Sherwin Nuland: A meditation on hope

Sherwin Nuland nói về "hy vọng"

Translator: Thuy Linh Dang Reviewer: Ha Thu Hai

You know, I am so bad at tech

Bạn biết không, tôi rất kém về công nghệ

that my daughter -- who is now 41 --

đến nỗi con gái tôi -- giờ nó 41 tuổi --

when she was five, was overheard by me

khi nó được năm tuổi, và bị tôi nghe được

to say to a friend of hers,

khi nói chuyện với 1 người bạn của nó, rằng

If it doesn't bleed when you cut it,

Nếu bạn cắt mà không chảy máu,

my daddy doesn't understand it.

thì bố tớ sẽ không hiểu được đâu.

(Laughter)

(Cười)

So, the assignment I've been given

Thế nên, nhiệm vụ mà tôi được giao

may be an insuperable obstacle for me,

có thể sẽ là một trở ngại không thể vượt qua nổi đối với tôi,

but I'm certainly going to try.

nhưng chắc chắn tôi sẽ cố gắng.

What have I heard

Tôi đã nghe ngóng được những gì

during these last four days?

trong bốn ngày qua?

This is my third visit to TED.

Đây là lần thứ 3 tôi đến TED.

One was to TEDMED, and one, as you've heard,

Một lần là TEDMED, và một lần, như các bạn đã nghe,

was a regular TED two years ago.

là một TED như thường lệ hai năm trước đây.

I've heard what I consider an extraordinary thing

Tôi đã được nghe những điều tôi cảm thấy thật phi thường

that I've only heard a little bit in the two previous TEDs,

điều mà tôi mới chỉ nghe được chút ít trong 2 lần TED trước,

and what that is is an interweaving

và đó là một sự kết nối,

and an interlarding, an intermixing,

xen lẫn, xáo trộn chằng chịt

of a sense of social responsibility

của ý thức trách nhiệm xã hội

in so many of the talks --

trong số rất nhiều buổi nói chuyện --

global responsibility, in fact,

thực tế là, trách nhiệm của toàn nhân loại,

appealing to enlightened self-interest,

có sức cuốn hút tới những suy nghĩ cá nhân được khai sáng,

but it goes far beyond enlightened self-interest.

nhưng nó thậm chí còn vượt tầm cả những suy nghĩ cá nhân được khai sáng đó.

One of the most impressive things

Một trong những thứ ấn tượng nhất

about what some, perhaps 10,

về những gì mà một số, hình như là 10,

of the speakers have been talking about

diễn giả đã nói về,

is the realization, as you listen to them carefully, that they're not saying:

đó là nhận ra được, nếu bạn lắng nghe họ thật cẩn thận, rằng họ không nói:

Well, this is what we should do; this is what I would like you to do.

Đúng, đây là những gì chúng ta nên làm, đây là những gì tôi muốn các bạn phải làm.

It's: This is what I have done

Mà là: Đây là những gì tôi đã làm

because I'm excited by it,

bởi vì tôi cảm thấy rất hứng thú về điều đó,

because it's a wonderful thing, and it's done something for me

bởi vì đó là một điều tuyệt diệu, và nó đã làm thứ gì đó cho tôi,

and, of course, it's accomplished a great deal.

và, tất nhiên, nó đã thu lại được rất nhiều thành tựu đáng kể.

It's the old concept, the real Greek concept,

Đó là một khái niệm rất cũ, một khái niệm của người Hy Lạp,

of philanthropy in its original sense:

của sự từ thiện với ý nghĩa gốc của nó:

phil-anthropy, the love of humankind.

phil-anthropy, tình yêu nhân loại.

And the only explanation I can have

Và lời giải thích duy nhất tôi có thể đưa ra

for some of what you've been hearing in the last four days

cho những gì các bạn đã nghe thấy trong 4 ngày vừa qua

is that it arises, in fact, out of a form of love.

