Edith Widder: Glowing life in an underwater world

Translator: Hà Vinh Cao Quang Reviewer: Ha Trang Nguyen

In the spirit of Jacques Cousteau, who said,

Theo tư tưởng của Jacques Cousteau, người từng nói

"People protect what they love,"

"người ta bảo vệ điều mà họ yêu quý"

I want to share with you today what I love most in the ocean,

Hôm nay, Tôi muốn chia sẻ điều tôi yêu nhất về đại dương

and that's the incredible number and variety

đó là số lượng và sự đa dạng đáng kinh ngạc

of animals in it that make light.

của các động vật phát quang.

My addiction began with this strange looking diving suit called Wasp;

Đam mê của tôi bắt đầu với bộ đồ lặn lạ mắt có tên là Wasp này

that's not an acronym -- just somebody thought it looked like the insect.

Không phải tên viết tắt, chỉ là ai đó nghĩ là nó na ná côn trùng

It was actually developed for use by the offshore oil industry

Thật ra nó được phát triển để ứng dụng khai thác dầu khí xa bờ

for diving on oil rigs down to a depth of 2,000 feet.

để lặn vào giàn khoan dầu dưới độ sâu 2000 feet.

Right after I completed my Ph.D.,

Ngay sau khi lấy được bằng Tiến sỹ

I was lucky enough to be included with a group of scientists

Tôi may mắn được tham gia vào nhóm các nhà khoa học

that was using it for the first time

thử nghiệm loại áo này

as a tool for ocean exploration.

như một công cụ thám hiểm đại dương

We trained in a tank in Port Hueneme,

Được đào tạo trong 1 bể sắt ở Port Hueneme

and then my first open ocean dive

tiếp đó là lần lặn biển đầu tiên của tôi

was in Santa Barbara Channel.

ở kênh đào Santa Barbara.

It was an evening dive.

Đó là một cuộc lặn đêm.

I went down to a depth of 880 feet

Tôi xuống dưới độ sâu 880 feet

and turned out the lights.

và tắt đèn.

And the reason I turned out the lights is because I knew I would see

Lý do tắt đèn là bởi tôi muốn nhìn thấy

this phenomenon of animals making light

hiện tượng phát quang của động vật

called bioluminescence.

gọi là phát quang sinh học.

But I was totally unprepared

Nhưng tôi hoàn toàn không ngờ được

for how much there was

trước số lượng cá thể khổng lồ

and how spectacular it was.

và sự ngoạn mục của chúng

I saw chains of jellyfish called siphonophores

Tôi nhìn thấy hàng dãy sứa siphonophores

that were longer than this room,

còn dài hơn căn phòng này,

pumping out so much light

chiếu ra muôn vàn ánh sáng

that I could read the dials and gauges

đến nỗi tôi có thể đọc được đĩa số và áp kế

inside the suit without a flashlight;

trong bộ áo mà không cần đèn pin

and puffs and billows

và những luồng hơi và sóng

of what looked like luminous blue smoke;

trông tựa khói dạ quang màu xanh dương

and explosions of sparks

và những tia sáng bung nổ

that would swirl up out of the thrusters --

xoáy lên từ chân vịt. giống như khi ta ném

just like when you throw a log on a campfire and the embers swirl up off the campfire,

một khúc gỗ vào lửa trại và muội than hồng xoáy lên từ đó

but these were icy, blue embers.

thế nhưng đây lại là muội than băng giá

It was breathtaking.

Thật sự rất kinh ngạc.

Now, usually if people are familiar with bioluminescence at all,

Thông thường nếu ai đó đã từng nghe về phát quang sinh học

it's these guys; it's fireflies.

thì đó là những anh chàng này, đom đóm.

And there are a few other land-dwellers that can make light --

Và một số ít loài phát quang trên cạn khác

some insects, earthworms, fungi --

một số loài côn trùng, giun đất, nấm

but in general, on land, it's really rare.

nhưng nhìn chung, trên cạn, điều đó rất hiếm.

