Yochai Benkler: Open-source economics

Translator: Minh Chau Nguyen Reviewer: Truc Nguyen

Một trong những vấn đề khi viết, làm việc hay tra cứu Internet,

One of the problems of writing, and working, and looking at the Internet

chính là khó khăn trong phân biệt giữa xu hướng và thay đổi sâu sắc.

is that it's very hard to separate fashion from deep change.

Để làm rõ vấn đề này, ta hãy quay lại năm 1835.

And so, to start helping that, I want to take us back to 1835.

Năm 1835, James Gordon Bennett thành lập trang báo phát hành rộng rãi đầu tiên

In 1835, James Gordon Bennett founded the first mass-circulation newspaper

tại New York.

in New York City.

Và việc đó cần 500 USD để thực hiện,

And it cost about 500 dollars to start it,

tương đương khoảng 10,000 USD hiện nay.

which was about the equivalent of 10,000 dollars of today.

15 năm sau, năm 1850, vẫn là công việc đó

By 15 years later, by 1850, doing the same thing

tạo nên một trang nhật báo được phát hành rộng rãi

-- starting what was experienced as a mass--circulation daily paper

có thể mất tới 2.5 triệu USD.

-- would come to cost two and a half million dollars.

10,000, 2.5 triệu, 15 năm.

10,000, two and a half million, 15 years.

Đây là sự thay đổi lớn lao mà Internet mang lại.

That's the critical change that is being inverted by the Net.

Đó là điều tôi muốn nói ngày hôm nay,

And that's what I want to talk about today,

và cách nó ảnh hưởng tới sản xuất xã hội.

and how that relates to the emergence of social production.

Lấy nhật báo làm 1 ví dụ, ta có thể thấy chi phí cao là một yêu cầu ban đầu

Starting with newspapers, what we saw was high cost as an initial requirement

để thu thập thông tin, tri thức và văn hóa những yếu tố dẫn tới sự phân nhánh rõ rệt

for making information, knowledge and culture, which led to a stark bifurcation

giữa những người sản xuất có khả năng huy động vốn tài chính

between producers -- who had to be able to raise financial capital,

giống như bất cứ tổ chức công nghiệp nào

just like any other industrial organization --

và những khách hàng thụ động lựa chọn từ một số mẫu mã nhất định

and passive consumers that could choose from a certain set of

do những mô hình công nghiệp sản xuất.

things that this industrial model could produce.

Thuật ngữ "xã hội thông tin", "nền kinh tế thông tin"

Now, the term "information society," "information economy,"

đã được sử dụng trong một thời gian dài như một hệ quả của cách mạng công nghiệp.

for a very long time has been used as the thing that comes after

Thực chất, mục đích của việc hiểu chuyện gì đang diễn ra hiện nay

the industrial revolution. But in fact, for purposes of understanding what's happening

là hoàn toàn sai. Bởi trong 150 năm qua, chúng ta đã có một nền kinh tế thông tin.

today, that's wrong. Because for 150 years, we've had an information economy.

Nó chỉ mang tính chất công nghiệp,

It's just been industrial,

nghĩa là những người sản xuất sẽ luôn có cách để kiếm được tiền

which means those who were producing had to have a way of raising money

để trả 2.5 triệu USD, và sau đó là hơn thế cho điện báo và

to pay those two and a half million dollars, and later, more for the telegraph,

máy phát vô tuyến điện, truyền hình, và cuối cùng các máy tính lớn.

and the radio transmitter, and the television, and eventually the mainframe.

Vậy các công ty đều dựa trên thị trường hoặc do chính phủ sở hữu

And that meant they were market based, or they were government owned,

tùy vào loại hệ thống bao chứa chúng. Điều này tạo nên đặc trưng và đặt nền móng

depending on what kind of system they were in. And this characterized and anchored

cho cách ta tạo ra thông tin và tri thức trong 150 năm tới.

the way information and knowledge were produced for the next 150 years.

Hãy để tôi kể cho bạn một câu chuyện khác. Khoảng tháng Sáu năm 2002,

Now, let me tell you a different story. Around June 2002,

thế giới của các siêu máy tính đã có một cuộc bùng nổ.

the world of supercomputers had a bombshell.