đó là sự từ thiện, thực chất, được hình thành từ một dạng của tình yêu.

And this gives me enormous hope.

Và điều này cho tôi một niềm hy vọng vô cùng lớn lao.

And hope, of course, is the topic

Và tất nhiên, niềm hy vọng là chủ đề

that I'm supposed to be speaking about,

mà tôi đáng ra phải nói về,

which I'd completely forgotten about until I arrived.

mà tôi lại hoàn toàn quên mất điều đó cho tới khi tôi đặt chân tới đây.

And when I did, I thought,

Và khi tôi nhớ ra, tôi nghĩ,

well, I'd better look this word up in the dictionary.

ờ, tôi nên tra nghĩa của từ này trong từ điển.

So, Sarah and I -- my wife -- walked over to the public library,

Và thế là, tôi và Sarah -- vợ tôi -- đi bộ tới thư viện,

which is four blocks away, on Pacific Street, and we got the OED,

cách đây khoảng bốn dãy phố, trên đường Pacific, và chúng tôi lấy một cái OED,

and we looked in there, and there are 14 definitions of hope,

và chúng tôi tra trong đó, và có 14 định nghĩa của từ hy vọng,

none of which really hits you

mà không cái nào trong số đó thật sự khiến bạn nghĩ

between the eyes as being the appropriate one.

đó là một định nghĩa hợp lý.

And, of course, that makes sense,

Và, tất nhiên, điều này cũng đúng thôi,

because hope is an abstract phenomenon; it's an abstract idea,

vì hy vọng là một khái niệm rất trừu tượng; là một ý tưởng trừu tượng,

it's not a concrete word.

nó không phải là một từ cụ thể.

Well, it reminds me a little bit of surgery.

Nó khiến tôi liên tưởng một chút tới phẫu thuật.

If there's one operation for a disease, you know it works.

Nếu chỉ có một ca phẫu thuật cho một bệnh, thì bạn biết là ca đó sẽ chữa được bệnh.

If there are 15 operations, you know that none of them work.

Nhưng nếu có tới 15 ca, bạn biết là không cái nào có thể chữa lành bệnh.

And that's the way it is with definitions of words.

Và với định nghĩa của một từ cũng như vậy.

If you have appendicitis, they take your appendix out, and you're cured.

Nếu bạn bị đau ruột thừa, họ cắt phần ruột thừa, và thế là bạn khỏi bệnh.

If you've got reflux oesophagitis, there are 15 procedures,

nếu bạn bị bệnh trào ngược dạ dày thực quản, có 15 cách chữa trị,

and Joe Schmo does it one way

và Joe Schmo làm một cách

and Will Blow does it another way,

và Will Blow làm một cách khác,

and none of them work, and that's the way it is with this word, hope.

và chằng có cách nào hiệu quả cả, và với từ này cũng vậy thôi, Hy vọng.

They all come down to the idea of an expectation

Nhìn chung, đó là một sự kỳ vọng

of something good that is due to happen.

về một điều gì đó tốt đẹp sắp xảy đến.

And you know what I found out?

Và các bạn biết tôi đã phát hiện ra điều gì không?

The Indo-European root of the word hope

Nghĩa gốc Ấn-Âu của từ Hy vọng

is a stem, K-E-U --

là gốc, K-E-U

we would spell it K-E-U; it's pronounced koy --

chúng ta sẽ đánh vần là K-E-U, nhưng nó được phát âm là Koy --

and it is the same root from which the word curve comes from.

và nó có gốc tương tự như từ Đường cong.

But what it means in the original Indo-European

Nhưng trong gốc Ấn-Âu nó có nghĩa là

is a change in direction, going in a different way.

một sự thay đổi phương hướng, đi theo 1 hướng khác.

