How changing your story can change your life | Lori Gottlieb | TED

Translator: Anh Trần Reviewer: Thu Nguyen

I'm going to start by telling you about an email

Tôi sẽ bắt đầu bằng việc kể về một email

that I saw in my inbox recently.

mà tôi thấy trong hộp thư đến gần đây.

Now, I have a pretty unusual inbox

Tôi có một hộp thư đến khá lạ

because I'm a therapist

vì tôi là bác sĩ trị liệu

and I write an advice column called "Dear Therapist,"

và tôi tạo một mục cho lời khuyên gọi là "Bác sĩ trị liệu thân mến,"

so you can imagine what's in there.

nên bạn có thể tưởng tượng trong đó có gì.

I mean, I've read thousands of very personal letters

Ý tôi là tôi đã đọc hàng ngàn bức thư cá nhân

from strangers all over the world.

từ nhiều người trên thế giới.

And these letters range from heartbreak and loss,

Và những là thư này từ tan vỡ và mất mát,

to spats with parents or siblings.

cho tới những cuộc cãi nhau với cha mẹ hoặc anh chị em.

I keep them in a folder on my laptop,

Tôi lưu chúng vào một thư mục trong máy tính của tôi

and I've named it "The Problems of Living."

và đặt tên là "Những vấn đề trong cuộc sống."

So, I get this email, I get lots of emails just like this,

Tôi đã nhận được rất nhiều email như thế này,

and I want to bring you into my world for a second

và tôi muốn đưa bạn thăm thế giới của tôi một lát

and read you one of these letters.

và đọc bạn nghe một trong những lá thư đó.

And here's how it goes.

Thư viết thế này.

"Dear Therapist,

"Bác sĩ thân mến,

I've been married for 10 years

tôi đã kết hôn được mười năm

and things were good until a couple of years ago.

và mọi thứ vẫn tốt đẹp cho đến vài năm trước.

That's when my husband stopped wanting to have sex as much,

Đó là khi chồng không còn muốn làm tình với tôi nhiều nữa,

and now we barely have sex at all."

và giờ chúng tôi làm điều đó rất ít."

I'm sure you guys were not expecting this.

Tôi nghĩ các bạn không mong điều này đâu.

(Laughter)

(Cười)

"Well, last night I discovered that for the past few months,

"Tối qua, tôi mới phát hiện ra rằng trong vài tháng qua,

he's been secretly having long, late-night phone calls

anh ấy có những cuộc điện thoại lén lút lúc đêm muộn

with a woman at his office.

với một phụ nữ ở công ty.

I googled her, and she's gorgeous.

Tôi lục ảnh cô ấy, và cô ấy thật xinh đẹp.

I can't believe this is happening.

Tôi không thể tin điều này lại xảy ra.

My father had an affair with a coworker when I was young

Bố tôi đã ngoại tình với đồng nghiệp khi tôi còn nhỏ

and it broke our family apart.

và điều đó làm gia đình tôi tan vỡ.

Needless to say, I'm devastated.

Không cần phải nói nhiều, tôi đã rất suy sụp.

If I stay in this marriage,

Nếu tôi tiếp tục cuộc hôn nhân này,

I'll never be able to trust my husband again.

tôi sẽ chẳng thể tin chồng mình một lần nữa.

But I don't want to put our kids through a divorce,

Nhưng tôi không muốn bọn trẻ nhìn thấy bố mẹ li dị,

stepmom situation, etc.

và phải rơi vào cảnh mẹ kế,...

What should I do?"

Tôi nên làm gì bây giờ?"

Well, what do you think she should do?

Bạn nghĩ cô ấy nên làm gì?

If you got this letter,

Nếu bạn nhận lá thư này,

you might be thinking about how painful infidelity is.

bạn có thể nghĩ rằng bị phản bội thật là đau khổ.

Or maybe about how especially painful it is here

Hoặc có thể nỗi đau của cô ấy đặc biệt hơn ở chỗ

because of her experience growing up with her father.

cô đã có trải nghiệm đó khi lớn lên với bố của mình.

And like me, you'd probably have some empathy for this woman,

Và giống tôi, bạn có thể đồng cảm với người phụ nữ này,

and you might even have some,

và bạn có thể có,

how should I put this nicely,

tôi nên nói thế nào đây nhỉ,

let's just call them "not-so-positive" feelings for her husband.

hãy gọi nó là "cái nhìn không tốt đẹp" với người chồng.

Now, those are the kinds of things that go through my mind too,

Hiện giờ có một vài suy nghĩ trong đầu tôi

khi đọc những bức thư như vậy trong hộp thư,

when I'm reading these letters in my inbox.

