How changing your story can change your life | Lori Gottlieb | TED

Tłumaczenie: Martyna Selke Korekta: Krystian Aparta

I'm going to start by telling you about an email

Zacznę od przytoczenia wiadomości, którą ostatnio dostałam.

that I saw in my inbox recently.

Now, I have a pretty unusual inbox

Moja skrzynka odbiorcza jest dość nietypowa,

because I'm a therapist

ponieważ jestem terapeutką

and I write an advice column called "Dear Therapist,"

odpowiedzialną za kolumnę porad "Drogi terapeuto",

so you can imagine what's in there.

więc wyobraźcie sobie, jakie wiadomości dostaję.

I mean, I've read thousands of very personal letters

Przeczytałam tysiące bardzo osobistych listów

from strangers all over the world.

od nieznajomych z całego świata.

And these letters range from heartbreak and loss,

Tematy są różne, od złamanych serc i straty

to spats with parents or siblings.

po kłótnie z rodzicami albo z rodzeństwem.

I keep them in a folder on my laptop,

Wszystkie przechowuję w folderze,

and I've named it "The Problems of Living."

który nazwałam "Trudy życia".

So, I get this email, I get lots of emails just like this,

Dostaję takich wiadomości bardzo dużo

and I want to bring you into my world for a second

i chcę zaprosić was do mojego świata,

aby przeczytać jedną z nich.

and read you one of these letters.

And here's how it goes.

Oto ona.

"Dear Therapist,

"Drogi terapeuto,

I've been married for 10 years

jestem mężatką od 10 lat

and things were good until a couple of years ago.

i jeszcze parę lat temu wszystko szło świetnie.

That's when my husband stopped wanting to have sex as much,

Ale mąż zaczął się ze mną coraz rzadziej kochać

and now we barely have sex at all."

i teraz prawie w ogóle nie uprawiamy seksu".

I'm sure you guys were not expecting this.

Założę się, że nie tego się spodziewaliście.

(Laughter)

(Śmiech)

"Well, last night I discovered that for the past few months,

"Wczoraj wieczorem odkryłam, że od paru miesięcy

he's been secretly having long, late-night phone calls

w tajemnicy odbywa długie, nocne rozmowy telefoniczne

with a woman at his office.

z kobietą z pracy.

Wyguglałam ją i jest przepiękna.

I googled her, and she's gorgeous.

I can't believe this is happening.

Nie mogę uwierzyć, że to się dzieje.

My father had an affair with a coworker when I was young

Ojciec miał romans z kobietą z pracy, gdy byłam młoda,

i rozbiło to naszą rodzinę.

and it broke our family apart.

Needless to say, I'm devastated.

Chyba nie muszę mówić, że jestem załamana.

If I stay in this marriage,

Jeśli zostanę w tym związku,

I'll never be able to trust my husband again.

nigdy nie będę w stanie zaufać mężowi,

ale nie chcę, żeby dzieci musiały znosić rozwód, miały macochę...

But I don't want to put our kids through a divorce,

stepmom situation, etc.

What should I do?"

Co powinnam zrobić?".

Well, what do you think she should do?

Co, waszym zdaniem, powinna zrobić?

If you got this letter,

Gdybyście dostali taki list,

you might be thinking about how painful infidelity is.

pewnie byście myśleli o tym, jak bolesna jest zdrada.

Or maybe about how especially painful it is here

Albo o tym, jak bolesna jest w tym szczególnym przypadku,

because of her experience growing up with her father.

ze względu na doświadczenia autorki z ojcem.

I, jak ja, pewnie byście czuli empatię wobec tej kobiety

And like me, you'd probably have some empathy for this woman,

and you might even have some,

i mieli, jak by to ładnie powiedzieć,

how should I put this nicely,

let's just call them "not-so-positive" feelings for her husband.

"niezbyt pozytywne" odczucia wobec jej męża.

Tego typu myśli pojawiają się również w mojej głowie,

Now, those are the kinds of things that go through my mind too,

gdy czytam takie listy.

when I'm reading these letters in my inbox.

