuần.

In other words, they thought their differences

Họ xem sự khác biệt giữa họ với những người khác

were more important than their common humanity.

quan trọng hơn cả nhân loại.

It is the central psychological plague of humankind in the 21st century.

Đó là căn bệnh tâm lý của loài người trong thế kỷ 21.

Into this mix, people like us, who are not in public office,

Trong đống hỗn độn này, những người như chúng ta không ở trong chính quyền,

have more power to do good than at any time in history,

có nhiều sức mạnh để làm điều tốt hơn bất cứ lúc nào trong lịch sử,

because more than half the world's people

bởi vì hơn một nửa nhân loại,

live under governments they voted in and can vote out.

cùng sống dưới một chính phủ mà chúng ta bầu cử.

And even non-democratic governments are more sensitive to public opinion.

Và ngay cả các chính phủ không dân chủ cũng nhạy cảm hơn với công luận.

Because primarily of the power of the Internet,

Bởi vì với sức mạnh của Internet,

people of modest means can band together and amass vast sums of money

những người bình thường cúng có thể tập hợp lại với nhau, tích lũy số tiền lớn

that can change the world for some public good if they all agree.

và thay đổi thể giới tốt đẹp hơn nếu mọi người cùng quyết tâm.

When the tsunami hit South Asia, the United States contributed 1.2 billion dollars.

Khi đợt sóng thần đổ bộ vào Nam Á, nước Mỹ đã đóng góp 1.2 tỉ đô la.

30 percent of our households gave.

30% những gì ma các hộ dân đóng góp.

Half of them gave over the Internet.

Một nửa số tiền được quyên thông qua Internet.

The median contribution was somewhere around 57 dollars.

Số tiền đóng góp trung bình là khoảng 57 đô la.

And thirdly, because of the rise of non-governmental organizations.

Và thứ ba là, sự lớn mạnh của các tổ chức vô chính phủ.

They, businesses, other citizens' groups, have enormous power

Họ, thương gia, các tổ chức công dân khác, có sức mạnh to lớn

to affect the lives of our fellow human beings.

để làm thay đổi cuộc sống của đồng loại chúng ta.

When I became president in 1993,

Khi tôi trở thành tổng thống năm 1993,

there were none of these organizations in Russia.

Không có tổ chức nào như thế ở Nga.

There are now a couple of hundred thousand.

Hiện nay đã có vài trăm nghìn tổ chức như vậy.

None in India. There are now at least a half a million active.

Đã không có tổ chức nào như vậy ở Ấn Độ. Bây giờ đã có ít nhất là nửa triệu tổ chứ đang hoạt động.

None in China. There are now 250,000 registered with the government,

Đã không có tổ chức nào như vậy ở Trung Quốc, bây giờ đã có 250000 tở chức đăng ký với chính phủ.

probably twice again that many who are not registered for political reasons.

có thể gấp đôi số tổ chức đấy không đăng ký vì lý do chính trị.

When I organized my foundation, and I thought about the world as it is

Khi tôi thành lập quỹ, tôi nghĩ về thế giới,

and the world that I hope to leave to the next generation,

mà tôi muốn để lại cho thế hệ mai sau,

and I tried to be realistic about what I had cared about all my life

Và tôi đã cố gắng thật thực tế về những gì tôi quan tâm trong cuộc đời

that I could still have an impact on.

mà tôi có thể có ảnh hưởng đến.

I wanted to focus on activities

Tôi muốn tập trung vào các hoạt động

that would help to alleviate poverty, fight disease, combat climate change,

giúp xóa bỏ sự nghèo đói, bênh tật, chống lại sự thay đổi khí hậu,

bridge the religious, racial and other divides that torment the world,

liên kết các tín ngưỡng, chủng tộc và những gì chia rẻ thế giới này,

but to do it in a way that would either use

Nhưng để làm điều dó theo cách mà

whatever particular skills we could put together in our group

có thể sử dụng những kỹ năng chúng ta có trong nhóm

to change the way some public good function was performed

để thay đổi cách ... đang vận hành

so that it would sweep across the world more.

để cho sự thay đổi có thể lan ra toàn thế giới.

You saw one reference to that in what we were able to do with AIDS drugs.

Các bạn đã thấy một ví dụ về những gì chúng ta có thể làm với thuốc chữa bệnh AIDS

And I want to say that the head of our AIDS effort,

Và tôi muốn nói rằng trưởng nhóm của chúng tôi,

and the person who also is primarily active in the wish I'll make tonight,

người mà tôi muốn chúc mừng tối nay

Ira Magaziner, is here with me and I want to thank him for everything he's done.

Ira Magaziner, đang ở đây với tôi và toi muốn cảm ơn anh ấy vì tất cả những gì anh ấy đã làm.

He's over there.

Anh ấy đang ở đằng kia.