Người Nhật Bản đã lần đầu tạo nên siêu máy tính có tốc độ nhanh nhất

The Japanese had, for the first time, created the fastest supercomputer --

NEC Earth Simulator có nguồn gốc chính từ Mỹ,

the NEC Earth Simulator -- taking the primary from the U.S.,

khoảng 2 năm sau đó, nó có thể tính được hàng tỉ chữ số sau dấu phẩy

and about two years later -- this, by the way, is measuring the trillion floating-point

chỉ trong 1 giây, khiến đó như sự thở phào về khả năng hoạt động của máy tính:

operations per second that the computer's capable of running --

IBM [Blue Gene] đã tiến xa hơn một bước so với NEC Earth Simulator.

sigh of relief: IBM [Blue Gene] has just edged ahead of the NEC Earth Simulator.

Tất cả điều này hoàn toàn bỏ qua thực tế rằng trong suốt giai đoạn này,

All of this completely ignores the fact that throughout this period,

còn có một siêu máy tính khác đang được vận hành là SETI@home.

there's another supercomputer running in the world -- SETI@home.

4.5 triệu người trên thế giới đã cống hiến

Four and a half million users around the world, contributing their

những gì còn sót lại trong máy tính của họ khi chúng không còn hoạt động

leftover computer cycles, whenever their computer isn't working,

bằng cách chạy một trình bảo vệ màn hình, cùng nhau chia sẻ nguồn lực để tạo ra

by running a screen saver, and together sharing their resources to create

một siêu máy tính đồ sộ mà NASA khai thác để phân tích các dữ liệu

a massive supercomputer that NASA harnesses to analyze the data

từ các kính thiên văn vô tuyến.

coming from radio telescopes.

Bức tranh này đã cho thấy chúng ta đã có sự thay đổi triệt để trong cách

What this picture suggests to us is that we've got a radical change in the way

vốn hóa sự sản xuất và trao đổi thông tin. Không những nó huy động ít vốn hơn

information production and exchange is capitalized. Not that it's become

nghĩa là lượng tiền vốn nhỏ hơn

less capital intensive -- that there's less money that's required

mà quyền sở hữu vốn, cách trị vốn hóa còn được phân phối hoàn toàn.

-- but that the ownership of this capital, the way the capitalization happens,

Mỗi người trong số chúng ta, trong nền kinh tế phát triển này

is radically distributed. Each of us, in these advanced economies,

đều sở hữu một trong số chúng, hoặc những thứ tương tự như máy tính.

has one of these, or something rather like it -- a computer.

Chúng không hoàn toàn khác so với những bộ định tuyến trong một mạng lưới.

They're not radically different from routers inside the middle of the network.

Khả năng tính toán, lưu trữ và truyền thông đều nằm trong tay của

And computation, storage and communications capacity are in the hands of

mỗi người được kết nối - và đây chính là những phương tiện tài sản vật chất cơ bản

practically every connected person -- and these are the basic physical

trong quá trình sản xuất thông tin, kiến ​​thức và văn hóa,

capital means necessary for producing information, knowledge and culture,

trong tầm tay của 600 triệu hay thậm chí 1 tỉ người trên thế giới này.

in the hands of something like 600 million to a billion people around the planet.

Điều này có nghĩa là lần đầu tiên kể từ cuộc cách mạng công nghiệp,

What this means is that for the first time since the industrial revolution,

phương tiện và thành phần quan trọng nhất của các hoạt động kinh tế cốt lõi

the most important means, the most important components of the core

hãy nhớ, chúng ta đang ở trong một nền kinh tế thông tin

economic activities -- remember, we are in an information economy

của những nền kinh tế tiên tiến nhất, và có nhiều hơn bất cứ nơi nào khác,

-- of the most advanced economies, and there more than anywhere else,

đều nằm trong tay của cả xã hội. Điều này hoàn toàn khác với những gì chúng ta đã

are in the hands of the population at large. This is completely different than what we've

từng thấy trong cách mạng công nghiệp. Giờ khả năng liên lạc và tính toán

seen since the industrial revolution. So we've got communications and computation

đã nằm trong tay của cả xã hội,

capacity in the hands of the entire population,

và chúng ta có sức sáng tạo, trí tuệ và kinh nghiệm

and we've got human creativity, human wisdom, human experience

những kinh nghiệm cần thiết và những yếu tố đầu vào cần thiết

-- the other major experience, the other major input --

tạo nên khác biệt với lao động giản đơn, sử dụng đòn bẩy này cả ngày

which unlike simple labor -- stand here turning this lever all day long --

đã không còn giống hay có thể thay thế đối với nhân loại.

is not something that's the same or fungible among people.