But I have to be really careful when I respond to these letters

Nhưng tôi phải thận trọng khi hồi âm những bức thư đó

because I know that every letter I get is actually just a story

vì tôi biết rằng mỗi bức thư tôi nhận được thực sự là một câu chuyện

written by a specific author.

được viết bởi những tác giả đặc biệt.

And that another version of this story also exists.

Và cũng có một phiên bản khác của câu chuyện này.

It always does.

Nó luôn luôn xảy ra.

And I know this

Và tôi biết điều đó

because if I've learned anything as a therapist,

vì với tư cách là nhà vật lí trị liệu,

it's that we are all unreliable narrators of our own lives.

chúng ta là những người không đáng tin khi kể về cuộc sống của mình.

I am.

Tôi cũng thế.

You are.

Và bạn cũng vậy.

And so is everyone you know.

Và tất cả những người bạn biết cũng đều như thế.

Which I probably shouldn't have told you

Đáng ra đây là điều tôi không nên kể

because now you're not going to believe my TED Talk.

vì như thế các bạn sẽ không tin bài diễn thuyết này.

Look, I don't mean that we purposely mislead.

Ý tôi không phải là chúng ta cố ý nói sai sự thật.

Most of what people tell me is absolutely true,

Hầu hết những gì mọi người kể cho tôi đều là sự thật,

just from their current points of view.

theo quan điểm của họ.

Depending on what they emphasize or minimize,

Phụ thuộc vào cách họ nhấn mạnh hay giảm nhẹ sự việc

what they leave in, what they leave out,

cách họ đến và rời đi,

what they see and want me to see,

cái họ thấy và muốn tôi thấy,

they tell their stories in a particular way.

họ kể câu chuyện của mình theo những cách khác nhau.

The psychologist Jerome Bruner described this beautifully -- he said,

Nhà tâm lí học Jerome Bruner mô tả điều này rất hoa mỹ -- ông nói,

"To tell a story is, inescapably, to take a moral stance."

"Để kể một câu chuyện chắc chắn phải có lập trường đạo đức."

All of us walk around with stories about our lives.

Chúng ta đều luẩn quẩn với câu chuyện cuộc sống của mình.

Why choices were made, why things went wrong,

Tại sao ta chọn thế này, tại sao mọi sự lại tồi tệ,

why we treated someone a certain way --

tại sao ta đối xử với ai đó như vậy -

because obviously, they deserved it --

vì rõ ràng, họ đáng bị như thế --

why someone treated us a certain way --

hoặc một số người đối xử với ta thế này -

even though, obviously, we didn't.

dù rõ ràng ta không như thế.

Stories are the way we make sense of our lives.

Câu chuyện là cách ta định hình cuộc sống của mình.

But what happens when the stories we tell

Nhưng chuyện gì xảy ra khi câu chuyện ta kể

are misleading or incomplete or just wrong?

có thể lừa dối người khác hoặc chưa đầy đủ hoặc sai hoàn toàn?

Well, instead of providing clarity,

Thay vì cung cấp sự rõ ràng,

these stories keep us stuck.

câu chuyện này khiến ta thấy khó hiểu.

We assume that our circumstances shape our stories.

Ta phải thừa nhận rằng hoàn cảnh hình thành nên câu chuyện của ta.

But what I found time and again in my work

Nhưng cái tôi luôn tìm được trong công việc

is that the exact opposite happens.

đó là những thứ đối lập cứ xảy ra.

The way we narrate our lives shapes what they become.

Cách ta kể về cuộc sống của mình hình thành nên cuộc sống của ta.

That's the danger of our stories,

Đó là sự nguy hiểm của câu chuyện

because they can really mess us up,

vì chúng có thể khiến ta rối bời,

but it's also their power.

nhưng cũng là sức mạnh.

Because what it means is that if we can change our stories,

Vì nếu ta có thể thay đổi câu chuyện của ta,

then we can change our lives.

tức là ta có thể thay đổi được cuộc sống.

And today, I want to show you how.

Và giờ tôi sẽ chỉ bạn cách làm điều đó.

Now, I told you I'm a therapist,

Tôi là bác sĩ trị liệu,

and I really am, I'm not being an unreliable narrator.

và thực sự tôi không phải là người kể chuyện đáng tin cậy.

But if I'm, let's say, on an airplane,

Và nếu tôi ở trên máy bay,

and someone asks what I do,

và ai đó hỏi nghề nghiệp của tôi,

I usually say I'm an editor.

tôi thường nói tôi là một biên tập viên.