In the ocean, it's the rule

Ở đại dương, đó là một quy luật

rather than the exception.

hơn là sự ngoại lệ.

If I go out in the open ocean environment,

Nếu tôi đi thực tế môi trường đại dương

virtually anywhere in the world,

gần như bất cứ nơi nào trên thế giới,

and I drag a net from 3,000 feet to the surface,

và tôi kéo lưới từ 3000 feet tới bề mặt nước biển,

most of the animals --

thì hầu hết các loại động vật --

in fact, in many places, 80 to 90 percent

thực tế, ở nhiều nơi, 80-90%

of the animals that I bring up in that net --

loài động vật tôi kéo lên được từ lưới của mình --

make light.

đều phát quang.

Giống như là một buổi trình diễn ánh sáng ngoạn mục.

This makes for some pretty spectacular light shows.

Now I want to share with you a little video

Bây giờ tôi muốn cho bạn xem đoạn phim ngắn

that I shot from a submersible.

mà tôi đã quay ở dưới biển.

I first developed this technique working from a little

Tôi ban đầu phát triển kỹ thuật này từ một

single-person submersible called Deep Rover

chiếc tàu ngầm một người nhỏ được gọi là Deep Rover, rồi được

and then adapted it for use on the Johnson Sea-Link,

cải biên để dùng cho Johnson Sea-Link

which you see here.

là thứ mà bạn đang thấy ở đây.

So, mounted in front of the observation sphere,

Vậy thì, được gắn ở phía trước khán cầu,

there's a a three-foot diameter hoop

là một khung kim loại đường kính 91cm

with a screen stretched across it.

với một màn chắn được căng trên đó.

And inside the sphere with me is an intensified camera

Bên trong quả cầu là một máy ảnh tăng cường

that's about as sensitive as a fully dark-adapted human eye,

với độ nhạy cảm trong bóng tối gần như bằng mắt thường

albeit a little fuzzy.

mặc dù có hơi mờ một chút.

So you turn on the camera, turn out the lights.

Bạn bật máy ảnh lên, tắt đèn đi.

That sparkle you're seeing is not luminescence,

Đốm sáng bạn thấy không phải sự phát quang,

that's just electronic noise

Đó là nhiễu sóng điện từ

on these super intensified cameras.

trên những camera cường hóa.

Bạn sẽ không thấy sự phát quang cho tới khi chiếc tàu

You don't see luminescence until the submersible

begins to move forward through the water,

bắt đầu di chuyển phía trước qua làn nước,

but as it does, animals bumping into the screen

và khi di chuyển, động vật va vào màn chắn

are stimulated to bioluminesce.

sẽ được kích thích phát quang.

Now, when I was first doing this,

Bây giờ, khi tôi bắt đầu tiến hành,

all I was trying to do was count the numbers of sources.

điều mà tôi cố làm đếm số lượng các nguồn.

I knew my forward speed, I knew the area,

Tôi biết tốc độ di chuyển và khu vực đó,

and so I could figure out how many hundreds of sources

cho nên tôi có thể đến được số nguồn

there were per cubic meter.

trên một mét khối.

Nhưng tôi nhận ra tôi có thể xác định được loài vật

But I started to realize that I could actually identify animals

by the type of flashes they produced.

bằng loại nháy sáng mà chúng sản sinh.

And so, here, in the Gulf of Maine

Và vì thế, ở đây, tại Vịnh Maine

at 740 feet,

ở độ sâu 740 feet,

I can name pretty much everything you're seeing there to the species level.

Tôi có thể kể tên hầu như mọi thứ bạn đang thấy ở mức loài.

Like those big explosions, sparks,

Như những tia nổ sáng kia

are from a little comb jelly,

là từ những con sứa lược nhỏ,

and there's krill and other kinds of crustaceans,

và có cả những loài nhuyễn thể và giáp xác khác,

and jellyfish.

và sứa.

There was another one of those comb jellies.