Ai cũng đều từng lấy đi công việc của người khác, hay giao cho

Any one of you who has taken someone else's job, or tried to give yours

ai đó việc của mình, chỉ dẫn tỉ mỉ tới đâu chăng nữa, bạn cũng không thể truyền tải

to someone else, no matter how detailed the manual, you cannot transmit

điều mình biết, hay cảm nhận trong một vài trường hợp.

what you know, what you will intuit under a certain set of circumstances.

Trong việc cảm nhận chúng ta có những yếu tố đầu vào riêng biệt

In that we're unique, and each of us holds this critical input

trong sản xuất giống như ta nắm giữ bộ máy này.

into production as we hold this machine.

Những tác động của việc này là gì? Điều mà hầu hết mọi người đều biết đến

What's the effect of this? So, the story that most people know

chính là các nguồn phần mềm miễn phí.

is the story of free or open source software.

Đây là thị phần của máy chủ Apache Web

This is market share of Apache Web server

một trong những ứng dụng quan trọng trong giao tiếp trực tuyến.

-- one of the critical applications in Web-based communications.

Năm 1995, có 2 nhóm người nói,

In 1995, two groups of people said,

"Wow, Web thật là quan trọng! Chúng ta cần phải có máy chủ!"

"Wow, this is really important, the Web! We need a much better Web server!"

Một bên là những tình nguyện viên hỗn tạp vừa đưa ra quyết định

One was a motley collection of volunteers who just decided,

rằng chúng ta cần và nên viết một phần mềm,

you know, we really need this, we should write one,

và ta cần làm gì với những gì hiện có.

and what are we going to do with what --

Hãy chia sẻ và sẽ có người phát triển nó.

well, we're gonna share it! And other people will be able to develop it.

Nhóm còn lại là Microsoft.

The other was Microsoft.

Giờ nếu tôi nói là 10 năm tới, những người trong nhóm hỗn tạp không thể kiểm soát

Now, if I told you that 10 years later, the motley crew of people, who didn't control

những gì họ làm nên, đã chiếm 20% thị phần

anything that they produced, acquired 20 percent of the market

và trở nên thật sự nổi bật, điều đó thật tuyệt, phải không?

and was the red line, it would be amazing! Right?

Còn trường hợp các ô tô bán tải. Một nhóm các kĩ sư về xe

Think of it in minivans. A group of automobile

đang cạnh tranh với Toyota, phải không?

engineers on their weekends are competing with Toyota. Right?

Nhưng, trên thực tế, dĩ nhiên rồi, 70%

But, in fact, of course, the story is it's the 70 percent,

bao gồm hầu hết các trang quảng cáo - 70% những ứng dụng quan trọng mà từ đó

including the major e-commerce site -- 70 percent of a critical application

liên lạc và ứng dụng công việc trực tuyến được sản xuất ra,

on which Web-based communications and applications work is produced in this form, in

đều cạnh tranh trực tiếp với Microsoft. Không phải là một vấn đề ngoài lề

direct competition with Microsoft. Not in a side issue --

mà điều này có vai trò quyết định trong chiến lược để nắm bắt một phần Internet.

in a central strategic decision to try to capture a component of the Net.

Phần mềm tạo lập bằng cách này mang tính hiện hữu cao, bởi ta có thể đo lường chúng

Software has done this in a way that's been very visible, because

Nhưng điều cần phải nhìn nhận là điều này hiện hữu trên toàn thế giới mạng.

it's measurable. But the thing to see is that this actually happens throughout the Web.