And I say that partly because if I say I'm a therapist,

Nói như vậy một phần là vì nếu nói tôi là nhà trị liệu,

I always get some awkward response, like,

tôi luôn luôn nhận được những rắc rối, kiểu như,

"Oh, a therapist.

"Oh, bác sĩ trị liệu.

Are you going to psychoanalyze me?"

Bạn sẽ thôi miên tôi đúng không?"

And I'm thinking, "A : no,

Và tôi sẽ nghĩ, "A: Không,

and B: why would I do that here?

và B: Tại sao tôi lại làm điều đó ở đây?

If I said I was a gynecologist,

Nếu nói tôi là bác sĩ phụ khoa,

would you ask if I were about to give you a pelvic exam?"

bạn sẽ hỏi tôi rằng tôi định khám vùng chậu cho bạn sao?"

(Laughter)

(Cười)

But the main reason I say I'm an editor

Nhưng lý do chính tôi nói mình là biên tập viên

is because it's true.

là vì sự thật là như thế.

Now, it's the job of all therapists to help people edit,

Công việc của nhà trị liệu là giúp mọi người chỉnh sửa

but what's interesting about my specific role as Dear Therapist

nhưng điều thú vị trong vai trò là nhà trị liệu

is that when I edit, I'm not just editing for one person.

là khi chỉnh sửa, tôi không chỉ sửa cho một người.

I'm trying to teach a whole group of readers how to edit,

Tôi đang cố gắng dạy một nhóm người đọc cách sửa,

sử dụng một bức thư mỗi tuần làm ví dụ.

using one letter each week as the example.

So I'm thinking about things like,

Nên tôi đang nghĩ như này,

"What material is extraneous?"

"Cái gì không liên quan đến vấn đề?"

"Is the protagonist moving forward or going in circles,

"Nhân vật chính đang tiến lên hay trong vòng luẩn quẩn,

are the supporting characters important or are they a distraction?"

có thực sự quan trọng hay là nhân tố gây xao nhãng?"

"Do the plot points reveal a theme?"

"Các tình tiết có cùng kể về một chủ đề?"

And what I've noticed

Và điều tôi lưu tâm

is that most people's stories tend to circle around two key themes.

là hầu hết câu chuyện của mọi người xoay quanh hai chủ đề chính.

The first is freedom,

Đầu tiên là sự tự do,

and the second is change.

và thứ hai là sự thay đổi.

And when I edit,

Và khi tôi chỉnh sửa,

those are the themes that I start with.

đó là những chủ đề tôi bắt đầu.

So, let's take a look at freedom for a second.

Hãy cùng bắt đầu với sự tự do trước.

Our stories about freedom go like this:

Các câu chuyện về sự tự do sẽ như thế này:

we believe, in general,

ta thường tin rằng

that we have an enormous amount of freedom.

ta có sự tự do vô cùng lớn.

Except when it comes to the problem at hand,

Ngoại trừ những vấn đề trong tầm tay,

in which case, suddenly, we feel like we have none.

trong trường hợp đó ta cảm thấy ta không có gì cả.

Many of our stories are about feeling trapped, right?

Các câu chuyện của ta thường là về cảm giác bị mắc kẹt, đúng không?

We feel imprisoned by our families, our jobs,

Ta cảm thấy bị giam cầm bởi gia đình, công việc,

our relationships, our pasts.

các mối quan hệ, quá khứ của mình.

Sometimes, we even imprison ourselves with a narrative of self-flagellation --

Thỉnh thoảng, ta bị giam cầm bởi chính ta bằng việc tự hành hạ mình --

Các bạn chắc đều biết câu chuyện này.

I know you guys all know these stories.

Câu chuyện "Cuộc sống của ai cũng tốt hơn tôi"

The "everyone's life is better than mine" story,

vô cùng phổ biến.

courtesy of social media.

The "I'm an impostor" story, the "I'm unlovable" story,

Câu chuyện "Tôi là kẻ lừa đảo", "Tôi khó được yêu",

"Chẳng có điều gì tốt đẹp xảy ra với tôi".

the "nothing will ever work out for me" story.

The "when I say, 'Hey, Siri, ' and she doesn't answer,

và "Khi tôi nói, 'Hey, Siri,' và cô ấy không trả lời,

tức là cô ấy ghét tôi."

that means she hates me" story.

I see you, see, I'm not the only one.

Tôi thấy chúng và bạn cũng thấy.

The woman who wrote me that letter,

Người phụ nữ viết bức thư này,

she also feels trapped.

cô ấy cũng cảm thấy mình bị lừa dối.