And I find that very interesting and very provocative,

Và tôi thấy điều này rất thú vị và đầy tinh khiêu khích,

because what you've been hearing in the last couple of days

bời vì những gì bạn đã nghe thấy trong những ngày vừa qua

is the sense of going in different directions:

là một ý thức về đi theo những phương hướng khác nhau:

directions that are specific and unique to problems.

những phương hướng rất cụ thể và độc nhất cho vấn đề.

There are different paradigms.

Có những mô hình khác nhau.

You've heard that word several times in the last four days,

Bạn đã nghe thấy từ đó một vài lần trong 4 ngày qua,

and everyone's familiar with Kuhnian paradigms.

và mọi người đều quen thuộc với mô hình Kuhnian.

So, when we think of hope now,

Thế nên, giờ khi chúng ta nói về "hy vọng",

we have to think of looking in other directions

chúng ta phải nghĩ tới việc nhìn theo những hướng khác

than we have been looking.

mà chúng ta trước giờ chưa nhìn theo.

There's another -- not definition, but description, of hope

Có một sự mô tả khác, không phải định nghĩa khác, về "hy vọng"

that has always appealed to me, and it was one by Václav Havel

mà tôi luôn thấy thật hấp dẫn, và đó là sự mô tả bởi Václav Havel

in his perfectly spectacular book "Breaking the Peace,"

trong cuốn sách tuyệt vời và hoàn hảo của ông, cuốn "Phá vỡ hòa bình"

in which he says that hope

trong đó ông nói rằng hy vọng

does not consist of the expectation that things will

không bao gồm sự kỳ vọng về những thứ sẽ

come out exactly right,

xảy đến ngay lập tức,

but the expectation that they will make sense

và sự kỳ vọng rằng những điều đó sẽ hợp lí

regardless of how they come out.

cho dù chúng có xảy đến như thế nào.

I can't tell you how reassured I was

Tôi không thể nói tôi hoàn toàn chắc chắn

by the very last sentence

về câu nói cuối cùng

in that glorious presentation by Dean Kamen a few days ago.

của Dean Kamen trong buổi trình bày hoành tráng của ông vài ngày trước đây.

I wasn't sure I heard it right,

Tôi cũng không chắc rằng tôi nghe chính xác,

so I found him in one of the inter-sessions.

thế nên tôi đã tìm ông ấy trong một buổi giải lao.

He was talking to a very large man, but I didn't care.

Ông ấy đang nói chuyện với một người đàn ông rất to lớn, nhưng mà tôi cũng chẳng quan tâm.

I interrupted, and I said, "Did you say this?"

Tôi ngắt lời họ, và tôi nói, "Có phải ông đã nói cái này không?"

He said, "I think so."

Ông ta nói, "Tôi nghĩ vậy."

So, here's what it is: I'll repeat it.

Thế là, đây này: tôi sẽ lặp lại điều đó.

"The world will not be saved by the Internet."

"Thế giới sẽ không được giải cứu bởi Internet."

It's wonderful. Do you know what the world will be saved by?

Thật tuyệt vời. Các bạn có biết thế giới sẽ được cứu bởi cái gì không?

I'll tell you. It'll be saved by the human spirit.

Tôi sẽ nói. Nó sẽ được cứu bời tâm linh con người.

And by the human spirit, I don't mean anything divine,

Và tâm linh con người, tôi không có ý chỉ đến cái gì thần thánh,

I don't mean anything supernatural --

tôi không ý chỉ đến cái gì siêu nhiên --

certainly not coming from this skeptic.

chắc hẳn không phải từ mối hoài nghi này rồi.

What I mean is this ability

Ý tôi là khả năng

that each of us has

mà mỗi chúng ta đều có

to be something greater than herself or himself;

để trở thành cái gì đó vĩ đại hơn bản thân chúng ta;

to arise out of our ordinary selves and achieve something

để vươn lên khỏi bản ngã tầm thường của chúng ta và đạt được cái gì đó

that at the beginning we thought perhaps we were not capable of.

mà mới đầu ta nghĩ là có thể ta sẽ không thể làm được.