Ale muszę być bardzo ostrożna, kiedy na nie odpowiadam,

But I have to be really careful when I respond to these letters

because I know that every letter I get is actually just a story

bo wiem, że każdy list jest historią

written by a specific author.

opowiedzianą tylko z jednej strony.

And that another version of this story also exists.

I że jej druga wersja również istnieje.

It always does.

Zawsze.

And I know this

Mówię o tym, bo jako terapeutka zrozumiałam przynajmniej jedno:

because if I've learned anything as a therapist,

it's that we are all unreliable narrators of our own lives.

że wszyscy jesteśmy nierzetelnymi narratorami naszych żyć.

I am.

Ja jestem.

You are.

Wy jesteście.

And so is everyone you know.

I każdy, kogo znacie, też jest.

Which I probably shouldn't have told you

Pewnie nie powinnam tego mówić,

because now you're not going to believe my TED Talk.

bo teraz nie uwierzycie w moją prelekcję.

(Śmiech)

Look, I don't mean that we purposely mislead.

Nie mówię, że specjalnie ściemniamy.

Most of what people tell me is absolutely true,

Większość tego, co opowiadają mi ludzie, jest prawdą,

just from their current points of view.

ale pokazaną z ich obecnego punktu widzenia.

Depending on what they emphasize or minimize,

W zależności od tego, na czym się skupiają,

what they leave in, what they leave out,

co uwzględniają, a co pomijają,

co widzą i co chcą, abym ja widziała,

what they see and want me to see,

they tell their stories in a particular way.

opowiadają swoje historie w odpowiedni sposób.

The psychologist Jerome Bruner described this beautifully -- he said,

Pięknie opisał to psycholog Jerome Bruner,

"Opowiadając historię, nieuchronnie zajmujemy stanowisko moralne".

"To tell a story is, inescapably, to take a moral stance."

All of us walk around with stories about our lives.

Każde z nas nosi w sobie historie ze swojego życia.

Why choices were made, why things went wrong,

Czemu podjęto jakieś decyzje, czemu coś się nie udało,

czemu traktowaliśmy kogoś w pewien sposób -

why we treated someone a certain way --

because obviously, they deserved it --

no bo przecież mu się należało --

why someone treated us a certain way --

czemu ktoś traktował nas w pewien sposób...

even though, obviously, we didn't.

mimo tego, że nam się nie należało.

Stories are the way we make sense of our lives.

Dzięki historiom nadajemy sens swojemu życiu.

But what happens when the stories we tell

Ale co, jeśli historie, które opowiadamy,

are misleading or incomplete or just wrong?

wprowadzają w błąd, są niepełne albo po prostu niesłuszne?

Well, instead of providing clarity,

Zamiast iść do przodu,

these stories keep us stuck.

stajemy się więźniami tych opowieści.

We assume that our circumstances shape our stories.

Zakładamy, że to okoliczności kreują nasze historie.

But what I found time and again in my work

Moja praca za każdym razem udowadnia mi,

is that the exact opposite happens.

że jest dokładnie na odwrót.

The way we narrate our lives shapes what they become.

To, jak przedstawiamy nasze życie, kształtuje to, jakie ono będzie.

That's the danger of our stories,

Nasze opowieści są niebezpieczne,

because they can really mess us up,

ponieważ mogą nas zniszczyć,

ale mają też w sobie siłę.

but it's also their power.

Because what it means is that if we can change our stories,

Oznacza to, że jeśli możemy zmienić swoje historie,

then we can change our lives.

możemy też zmienić swoje życie.

And today, I want to show you how.

Dzisiaj chcę wam pokazać, jak.

Now, I told you I'm a therapist,

Powiedziałam wam, że jestem terapeutką,

and I really am, I'm not being an unreliable narrator.

taką prawdziwą - w tym jestem wiarygodną narratorką.

But if I'm, let's say, on an airplane,

Ale jeśli, powiedzmy, jestem w samolocie

and someone asks what I do,

i ktoś pyta się, czym się zajmuję,

I usually say I'm an editor.

to zazwyczaj mówię, że jestem redaktorką.