NASA, vào một thời điểm nào đó, làm thí nghiệm với hình ảnh chụp từ sao Hỏa

So, NASA, at some point, did an experiment where they took images of Mars

và lập bản đồ sao Hỏa, và họ nói rằng, thay vì sử dụng 3 hay 4

that they were mapping, and they said, instead of having three or four

tiến sĩ được đào tạo để làm việc này, thì hãy chia nó ra thành những phần nhỏ,

fully trained Ph.D.s doing this all the time, let's break it up into small components,

đưa nó lên mạng, và xem khi mọi người sử dụng một giao diện đơn giản,

put it up on the Web, and see if people, using a very simple interface,

dành năm phút cho chỗ này,

will actually spend five minutes here,

10 phút cho chỗ kia, click chỗ này chỗ kia Sau 6 tháng,

10 minutes there, clicking. After six months,

85,000 người đã dùng cách này để dựng bản đồ với tốc độ

85,000 people used this to generate mapping at a

còn nhanh hơn tốc độ hình ảnh truyền về, điều này được cho là

faster rate than the images were coming in, which was, quote,

"Gần như y hệt những gì mà 1 vị tiến sĩ được đào tạo kĩ lưỡng có thể làm"

"practically indistinguishable from the markings of a fully-trained Ph.D.,"

khi bạn đưa cho một lượng lớn người xem và tính con số trung bình

once you showed it to a number of people and computed the average.

Bây giờ, giả sử bạn có một bé gái, viết một bài văn

Now, if you have a little girl, and she goes and writes to

à không, cố gắng nghiên cứu về búp bê Barbie

-- well, not so little, medium little -- tries to do research on Barbie.

Cô bé truy cập vô Encarta, một trong những trang bách khoa toàn thư online uy tín.

And she'll come to Encarta, one of the main online encyclopedias.

Và đây là những gì bạn thấy về Barbie. Nó đây, chẳng có gì ngoài cái định nghĩa

This is what you'll find out about Barbie. This is it, there's nothing more to the definition,

bao gồm cả "những nhà sản xuất hiện nay đang sản xuất nhiều hơn

including, "manufacturers" -- plural -- "now more commonly produce

búp bê đa chủng tộc, như cô Barbie da màu này". Mà cái này vẫn còn tốt chán

ethnically diverse dolls, like this black Barbie." Which is vastly better

so với những gì mà bạn sẽ tìm được trên trang encyclopedia.com,

than what you'll find in the encyclopedia.com,

đó là Barbie Klaus (một tên phát xít Đức)

which is Barbie, Klaus. (Laughter)

Mặt khác, nếu như vào trang Wikipedia, ta sẽ tìm được một bài báo chính thống.

On the other hand, if they go to Wikipedia, they'll find a genuine article

và tôi sẽ không nói nhiều về Wikipedia vì Jimmy Wales đang ở đây

-- and I won't talk a lot about Wikipedia, because Jimmy Wales is here --

nhưng sẽ khá giống điều bạn thấy trên Britannica, nhưng được viết theo cách khác

but roughly equivalent to what you would find in the Britannica, differently written,

bao gồm cả những tranh cãi về hình thể và sự thương mại hóa

including the controversies over body image and commercialization,

những tuyên bố cho rằng cô búp bê này là một tấm gương tốt, vân vân...

the claims about the way in which she's a good role model, etc.

Một điều nữa là không chỉ nội dung mà những thứ liên quan được sản xuất ra sao.

Another portion is not only how content is produced, but how relevance is produced.

Yêu cầu nổi tiếng của Yahoo! là,chúng tôi thuê người để xem, nhưng bây giờ thì không

The claim to fame of Yahoo! was, we hire people to look -- originally, not anymore

chúng tôi thuê người vào xem những trang web của bạn và cho bạn biết

-- we hire people to look at websites and tell you --

liệu chúng có nằm trong chỉ mục, có tốt không. Đây là những gì mà 60,000

if they're in the index, they're good. This, on the other hand, is what 60,000

tình nguyện viên đầy nhiệt huyết làm được trong Dự án Định hướng mở,

passionate volunteers produce in the Open Directory Project,

mỗi người tự nguyện dành một, hai tiếng cho một chủ đề họ thực sự quan tâm,

each one willing to spend an hour or two on something they really care about,

để nói rằng, cái này tốt đấy. Đây là Dự án Định hướng mở, với 60,000 tình nguyện viên