On an elemental level, we have all felt

Về mặt cơ bản, tất cả chúng ta đều cảm thấy được

that spirituality at the time of childbirth.

tâm linh của chúng ta ngay từ buổi lọt lòng.

Some of you have felt it in laboratories;

Một số các bạn cảm nhận được trong phòng thí nghiệm;

some of you have felt it at the workbench.

một số thì cảm nhận ở bàn làm việc.

We feel it at concerts.

Chúng tôi cảm nhận được ở những buổi hòa nhạc.

I've felt it in the operating room, at the bedside.

Tôi thì lại cảm nhận được ở trong phòng phẫu thuật, ở cạnh giường bệnh.

It is an elevation of us beyond ourselves.

Đó là một phẩm hạnh trên cả bản thân chúng ta.

And I think that it's going to be, in time,

Và tôi nghĩ, đó sẽ sớm là

the elements of the human spirit that we've been hearing about

nhân tố làm nên tâm linh con người mà chúng ta vẫn thường nghe

bit by bit by bit from so many of the speakers in the last few days.

từng chút từng chút một từ biết bao nhiêu diễn giả trong những ngày qua.

And if there's anything that has permeated this room,

Và nếu có thứ gì đã xuyên thấu căn phòng này,

it is precisely that.

thì chính xác là nó.

I'm intrigued by

Tôi rất tò mò về

a concept that was brought to life

một khái niệm được khai sinh

in the early part of the 19th century --

vào thời đầu thế kỉ 19 --

actually, in the second decade of the 19th century --

thật ra, vào thập kỉ thứ 2 của thế kỉ 19 --

by a 27-year-old poet

bởi một nhà thơ 27 tuổi

whose name was Percy Shelley.

tên là Percy Shelley.

Now, we all think that Shelley

Giờ, chúng ta đều nghĩ rằng Shelly

obviously is the great romantic poet that he was;

ắt hẳn là một nhà thơ lãng mạn vĩ đại;

many of us tend to forget that he wrote

tất cả chúng ta có vẻ quên mất rằng ông còn viết nên

some perfectly wonderful essays, too,

một số áng văn tuyệt vời hoàn hảo nữa,

and the most well-remembered essay

và áng văn được mọi người nhớ tới nhất

is one called "A Defence of Poetry."

là "Bảo vệ thơ ca".

Now, it's about five, six, seven, eight pages long,

Nó dài khoảng năm, sáu, bảy hay tám trang,

and it gets kind of deep and difficult after about the third page,

và khá là sâu xa và khó hiểu sau khoảng trang thứ 3,

but somewhere on the second page

nhưng ở khoảng tầm trang hai,

he begins talking about the notion

ông bắt đầu nói về một khái niệm

that he calls "moral imagination."

mà ông gọi là "tưởng tượng đạo đức".

And here's what he says, roughly translated:

Và đây là lời ông nói, được dịch ra gần sát:

A man -- generic man --

Một con người -- một người bình thường --

a man, to be greatly good,

một con người, để được vô cùng tốt đẹp,

must imagine clearly.

phải tưởng tượng thật rõ ràng.

He must see himself and the world

Anh ta phải nhìn nhận bản thân và thế giới

through the eyes of another,

qua con mắt của một người khác,

and of many others.

và của rất nhiều người khác.

See himself and the world -- not just the world, but see himself.

Nhìn nhận bản thân và thế giới -- không chỉ thế giới, và còn nhìn bản thân.

What is it that is expected of us

Vậy điều gì được kì vọng từ chúng ta

by the billions of people

bời hàng tỉ người

who live in what Laurie Garrett the other day

sống trong cái mà Laurie Garrett ngày trước

so appropriately called

gọi rất hợp tình hợp lí là

despair and disparity?

sự thiên vị và tuyệt vọng?