(Applause)

(Khán giả vỗ tay)

When I got out of office and was asked to work, first in the Caribbean,

Khi tôi hết nhiệm kỳ làm tông thống và được yêu cầu làm việc, trước hết là ở vùng Cairibe

to try to help deal with the AIDS crisis,

để giúp đối phó với thảm họa AIDS,

generic drugs were available for about 500 dollars a person a year.

Các loại thuốc chống AIDS có giá khoảng 500 đô 1 người 1 năm.

If you bought them in vast bulks,

Nếu bạn mua với số lượng lớn,

you could get them at a little under 400 dollars.

bạn có thể mua với giá dưới 400 đô một it.

The first country we went to work in, the Bahamas,

Đất nước đầu tiên chúng tôi đến làm việc là Bahamas

was paying 3,500 dollars for these drugs.

người dân đang phải trả 3500 đô cho những loại thuốc này.

The market was so terribly disorganized

Thị trường vô tổ chức đến múc

that they were buying this medicine through two agents

người bệnh phải mua thuốc thông qua 2 đại lý

who were gigging them sevenfold.

đã tính gấp 7 lần số tiền.

So the very first week we were working,

Vì vậy trong tuần đầu tiên,

we got the price down to 500 dollars.

Chúng tôi đã hạ mức giá xuống 500 đô.

And all of a sudden, they could save seven times as many lives

Và đột nhiên, đã cứu sống được nhiều gấp 7 lần số mạng sống

for the same amount of money.

với cùng số tiền đó.

Then we went to work with the manufacturers of AIDS medicines,

Và chúng tôi đã làm việc với các nhà sản xuất thuốc,

one of whom was cited in the film,

một trong số đó được mô tả trong phim,

and negotiated a whole different change in business strategy,

và thương lượng được một sự thay đổi hoàn toàn trong chiến lược kinh doanh.

because even at 500 dollars, these drugs

Bởi vì ngay cả ở mức giá 500 đô, những thứ thuốc này

were being sold on a high-margin, low-volume, uncertain-payment basis.

đang được bán với số lượng ít và chênh lệch lớn giữa chi phí và giá bán.

So we worked on improving the productivity of the operations

Vì vậy chúng tôi tập trung nâng cao năng suất của quá trình hoạt động

and the supply chain, and went to a low-margin, high-volume,

và dây chuyền cung ứng sản phẩm, và dẫn đến hạ giá thành, tăng số lượng sản phẩm

absolutely certain-payment business.

và hệ thống trả tiền cố định.

I joked that the main contribution we made

Tôi đã đùa rằng đóng góp chính của chúng tôi

to the battle against AIDS was to get the manufacturers

đối với cuộc chiến chống lại AIDS là đưa các nhà sản xuất

to change from a jewelry store to a grocery store strategy.

chuyển từ chiến lược cửa hàng trang sức sang chiến lược cửa hàng thực phẩm

But the price went to 140 dollars from 500.

Giá thuốc giảm từ 500 đô xuống 140 đô.

And pretty soon, the average price was 192 dollars.

Và sau đó không lâu, giá trung bình là 192 đô.

Now we can get it for about 100 dollars.

Bây giờ chúng ta có thể mua với giá 100 đô.

Children's medicine was 600 dollars,

Thuốc cho trẻ em trước đây là 600 đô,

because nobody could afford to buy any of it.

bởi vì không ai đủ tiền để mua cả.

We negotiated it down to 190.

Chúng tôi đã thương lượng xuống còn 190 đô.

Then, the French imposed their brilliantly conceived airline tax

Sau đó người Pháp đã đặt ra thuế hàng không tuyệt vời

to create a something called UNITAID,

để tạo ra UNITAID,

got a bunch of other countries to help.

kêu gọi thêm nhiều nước khác giúp đỡ.

That children's medicine is now 60 dollars a person a year.

Thuốc dành cho trẻ em hiện nay là 60 đô 1 người 1 năm

The only thing that is keeping us from basically saving the lives

Thứ duy nhất cản trở việc cứu sống

of everybody who needs the medicine to stay alive

những người cần thuốc

are the absence of systems necessary to diagnose, treat and care

là sự thiếu hụt của hệ thống khám chữa bệnh

for people and deliver this medicine.

cho người dân và mang thuốc đến cho họ.

We started a childhood obesity initiative with the Heart Association in America.

Chúng tôi đã khởi xướng một chiến dịch chống béo phì cho trẻ em với Hội liên hiệp tim mạch ở Mĩ

We tried to do the same thing by negotiating industry-right deals

Chúng tôi cố gắng làm giống như trước băng cách thương lượng

with the soft drink and the snack food industry to cut the caloric

với ngành công nghiệp nước giải khát và đồ ăn vặt để cắt caloric

and other dangerous content of food going to our children in the schools.

và các chất nguy hiểm khác khỏi đồ ăn cho con em chúng ta ở trường.