Có thêm một con sứa lược khác nữa

And so I've worked with computer image analysis engineers

Tôi từng làm việc với những kỹ sư phân tích hình ảnh vi tính

to develop automatic recognition systems

để phát triển một hệ thống tự động nhận dạng

that can identify these animals

có thể xác minh những loài động vật này

and then extract the XYZ coordinate of the initial impact point.

và tách lấy tọa độ XYZ của những điểm va chạm ban đầu.

And we can then do the kinds of things that ecologists do on land,

Và chúng ta sẽ có thể làm điều mà nhà sinh thái đang làm trên cạn

and do nearest neighbor distances.

và làm thuật toán "vật thể cận vi".

Nhưng không nhất thiết phải lặn sâu xuống đại dương

But you don't always have to go down to the depths of the ocean

to see a light show like this.

để thấy một cuộc trình diễn ánh sáng như thế này,

You can actually see it in surface waters.

Bạn có thế thấy nó ở bề mặt nước biển.

This is some shot, by Dr. Mike Latz at Scripps Institution,

Đây là một vài tấm hình từ Tiến sĩ Mike Latz tại Viện Scripps,

of a dolphin swimming through bioluminescent plankton.

1 con cá heo bơi giữa đàn phù du phát sáng.

And this isn't someplace exotic

Và đây không phải là một nơi kỳ lạ

like one of the bioluminescent bays in Puerto Rico,

như một trong những vịnh phát sáng ở Puerti Rico gì cả,

this was actually shot in San Diego Harbor.

mà được chụp ở Cảng San Diego.

And sometimes you can see it even closer than that,

Và thỉnh thoảng bạn còn có thể thấy ở nơi gần hơn thế,

because the heads on ships --

bởi vì đầu tàu --

that's toilets, for any land lovers that are listening --

thực ra là nhà vệ sinh, nếu các bạn chưa biết điều đó.

are flushed with unfiltered seawater

được xối bằng nước biển chưa lọc, nên thường chứa

that often has bioluminescent plankton in it.

sinh vật phù du phát sáng trong đó,

So, if you stagger into the head late at night

Vì thế, nếu bạn loạn chạng đi lên đầu tàu vào đêm muộn

and you're so toilet-hugging sick

và bạn đang cực kì muốn đi toilet

that you forget to turn on the light,

và bạn quên bật đèn lên,

bạn sẽ nghĩ là bạn đang có được một trải nghiệm tôn giáo. (Cười)

you may think that you're having a religious experience. (Laughter)

So, how does a living creature make light?

Vậy sao mà 1 sinh vật có thể phát quang?

Well, that was the question that 19th century

đó là câu hỏi mà một nhà vật lý học

French physiologist Raphael Dubois,

người Pháp từ thế kỷ 19 Raphael Dubois,

asked about this bioluminescent clam.

đã đặt ra trước một con sò phát quang,

He ground it up and he managed to get out a couple of chemicals;

Ông ta nghiền nó ra và đã lấy được một ít chất hóa học;

one, the enzyme, he called luciferase;

một, là enzyme, ông ta gọi là luciferase;

the substrate, he called luciferin

chất nền, ông ta gọi là luciferin

after Lucifer the Lightbearer.

theo Lucifer - Người mang ánh sáng.

That terminology has stuck, but it doesn't actually refer to specific chemicals

Thuật ngữ vẫn còn đó, nhưng nó không nói là chất nào cụ thể

because these chemicals come in a lot of different shapes and forms.

bởi vì những chất hóa học này đến từ rất nhiều hình thù và dạng.

In fact, most of the people

Thực tế, hầu hết những người

studying bioluminescence today

nghiên cứu phát quang sinh học ngày nay

are focused on the chemistry, because these chemicals

đều chú trọng đến hóa học, vì những hóa chất

have proved so incredibly valuable

đang chứng mình giá trị tuyệt vời của chúng

for developing antibacterial agents,

trong việc phát triển tác nhân kháng khuẩn,

cancer fighting drugs,

thuốc chống ung thư,

testing for the presence of life on Mars,

kiểm tra sự sống trên sao Hỏa

detecting pollutants in our waters --

phát hiện ô nhiễm trong nguồn nước --

which is how we use it at ORCA.

cũng chính là cách chúng ta dùng nó ở ORCA.