If she stays with her husband, she'll never trust him again,

Nếu tiếp tục sống với chồng, cô sẽ không thể tin anh lần nữa

but if she leaves, her children will suffer.

nhưng nếu ly hôn, các con của cô sẽ bị ảnh hưởng.

Now, there's a cartoon that I think is a perfect example

Có một phim hoạt hình tôi nghĩ là một ví dụ hoàn hảo

of what's really going on in these stories.

về những gì đang xảy ra ở các câu chuyện này.

The cartoon shows a prisoner shaking the bars,

Phim kể về một tù nhân đang rung cái chốt

desperately trying to get out.

liều lĩnh cố thoát ra ngoài.

But on the right and the left, it's open.

Nhưng bằng cách nào đó, cửa mở.

No bars.

Không hề có chốt.

The prisoner isn't in jail.

Người đó không hề ở trong tù.

That's most of us.

Đó là hầu hết chúng ta.

We feel completely trapped,

Ta cảm thấy hoàn toàn bị lừa dối,

stuck in our emotional jail cells.

mắc kẹt trong vòng xoáy của cảm xúc.

But we don't walk around the bars to freedom

Nhưng ta không mở chốt để đến với sự tự do

because we know there's a catch.

vì ta biết đó là một cái bẫy.

Freedom comes with responsibility.

Sự tự do đi liền với trách nhiệm.

And if we take responsibility for our role in the story,

Nếu ta chịu trách nhiệm với chính ta trong câu chuyện này,

we might just have to change.

ta có thể đã thay đổi.

And that's the other common theme that I see in our stories: change.

Và chủ đề khác tôi thường thấy trong các câu chuyện: sự thay đổi.

Those stories sound like this:

Các câu chuyện đó sẽ như này:

a person says, "I want to change."

một người nói, "Tôi muốn thay đổi."

But what they really mean is,

Nhưng ý của họ là,

"I want another character in the story to change."

"Tôi muốn nhân vật khác trong câu chuyện thay đổi."

Therapists describe this dilemma as:

Nhà trị liệu mô tả tình thế này như:

"If the queen had balls, she'd be the king."

"Nếu nữ hoàng có quả bóng, bà sẽ trở thành nhà vua."

I mean --

Ý tôi là --

(Laughter)

(Cười)

It makes no sense, right?

Điều này thật khó hiểu phải không?

Why wouldn't we want the protagonist,

Tại sao ta lại không muốn nhân vật chính,

who's the hero of the story, to change?

là linh hồn của câu chuyện thay đổi?

Well, it might be because change,

Nó có thể là vì sự thay đổi,

even really positive change,

thậm chí là sự thay đổi tích cực,

involves a surprising amount of loss.

bao gồm lượng lớn sự mất mát.

Loss of the familiar.

Mất đi sự thân thuộc.

Even if the familiar is unpleasant or utterly miserable,

Mặc dù sự thân thuộc đó không dễ chịu hoặc nói hẳn ra là đau khổ,

at least we know the characters and setting and plot,

ít nhất ta biết nhân vật, sự sắp đặt các tình tiết,

right down to the recurring dialogue in this story.

và vòng tuần hoàn của cuộc đối thoại trong truyện.

"You never do the laundry!"

"Anh chưa bao giờ giặt đồ!"

"I did it last time!"

"Anh đã làm rồi!"

"Oh, yeah? When?"

"Oh, yeah? Khi nào thế?"

There's something oddly comforting

Khá kì cục khi ta cảm thấy thoải mái

about knowing exactly how the story is going to go

khi biết mọi chuyện sẽ diễn ra như thế nào

every single time.

vào mỗi lần như vậy.

To write a new chapter is to venture into the unknown.

Để viết một chương mới cần sự liều lĩnh.

It's to stare at a blank page.

Đó là dám bắt đầu ở một trang mới.

And as any writer will tell you,

Nhà văn nào cũng nói như này,

there's nothing more terrifying than a blank page.

chẳng có điều gì đáng sợ hơn là một trang giấy trắng.

But here's the thing.

Nhưng đây mới là vấn đề:

Once we edit our story,

khi ta viết một câu chuyện,

the next chapter becomes much easier to write.

chương tiếp theo sẽ dễ viết hơn rất nhiều.

We talk so much in our culture about getting to know ourselves.

Ta nói rất nhiều về việc phải hiểu bản thân mình hơn.

But part of getting to know yourself is to unknow yourself.

Nhưng để hiểu được bản thân thì trước hết phải không biết về nó.