to say, this is good. So, this is the Open Directory Project, with 60,000 volunteers,

mỗi người dành chút ít thời gian, trái ngược với vài trăm

each one spending a little bit of time, as opposed to a few hundred

nhân viên được trả lương. Không ai sở hữu dự án cũng như đầu ra của nó,

fully paid employees. No one owns it, no one owns the output,

nó miễn phí cho mọi người, là sản phẩm của những người muốn thúc đẩy của xã hội

it's free for anyone to use and it's the output of people acting out of social

và của ý thức để làm một điều gì đó thực sự thú vị.

and psychological motivations to do something interesting.

Nó không chỉ nằm ngoài việc kinh doanh. Khi mà bạn nghĩ về sự tiến bộ quan trọng

This is not only outside of businesses. When you think of what is the critical innovation

của Google, thì tiến bộ quan trọng là tìm ở bên ngoài một trong những yếu tố

of Google, the critical innovation is outsourcing the one most important thing --

quyết định về những thứ liên quan đến cộng đồng mạng, như một chủ thể

the decision about what's relevant -- to the community of the Web as a whole,

làm bất cứ điều gì họ muốn vì thế ta xếp hạng các trang web

doing whatever they want to do: so, page rank.

Sự tiến bộ quan trọng là thay vì sử dụng thứ thích hợp nhất, các kĩ sư, hay gọi là

The critical innovation here is instead of our engineers, or our people saying

người của chúng tôi, sẽ ra ngoài và đếm thứ mà các bạn,

which is the most relevant, we're going to go out and count what you,

những người ở trên mạng, vì bất cứ lý do nào: hư danh, giải trí,...

people out there on the Web, for whatever reason -- vanity, pleasure --

sản xuất các đường link và gộp chúng lại. Chúng tôi sẽ đếm những cái đó

produced links, and tied to each other. We're going to count those, and count them up.

Và 1 lần nữa, ở đây, ta thấy trang Barbie.com, và cũng nhanh chóng thấy

And again, here, you see Barbie.com, but also, very quickly,

Adiosbarbie.com, hình thể cho mọi kích cỡ. Một vấn đề văn hóa gây tranh cãi,

Adiosbarbie.com, the body image for every size. A contested cultural object,

cái mà bạn sẽ không tìm thấy ở Overture, đó là một cơ chế

which you won't find anywhere soon on Overture, which is the classic

phụ thuộc vào thị trường kinh điển: ai trả nhiều nhất thì sẽ xếp cao nhất

market-based mechanism: whoever pays the most is highest on the list.

Vậy, tất cả đều thuộc sản xuất nội dung, những thứ liên quan, biểu cảm cơ bản.

So, all of that is in the creation of content, of relevance, basic human expression.

Nhưng, nhớ là máy tính cũng là vật chất. Chỉ là tư liệu vật chất

But remember, the computers were also physical. Just physical materials

máy tính, chúng ta chia sẻ chúng với nhau. Ta cũng thấy điều này ở mạng không dây.

-- our PCs -- we share them together. We also see this in wireless.

Đã từng là thế này, một người sở hữu quyền truy cập, họ truyền nó trong một

It used to be wireless was one person owned the license, they transmitted in an

vùng và nó phải được quyết định xem họ sẽ được cấp phép hay dựa vào quyền sở hữu

area, and it had to be decided whether they would be licensed or based on property.

Thứ mà chúng ta đang thấy bây là máy tính và radio đang trở nên vô cùng phức tạp

What we're seeing now is that computers and radios are becoming so sophisticated

ta đang phát triển thuật toán, cho phép mọi người và máy, như thiết bị Wi-Fi

that we're developing algorithms to let people own machines, like Wi-Fi devices,

và phủ lên chúng bằng một giao thức chia sẻ cho phép một cộng đồng như thế này

and overlay them with a sharing protocol that would allow a community like this

xây dựng mạng không dây của chính nó đơn giản từ những nguyên tắc đơn giản

to build its own wireless broadband network simply from the simple principle:

Khi tôi nghe, không sử dụng, tôi có thể giúp bạn chuyển các tin nhắn của bạn,

When I'm listening, when I'm not using, I can help you transfer your messages;

và khi bạn không sử dụng thì tôi sẽ chuyển giúp bạn

and when you're not using, you'll help me transfer yours.

và đó không phải phiên bản lý tưởng hóa. Đây là những mô hình, ít nhất là tại vài

And this is not an idealized version. These are working models that at least in some

nơi trên nước Mỹ, đang được thực hiện, ít nhất là dành cho việc an ninh

places in the United States are being implemented, at least for public security.