What is it that they have every right

Cái gì mà họ hoàn toàn có quyền

to ask of us?

đòi hỏi từ chúng ta?

What is it that we have every right to ask of ourselves,

Cái gì mà chúng ta có quyền đòi hỏi bản thân,

out of our shared humanity and out of the human spirit?

từ lòng nhân từ của ta và tâm linh con người?

Well, you know precisely what it is.

Đúng, các bạn biết đích xác đó là cái gì.

There's a great deal of argument

Có khá nhiều tranh cãi

about whether we, as the great nation that we are,

rằng liệu chúng ta, vốn là một cường quốc,

should be the policeman of the world,

có nên là cảnh sát của cả thế giới,

the world's constabulary,

là lực lượng an ninh của thế giới,

but there should be virtually no argument

nhưng gần như cũng không có tranh cãi gì

about whether we should be the world's healer.

rằng liệu chúng ta có nên trở thành thầy thuốc của thế giới.

There has certainly been no argument about that

Chắc hẳn chưa có tranh cãi nào về điều đó

in this room in the past four days.

trong căn phòng này 4 ngày qua.

So, if we are to be the world's healer,

Thế nên, nếu chúng ta có trở thành thầy thuốc của thế giới,

every disadvantaged person in this world --

mỗi một người kém may mắn trong thế giới này --

including in the United States -- becomes our patient.

bao gồm cả Hợp chủng quốc Hoa Kỳ -- sẽ trở thành bệnh nhân của chúng tôi.

Every disadvantaged nation, and perhaps our own nation,

Mỗi một quốc gia có hoàn cảnh khó khăn, và có thể cả nước của chính chúng ta,

becomes our patient.

sẽ trở thành bệnh nhân.

So, it's fun to think about the etymology of the word "patient."

Cũng khá là vui khi nghĩ về từ nguyên gốc của từ "bênh nhân".

It comes initially from the Latin patior, to endure, or to suffer.

Nó bắt nguồn từ từ "patior" trong tiếng Latin, tức là chịu đựng, hay cam chịu.

So, you go back to the old Indo-European root again,

Nếu bạn trở lại với gốc Âu-Ấn,

and what do you find? The Indo-European stem is pronounced payen --

thì bạn sẽ thấy gì? Gốc Âu-Ấn được phát âm là "payen" --

we would spell it P-A-E-N -- and, lo and behold, mirabile dictu,

chúng ta sẽ đánh vần là P-A-E-N -- và xem này, thật tuyệt vời (tiếng Latin)

it is the same root as the word compassion comes from, P-A-E-N.

nó có cùng gốc với từ "lòng trắc ẩn", P-A-E-N.

So, the lesson is very clear. The lesson is that our patient --

Thông điệp rất rõ ràng rồi. Thông điệp chính là bệnh nhân của chúng ta --

the world, and the disadvantaged of the world --

thế giới, và những người kém may mắn của thế giới --

that patient deserves our compassion.

những bệnh nhân xứng đáng lòng trắc ẩn của chúng ta.

But beyond our compassion, and far greater than compassion,

Nhưng trên cả lòng trắc ẩn, và vượt xa lòng trắc ẩn,

is our moral imagination

là tưởng tượng đạo đức của chúng ta

and our identification with each individual

và sự xác định bản sắc của chúng ta

who lives in that world,

những người sống trong cùng thế giới,

not to think of them as a huge forest,

không nghĩ về họ như là một rừng cây,

but as individual trees.

mà như là những thân cây riêng biệt.

Of course, in this day and age, the trick is not to let each tree

Tất nhiên, trong thời đại ngày nay, thủ thuật là không được để mỗi cái cây

be obscured by that Bush in Washington that can get --

bị che khuất bời cái Bụi cây đó (chơi chữ, bush có nghĩa là bụi cây và là tên tồng thống Bush) ở Washington và

can get in the way.