In 2008,

Vào năm 2008,

the Nobel Prize in Chemistry

giải Noel Hóa Học

was awarded for work done

đã được trong cho công trình nghiên cứu

on a molecule called green fluorescent protein

về phân tử protein lục huỳnh quang

that was isolated from the bioluminescent chemistry

thứ đã được chắt lọc từ chất hóa học phát quang sinh học

of a jellyfish,

của một con sứa,

and it's been equated to the invention of the microscope,

Nó giống như việc phát minh kính hiển vi

in terms of the impact that it has had

trên mức độ ảnh hưởng mà nó đem lại

on cell biology and genetic engineering.

cho sinh học tế bào và công nghệ gen.

Another thing all these molecules are telling us

Một ý nghĩa khác của phân tử này.

that, apparently, bioluminescence has evolved

là trông như rằng, phát quang sinh học đã tiến hóa

at least 40 times, maybe as many as 50 separate times

ít nhất 40 lần, có thể nhiều như 50 lần tách biệt

in evolutionary history,

trong lịch sử tiến hóa,

which is a clear indication

và điều đó cho thấy rõ ràng

of how spectacularly important

về sự quan trọng tuyệt diệu

this trait is for survival.

của nét đặc điểm cho sự sống.

So, what is it about bioluminescence

Vậy, điều gì ở phát quang sinh học

that's so important to so many animals?

mà quan trọng với nhiều động vật đến thế?

Well, for animals that are trying to avoid predators

với những động vật đang cố gắng tránh né thú săn mồi

by staying in the darkness,

bằng cách thu lại khi trời tối

light can still be very useful

ánh sáng có thể rất hữu ích

for the three basic things that animals have to do to survive:

cho ba thứ cơ bản mà các loài động vật phải làm để sống sót:

and that's find food,

đó là tìm kiếm thức ăn,

attract a mate and avoid being eaten.

thu hút bạn tình và tránh bị ăn thịt.

So, for example, this fish

Thế nên, ví dụ, con cá này

has a built-in headlight behind its eye

có một cái đèn pin nằm đằng sau mắt nó

that it can use for finding food

giúp nó có thể tìm kiếm thức ăn

or attracting a mate.

hoặc thu hút bạn tình.

And then when it's not using it, it actually can roll it down into its head

và khi không dùng tới, nó có thể thu vào bên trong đầu của nó

just like the headlights on your Lamborghini.

giống như đèn pha của chiếc Lamborghini

This fish actually has high beams.

Con cá này còn có những luồng sáng mạnh.

And this fish, which is one of my favorites,

Và nó là môt điều yêu thích của tôi

has three headlights on each side of its head.

có tới ba đèn pha trên má của chúng

Now, this one is blue,

Con này thì màu xanh

and that's the color of most bioluminescence in the ocean

và đó là màu sáng phổ biến ở đáy đại dương

because evolution has selected

vì sự tiến hóa đã sàng lọc

for the color that travels farthest through seawater

màu sắc giúp sinh tồn lâu nhất

in order to optimize communication.

để tối ưu hóa quàn thể

So, most animals make blue light,

Vì thế hầu hết sinh vật đều phát sáng xanh

and most animals can only see blue light,

và hầu hết chúng chỉ có thể thấy ánh sáng xanh

but this fish is a really fascinating exception

nhưng con cá này lại là một ngoại lệ thú vị

because it has two red light organs.

Vì nó có 2 nguồn sáng cam

And I have no idea why there's two,

Và tôi thật không hiểu tại sao nó lại có

and that's something I want to solve some day --

và tôi sẽ lý giải được điều đó

but not only can it see blue light,

nhưng không chỉ có thể nhìn thấy ảnh sáng xanh

but it can see red light.

nócòn thấy ánh sáng đỏ nữa

So it uses its red bioluminescence like a sniper's scope

Nó dùng hồng quang như là một ống ngắm

to be able to sneak up on animals

để dễ lẩn trốn và ngụy trang

that are blind to red light

những sinh vật bị mù màu đỏ

and be able to see them without being seen.

từ đó nó có thể thấy chúng mà không bị thấy

It's also got a little chin barbel here

nó còn có một cái cằm rất lợi thế ở đây

with a blue luminescent lure on it

với lam huỳnh quang phát sáng

that it can use to attract prey from a long way off.

giúp thu hút con mồi đến với nó

And a lot of animals will use their bioluminescence as a lure.