Mówię tak między innym dlatego, że na "terapeutkę"

And I say that partly because if I say I'm a therapist,

I always get some awkward response, like,

zwykle dostaję dziwną odpowiedź w stylu

"Oh, a therapist.

"O, terapeutka.

Are you going to psychoanalyze me?"

Będziesz mnie pani psychoanalizować?".

And I'm thinking, "A : no,

A ja myślę sobie, "A: nie,

i B: niby czemu miałabym to tutaj robić?

and B: why would I do that here?

If I said I was a gynecologist,

Gdybym była ginekolożką,

też byś zapytała, czy zrobię ci teraz badanie?".

would you ask if I were about to give you a pelvic exam?"

(Laughter)

(Śmiech)

But the main reason I say I'm an editor

Ale, przede wszystkim, mówię tak,

is because it's true.

bo jest to po prostu prawda.

Now, it's the job of all therapists to help people edit,

Zadaniem terapeuty jest pomóc ludziom w redagowaniu,

but what's interesting about my specific role as Dear Therapist

ale, co ciekawe, w mojej roli jako Drogi terapeuta,

is that when I edit, I'm not just editing for one person.

redagując nie robię tego tylko dla jednej osoby,

I'm trying to teach a whole group of readers how to edit,

ale uczę wszystkich czytelników,

za pomocą jednego listu tygodniowo.

using one letter each week as the example.

So I'm thinking about things like,

Rozważam następujące kwestie:

"What material is extraneous?"

"Co jest nieistotne?"

"Is the protagonist moving forward or going in circles,

"Czy protagonista idzie do przodu, czy zatacza koła,

czy bohaterowie poboczni są istotni, czy przeszkadzają?",

are the supporting characters important or are they a distraction?"

Czy elementy fabuły ukazują motyw?".

"Do the plot points reveal a theme?"

And what I've noticed

Zauważyłam,

is that most people's stories tend to circle around two key themes.

że opowieści większości osób skupiają się na dwóch kluczowych motywach.

The first is freedom,

Pierwszym jest wolność,

and the second is change.

a drugim - zmiana.

And when I edit,

To od nich zaczynam proces redakcji.

those are the themes that I start with.

So, let's take a look at freedom for a second.

Skupmy się przez chwilę na wolności.

Our stories about freedom go like this:

Nasze opowieści brzmią mniej więcej tak:

we believe, in general,

na ogół wierzymy,

that we have an enormous amount of freedom.

że nasza wolność jest nieograniczona.

Except when it comes to the problem at hand,

Do czasu, gdy pojawia się problem

in which case, suddenly, we feel like we have none.

i nagle tej wolności nie mamy wcale.

Many of our stories are about feeling trapped, right?

Wiele z tych opowieści mówi o byciu w potrzasku, prawda?

We feel imprisoned by our families, our jobs,

Czujemy się uwięzieni przez rodzinę, miejsce pracy,

our relationships, our pasts.

związki czy przeszłość.

Sometimes, we even imprison ourselves with a narrative of self-flagellation --

Nieraz sami więzimy się w narracji samobiczowania...

Doskonale znacie te historie.

I know you guys all know these stories.

Motyw "Wszyscy maja lepiej ode mnie",

The "everyone's life is better than mine" story,

kreowany przez media społecznościowe.

courtesy of social media.

The "I'm an impostor" story, the "I'm unlovable" story,

A także "jestem pozerem", "jestem odstręczający",

czy "nigdy mi się nie ułoży".

the "nothing will ever work out for me" story.

"Gdy mówię 'Cześć, Siri', a ona nie odpowiada, więc mnie nienawidzi".

The "when I say, 'Hey, Siri, ' and she doesn't answer,

that means she hates me" story.

Widzę, że nie tylko ja tak mam.

I see you, see, I'm not the only one.

The woman who wrote me that letter,

Kobieta, która napisała ten list, również czuje się uwięziona.

she also feels trapped.

If she stays with her husband, she'll never trust him again,

Jeśli zostanie z mężem, już nigdy mu nie zaufa,

ale jeśli odejdzie, to ucierpią na tym dzieci.

but if she leaves, her children will suffer.