để nó ngáng đường.

(Laughter)

(Cười)

So, here we are.

Vì vậy, chúng ta ở đây.

We are, should be,

Chúng ta, nên,

morally committed to

về mặt đạo đức, cam kết trở thành

being the healer of the world.

thầy thuốc của thế giới.

And we have had examples over and over and over again --

Và chúng ta có rất rất nhiều ví dụ lặp đi lặp lại --

you've just heard one in the last 15 minutes --

bạn vừa mới nghe 15 phút trước đây --

of people who have not only had that commitment,

từ những người đã không có sự cam kết đó,

but had the charisma, the brilliance --

nhưng mà có uy tín, sự tỏa sáng --

and I think in this room it's easy to use the word brilliant, my God --

và tôi nghĩ trong phòng này cũng khá dễ dùng từ "tỏa sáng", chúa ơi --

the brilliance to succeed at least at the beginning

sự tỏa sáng để thành công ở ít nhất là sự khời đầu của

of their quest,

nhiệm vụ của họ,

and who no doubt will continue to succeed,

và những người sẽ chắc chắc tiếp tục thành công,

as long as more and more of us enlist ourselves in their cause.

miễn là ngày càng nhiều người chúng ta đầu quân vào chiến dịch của họ.

Now, if we're talking

Nếu chúng ta đang nói về

about medicine,

thuốc men,

and we're talking about healing,

và chúng ta nói về chữa bệnh,

I'd like to quote someone who hasn't been quoted.

tôi muốn trích dẫn một người mà chưa từng được trích dẫn.

It seems to me everybody in the world's been quoted here:

Có vẻ như là mọi người trên thế giới đều đã được trích dẫn ở đây:

Pogo's been quoted;

Pogo's được trích dẫn;

Shakespeare's been quoted backwards, forwards, inside out.

Shakespeare's được trích dẫn ngược, xuôi, trong ngoài.

I would like to quote one of my own household gods.

Tôi muốn trích dẫn một trong những vị thần hộ gia của tôi.

I suspect he never really said this,

Tôi nghi ngờ rằng anh ta chưa từng thực sự nói điều này,

because we don't know what Hippocrates really said,

vì chúng ta cũng không biết Hippocrates thực sự nói điều gì mà,

but we do know for sure that one of the great Greek physicians

nhưng chúng ta biết chắc rằng một trong những nhà vật lí Hy Lạp vĩ đại

said the following,

nói những thứ sau,

and it has been recorded in one of the books attributed to Hippocrates,

và nó đã được ghi chép lại trong một trong những quyển sách bởi Hippocrates,

and the book is called "Precepts."

và cuốn sách gọi là "Luân lí."

And I'll read you what it is.

Và tôi sẽ đọc cho các bạn nghe.

Remember, I have been talking about,

Nhớ nhé, tôi đã nói

essentially philanthropy:

chủ yếu là về hoạt động từ thiện:

the love of humankind, the individual humankind

tình yêu của loài người, những con người riêng biệt,

and the individual humankind

và những con người riêng biệt,

that can bring that kind of love

mà có thể mang tình yêu đó

translated into action,

chuyển thành hành động

translated, in some cases, into enlightened self-interest.

chuyển thành sự khai sáng bản thân, trong một số trường hợp.

And here he is, 2,400 years ago:

Và đây, 2400 năm trước:

"Where there is love of humankind,

"Những nơi nào có tình yêu con người,

there is love of healing."

thì có tình yêu chữa lành bệnh."

We have seen that here today

Chúng ta đã thấy ở đây hôm nay

with the sense,

với cảm giác,

with the sensitivity --

với sự nhạy cảm --

and in the last three days,

và trong 3 ngày qua,

and with the power of the indomitable human spirit.

và với sức mạnh tâm linh bất khuất.

Thank you very much.

Cám ơn rất nhiều.

(Applause)

(Vỗ tay)