Và có nhiều sinh vật khác cũng làm tương tự như thế

This is another one of my favorite fish.

Đây là một loài tôi cũng rất thích

This is a viperfish, and it's got a lure

Nó là Cá Ống hút, và chúng có móc câu

on the end of a long fishing rod

ngay cuối cái cần câu dài

that it arches in front of the toothy jaw

nằm ngay trước hàm răng nhọn

that gives the viperfish its name.

điều đã làm nên tên tuổi của loài cá ống này

The teeth on this fish are so long

"răng câu" của chúng rất dài

that if they closed inside the mouth of the fish,

đến nỗi nếu chúng ngậm miệng lại

it would actually impale its own brain.

nó có thể đâm xuyên não chúng

So instead, it slides in grooves

vì thế, cho nên chiếc răng ấy

on the outside of the head.

mới hướng ra phía trước

This is a Christmas tree of a fish;

Nó cứ như là cây thông Nô en của con cá

everything on this fish lights up,

tất cả bộ phận của cá ống đều phát quang

it's not just that lure.

chứ không chỉ móc câu của chúng

It's got a built-in flashlight.

Nó có một bộ phận giống đền flash

It's got these jewel-like light organs on its belly

một chuỗi đốm sáng như đá quý trên bụng

that it uses for a type of camouflage

như một món đồ để ngụy trang

that obliterates its shadow,

khi làm mờ đi bóng của nó,

so when it's swimming around and there's a predator looking up from below,

nên khi chúng di chuyển bên trên những con cá lớn hơn,

it makes itself disappear.

chúng sẽ trở nên tàng hình.

It's got light organs in the mouth,

Nó có những mô phát sáng trên miệng

it's got light organs in every single scale, in the fins,

thật ra là ở khắp nơi trên cơ thể, như vây

in a mucus layer on the back and the belly,

cơ lườn lưng, và bụng,

all used for different things --

tất cả đều có công dụng khác nhau --

some of which we know about, some of which we don't.

mà chúng ta vẫn chưa biết hết.

And we know a little bit more about bioluminescence thanks to Pixar,

Và chúng ta biết nhiều hơn về phát quang sinh học nhờ vào Pixar,

and I'm very grateful to Pixar for sharing

và tôi rất biết ơn Pixar vì đã chia sẻ

my favorite topic with so many people.

chủ đề tôi yêu thích đến với nhiều người

I do wish, with their budget,

Tôi ước rằng, với ngân sách của họ

that they might have spent just a tiny bit more money

thì họ chỉ cần chi ra thêm vài xu

to pay a consulting fee to some poor, starving graduate student,

để thuê thêm một sinh viên thất nghiệp người có thể

who could have told them that those are the eyes

chỉ cho họ biết về đôi mắt của con cá

of a fish that's been preserved in formalin.

đã bị bảo quan trong phọc môn

These are the eyes of a living anglerfish.

Đây mới là đôi mắt của một con cá vây chân

So, she's got a lure that she sticks out

Vì thế, nó có một mồi nhử phía trước

in front of this living mousetrap

đôi môi tử thần của mình

of needle-sharp teeth

với những chiếc răng nhọn hoắt

in order to attract in some unsuspecting prey.

đề thu hút những con mồi thơ ngây

And this one has a lure

Và con này cũng có một mồi nhử tương tự

with all kinds of little interesting threads coming off it.

cùng với một nhan sắc kinh hoàng phía sau.