To let go of the one version of the story you've been telling yourself

Để bỏ một phiên bản bạn kể về chính mình

so that you can live your life,

để bạn có thể sống cuộc đời của mình,

and not the story that you've been telling yourself

chứ không phải là câu chuyện bạn kể cho mình nghe

about your life.

về cuộc đời bạn.

And that's how we walk around those bars.

Và đó là cách chúng tôi mở cái chốt kia.

So I want to go back to the letter from the woman, about the affair.

Tôi muốn quay lại lá thư của người phụ nữ kia, về vấn đề của cô ấy.

She asked me what she should do.

Cô ấy hỏi tôi mình nên làm thế nào.

Now, I have this word taped up in my office:

Có một cụm từ tôi học được ở công ty:

ultracrepidarianism.

ultracrepidarianism.

The habit of giving advice or opinions outside of one's knowledge or competence.

Thói quen cho lời khuyên hoặc ý kiến về vấn đề không phải thế mạnh của mình.

It's a great word, right?

Một từ thú vị, phải không?

You can use it in all different contexts,

Bạn có thể dùng nó ở ngữ cảnh khác nhau,

I'm sure you will be using it after this TED Talk.

và chắc bạn sẽ dùng nó sau bài diễn thuyết này.

I use it because it reminds me that as a therapist,

Tôi dùng nó vì nó nhắc tôi rằng, với tư cách là nhà trị liệu,

I can help people to sort out what they want to do,

tôi giúp mọi người chọn ra những gì họ muốn,

but I can't make their life choices for them.

nhưng tôi không thể lựa chọn cuộc sống cho họ.

Only you can write your story,

Chỉ bạn mới có thể viết câu chuyện của mình,

and all you need are some tools.

và tất cả các bạn đều cần một số công cụ.

So what I want to do

Những gì tôi muốn làm là

is I want to edit this woman's letter together, right here,

biên tập lại lá thư của người phụ nữ kia,

as a way to show how we can all revise our stories.

như một cách để chỉ ra ta có thể thay đổi câu chuyện đó thế nào.

And I want to start by asking you

Và tôi muốn bắt đầu bằng việc yêu cầu các bạn

to think of a story that you're telling yourself right now

nghĩ về một câu chuyện liên quan đến mình bây giờ,

that might not be serving you well.

nó có thể không tốt đẹp.

It might be about a circumstance you're experiencing,

Nó có thể về một hoàn cảnh bạn đã trải qua,

it might be about a person in your life,

có thể về một người nào đó trong cuộc đời,

it might even be about yourself.

hoặc thậm chí là về chính bạn.

And I want you to look at the supporting characters.

Và tôi muốn các bạn nhìn vào các nhân vật khác.

Who are the people who are helping you

Ai là người cùng bạn

to uphold the wrong version of this story?

tán thành phiên bản sai trái của câu chuyện này?

For instance, if the woman who wrote me that letter

Ví dụ, người phụ nữ gửi tôi bức thư đó

told her friends what happened,

đã kể chuyện này cho bạn của cô.

Họ có thể tặng cô cái gọi là "sự thương hại ngu ngốc."

they would probably offer her what's called "idiot compassion."

Now, in idiot compassion, we go along with the story,

Với sự thương hại ngu ngốc, ta tán thành câu chuyện,

we say, "You're right, that's so unfair,"

ta nói, "Bạn đúng, điều đó thật không công bằng,"

when a friend tells us that he didn't get the promotion he wanted,

khi một người bạn kể rằng anh ấy không thăng tiến như mong muốn,

even though we know this has happened several times before

mặc dù ta biết điều này đã xảy ra vài lần trước đó

vì anh ấy thực sự không nỗ lực,

because he doesn't really put in the effort,

and he probably also steals office supplies.

và cũng có thể ăn cắp tài sản công ty.

(Laughter)

(Cười)

We say, "Yeah, you're right, he's a jerk,"

Ta nói, "Yeah, bạn đúng, anh ta thật ngu ngốc,"

when a friend tells us that her boyfriend broke up with her,

khi một người bạn kể rằng bạn trai của cô ấy chia tay với cô ta,

even though we know that there are certain ways

mặc dù ta biết có nhiều nguyên do liên quan đến

she tends to behave in relationships,

việc cô ấy cư xử trong mối quan hệ,

like the incessant texting or the going through his drawers,

như nhắn tin liên tục hoặc lục lọi ngăn kéo của anh ấy,

that tend to lead to this outcome.

có thể dẫn đến sự tan vỡ.

