Aaron Morris: How your body could become its own diagnostic lab | TED Fellows

Translator: Minh-Hung Nguyen Reviewer: Thu Ha Tran

[SHAPE YOUR FUTURE]

[ĐỊNH HÌNH TƯƠNG LAI CỦA BẠN]

(Slam) Ow!

(Tiếng ồn lớn) Ui da!

As anyone who’s stubbed a toe in the dark

Là những người vấp chân trong bóng tối,

or spent an hour searching for their keys knows

hay dành cả tiếng đồng hồ để tìm chìa khoá,

ta biết rằng mình thường bị giới hạn bởi những gì ta thấy được.

we're often limited by what we can or cannot see.

In fact, even our own bodies can be black boxes.

Trong thực tế, thậm chí cơ thể chúng ta có thể là những chiếc hộp tối thẳm.

Today, I want to take you through a vision of health care

Hôm nay, tôi muốn đưa cho các bạn một cái nhìn về dịch vụ sức khoẻ

that scientists and engineers, myself included, are building.

mà các nhà khoa học và kĩ sư, kể cả tôi, đang phát triển.

We are creating a diagnostic lab inside your body

Chúng tôi đang tạo phòng thí nghiệm chẩn đoán trong cơ thể của bạn

that can provide a continuous analysis of your health

có khả năng liên tục phân tích sức khoẻ của cơ thể

so that we can better see what's happening in patients.

nhờ thế ta sẽ hiểu rõ hơn những gì đang xảy ra với bệnh nhân.

Currently, if someone is sick,

Hiện tại, nếu ai đó bị bệnh,

we may diagnose them by using a biopsy

chúng ta có thể chẩn đoán bằng phương pháp sinh thiết,

to bring disease tissue outside the body where we can see it.

đưa một mô tế bào bệnh ra khỏi cơ thể và đến nơi ta có thể quan sát chúng.

We do this if we suspect, for instance, that a growth might be cancerous.

Chúng ta sẽ làm thế nếu hoài nghi rằng mô có thể phát triển thành ung thư.

Unfortunately, this approach can't work all the time

Xui thay, phương pháp này không hoàn toàn hiệu quả

because of two major problems.

bởi vì hai vấn đề chính.

First, some tissues, like brains or spinal cords,

Thứ nhất, một số mô, như là bộ não hay tuỷ sống,

can't be routinely biopsied.

không thể sinh thiết đều đặn được.

And second, doctors often don't know which tissue is causing the problem,

Và thứ hai, vì các bác sĩ thường không biết mô nào đang gặp vấn đề,

so they don't know what to biopsy.

họ không biết nên sinh thiết ở vị trí nào.

So far, we've dealt with these issues using external medical tests,

Tính đến nay, chúng tôi đã làm việc với các mô này bằng các phương pháp bên ngoài,

like MRIs or blood tests.

như MRIs hay xét nghiệm máu.

These provide a broad overview of the health of a patient,

Các phương pháp này mô tả khái quát sức khoẻ của bệnh nhân,

but they can't see the molecular and cellular changes

nhưng không thể cho ta thấy sự biến đổi tế bào và phân tử

diễn ra bên trong mô tế bào,

that occur within tissues,

and they certainly can't provide enough information

và chắc chắn các phương pháp này không cung cấp đủ thông tin

to proactively treat patients before symptoms develop.

để chủ động chữa trị bệnh nhân trước khi các triệu chứng trở nặng.

This is unfortunate

Đây là một rủi ro,

because it's these invisible changes that ultimately cause disease.

vì các sự biến đổi vô hình đó sớm muộn cũng sẽ gây ra bệnh.

Việc chúng ta không thể đo đạc những sự thay đổi này

Our inability to measure these changes

results in a disparity between what we can see on a test

dẫn đến một sự khác biệt giữa những gì hiện ra qua xét nghiệm

and what we know is happening in patients.

và những gì đang diễn ra bên trong bệnh nhân.

Let's take multiple sclerosis as an example.

Lấy bệnh đa xơ cứng làm ví dụ.