Now we used to think that the different shape of the lure

Chúng ta thường nghĩ những dạng mồi nhử khác nhau

was to attract different types of prey,

sẽ thu hút những loại mồi khác nhau,

but then stomach content analyses on these fish

nhưng khi kiểm tra bao tử của loài cá này

done by scientists, or more likely their graduate students,

những nhà khoa học, hay đúng hơn là những sinh viên tốt nghiệp

have revealed that

đã cho thấy

they all eat pretty much the same thing.

chúng đều giống nhau.

So, now we believe that the different shape of the lure

Từ đó ta tin rằng sự khác nhau về hình dạng

is how the male recognizes the female

của mồi nhử là cách hấp dẫn bạn tình

in the anglerfish world,

trong thế giới của cá vây chân

because many of these males

vì giống đực cùa loài này

are what are known as dwarf males.

giống như những chàng lùn vậy.

This little guy

Như chú lùn này

has no visible means of self-support.

không có một khà năng sinh tồn nào.

He has no lure for attracting food

Không có mồi nhử để thu hút mồi

and no teeth for eating it when it gets there.

cùng không có răng để mà ăn nữa.

His only hope for existence on this planet

Hy vọng tồn tại duy nhất của chú ấy

is as a gigolo. (Laughter)

chính là bám váy đàn bà. (cười)

He's got to find himself a babe

Chú ấy phải tự tìm cho mình một cục cưng

and then he's got to latch on for life.

và sau đó là ăn bám cô ấy để sống.

So this little guy

Vì thế chú lùn này

has found himself this babe,

đã làm được điều đó

and you will note that he's had the good sense

và bạn có thể thấy, cậu ấy có giác quan tốt

to attach himself in a way that he doesn't actually have to look at her.

khi đã bám vào nơi mà chú ta không cần phải nhìn vào mặt cổ.

(Laughter)

(cười)

But he still knows a good thing when he sees it,

Nhưng chú cá biết đó là một điều tốt

and so he seals the relationship with an eternal kiss.

và chú ta hòa quyện với cổ bằng một nụ hôn bất diệt.

His flesh fuses with her flesh,

Da thịt chúng gắn chặt vào nhau,

her bloodstream grows into his body,

máu của chúng chày chung một huyết quản

and he becomes nothing more than a little sperm sac.

và cậu chàng trở thành một thứ không khác gì 1 túi tinh trùng.

(Laughter)

(cười)

Có thể xem đó là sự giải phóng phụ nữ dưới đại dương

Well, this is a deep-sea version of Women's Lib.

She always knows where he is,

Cô ấy luôn biết chú ta đang ở đâu

and she doesn't have to be monogamous,

và cô ấy cũng không cần phải chung thủy

because some of these females

vì một vài nàng cá này

come up with multiple males attached.

có nhiều hơn một anh chồng trên thân.

So they can use it for finding food, for attracting mates.

Như vậy, chúng dùng mồi để tìm thức ăn để thu hút bạn tình

They use it a lot for defense, many different ways.

Và chúng cũng dùng mồi nhử để tự vệ nữa

A lot of them can release their luciferin or luferase in the water

Rất nhiều loài có thể tiết ra chất dạ quang trong nước

just the way a squid or an octopus will release an ink cloud.

tương tự mựa hay bạch tuộc phun mực ra vậy

This shrimp is actually

Con tôm này đang

spewing light out of its mouth

phun dịch dạ quang bằng miệng ra ngoài

like a fire breathing dragon

như một con rồng đang khè lửa

in order to blind or distract this viperfish

để làm mù hoặc đánh lạc hướng con cá ống

so that the shrimp can swim away into the darkness.

nhằm giúp chúng bơi ra khỏi vùng nguy hiểm

And there are a lot of different animals that can do this:

Và còn nhiều loài khác có thể làm điều tương tự:

There's jellyfish, there's squid,

Như Sứa, Mực

there's a whole lot of different crustaceans,

rất nhiều loài giáp xác đa dạng

there's even fish that can do this.

thậm chí loài cá cùng có thể làm được.