Nếu năm 1991 tôi mời bạn cùng xây dựng một hệ thống lưu trữ và phục hồi dữ liệu

If in 1999 I told you, let's build a data storage and retrieval system.

Nó phải chứa được hàng terabyte, truy cập được 24 giờ một ngày

It's got to store terabytes. It's got to be available 24 hours a day,

7 ngày một tuần. Phải truy cập được từ bất cứ đâu trên thế giới

seven days a week. It's got to be available from anywhere in the world.

Phải hỗ trợ hơn một trăm triệu người dùng vào bất cứ lúc nào.

It has to support over 100 million users at any given moment. It's got to

Phải chống được mọi sự tấn công như đóng các chỉ số chính, đưa vào các tệp độc hại

be robust to attack, including closing the main index, injecting malicious files,

chiếm giữ một số nút mạng lớn. Bạn sẽ nói rằng nó sẽ tốn hàng năm trời

armed seizure of some major nodes. You'd say that would take years.

Sẽ tốn hàng triệu đô. Dĩ nhiên, những gì tôi miêu tả là cách chia sẻ dữ liệu P2P

It would take millions. But of course, what I'm describing is P2P file sharing.

Phải không? Ta luôn nghĩ nó là ăn cắp nhạc, nhưng về bản chất,

Right? We always think of it as stealing music, but fundamentally,

nó là một hệ thống phân phối, lưu trữ và phục hồi dữ liệu, nơi mà mọi người

it's a distributed data storage and retrieval system, where people,

vì những lý do hiển nhiên, sẵn sàng chia sẻ băng thông và

for very obvious reasons, are willing to share their bandwidth and their

kho dữ liệu của mình để tạo ra thứ gì đó.

storage to create something.

Vì thế, những gì bạn đang thấy là sự xuất hiện của một khung giao dịch thứ tư

So, essentially what we're seeing is the emergence of a fourth transactional

Đã từng có hai chiều cơ bản cái mà

framework. It used to be that there were two primary dimensions along which

giúp bạn chia mọi thứ. Chúng có thể dựa trên thị trường

you could divide things. They could be market based, or non-market based;

chúng có thể phân tán hoặc tập trung

they could be decentralized, or centralized.

Hệ thống giá cả là một hệ thống dựa trên thị trường và phân tán

The price system was a market-based and decentralized system.

Nếu mọi thứ vận hành tốt hơn khi bạn có người sắp xếp chúng,

If things worked better because you actually had somebody organizing them,

bạn có công ty, hay muốn có mặt trên thị trường hoặc chính phủ

you had firms, if you wanted to be in the market -- or you had governments

hay những tổ chức phi lợi nhuận không phải trong thị trường

or sometimes larger non-profits in the non-market.

Nó quá đắt đỏ để sản xuất xã hội phân cấp,

It was too expensive to have decentralized social production,

để thực hiện phân cấp xã hội. Mà điều đó không phải thuộc về xã hội.

to have decentralized action in society. That was not about society itself.

Nó, thực chất, là thuộc về kinh tế.

That was, in fact, economic.

Nhưng cái mà chúng ta đang thấy bây giờ là sự xuất hiện của hệ thống thứ tư này của

But what we're seeing now is the emergence of this fourth system

sẻ chia và trao đổi

of social sharing and exchange.

Đây không phải là lần đầu tiên chúng ta làm việc tốt với nhau hay cho nhau

Not that it's the first time that we do nice things to each other, or for each other,

như là một phần của xã hội. Chúng ta làm thế suốt.

as social beings. We do it all the time.

Vấn đề là, đây là lần đầu tiên nó có ảnh hưởng kinh tế lớn.

It's that it's the first time that it's having major economic impact.