In MS, which is an autoimmune disease,

Khi mắc bệnh liên quan đến cơ chế tự miễn dịch này,

the immune system attacks two specific tissues:

hệ miễn dịch tấn công hai mô tế bào cụ thể:

the brain and the spinal cord,

chính là bộ não và tuỷ sống,

resulting in damage and in some cases, paralysis.

dẫn đến các mô bị phá huỷ và trong một số trường hợp, sẽ bại liệt.

Now, we obviously can't catch MS by routinely biopsying people's brains,

Ngày nay, chúng ta không thể chẩn đoán đa xơ cứng

bằng thiết sinh đều đặn bộ não một người

where there would be abundant and active disease-inducing cells.

nơi có thể có rất nhiều các tế bào mắc bệnh đang hoạt động.

And we can't catch it using a blood test

Và cũng không thể chẩn đoán bệnh bằng xét nghiệm máu

because the MS-inducing cells are so rare and inactive in the blood

vì các tế bào mắc bệnh này thường hiếm và ít hoạt động trong máu

that we simply can't see them.

nên không dễ dàng nhìn thấy được.

Even brain imaging technologies like MRI can't provide the information we need

Kể cả công nghệ chụp ảnh não MRI cũng không cung cấp thông tin ta cần

to be proactive about MS.

để chủ động giải quyết đa xơ cứng.

So we need to rethink how we see.

Do đó chúng ta cần suy nghiệm lại cách chúng ta nhìn nhận.

My coworkers at the University of Michigan and I decided to do just that.

Những đồng nghiệp tại đại học Michigan và tôi đã quyết định thực hiện dự án.

Instead of taking an outside-in approach to diagnostics,

Thay vì tiếp cận từ-ngoài-vào để chẩn đoán bệnh

we're taking an inside-out approach.

chúng tôi tiếp cận từ-trong-ra.

We are creating implantable sites

Chúng tôi tạo một mảng có thể cấy được

that have similarities to other sites in the body,

có sự tương đồng với các vị trí khác trong cơ thể,

and will improve our vision by giving us real-time access

và sẽ cải thiện cái nhìn của chúng ta qua việc cho phép tiếp cận các thông tin

to molecular and cellular information about diseased tissues.

tế bào và phân tử về các mô nhiễm bệnh trong thời gian thực.

These insights will enable us to predict the onset of disease

Sự nhìn thấu giúp chúng ta tiên đoán sự phát triển của bệnh

and even identify therapies likely to work in an individual patient.

và thậm chí xác định phương pháp điều trị phù hợp với từng bệnh nhân.

So what does this inside-out approach look like?

Vậy phương pháp tiếp cận từ-trong-ra này ra sao?

Step one is to engineer new tissues just under the skin.

Bước một: tạo dựng các mô mới ngay bên dưới lớp da.

These tissues have similarities to other inaccessible sites in the body,

Các mô này tương tự các vị trí không thể tiếp cận được bên trong cơ thể

like the brain or the lungs.

như là bộ não hay lá phổi.

By implanting a porous plastic disk made of FDA-approved biomaterials,

Bằng việc cấy ghép một đĩa dẻo và xốp

làm từ chất liệu sinh học được FDA chấp thuận,

I can harness the body's natural responses to allow cells to migrate into the disk,

tôi có thể thu thập các phản ứng tự vệ để cho phép các tế bào di chuyển vào đĩa,

survive at the site and form a tissue.

tồn tại bên trong vị trí và phát triển thành một mô tế bào.

Eventually, we're left with an engineered tissue

Cuối cùng, chúng ta thu được một mô tế bào được tổng hợp

with integrated immune cells,

với đầy đủ các tế bào miễn dịch,

just the cells we need for diagnosis.

chính những tế bào chúng ta cần để chẩn đoán.

Although these tissues are complex and chronically inflamed,

Mặc dù các mô này phức tạp và bị viêm mãn tính,

they're also innocuous

chúng thường vô hại

and after a few weeks, nearly imperceptible.

và sau một vài tuần, ta thường sẽ không thể nhận thấy.