This fish is called the shining tubeshoulder

Con cá này được gọi là cá Quang Ống Vai

because it actually has a tube on its shoulder

vì chúng có một cái ống trên vai

that can squirt out light.

có thể tiết ra dạ quang

And I was luck enough to capture one of these

Và tôi thật may mắn khi bắt được một con

when we were on a trawling expedition

khi mà chúng tôi đang trong chuyến thu thập

off the northwest coast of Africa for "Blue Planet,"

mẫu vật ở vùng biển tây bắc Phi cho dự án "Blue Planet"

for the deep portion of "Blue Planet."

đó là một phần của dự án.

And we were using a special trawling net

Và chúng tôi dùng lưới chuyên biệt

that we were able to bring these animals up alive.

giúp mẫu vật sống sót khi được kéo lên bờ

So we captured one of these, and I brought it into the lab.

Chúng tôi bắt được 1 con cá này và mang vô phòng thí nghiệm.

So I'm holding it,

Lúc ấy tôi đang giữ nó trong tay

and I'm about to touch that tube on its shoulder,

để có thể chạm vào xương vai của nó

and when I do, you'll see bioluminescence coming out.

và khi tôi chạm, bạn có thể thấy chất dạ quang được tiết ra

But to me, what's shocking

Nhưng đối với tôi, đó là cú sốc lớn

is not just the amount of light,

vì đó không chỉ là dịch dạ quang

but the fact that it's not just luciferin and luciferase.

cũng không phải luciferin luôn.

For this fish, it's actually whole cells

Đối với con cá này đó đều là tế bào

with nuclei and membranes.

với nhân tế bào cũng như màng bao bọc.

It's energetically very costly for this fish to do this,

Điều này rất tổn hại cho con cá

and we have no idea why it does it --

và chúng tôi vẫn không hiểu tại sao nó lại làm vậy --

another one of these great mysteries that needs to be solved.

một bí ẩn khác cần được giải đáp.

Now, another form of defense

Đây là một cách tự vệ khác

is something called a burglar alarm --

được gọi là chuông báo động --

same reason you have a burglar alarm on your car;

giống như cái chuông chống trôm trên xe vậy

the honking horn and flashing lights

có kèn to và đèn flash báo động

are meant to attract the attention of, hopefully,

được thiết kế để gây sự chú ý,

the police that will come and take the burglar away --

cho cảnh sát đến để bắt tên trộm --

when an animal's caught in the clutches of a predator,

khi mà con vật cảm nhận sự nguy hiểm,

its only hope for escape may be

chúng chỉ hy vọng chạy thoát bằng cách

to attract the attention of something bigger and nastier

thu hút chú ý của con vật to và đáng sợ hơn

that will attack their attacker,

đến tấn công mối nguy hiểm,

thereby affording them a chance for escape.

từ đó chúng có cơ hội để thoát thân.

This jellyfish, for example, has

Con sứa này, là một ví dụ, chúng có

a spectacular bioluminescent display.

một vẻ bề ngoài phát quang lòe loẹt.

This is us chasing it in the submersible.

Đây là lúc chúng tôi đang truy đồi nó.

That's not luminescence, that's reflected light from the gonads.

Đó không phải phát quang, mà là phản quang ánh sáng từ tuyến sinh dục

We capture it in a very special device on the front of the submersible

Chúng tôi bắt nó bằng thiết bị chuyên dùng

that allows us to bring it up in really pristine condition,

giúp chúng tôi giữ nó sống trong môi trường thích hợp,

bring it into the lab on the ship.

trong lúc chuyển nó lên phòng thí nghiệm.

And then to generate the display you're about to see,

Và khám phá ra điều mà bạn sắp được thấy,

all I did was touch it once per second

Điều tôi làm là chạm vào nó mỗi giây

on its nerve ring with a sharp pick

chạm vào đai thần kinh của nó bằng kim nhọn

that's sort of like the sharp tooth of a fish.

giống như răng của một con cá.

And once this display gets going, I'm not touching it anymore.

Và chúng bắt đầu phát quang. Lúc đó tôi ngưng chạm vào nó.

This is an unbelievable light show.

Đây quả thực là một hiệu ứng ánh sáng không thể tin được.