Jest rysunek, który świetnie przedstawia sedno takich sytuacji.

Now, there's a cartoon that I think is a perfect example

of what's really going on in these stories.

The cartoon shows a prisoner shaking the bars,

Jest tam więzień szarpiący kratami,

desperately trying to get out.

który desperacko próbuje się wydostać.

But on the right and the left, it's open.

Ale po lewej i prawej stronie nic nie ma.

No bars.

Żadnych krat.

The prisoner isn't in jail.

Więzień nie jest w więzieniu.

That's most of us.

Tak jak większość z nas.

We feel completely trapped,

Czujemy się przytłoczeni,

stuck in our emotional jail cells.

uwięzieni w emocjonalnej celi więziennej.

But we don't walk around the bars to freedom

Ale nie wychodzimy bokiem na wolność,

bo wiemy, że jest w tym pewien haczyk.

because we know there's a catch.

Freedom comes with responsibility.

Wolność wiąże się z odpowiedzialnością.

And if we take responsibility for our role in the story,

A jeśli weźmiemy odpowiedzialność za naszą część historii,

we might just have to change.

może okazać się, że musimy się zmienić.

And that's the other common theme that I see in our stories: change.

Zmiana jest drugim motywem typowym dla naszych opowieści.

Wygląda to mniej więcej tak:

Those stories sound like this:

a person says, "I want to change."

dana osoba mówi, "chcę się zmienić".

But what they really mean is,

A tak naprawdę kryje się za tym

"I want another character in the story to change."

"chcę, aby inny bohater tej historii się zmienił".

Therapists describe this dilemma as:

Terapeuci opisują to następująco:

"If the queen had balls, she'd be the king."

"Gdyby babcia miała wąsy, to by była dziadkiem".

I mean --

No cóż.

(Laughter)

(Śmiech)

It makes no sense, right?

Nie ma to sensu, prawda?

Why wouldn't we want the protagonist,

Niby czemu protagonista, będący główną postacią w historii,

who's the hero of the story, to change?

miałby się zmienić?

Well, it might be because change,

Być może dlatego, że zmiana,

nawet bardzo pozytywna,

even really positive change,

involves a surprising amount of loss.

niesie za sobą zaskakujące poczucie straty.

Loss of the familiar.

Starty tego, co znajome.

Even if the familiar is unpleasant or utterly miserable,

Nawet jeśli znajome jest nieprzyjemne albo żałosne,

at least we know the characters and setting and plot,

to znamy bohaterów, miejsce akcji i fabułę,

right down to the recurring dialogue in this story.

aż do powtarzającego się w historii dialogu.

"You never do the laundry!"

"Nigdy nie robisz prania!".

"I did it last time!"

"Ostatnio zrobiłem!".

"Oh, yeah? When?"

"Tak? Niby kiedy?".

Jest coś dziwnie pocieszającego w tym,

There's something oddly comforting

about knowing exactly how the story is going to go

że doskonale wiemy, jak za każdym razem potoczy się historia.

every single time.

To write a new chapter is to venture into the unknown.

Napisanie nowego rozdziału wiąże się z wyprawą w nieznane.

It's to stare at a blank page.

To niczym patrzenie na pustą kartkę.

And as any writer will tell you,

Każdy pisarz wam powie, że nie ma nic gorszego od pustej strony.

there's nothing more terrifying than a blank page.

But here's the thing.

Sprawa jest prosta.

Once we edit our story,

Gdy już zredagujemy swoją historię,

the next chapter becomes much easier to write.

kolejny rozdział będzie pisać się znacznie łatwiej.

We talk so much in our culture about getting to know ourselves.

W naszej kulturze tak wiele mówi się o poznawaniu samego siebie.

But part of getting to know yourself is to unknow yourself.

Ale żeby się poznać, najpierw musimy się "odznać".