We just reorganized the markets.

Chúng tôi đã cơ cấu lại thị trường.

And it occurred to me that in this whole non-governmental world,

Và tôi nhận ra rằng trong thế giới vô chính phủ này,

somebody needs to be thinking about organizing public goods markets.

ai đó cần phải nghĩ về việc tổ chức cho thị trường hàng hóa công cộng.

And that is now what we're trying to do,

Đây là điều chúng tôi đang cố làm,

and working with this large cities group to fight climate change,

và làm việc với các thành phố lớn để chống lại sự thay đổi khí hậu

to negotiate huge, big, volume deals that will enable cities

để thương lượng các hợp đồng với số lượng lớn, khiến các thành phố

which generate 75 percent of the world's greenhouse gases,

sản xuất 75% khí gây hiệu ứng nhà kính của thể giới

to drastically and quickly reduce greenhouse gas emissions

để nhanh chóng giảm khí thải hiệu ứng nhà kính

in a way that is good economics.

theo cách có lợi về mặt kinh tế.

And this whole discussion as if it's some sort of economic burden,

Và cả vấn đề này như một gánh nặng về mặt kinh tế,

is a mystery to me.

là một bí mật với tôi.

I think it's a bird's nest on the ground.

Tôi nghĩ nó giống như một cái tổ chim trên mặt đất.

When Al Gore won his well-deserved Oscar

Khi Al Gore giành được giải Oscar xứng đáng

for the "Inconvenient Truth" movie, I was thrilled,

cho bộ phim "The Inconvenient Truth", tôi đã rất phấn khích,

but I had urged him to make a second movie quickly.

tôi đã kêu gọi anh ấy làm bộ phim thứ 2 thật nhanh chóng.

For those of you who saw "An Inconvenient Truth,"

Đối với những ai đã xem phim "An Inconvenient Truth,"

the most important slide in the Gore lecture is the last one,

điều quan trọng nhất trong bài giảng của Gore nằm ở trang cuối

which shows here's where greenhouse gases are going

chỉ ra rằng khí thải nhà kính đi đến đâu

if we don't do anything, here's where they could go.

Nếu chúng ta không có hành động gì, đây là nơi khí thải sẽ đến.

And then there are six different categories

Và có 6 loại khác nhau

of things we can do to change the trajectory.

chúng ta có thể làm để thay đổi quỹ đạo.

We need a movie on those six categories.

Chúng ta cần một bộ phim về 6 nhóm này.

And all of you need to have it embedded in your brains

Và tất cả các bạn cần khắc sâu chúng vào đầu

and to organize yourselves around it.

và nhớ được nó.

So we're trying to do that.

Chúng ta đang cố gắng làm như vậy.

So organizing these markets is one thing we try to do.

Tổ chức các thị trường là một cách mà chúng tôi đang làm.

Now we have taken on a second thing, and this gets to my wish.

Hiện nay chúng ta đang cố gắng làm cách thứ 2, đây là điều tôi ước.

It has been my experience in working in developing countries

Điều này là kinh nghiệm của tôi khi làm việc ở các nước đang phát triển

that while the headlines may all be -- the pessimistic headlines may say,

dù các tựa đề báo có bi quan thế nào,

well, we can't do this, that or the other thing because of corruption --

ví dụ như chúng ta không thể làm cái này cái kia vì nạn tham nhũng,

I think incapacity is a far bigger problem in poor countries than corruption,

Tôi nghĩ rằng sự thiếu năng lực còn là vấn đề lớn hơn nhiều so với tham nhũng ở các nước nghèo.

and feeds corruption.

và tiếp tay tham nhũng.

We now have the money, given these low prices, to distribute

Với giá rẻ, chúng ta bây giờ đã có tiền, để phân phối

AIDS drugs all over the world to people we cannot presently reach.

thuốc chữa bệnh AIDS khắp thế giới cho những người chúng ta chưa với tới được.

Today these low prices are available in the 25 countries where we work,

Hiện nay thuốc giá rẻ đã có mặt ở 25 nước nơi chúng tôi làm việc,

and in a total of 62 countries,

và có ở tổng cộng 62 nước.

and about 550,000 people are getting the benefits of them.

Và khoảng 550000 người đang được hưởng lợi từ điều này.

But the money is there to reach others.

Nhưng tiền có thể đến được mọi người.

The systems are not there to reach the people.

Các hệ thống thì không.