Our engineered tissues contain information not present in the blood,

Mô tế bào được thiết kế chứa các thông tin không có trong máu

and they can help bridge the gap

và có thể giúp nối lại khoảng cách

between what we can see on a traditional test

giữa những gì ta thấy trên xét nghiệm truyền thống

and cellular changes we know occur in disease.

và các sự thay đổi tế bào chúng ta biết rằng sẽ xảy ra khi mắc bệnh.

Step two is to read this signal.

Bước hai: đọc các tín hiệu.

Currently, I could take a biopsy of my engineered site and analyze it

Lúc này, tôi có thể thiết sinh từ vị trí được thiết kế và phân tích mẫu

because I made them accessible just under the skin.

vì vị trí đó có thể tiếp cận ở bên dưới các lớp da.

But it would certainly be better

Nhưng chắc chắn sẽ tốt hơn

if we could incorporate and read a sensor noninvasively.

nếu ta tổng hợp và quan sát cảm biến mà không cần thâm nhập cơ thể.

Within the next decade,

Trong thập kỉ tới,

rapidly converging technologies could enable diagnosis at such an implant

công nghệ phát triển nhanh chóng có thể cho phép việc chẩn đoán

bằng cách thu thập thông tin từ các cảm biến đơn giản

by harnessing simple detectors,

like a blood pressure cuff or smartwatch does now.

như máy đo huyết áp cổ tay hay đồng hồ thông minh hoạt động.

The mechanisms for diagnosing and monitoring disease

Cơ chế chẩn đoán và quản lý bệnh

could be as simple as opening an app, like Candy Crush on your phone.

sẽ dễ dàng như việc mở một ứng dụng như Candy Crush trên điện thoại của bạn.

Step three is to harness the huge array of knowledge

Bước ba: Bắt đầu một kho tàng kiến thức đồ sộ

in fields like engineering and material science

về các mảng như kĩ thuật và khoa học vật liệu

to improve these implants and our ability to read their data.

nhằm phát triển các mô cấy ghép này và nâng cao khả năng đọc dữ liệu từ chúng.

Eventually, tens, if not hundreds of individual engineered tissues

Hơn nữa, hàng chục, thậm chí hàng trăm các mô tế bào được thiết kế

with integrated sensors

với cảm biến tích hợp

may be implantable with a single application.

sẽ được cấy ghép một cách đơn giản.

Now, this approach to diagnosis is unconventional, to be sure,

Vào lúc này, cách tiếp cận chẩn đoán đây nghe khác thường,

but it is robust.

nhưng nó sẽ hoạt động rất hiệu quả.

So far, my colleagues and I have used it

Cho đến nay, các cộng sự và tôi đã sử dụng nó

to diagnose models of metastatic cancer,

như một mô hình chẩn đoán ung thư di căn,

type 1 diabetes, multiple sclerosis and organ transplant rejection.

tiểu đường loại 1, đa xơ cứng,

và thải ghép -- cơ thể phản ứng với cơ quan được cấy ghép.

But this is just the beginning of what we can see.

Nhưng đây chỉ mới là sự bắt đầu của những gì chúng ta có thể thấy.

With continuous improvements,

Với sự phát triển không ngừng,

we will be able to truly create

chúng ta sẽ có thể thật sự tạo nên

a diagnostic lab inside your body

phòng thí nghiệm chẩn đoán bệnh trong cơ thể của bạn

that provides a continuous analysis of your health.

nơi sẽ không ngừng phân tích sức khoẻ của bạn.

By changing how we see what's going wrong in patients,

Bằng cách thay đổi cách chúng ta hiểu điều gì đang xảy ra với bệnh nhân,

we will be able to diagnose and treat diseases better

chúng ta sẽ có thể chẩn đoán và chữa trị bệnh tật tốt hơn

and faster than ever before.

và nhanh hơn bao giờ hết.

If you're willing to rethink how you see,

Nếu bạn sẵn lòng suy nghiệm lại cách bạn nhìn nhận,

you may be surprised what comes into view.

bạn sẽ ngạc nhiên với những gì lọt vào tầm mắt.

Thank you.

Xin cảm ơn.