To let go of the one version of the story you've been telling yourself

Uwolnić się od naszej wersji historii, którą sobie powtarzaliśmy,

aby móc cieszyć się życiem,

so that you can live your life,

and not the story that you've been telling yourself

a nie zamartwiać tym, co wmawialiśmy sobie na jego temat.

about your life.

And that's how we walk around those bars.

Właśnie tak możemy wydostać się zza krat.

So I want to go back to the letter from the woman, about the affair.

Wróćmy więc do listu tej kobiety od zdrady.

She asked me what she should do.

Zapytała mnie, co powinna zrobić.

Now, I have this word taped up in my office:

W moim gabinecie widnieje takie słowo:

ultracrepidarianism.

ultrakrepidarianizm.

The habit of giving advice or opinions outside of one's knowledge or competence.

Wyrażanie opinii i rad w sprawach będących poza obszarem wiedzy danej osoby.

It's a great word, right?

Świetne słowo, prawda?

You can use it in all different contexts,

Pasuje do wielu sytuacji,

więc po tej prelekcji pewnie też będziecie go używać.

I'm sure you will be using it after this TED Talk.

I use it because it reminds me that as a therapist,

Używam go, ponieważ jako terapeutka

I can help people to sort out what they want to do,

mogę pomóc ludziom uporządkować problemy,

but I can't make their life choices for them.

ale nie mogę za nich podejmować życiowych decyzji.

Only you can write your story,

Tylko sami możemy napisać swoje historie,

and all you need are some tools.

ale potrzebujemy do tego odpowiednich narzędzi.

So what I want to do

Chciałabym, żebyśmy wspólnie zredagowali list tej kobiety,

is I want to edit this woman's letter together, right here,

as a way to show how we can all revise our stories.

celem pokazania, w jaki sposób sami możemy poprawiać swoje historie.

And I want to start by asking you

Na początek poproszę was,

to think of a story that you're telling yourself right now

abyście pomyśleli o historii, którą sobie powtarzacie,

that might not be serving you well.

a która być może wam nie służy.

It might be about a circumstance you're experiencing,

Może to być historia o jakiejś sytuacji, której doświadczacie,

it might be about a person in your life,

jakiejś osobie w waszym życiu,

it might even be about yourself.

a może nawet o was samych.

And I want you to look at the supporting characters.

Skupcie się też na bohaterach pobocznych.

Who are the people who are helping you

Kim są ludzie, którzy pomagają wam pielęgnować negatywną wersję tej historii?

to uphold the wrong version of this story?

For instance, if the woman who wrote me that letter

Na przykład, jeżeli autorka listu powiedziała znajomym, co się stało,

told her friends what happened,

zapewne okazali jej tak zwane "współczucie idioty".

they would probably offer her what's called "idiot compassion."

Now, in idiot compassion, we go along with the story,

Oznacza to przytakiwanie danej historii słowami:

we say, "You're right, that's so unfair,"

"masz rację, to bardzo niesprawiedliwe",

gdy znajomy nie dostał awansu, na który miał nadzieję,

when a friend tells us that he didn't get the promotion he wanted,

choć wiemy, że było tak już parę razy,

even though we know this has happened several times before

ponieważ tak naprawdę się nie przykłada

because he doesn't really put in the effort,

i zapewne kradnie też akcesoria biurowe.

and he probably also steals office supplies.

(Laughter)

(Śmiech)

We say, "Yeah, you're right, he's a jerk,"

Mówimy "masz rację, ale z niego dupek",

when a friend tells us that her boyfriend broke up with her,

kiedy koleżanka mówi nam, że zerwał z nią chłopak,

even though we know that there are certain ways

choć wiemy, że są pewne zachowania,

które powtarza w związkach,

she tends to behave in relationships,

like the incessant texting or the going through his drawers,

jak ciągłe wysyłanie wiadomości czy przeszukiwanie jego szafek,

that tend to lead to this outcome.

które prowadzą do takiego zakończenia.

We see the problem, it's like,

Sęk w tym,

if a fight breaks out in every bar you're going to,

że jeżeli każda wizyta w barze kończy się kłótnią,

it might be you.

to zapewne problemem jesteś ty.