So what we have been trying to do,

Vì vậy điều chúng tôi đã và đang cố gắng làm,

working first in Rwanda and then in Malawi and other places --

trước tiên là ở Rwanda và sau đó là ở Malawi và các nơi khác-

but I want to talk about Rwanda tonight --

nhung tôi muốn nói về Rwanda tối nay --

is to develop a model for rural health care in a very poor area

là phát triển một mô hình chăm sóc ý tế nông thôn ở các khu vực nghèo

that can be used to deal with AIDS, TB, malaria, other infectious diseases,

mô hình có thể dùng để đối phó với bệnh AIDS, bệnh lao, sốt rét và các bệnh truyền nhiễm khác,

maternal and child health, and a whole range of health issues

sức khỏe của các bà mẹ và trẻ em, và một loạt các vấn đề sức khỏe

poor people are grappling with in the developing world,

mà người nghèo đang phải vật lộn ở các nước đang phát triển,

that can first be scaled for the whole nation of Rwanda,

trước tiên có thể được thử nghiệm ở Rwanda,

and then will be a model that could literally

và sau đó là một mô hình

be implemented in any other poor country in the world.

có thể được thực hiện ở bất cứ nước nghèo nào trên thế giới

And the test is: one, will it do the job?

Bài kiểm tra là: thứ nhất, điều đó có thực hiện được không,

Will it provide high quality care?

nó có thể phát triển, cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe chất lượng cao không?

And two, will it do it at a price

Và thứ 2, nó có thể thực hiện với giá

that will enable the country to sustain a health care system

mà một nước có thể duy trì hệ thống chăm sóc sức khỏe

without foreign donors after five to 10 years?

mà không cần sự viện trợ nước ngoài sua 5 đến 10 năm không?

Because the longer I deal with these problems,

Bởi vì thời gian tôi giải quyết những vấn đề này càng lâu,

the more convinced I am that we have to --

Tôi càng bị thuyết phục rằng chúng ta phải --

whether it's economics, health, education, whatever --

cho dù là về mặt kinh tế, sức khỏe, giáo dục, bất cứ vấn đề gì --

we have to build systems.

xây dựng các hệ thống.

And the absence of systems that function

Và sự thiếu vắng của các hệ thống

break the connection which got you all in this seat tonight.

phá vỡ những mối liên hệ đã đưa các bạn đến đây tối nay.

You think about whatever your life has been,

Các bạn nghĩ về cuộc đời bạn,

however many obstacles you have faced in your life,

bất kể bao nhiêu trở ngại bạn đã gặp trong cuộc sống,

at critical junctures you always knew

tại mỗi thời điểm khó khăn, bạn đều biết răng

there was a predictable connection between the effort you exerted

luôn có một sự liên hệ giữa công sức bạn bỏ ra

and the result you achieved.

và kết quả bạn đạt được.

In a world with no systems, with chaos,

Trong một thế giới không có hệ thống, chỉ có sự hỗn loạn

everything becomes a guerilla struggle,

mọi thứ sẽ trở thành

and this predictability is not there.

Và sự đoán biết trước sẽ không có ở đây.

And it becomes almost impossible to save lives,

Và thật là bất khả thi để cứu mạng người,

educate kids, develop economies, whatever.

giáo dục trẻ em, phát triển kinh tế, bất kể thứ gì.

The person, in my view,

Người mà theo tôi

who has done the best job of this in the health care area,

thành công nhất trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe,

of building a system in a very poor area, is Dr. Paul Farmer,

tạo nên một hệ thống ở các khu vực nghèo là Dr. Paul Farmer,

who, many of you know, has worked for now 20 years with his group,

người mà nhiều bạn đã biết, đã làm việc 20 năm với nhóm của ông ấy,

Partners in Health, primarily in Haiti where he started,

Partners in Health, chủ yếu là ở Haiti

but they've also worked in Russia, in Peru

Nhưng họ cũng đã làm việc ở Nga, Peru

and other places around the world.

Và những nơi khác trên thế giới.

As poor as Haiti is, in the area where Farmer's clinic is active --

ở những nơi nghèo như Haiti, những nơi của Farmer hoạt động --

and they serve a catchment area far greater

và họ phục vụ một khu vực lớn hơn

than the medical professionals they have would indicate they could serve --

hơn là những dịch vụ họ đã cam kết sẽ thực hiện

since 1988, they have not lost one person to tuberculosis, not one.

từ năm 1988, họ chưa để một bệnh nhân nào chết vì bệnh lao cả.

And they've achieved a lot of other amazing health results.

Và họ đã đạt được rất nhiều kết quả tuyệt vời về chăm sóc sức khỏe.

So when we decided to work in Rwanda

Vì vậy khi chúng tôi quyết định làm việc ở Rwanda

on trying to dramatically increase the income of the country and fight the AIDS problem,

nhằm cố gắng nhanh chóng tăng thu nhập cho nước này và chiến đấu chống lại bệnh AIDS,

we wanted to build a healthcare network,

chúng tôi đã muốn xây dựng một mạng lưới chăm sóc sức khỏe,

because it had been totally destroyed during the genocide in 1994,

bởi vì hệ thống này đã hoàn toàn bị phá hủy trong suốt thảm họa diệt chủng năm 1994,

and the per capita income was still under a dollar a day.

và thu nhập bình quân đầu người vẫn còn dưới 1 đô la một ngày.