We see the problem, it's like,

Ta nhìn thấy vấn đề giống như này,

if a fight breaks out in every bar you're going to,

nếu có ẩu đả ở mọi quán bar bạn đến,

it might be you.

rất có thể nguyên nhân chính là bạn.

(Laughter)

(Cười)

In order to be good editors, we need to offer wise compassion,

Để trở thành một biên tập viên tốt, ta cần phải biết thương cảm đúng chỗ,

not just to our friends, but to ourselves.

không chỉ là với bạn bè, mà còn với chính ta.

This is what's called -- I think the technical term might be --

Nó được gọi là -- có lẽ là một khái niệm chuyên môn --

"delivering compassionate truth bombs."

"giúp người khác nhận ra cái sai của mình"

Và những cái sai này rất có giá trị,

And these truth bombs are compassionate,

because they help us to see what we've left out of the story.

vì chúng giúp ta biết ta đã bỏ qua điều gì trong câu chuyện của mình.

The truth is,

Sự thật là,

we don't know if this woman's husband is having an affair,

ta không biết có thật là chồng của người phụ nữ kia ngoại tình,

or why their sex life changed two years ago,

vì sao đời sống tình dục của họ thay đổi từ hai năm trước,

or what those late-night phone calls are really about.

hay nội dung của các cuộc điện thoại vào đêm muộn.

And it might be that because of her history,

Và nó có thể là vì tuổi thơ của cô ấy,

she's writing a singular story of betrayal,

nên cô đang viết những câu chuyện riêng lẻ về sự phản bội,

but there's probably something else

nhưng có lẽ có một thứ

that she's not willing to let me, in her letter,

cô ấy sẽ không kể cho tôi trong lá thư của cô ấy

or maybe even herself, to see.

hoặc thậm chí là để bản thân mình thấy.

Nó giống như một người làm bài kiểm tra của Rorschach.

It's like that guy who's taking a Rorschach test.

You all know what Rorschach tests are?

Bạn biết bài kiểm tra của Rorschach chứ?

A psychologist shows you some ink blots, they look like that,

Một nhà tâm lí học sẽ cho bạn nhìn những vết mực giống như này,

and asks, "What do you see?"

và hỏi, "Bạn đã nhìn thấy gì?"

So the guy looks at his ink blot and he says,

Và người đó nhìn vào vết mực và nói,

"Well, I definitely don't see blood."

"Tôi hoàn toàn không nhìn thấy máu."

And the examiner says,

Và người kiểm tra nói,

"Alright, tell me what else you definitely don't see."

"Kể tôi nghe bạn không nhìn thấy cái gì nữa."

In writing, this is called point of view.

Trong viết lách, nó gọi là quan điểm.

What is the narrator not willing to see?

Người kể chuyện không muốn kể điều gì?

So, I want to read you one more letter.

Tôi muốn đọc một bức thư nữa.

And it goes like this.

Nó như này.

"Dear Therapist,

"Bác sĩ thân mến,

I need help with my wife.

Tôi cần cô tư vấn vấn đề với vợ tôi.

Lately, everything I do irritates her,

Gần đây cô ấy tức giận về mọi thứ tôi làm

even small things, like the noise I make when I chew.

kể cả những điều nhỏ nhất, như âm thanh phát ra khi tôi nhai.

At breakfast,

Trong bữa sáng,

I noticed that she even tries to secretly put extra milk in my granola

tôi để ý cô ấy còn bí mật cho thêm sữa vào món bánh granola của tôi

so it won't be as crunchy."

nên nó không còn giòn nữa."

(Laughter)

(Cười)

"I feel like she became critical of me after my father died two years ago.

"Tôi cảm giác cô ấy khó tính với tôi từ khi bố tôi mất hai năm trước.

I was very close with him,

Tôi rất gần gũi với ông ấy

and her father left when she was young,

và bố cô ấy mất khi cô ấy còn nhỏ,

so she couldn't relate to what I was going through.

nên cô ấy không cảm nhận được những gì tôi đã trải qua.

There's a friend at work whose father died a few months ago,

Có một người bạn công ty có bố mất cách đây vài tháng,

and who understands my grief.

và họ hiểu được nỗi đau của tôi.

I wish I could talk to my wife like I talk to my friend,

Tôi ước tôi cũng có thể nói chuyện với vợ mình như với bạn kia,

but I feel like she barely tolerates me now.

nhưng tôi cảm thấy cô ấy không bao giờ thông cảm cho tôi.

How can I get my wife back?"

Làm sao để vợ tôi quay trở về như cũ?"

OK.

OK.