(Laughter)

(Śmiech)

In order to be good editors, we need to offer wise compassion,

Aby zostać dobrym redaktorem, musimy zaoferować mądre współczucie

not just to our friends, but to ourselves.

nie tylko naszym znajomym, ale i sobie.

This is what's called -- I think the technical term might be --

Książkowo nazywa się to chyba

"przekazywanie gorzkiej prawdy ze współczuciem".

"delivering compassionate truth bombs."

Te prawdy są oznaką współczucia,

And these truth bombs are compassionate,

because they help us to see what we've left out of the story.

ponieważ pomagają nam ujrzeć to, co pominęliśmy w swojej historii.

The truth is,

Prawda jest taka, że nie wiemy, czy mąż tej kobiety ma romans,

we don't know if this woman's husband is having an affair,

or why their sex life changed two years ago,

ani dlaczego ich relacje seksualne osłabły przed dwoma laty,

or what those late-night phone calls are really about.

ani o czym są te nocne rozmowy telefoniczne.

And it might be that because of her history,

Możliwe, że ze względu na swoją przeszłość,

she's writing a singular story of betrayal,

ona pisze historię o zdradzie,

but there's probably something else

ale zapewne pomija jakieś fakty, o których wolałaby, abym nie wiedziała,

that she's not willing to let me, in her letter,

or maybe even herself, to see.

a może nawet ukrywa je przed samą sobą.

It's like that guy who's taking a Rorschach test.

To jak z tym facetem, który przechodzi test Rorschacha.

You all know what Rorschach tests are?

Wiecie, o co w nim chodzi?

A psychologist shows you some ink blots, they look like that,

Psycholog pokazuje plamy atramentowe, które wyglądają tak,

and asks, "What do you see?"

i pyta: "Co pan widzi?".

So the guy looks at his ink blot and he says,

Facet patrzy na tę plamę i mówi:

"Well, I definitely don't see blood."

"No, na pewno nie widzę krwi".

And the examiner says,

A badający odpowiada:

"Alright, tell me what else you definitely don't see."

"Dobrze, a czego jeszcze na pewno pan nie widzi?"

In writing, this is called point of view.

W literaturze nazywamy to punktem widzenia.

What is the narrator not willing to see?

Czego nie chce zobaczyć narrator?

So, I want to read you one more letter.

Chcę wam przeczytać jeszcze jeden list.

And it goes like this.

Oto on.

"Dear Therapist,

"Drogi terapeuto,

I need help with my wife.

potrzebuję rady w sprawie żony.

Lately, everything I do irritates her,

Ostatnio wszystko, co robię, ją irytuje,

even small things, like the noise I make when I chew.

nawet drobnostki, na przykład, że hałasuję przy jedzeniu.

At breakfast,

Zauważyłem, że po kryjomu próbuje dolewać mi mleka do granoli,

I noticed that she even tries to secretly put extra milk in my granola

so it won't be as crunchy."

żeby aż tak nie chrupała".

(Laughter)

(Śmiech)

"I feel like she became critical of me after my father died two years ago.

"Myślę, że jest wobec mnie krytyczna, odkąd dwa lata temu zmarł mi ojciec.

I was very close with him,

Byłem z nim bardzo blisko,

and her father left when she was young,

a jej ojciec odszedł, gdy była młoda,

so she couldn't relate to what I was going through.

więc nie była w stanie zrozumieć, przez co przechodzę.

There's a friend at work whose father died a few months ago,

Mam w pracy koleżankę, która rozumie moją rozpacz,

bo sama kilka miesięcy temu straciła ojca.

and who understands my grief.

I wish I could talk to my wife like I talk to my friend,

Chciałbym móc porozmawiać z żoną tak, jak robię to z koleżanką,

but I feel like she barely tolerates me now.

ale mam wrażenie, że ona ledwie mnie teraz znosi.

How can I get my wife back?"

Jak mogę odzyskać żonę?".

OK.

Okej.

So, what you probably picked up on

Pewnie zauważyliście,

is that this is the same story I read you earlier,

że jest to ta sama historia, którą przeczytałam wam wcześniej,

just told from another narrator's point of view.

po prostu opowiedziana z perspektywy innego narratora.