So I rang up, asked Paul Farmer if he would help.

Vì vậy tôi gọi điện thoại cho Paul Farmer hỏi xem anh ta có giúp được không.

Because it seemed to me if we could prove there was a model in Haiti

Bởi vì tôi nghĩ rằng nếu chúng ta có thể chứng minh rằng có một mô hình như vậy ở Haiti

and a model in Rwanda that we could then take all over the country,

và một mô hình ở Rwanda và chúng tôi có thể triển khai trên cả nước,

number one, it would be a wonderful thing for a country

thứ nhất, điều này thật tuyệt vời cho một đất nước

that has suffered as much as any on Earth in the last 15 years,

đã chịu nhiều mất mát trong suốt 15 năm qua,

and number two, we would have something that could then be adapted

và thứ hai, chúng ta sẽ có một mô hình để có thể áp dụng

to any other poor country anywhere in the world.

cho một nước nghèo khác ở bất kỳ đâu trên thế giớ.

And so we have set about doing that.

Và chúng tôi đã quyết định làm điều đó.

Now, we started working together 18 months ago.

Hiện nay, chúng tôi đã bắt đầu làm việc với nhau 18 tháng trước.

And we're working in an area called Southern Kayonza,

Và chúng tôi đang làm việc ở khu vực Nam Kayonza,

which is one of the poorest areas in Rwanda,

là một trong những nơi nghèo nhất ở Rwanda,

with a group that originally includes about 400,000 people.

với một nhóm gồm 400000 người

We're essentially implementing what Paul Farmer did in Haiti:

Chúng tôi đã thực hiện những gì Paul Farmer đã làm ở Haiti,

he develops and trains paid community health workers

nơi anh ấy đã phát triển và đào tạo những người làm trong cộng đồng chăm sóc y tế

who are able to identify health problems,

những người có thể phát hiện bệnh,

ensure that people who have AIDS or TB are properly diagnosed

bảo đảm rằng những người bị bệnh AIDS hay lao phổi được chẩn đoán chính xác

and take their medicine regularly,

và uống thuốc đều đặn,

who work on bringing about health education, clean water and sanitation,

những người mang lại giáo dục sức khỏe, nước sạch và tiêu chuẩn vệ sinh,

providing nutritional supplements and moving people up the chain of health care

cung cấp dinh dưỡng bổ sung và đưa người bệnh tiếp cận gần hơn với các thành tựu chăm sóc sức khỏe

if they have problems of the severity that require it.

nếu người bệnh gặp khó khăn trong việc chăm sóc sức khỏe.

The procedures that make this work have been perfected,

Quy trình của công việc này đã và đang được hoàn thiện,

as I said, by Paul Farmer and his team

như toi đã nói, bởi Paul Farmer và nhóm của anh ấy

in their work in rural Haiti over the last 20 years.

trong công việc của họ ở vùng nông thôn Haiti trong 20 năm qua.

Recently we did an evaluation of the first 18 months of our efforts in Rwanda.

Gần đây chúng tôi đã kiểm tra thành quả 18 tháng của chúng tôi ở Rwanda.

And the results were so good that the Rwandan government

Và kết quả tốt đến nỗi chính phủ Rwanda

has now agreed to adopt the model for the entire country,

đã đồng ý triển khai mô hình này trên cả nước,

and has strongly supported and put the full resources of the government behind it.

và ủng hộ mạnh mẽ, cung cấp vốn cho mô hình này.

I'll tell you a little bit about our team because it's indicative of what we do.

Tôi sẽ nói cho các bạn một ít về nhóm của chúng tôi vì nó là minh chứng cho những gì chúng tôi làm.

We have about 500 people around the world

Chúng tôi có khoảng 500 người trên khắp thế giới

working in our AIDS program, some of them for nothing --

làm việc trong chương trình AIDS, một vài người còn tình nguyện làm không hưởng lương --

just for transportation, room and board.

chỉ cho việc vận chuyển, nơi ở và chuyện ăn uống.

And then we have others working in these other related programs.

Và chúng tôi có những người khác làm việc trong những chương trình liên quan.

Our business plan in Rwanda

Dự án kinh tế của chúng tôi ở Rwanda

was put together under the leadership of Diana Noble,

được điều khiển bới Diana Noble,

who is an unusually gifted woman,

một người phụ nữ tài năng tuyệt vời,

but not unusual in the type of people who have been willing to do this kind of work.

nhưng không phải là một trong số ít người tình nguyện làm những việc này.