Cái khiến chúng khác biệt chính là chính quyền phân cấp

What characterizes them is decentralized authority.

Bạn không cần xin phép, như trong hệ thống dựa trên sở hữu

You don't have to ask permission, as you do in a property-based system.

Tôi có thể làm điều này không? Đó là mở cho bất cứ ai để tạo, đổi mới và chia sẻ,

May I do this? It's open for anyone to create and innovate and share,

nếu họ muốn, tự mình làm hoặc với làm người khác,

if they want to, by themselves or with others,

vì quyền sở hữu là một cơ chế phối hợp.

because property is one mechanism of coordination.

Nhưng nó không phải là cái duy nhất.

But it's not the only one.

Thay vào đó, những ta thấy là khuôn khổ xã hội cho mọi thứ quan trọng mà ta dùng

Instead, what we see are social frameworks for all of the critical things that we use

tài sản và hợp đồng trên thị trường: các luồng tin quyết định

property and contract in the market: information flows to decide what are

những vấn đề thú vị; ai đang có mặt và tốt cho cái gì

interesting problems; who's available and good for something;

cấu trúc động lực, hãy nhớ, tiền không phải luôn là động lực tốt nhất.

motivation structures -- remember, money isn't always the best motivator.

Nếu bạn để lại một tấm séc 50$ sau khi ăn tối với bạn bè,

If you leave a $50 check after dinner with friends,

bạn không làm tăng xác suất được mời lại.

you don't increase the probability of being invited back.

Và nếu ví dụ bữa tối vẫn chưa rõ ràng, thì hãy nghĩ về tình dục. (Cười)

And if dinner isn't entirely obvious, think of sex. (Laughter)

Nó cũng đòi hỏi một số phương pháp tổ chức mới.

It also requires certain new organizational approaches.

Và đặc biệt, những gì chúng ta vừa nhìn thấy là sự tổ chức công việc.

And in particular, what we've seen is task organization.

Bạn cần thuê những ai hiểu điều họ làm.

You have to hire people who know what they're doing.

Bạn phải thuê họ để dành rất nhiều thời gian cho công việc.

You have to hire them to spend a lot of time.

Bây giờ, cùng một vấn đề,

Now, take the same problem,

chia nó thành các phần nhỏ, và động cơ trở nên tầm thường.

chunk it into little modules, and motivations become trivial.

Năm phút, thay vì xem TV?

Five minutes, instead of watching TV?

Năm phút, tôi sẽ dành ra chỉ vì nó thú vị. Chỉ vì nó vui.

Five minutes I'll spend just because it's interesting. Just because it's fun.

Chỉ vì nó mang lại cho tôi ý nghĩa nào đó, hoặc, ở những nơi có liên quan

Just because it gives me a certain sense of meaning, or, in places that are more

nhiều hơn, như Wikipedia, mang lại cho tôi một tập hợp các quan hệ xã hội

involved, like Wikipedia, gives me a certain set of social relations.

Vì vậy, một hiện tượng xã hội mới đang xuất hiện

So, a new social phenomenon is emerging.

Nó tạo ra, và hiện hữu nhất khi ta xem nó như là một hình thức mới của cạnh tranh.

It's creating, and it's most visible when we see it as a new form of competition.

Peer-to-peer tấn công công nghiệp ghi âm;

Peer-to-peer networks assaulting the recording industry;

Nguồn phần mềm mở và miễn phí chiếm lấy thị phần của Microsoft;

free and open source software taking market share from Microsoft;

Tiềm năng của Skype đe dọa viễn thông truyền thống;

Skype potentially threatening traditional telecoms;

Wikipedia cạnh tranh với các bách khoa toàn thư online khác

Wikipedia competing with online encyclopedias.

Nhưng nó cũng là một nguồn cơ hội mới cho các doanh nghiệp.

But it's also a new source of opportunities for businesses.

Như bạn thấy một bộ mới các mối quan hệ và hành vi xã hội đang xuất hiện,

As you see a new set of social relations and behaviors emerging,

bạn có những cơ hội mới. Một số trong đó là những nhà tạo lập công cụ.

you have new opportunities. Some of them are toolmakers.