So, what you probably picked up on

Bạn có thể cho rằng

is that this is the same story I read you earlier,

nó giống như câu chuyện của người phụ nữ kia,

just told from another narrator's point of view.

chỉ là được kể bởi một người khác.

Her story was about a husband who's cheating,

Câu chuyện trước đó là về người chồng phản bội,

his story is about a wife who can't understand his grief.

còn câu chuyện này là về người vợ không cảm được nỗi đau của anh ấy.

But what's remarkable, is that for all of their differences,

Nhưng đáng chú ý là, ngoài những sự khác nhau ra,

what both of these stories are about is a longing for connection.

cả hai câu chuyện đều nói về sự kết nối.

And if we can get out of the first-person narration

Nhưng nếu có thể tạm quên đi người kể đầu tiên

and write the story from another character's perspective,

và viết câu chuyện từ góc nhìn của nhân vật khác,

suddenly that other character becomes much more sympathetic,

tình cờ là nhân vật này dễ thông cảm hơn,

and the plot opens up.

và các nút thắt được mở.

That's the hardest step in the editing process,

Đó là bước khó nhất trong quá trình biên tập,

but it's also where change begins.

nhưng cũng là nơi sự thay đổi bắt đầu.

What would happen if you looked at your story

Điều gì sẽ xảy ra nếu bạn nhìn câu chuyện của mình

and wrote it from another person's point of view?

và viết nó từ góc nhìn của một người khác?

What would you see now from this wider perspective?

Bạn sẽ học được điều gì từ góc nhìn này?

That's why, when I see people who are depressed,

Đó là lý do khi nhìn những người bị trầm cảm,

I sometimes say,

tôi thường nói,

"Bạn không là người tốt nhất để nói chuyện với mình về vấn đề này,"

"You are not the best person to talk to you about you right now,"

because depression distorts our stories in a very particular way.

vì sự trầm cảm xuyên tạc câu chuyện sang một hướng khác.

It narrows our perspectives.

Nó hạn chế các góc nhìn của ta.

The same is true when we feel lonely or hurt or rejected.

Điều này cũng đúng khi ta cảm thấy cô đơn, đau đớn hoặc bị từ chối.

We create all kinds of stories,

Ta sáng tạo nhiều câu chuyện,

distorted through a very narrow lens

xuyên tạc chúng dưới góc nhìn hạn hẹp

that we don't even know we're looking through.

thậm chí ta còn không biết ta đang xem xét chúng.

And then, we've effectively become our own fake-news broadcasters.

Và sau đó, ta nghiễm nhiên trở thành những người truyền tin giả của chính mình.

I have a confession to make.

Tôi có một lời thổ lộ.

I wrote the husband's version of the letter I read you.

Tôi đã viết phiên bản câu chuyện của người chồng kia.

You have no idea how much time I spent

Bạn không biết tôi đã dành bao lâu

debating between granola and pita chips, by the way.

để cân nhắc giữa món granola và pita chips đâu.

I wrote it based on all of the alternative narratives

Tôi viết nó dựa trên cáck kể của những nhân vật khác mà

that I've seen over the years,

tôi đã gặp trong nhiều năm qua

not just in my therapy practice, but also in my column.

không chỉ là bệnh nhân đến khám mà còn trong chuyên mục nữa.

When it's happened

Khi điều đó xảy ra

that two people involved in the same situation

khi cả hai người trong cùng một câu chuyện viết thư cho tôi,

have written to me, unbeknownst to the other,

cả hai đều không biết là người kia cũng viết,

and I have two versions of the same story

thế là tôi có hai phiên bản của câu chuyện

sitting in my inbox.

được gửi đến hộp thư của mình.

That really has happened.

Nó thực sự đã diễn ra.

I don't know what the other version of this woman's letter is,

Tôi không biết phiên bản khác của bức thư của người phụ nữ kia

but I do know this:

nhưng tôi biết một điều:

she has to write it.

cô ấy phải viết nó.

Because with a courageous edit,

Vì chỉ khi có can đảm để sửa lại,

she'll write a much more nuanced version of her letter that she wrote to me.

cô ấy mới có thể viết một bản khác so với bản cô ấy đã gửi cho tôi.

Even if her husband is having an affair of any kind --

Kể cả chồng cô ấy có ngoại tình đi chăng nữa --

and maybe he is --

và cũng có thể là vậy --

she doesn't need to know what the plot is yet.

cô ấy không cần phải biết tình tiết sẽ như thế nào.

Because just by virtue of doing an edit,

Vì thông qua việc chỉnh sửa,

she'll have so many more possibilities for what the plot can become.

cô sẽ phải tưởng tượng ra khả năng tiếp theo của diễn biến câu chuyện.