Her story was about a husband who's cheating,

Jej historia opowiada o mężu, który ją zdradza,

his story is about a wife who can't understand his grief.

jego historia opowiada o żonie, która nie rozumie jego bólu.

But what's remarkable, is that for all of their differences,

Godne uwagi jest to, że pomimo różnic,

what both of these stories are about is a longing for connection.

obie historie opowiadają o tęsknocie za więzią.

And if we can get out of the first-person narration

Jeżeli zrezygnujemy z narracji pierwszoosobowej

and write the story from another character's perspective,

i napiszemy historię z perspektywy drugiego bohatera,

suddenly that other character becomes much more sympathetic,

może okazać się, że nagle będziemy bardziej przychylni,

and the plot opens up.

a fabuła się rozszerzy.

That's the hardest step in the editing process,

To najtrudniejszy krok w procesie redagowania,

but it's also where change begins.

ale właśnie tam zaczyna się zmiana.

What would happen if you looked at your story

Co by się stało, gdybyście spojrzeli na swoją historię

and wrote it from another person's point of view?

i napisali ją, patrząc oczami drugiej osoby?

What would you see now from this wider perspective?

Co byście zauważyli z tej szerszej perspektywy?

That's why, when I see people who are depressed,

Pracując z ludźmi cierpiącymi na depresję, czasami mówię:

I sometimes say,

"Nie jesteś jeszcze osobą, z którą można o tobie porozmawiać",

"You are not the best person to talk to you about you right now,"

ponieważ depresja zaburza nasze historie w pewien szczególny sposób.

because depression distorts our stories in a very particular way.

Ogranicza naszą perspektywę.

It narrows our perspectives.

The same is true when we feel lonely or hurt or rejected.

To samo dzieje się, kiedy czujemy się samotni, zranieni albo odrzuceni.

We create all kinds of stories,

Wymyślamy przeróżne historie,

distorted through a very narrow lens

które przepuszczamy przez wąską soczewkę,

that we don't even know we're looking through.

z której korzystamy nieświadomie.

And then, we've effectively become our own fake-news broadcasters.

W ten oto sposób sami zasypujemy się fake newsami.

I have a confession to make.

Muszę się do czegoś przyznać.

I wrote the husband's version of the letter I read you.

To ja napisałam list z perspektywy tego męża.

Nie macie pojęcia, jak długo rozmyślałam,

You have no idea how much time I spent

debating between granola and pita chips, by the way.

czy wybrać granolę, czy chipsy z chleba pita.

I wrote it based on all of the alternative narratives

Napisałam go, bazując na wszystkich możliwych narracjach,

that I've seen over the years,

które poznałam na przestrzeni lat,

not just in my therapy practice, but also in my column.

nie tylko podczas praktyki, ale również w swojej kolumnie.

When it's happened

Gdy dochodziło do tego,

that two people involved in the same situation

że dwie osoby w tej samej sytuacji napisały do mnie za plecami drugiej,

have written to me, unbeknownst to the other,

and I have two versions of the same story

a ja widzę dwie wersje tej samej historii czekające w skrzynce odbiorczej.

sitting in my inbox.

That really has happened.

To naprawdę się wydarzyło.

I don't know what the other version of this woman's letter is,

Nie znam drugiej strony opowieści tej kobiety,

but I do know this:

ale wiem jedno:

she has to write it.

to ona musi ją napisać.

Ponieważ po odważnym zredagowaniu

Because with a courageous edit,

she'll write a much more nuanced version of her letter that she wrote to me.

będzie mogła napisać list, który nie opisuje sprawy tak czarno-biało.

Even if her husband is having an affair of any kind --

Nawet jeśli jej mąż ma jakiś romans -

and maybe he is --

a tak może być -

she doesn't need to know what the plot is yet.

ona niekoniecznie zna całą fabułę.

Because just by virtue of doing an edit,

Sam fakt podjęcia się redakcji sprawi,

że będzie mogła rozwinąć tę fabułę na wiele sposobów.

she'll have so many more possibilities for what the plot can become.