She was the youngest partner at Schroder Ventures in London in her 20s.

Chị ấy là hội viên trẻ nhất trong quỹ đầu tư Schroder ở Luân Đôn khi chị ấy mới hai mấy tuổi.

She was CEO of a successful e-venture --

Chị ấy là là CEO của một công ty đầu tư trên mạng thành công --

she started and built Reed Elsevier Ventures --

Chị ấy đã khởi xướng và xây dựng quỹ Reed Elsevier--

and at 45 she decided she wanted to do something different with her life.

Và ở tuổi 45 chị ấy quyết định chị ấy muốn làm điều gì đó khác biệt trong cuộc đời.

So she now works full-time on this for very little pay.

Và hiện nay chị ấy đã làm việc toàn thời gian cho dự án này và nhận rất ít thù lao.

She and her team of former business people have created a business plan

Chị ấy và một nhóm gồm những những người từng là doanh nhân đã tạo nên một dự án kinh tế

that will enable us to scale this health system up for the whole country.

để chúng ta có thể nâng cấp hệ thống chăm sóc sức khỏe cho cả một quốc gia.

And it would be worthy of the kind of private equity work

Và điều đó đáng như những loại hình kinh doanh tư nhân

she used to do when she was making a lot more money for it.

mà chị ấy thường làm khi chị ấy thành công.

When we came to this rural area, 45 percent of the children under the age of five

Khi chúng tôi đến vùng nông thôn này, 45% số trẻ em dưới 5 tuổi

had stunted growth due to malnutrition.

đã ngừng phát triển thể chất vì thiếu dinh dưỡng.

23 percent of them died before they reached the age of five.

23% số trẻ em chết trước 5 tuổi.

Mortality at birth was over two-and-a-half percent.

Tỉ lệ tử vong lúc mới sinh hơn 2.5%

Over 15 percent of the deaths among adults and children occurred

Hơn 15% tỉ lệ tử vong xảy ra trước tuổi trưởng thành

because of intestinal parasites and diarrhea from dirty water and inadequate sanitation --

vì vi sinh vật ký sinh trong ruột và bệnh tiêu chảy vì nước bẩn và thiếu vệ sinh,

all entirely preventable and treatable.

tất cả những thứ này đều có thể ngăn ngừa và chữa trị.

Over 13 percent of the deaths were from respiratory illnesses --

Hơn 13% số ca tử vong là từ các bệnh về hô hấp --

again, all preventable and treatable.

và cũng như vậy, tất cả các bệnh này đều có thể ngăn ngừa và chữa trị.

And not a single soul in this area was being treated for AIDS or tuberculosis.

Và không có một ai ở khu vực này được chữa bệnh AIDS hay lao phổi trước khi chúng tôi đến.

Within the first 18 months, the following things happened:

Trong phòng 18 thanggs đầu, những chuyện này đã xảy ra:

we went from zero to about 2,000 people being treated for AIDS.

Chúng tôi đi từ 0 đến chữa trị cho 2000 người mắc bệnh AIDS.

That's 80 percent of the people who need treatment in this area.

Đó là 80% số người cần điều trị ở khu vực này.

Listen to this: less than four-tenths of one percent of those being treated

Hãy nghe điều này: ít hơn 4/10 của 1% số người được chữa bệnh

stopped taking their medicine or otherwise defaulted on treatment.

ngừng dùng thuốc hoặc không có khả năng chi trả cho việc chữa bệnh.

That's lower than the figure in the United States.

Con số đó còn thấp hơn ngay cả ở Mỹ.

Less than three-tenths of one percent

Ít hơn 3/10 của 1% số người

had to transfer to the more expensive second-line drugs.

phải chuyển sang dùng các loại thuốc đắt tiền hơn sau khi các loại thuốc ban đầu không có tác dụng.

400,000 pregnant women were brought into counseling

400000 phụ nữ có thai được tư vấn

and will give birth for the first time within an organized healthcare system.

và sinh con dưới sự giám sát của hệ thống y tế có tổ chức.

That's about 43 percent of all the pregnancies.

Đó là 43% số phụ nữ mang thai.

About 40 percent of all the people -- I said 400,000. I meant 40,000.

Khoảng 40% số người- Tôi đã nói tổng số người là 400000. Ý tôi là 40000.

About 40 percent of all the people who need TB treatment are now getting it --

Khoảng 40% số người cần chữa bệnh lao đã nhận được sự chữa trị --

in just 18 months, up from zero when we started.

chỉ trong vòng 18 tháng, từ 0% khi chúng tôi bắt đầu.

43 percent of the children in need of an infant feeding program

43% số trẻ em cần được cho ăn lúc mới sinh

to prevent malnutrition and early death

để ngăn ngừa suy dinh dưỡng và chết sơm

are now getting the food supplements they need to stay alive and to grow.

hiện nay đã được cung cấp dinh dưỡng cần để sống sót và phát triển.