Thay vì xây dựng các thiết bị vận hành tốt,

Instead of building well-behaved appliances

thứ mà bạn trước biết những gì chúng làm,

-- things that you know what they'll do in advance --

bắt đầu xây dựng công cụ mở. Có một tập hợp các giá trị mới,

you begin to build more open tools. There's a new set of values,

Một tập hợp giá trị đại chúng mới.

a new set of things people value.

Bạn xây dựng nền tảng cho sự tự thể hiện và hợp tác.

You build platforms for self-expression and collaboration.

Giống như Wikipedia, như Dự án Định hướng mở,

Like Wikipedia, like the Open Directory Project,

bạn bắt đầu xây dựng nền tảng, và coi nó như là một mô hình.

you're beginning to build platforms, and you see that as a model.

Và bạn thấy người lướt mạng, những người thấy điều này xảy ra, và bằng cách nào đó

And you see surfers, people who see this happening, and in some sense

xây dựng nó thành một chuỗi cung ứng, đó là một điều rất gây tò mò. Phải không?

build it into a supply chain, which is a very curious one. Right?

Bạn có niềm tin: mọi thứ sẽ tuôn ra từ những người được kết nối

You have a belief: stuff will flow out of connected human beings.

Nó sẽ cho tôi thứ dùng được, tôi sẽ ký hợp đồng với ai đó.

That'll give me something I can use, and I'm going to contract with someone.

Tôi sẽ cung cấp một cái gì đó dựa trên những gì sẽ xảy ra. Nó rất đáng sợ

I will deliver something based on what happens. It's very scary

về cơ bản, đó là những gì Google làm

-- that's what Google does, essentially.

Đó là những gì IBM làm trong các dịch vụ phần mềm, và họ đã thực hiện khá tốt.

That's what IBM does in software services, and they've done reasonably well.

Vì vậy, sản xuất xã hội là một thực tế, không phải là một thứ kỳ cục

So, social production is a real fact, not a fad.

Nó là sự thay đổi dài hạn quan trọng gây ra bởi Internet.

It is the critical long-term shift caused by the Internet.

Các quan hệ và trao đổi xã hội trở nên rõ nét hơn lúc nào hết

Social relations and exchange become significantly more important than they ever

như một hiện tượng kinh tế. Trong một số hoàn cảnh, nó thậm chí còn hiệu quả hơn

were as an economic phenomenon. In some contexts, it's even more efficient

bời chất lượng của các thông tin, khả năng tìm thấy những người giỏi nhất,

because of the quality of the information, the ability to find the best person,

các chi phí giao dịch thấp hơn. Nó là bền vững và phát triển nhanh.

the lower transaction costs. It's sustainable and growing fast.

Nhưng, và đây là hạn chế của nó, nó bị đe dọa bởi

But -- and this is the dark lining -- it is threatened by

cùng một cách mà nó đe dọa, các hệ thống công nghiệp đương nhiệm.

-- in the same way that it threatens -- the incumbent industrial systems.

Vì vậy, lần sau khi bạn mở giấy tờ ra, và thấy một quyết định sở hữu trí tuệ,

So next time you open the paper, and you see an intellectual property decision,

một quyết định viễn thông, nó không phải một cái gì đó nhỏ bé và thiên về kỹ thuật.

a telecoms decision, it's not about something small and technical.

Đó là về tương lai của sự tự do để được là một phần của xã hội,

It is about the future of the freedom to be as social beings with each other,

và cách thức thông tin, kiến thức và văn hóa sẽ được tạo ra

and the way information, knowledge and culture will be produced.

Bởi trong bối cảnh này, ta thấy cuộc chiến kết thúc dễ dàng hay khó khăn như thế nào

Because it is in this context that we see a battle over how easy or hard it will be

cho nền kinh tế thông tin công nghiệp chỉ đơn giản là tiếp tục theo bước tiến của nó

for the industrial information economy to simply go on as it goes,

hoặc các mô hình sản xuất mới để bắt đầu phát triển cùng các mô hình công nghiệp,

or for the new model of production to begin to develop alongside that industrial model,

thay đổi cách nhìn và thuật lại thế giới

and change the way we begin to see the world and report what it is that we see.

Xin cám ơn.

Thank you.