Now, sometimes it happens that I see people who are really stuck,

Czasami spotykam się z ludźmi, którzy naprawdę utknęli,

and they're really invested in their stuckness.

i robią wszystko, żeby w tym utknięciu pozostać.

We call them help-rejecting complainers.

Nazywamy ich nieporadnymi narzekaczami.

I'm sure you know people like this.

Na pewno znacie takie osoby.

They're the people who, when you try to offer them a suggestion,

Tacy ludzie na każdą sugestię odpowiadają:

they reject it with, "Yeah, no, that will never work, because ..."

"Ta, nic z tego nie będzie, bo...",

"Yeah, no, that's impossible, because I can't do that."

"Ta, znając moje szczęście, to raczej mało prawdopodobne",

"Yeah, I really want more friends, but people are just so annoying."

"Serio chcę mieć więcej przyjaciół, ale ludzie są mega irytujący".

(Laughter)

(Śmiech)

What they're really rejecting

Tak naprawdę odrzucają

is an edit to their story of misery and stuckness.

możliwość zredagowania historii, w której tkwią w beznadziei.

And so, with these people, I usually take a different approach.

Do takich ludzi zwykle podchodzę z innej strony.

And what I do is I say something else.

Mówię im coś innego.

I say to them,

Mówię im:

"We're all going to die."

"Wszyscy umrzemy".

I bet you're really glad I'm not your therapist right now.

Pewnie się teraz cieszycie, że to nie do mnie chodzicie na terapię.

Gapią się na mnie tak, jak wy teraz,

Because they look back at me

the way you're looking back at me right now,

takim pełnym zmieszania spojrzeniem.

with this look of utter confusion.

Wyjaśniam im wtedy, że jest historia,

But then I explain that there's a story

that gets written about all of us, eventually.

którą w końcu napiszą o każdym z nas.

It's called an obituary.

Oczywiście chodzi tu o nekrolog.

And I say that instead of being authors of our own unhappiness,

Mówię, że zamiast pozostać autorami swojego nieszczęścia,

we get to shape these stories while we're still alive.

możemy przekształcić te historie jeszcze za życia.

Możemy stać się bohaterem, a nie ofiarą naszej opowieści,

We get to be the hero and not the victim in our stories,

we get to choose what goes on the page that lives in our minds

zdecydować, co znajdzie się na otwartej w naszych myślach stronie

and shapes our realities.

i ukształtuje naszą rzeczywistość.

I tell them that life is about deciding which stories to listen to

Mówię im, że życie polega na decydowaniu, których historii chcemy słuchać,

and which ones need an edit.

a które powinniśmy zredagować.

And that it's worth the effort to go through a revision

I że zrobienie korekty jest warte zachodu,

because there's nothing more important to the quality of our lives

ponieważ największy wpływ na jakość naszego życia

than the stories we tell ourselves about them.

mają historie, które sami sobie opowiadamy.

Mówię, że pisząc historie naszego życia,

I say that when it comes to the stories of our lives,

we should be aiming for our own personal Pulitzer Prize.

powinniśmy starać się o osobistą nagrodę Pulitzera.

Now, most of us aren't help-rejecting complainers,

Większość z nas nie jest bezradnymi narzekaczami,

or at least we don't believe we are.

a przynajmniej tak nam się wydaje.

But it's a role that is so easy to slip into

Bardzo łatwo przyjąć tę rolę,

when we feel anxious or angry or vulnerable.

gdy czujemy się niespokojni, źli czy bezbronni.

So the next time you're struggling with something,

Następnym razem, gdy będziecie się z czymś zmagać,

remember,

pamiętajcie, wszyscy umrzemy.

we're all going to die.

(Laughter)

(Śmiech)

And then pull out your editing tools

A następnie wyciągnijcie swoje redaktorskie narzędzia,

and ask yourself:

zadajcie sobie pytanie:

what do I want my story to be?

"jaką chcę napisać historię?"

And then, go write your masterpiece.

i stwórzcie swoje arcydzieło.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)