We've started the first malaria treatment programs they've ever had there.

Chúng tôi đã bắt đầu những chương trình chữa bệnh sốt rét đầu tiên.

Patients admitted to a hospital that was destroyed during the genocide

Bệnh nhân được chữa trị tại một bệnh viện đã bị tàn phá trong thảm họa diệt chủng

that we have renovated along with four other clinics,

chúng tôi đã xây dựng lại cùng với 4 phòng khám khác,

complete with solar power generators, good lab technology.

chúng được trang bị máy phát điện dùng năng lượng mặt trời, và các công nghệ thí nghiệm tiên tiến.

We now are treating 325 people a month,

Chúng tôi đang điều trị cho 325 bệnh nhân một tháng,

despite the fact that almost 100 percent of the AIDS patients are now treated at home.

mặc dù sự thật là gần 100% bệnh nhân AIDS được điều trị tại nhà.

And the most important thing is

Và điều quan trọng nhất là

because we've implemented Paul Farmer's model, using community health workers,

Bởi vì chúng tôi dã áp dụng mô hình của Paul Farmer, dùng người chăm sóc sức khỏe của cộng đồng,

we estimate that this system could be put into place for all of Rwanda

chúng tôi ước tính rằng hệ thống này có thể được áp dụng trên toàn Rwanda

for between five and six percent of GDP,

với giá chỉ khoảng từ 5 đến 6% GDP,

and that the government could sustain that

và chính phủ có thể duy trì hệ thống này

without depending on foreign aid after five or six years.

mà không cần dựa vào viện trợ nước ngoài sau 5 đến 6 năm.

And for those of you who understand healthcare economics

Và cho những người am hiểu về kinh tế sức khỏe

you know that all wealthy countries spend between nine and 11 percent of GDP

bạn biết răng tất cả các nước giàu chi tiêu khoảng ưừ 9 đến 11% GDP

on health care, except for the United States, we spend 16 --

cho việc chăm sóc sức khỏe, ngoại trừ nước Mĩ, chúng ta chi tiêu 16% --

but that's a story for another day.

nhưng đấy là câu chuyện cho một ngày khác.

(Laughter)

(Khán giả cười)

We're now working with Partners in Health and the Ministry of Health in Rwanda

Chúng ta đang làm việc với tổ chức Partners in Health và Bộ Y Tế Rwanda

and our Foundation folks to scale this system up.

và tổ chức của chúng ta để nâng cấp hệ thống này.

We're also beginning to do this in Malawi and Lesotho.

Chúng tôi cũng đã bắt đầu làm điều này ở Malawi và Lesotho.

And we have similar projects in Tanzania, Mozambique,

Chúng tôi cũng có những dự án tương tự ở Tanzaniam, Mozambique,

Kenya and Ethiopia with other partners trying to achieve the same thing:

Kenya và Ethiopia với những tổ chứuc khác cố gắng đạt được những thành quả tương tự như vậy,

to save as many lives as quickly as we can,

để cứu được nhiều sinh mạng một cách nhanh nhất.

but to do it in a systematic way that can be implemented nationwide

nhưng phải làm điều đó một cách có hệ thống và có thể được áp dụng trên khắp cả nước

and then with a model that can be implemented in any country in the world.

và cùng với một mô hình có thể áp dụng ở bất cứ nước nào trên thế giới.

We need initial upfront investment to train doctors, nurses,

Chúng ta cần vốn đầu tư ban đầu để đào tạo bác sĩ, y tá,

health administration and community health workers throughout the country,

việc quản lý y tế và những người chăm sóc y tế cộng đồng khắp cả nước,

to set up the information technology, the solar energy,

để thiết lập công nghệ thông tin, năng lượng mặt trời,

the water and sanitation, the transportation infrastructure.

nước sạch và vệ sinh, hạ tầng vận tải.

But over a five- to 10-year period,

Nhưng từ giai đoạn 5 năm đến 10 năm,

we will take down the need for outside assistance

chúng ta sẽ giảm sự viện trợ từ bên ngoài

and eventually it will be phased out.

và cuối cùng là không cần đến nó nữa.

My wish is that TED assist us in our work and help us to build

Ước muốn của tôi là TED sẽ giúp đỡ cho công việc của chúng tôi và giúp chúng tôi trong việc xây dựng

a high-quality rural health system in a poor country, Rwanda,

một hệ thống chăm sóc sức khỏe nông thôn chất lượng cao ở một nước nghèo như Rwanda,

that can be a model for Africa,

và có thể trở thành mô hình cho cả Châu Phi.

and indeed, for any poor country anywhere in the world.

và hơn nữa, cho bất cứ nước nghèo nào ở bất kì đâu trên thế giới.