Now, sometimes it happens that I see people who are really stuck,

Thi thoảng tôi nhìn thấy mọi người đang phải cam chịu,

and they're really invested in their stuckness.

và họ thực sự bị chìm trong cảm xúc đó quá lâu.

We call them help-rejecting complainers.

Họ là những người phàn nàn nhưng từ chối sự giúp đỡ.

I'm sure you know people like this.

Các bạn chắc biết kiểu người này.

They're the people who, when you try to offer them a suggestion,

Họ là người mà khi bạn cố đưa ra một đề nghị giúp đỡ

they reject it with, "Yeah, no, that will never work, because ..."

họ từ chối, "Yeah, không, nó không hiệu quả đâu, vì..."

"Yeah, no, that's impossible, because I can't do that."

"Yeah, không, điều đó là không thể vì tôi không làm được."

"Yeah, I really want more friends, but people are just so annoying."

"Đúng là tôi muốn có nhiều bạn, nhưng mọi người thật phiền hà."

(Laughter)

(Cười)

What they're really rejecting

Cái họ thực sự từ chối

is an edit to their story of misery and stuckness.

là chỉnh sửa câu chuyện về sự đau khổ và cam chịu của mình.

And so, with these people, I usually take a different approach.

Và với những người như vậy, tôi thường tiếp cận bằng một cách khác.

And what I do is I say something else.

Và tôi chọn nói một điều gì khác.

I say to them,

Tôi nói với họ,

"We're all going to die."

"Chúng ta đều sẽ chết."

I bet you're really glad I'm not your therapist right now.

Tôi cá bạn là bạn đang mừng vì tôi không phải là nhà trị liệu của bạn.

Because they look back at me

Bởi cách họ nhìn tôi

the way you're looking back at me right now,

giống như cách bạn nhìn tôi bây giờ,

with this look of utter confusion.

đó là một ánh nhìn đầy hoang mang.

Nhưng khi tôi nói rằng có một câu chuyện

But then I explain that there's a story

that gets written about all of us, eventually.

được viết bởi tất cả chúng ta.

It's called an obituary.

Nó được gọi là cáo phó.

And I say that instead of being authors of our own unhappiness,

Và thay vì là chủ nhân phải chịu những đau khổ,

we get to shape these stories while we're still alive.

chúng ta sẽ viết những câu chuyện đó khi vẫn còn sống.

We get to be the hero and not the victim in our stories,

Ta sẽ là anh hùng thay vì là nạn nhân của câu chuyện đó,

we get to choose what goes on the page that lives in our minds

Ta chọn những gì trên trang giấy mà ở trong đầu của mình

and shapes our realities.

và hình thành nên hiện tại.

I tell them that life is about deciding which stories to listen to

Tôi nói với họ rằng cuộc sống vốn là lựa chọn nghe câu chuyện nào

and which ones need an edit.

và câu chuyện nào cần phải sửa.

And that it's worth the effort to go through a revision

Và nó xứng đáng với sự nỗ lực cho một sự thay đổi

because there's nothing more important to the quality of our lives

vì chẳng có gì quan trọng với chất lượng cuộc sống của ta

than the stories we tell ourselves about them.

hơn là những câu chuyện của bản thân mình.

I say that when it comes to the stories of our lives,

Tôi nói vậy là để khi có chuyện xảy ra với mình,

we should be aiming for our own personal Pulitzer Prize.

chính ta trở thành chủ nhân của giải Pulitzer của riêng mình.

Now, most of us aren't help-rejecting complainers,

Hầu hết ta không là người phàn nàn nhưng từ chối được giúp đỡ

or at least we don't believe we are.

hoặc ít nhất ta không tin bản thân mình.

But it's a role that is so easy to slip into

Nhưng có một cách rất dễ để vượt qua

when we feel anxious or angry or vulnerable.

cảm giác lo lắng, tức giận hoặc bị tổn thương.

So the next time you're struggling with something,

Đó là lần tiếp theo bạn hãy chiến đấu với điều gì đó,

remember,

nhớ rằng,

we're all going to die.

chúng ta đều sẽ chết.

(Laughter)

(Cười)

And then pull out your editing tools

Sau đó hãy sử dụng công cụ chỉnh sửa

and ask yourself:

và hỏi bản thân mình:

what do I want my story to be?

Tôi muốn câu chuyện của mình như thế nào?

And then, go write your masterpiece.

Sau đó, hãy viết nên tác phẩm của mình.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)