My belief is that this will help us to build a more integrated world

Niềm tin của tôi là việc này sẽ giúp chúng ta xây dựng một thế giới thống nhất

with more partners and fewer terrorists,

với nhiều sự hợp tác hơn và ít khủng bố hơn.

with more productive citizens and fewer haters,

với nhiều công dân có ích hơn và ít những kẻ thù ghét hơn,

a place we'd all want our kids and our grandchildren to grow up in.

một nơi chúng ta muốn con cháu chúng ta được nôi dưỡng và trưởng thành.

It has been an honor for me, particularly, to work in Rwanda

Điều này là vinh dự cho tôi, được làm việc ở Rwanda

where we also have a major economic development project

nơi chúng tôi cũng có một dự án phát triển kinh tế lớn

in partnership with Sir Tom Hunter, the Scottish philanthropist,

với sự giúp đỡ của Sir Tom Hunter, người theo chủ nghĩa nhân đạo người scot lan

where last year we, using the same thing with AIDS drugs,

nơi năm trước chúng tôi, sử dụng cùng một thứ với thuốc chữa bệnh AIDS,

cut the cost of fertilizer and the interest rates on microcredit loans by 30 percent

giảm chi phí phân bón và lãi suất của những khoảng vay nhỏ xuống 30%

and achieved three- to four-hundred percent increases

và đạt được 300% đến 400% tăng trưởng

in crop yields with the farmers.

trong thu hoạch cho nông dân.

These people have been through a lot and none of us, most of all me,

Những người này đã trải qua rất nhiều khó khăn, và không có ai trong chúng ta, kể cả tôi

helped them when they were on the verge of destroying each other.

đã giúp đỡ họ khi họ đang ở bên bờ vực hủy diệt lẫn nhau.

We're undoing that now, and they are so over it and so into their future.

Chúng ta đang xóa bỏ điều đó, và họ đã không còn nghĩ đến điều đó nữa mà hướng vào tương lai.

We're doing this in an environmentally responsible way.

Chúng ta đang làm điều nay một cách rất có trách nhiệm với môi trường

I'm doing my best to convince them not to run the electric grid

Tôi đang cố gắn hết sức để thuyết phục họ không đưa đường dây điện

to the 35 percent of the people that have no access,

đến 35% số người không có điện đế dùng,

but to do it with clean energy. To have responsible reforestation projects,

mà cung cấp cho họ năng lượng sạch, để có một dự án trồng lại rừng.

the Rwandans, interestingly enough, have been quite good, Mr. Wilson,

Người Rwanda đã thực hiện rất tốt, Ông Wilson

in preserving their topsoil.

trong việc giữ gìn tầng đất mặt.

There's a couple of guys from southern farming families --

Có một vài anh chàng từ các gia đình nông dân miền Nam --

the first thing I did when I went out to this place

điều đầu tiên tôi làm khi tôi đến nơi này

was to get down on my hands and knees and dig in the dirt

là quỳ xuống, đào đất

and see what they'd done with it.

xem những gì họ đã làm với nó.

We have a chance here to prove that a country

Chúng ta có cơ hội để chúng minh rằng một đất nước

that almost slaughtered itself out of existence

gần như tự giết hại lẫn nhau đến mức tuyệt chủng

can practice reconciliation, reorganize itself, focus on tomorrow

có thể hòa giải, tái thiết, tập trung vào tương lai

and provide comprehensive, quality health care with minimal outside help.

Và cung cấp đuợc sự chăm sóc sức khỏe chất lượng cao với sự viện trợ từ bên ngoài mở mức thấp nhất.

I am grateful for this prize, and I will use it to that end.

Tôi rất biết ơn giải thưởng naỳ, và tôi sẽ dùng nó đến cuối đời.

We could use some more help to do this,

Chúng ta có thể sử dụng thêm nhiều sự giúp đỡ hơn nữa,

but think of what it would mean if we could have a world-class health system

nhưng hãy nghĩ xem điều đó có ý nghĩa gì nếu chúng ta có một hệ thống chăm sóc y tế đẳng cấp thế giới

in Rwanda -- in a country with a less-than-one-dollar-a-day-per-capita income,

ở Rwanda -- ở một nước mà thu nhập bình quân đầu người chưa đến 1 đô la 1 ngày

one that could save hundreds of millions of lives

điều mà có thể cứu hàng trăm triệu người

over the next decade if applied to every similarly situated country on Earth.

trong thập kỷ tới nếu được áp dụng ở những nước giống như vậy trên Trái Đất.

It's worth a try and I believe it would succeed.

Điều đó rất đáng để thử và tôi tin rằng nó sẽ thành công.

Thank you and God bless you.

Cám ơn và cầu chúa ban phước cho mọi người.

(Applause)

(Khán giả vỗ tay)