It's this pinwheel of light,

Nó như pháo hoa ngày tết vậy

and I've done calculations that show that this could be seen

và tôi đã tính toán hiệu ứng này có thể

from as much as 300 feet away by a predator.

được phát hiện trong vòng bán kính 300 feet bởi loài ăn thịt.

And I thought, "You know,

Và tôi nghĩ, "bạn biết đấy,

that might actually make a pretty good lure."

đó thực sự là một mồi nhử cực hay."

Because one of the things that's frustrated me

Vì một trong những điều đã gây ra nhiều khó khăn cho tôi

as a deep-sea explorer

khi là một nhà thám hiểm đại dương

is how many animals there probably are in the ocean that we know nothing about

là câu hỏi có bao nhiêu loài thủy sinh mà chúng ta đã bỏ sót

because of the way we explore the ocean.

chỉ vì cái cách mà chúng ta khám phá đại dương.

The primary way that we know about what lives in the ocean

Cách cơ bản mà chúng ta biết về cuộc sống dưới đại dương

is we go out and drag nets behind ships.

là chạy thuyền ra biển và kéo lưới phía sau.

And I defy you to name any other branch of science

Và tôi thách bạn kể tên ngành khoa học nào

that still depends on hundreds of year-old technology.

mà vẩn dựa vào kỹ thuật cũ kỹ hơn 100 năm.

The other primary way is we go down

Một cách cơ bản khác là lặn xuống

with submersibles and remote-operated vehicles.

với những thiết bị và phương tiện ngầm.

I've made hundreds of dives in submersibles.

Tôi đã lặn cả trăm lần bằng tàu ngầm.

When I'm sitting in a submersible though,

Khi mà tôi ngổi bên trong tàu ngầm,

I know that I'm not unobtrusive at all --

Tôi biết nó không hẳn là thuận tiện --

I've got bright lights and noisy thrusters --

Chúng có đèn rất sáng và máy chạy rất ồn --

any animal with any sense is going to be long gone.

bất cứ sinh vật nào cảm nhận được đều sẽ chạy mất từ lâu.

So, I've wanted for a long time

Tôi đã ao ước rất lâu rổi

to figure out a different way to explore.

đó là tìm ra phương pháp khám phá khác

And so, sometime ago, I got this idea for a camera system.

Và một vài năm trước tôi có ý tường về hệ thống camera này.

It's not exactly rocket science. We call this thing Eye-in-the-Sea.

Nó không hẳn là tên lửa. chúng tôi gọi nó là "Mắt Ngầm"

And scientists have done this on land for years;

Và nhà khoa học đã làm như này trên cạn từ lâu;

we just use a color that the animals can't see

chúng tôi sử dụng màu mà loài thủy sinh không thấy được

and then a camera that can see that color.

như camera thì có thể thấy chúng;

You can't use infrared in the sea.

Bạn không thể dùng hồng ngoại dưới biển sâu.

We use far-red light, but even that's a problem

Nên thay bằng đèn màu đỏ nhưng không ổn

because it gets absorbed so quickly.

vì chúng bị hấp thụ quá nhanh,

Made an intensified camera,

Tự chế một máy ảnh tăng cường,

wanted to make this electronic jellyfish.

Và muốn làm ra "con sứa điện tử này".

Thing is, in science,

Có điều là, trong khoa học,

you basically have to tell the funding agencies what you're going to discover

bạn phải nói cho các quỹ nghiên cứu về đối tượng nghiên cứu

before they'll give you the money.

trước khi họ cấp kinh phí.

And I didn't know what I was going to discover,

Vả tôi đã không biết tôi sẽ nghiên cứu gì..

so I couldn't get the funding for this.

Nên tôi không được tài trợ.

Thế là tôi kết hợp chúng lại, cùng với Harvey Mudd Engineering Clinic

So I kluged this together, I got the Harvey Mudd Engineering Clinic

to actually do it as an undergraduate student project initially,

và thực hiện nó như một đề án tốt nghiệp củ sinh viên.

and then I kluged funding from a whole bunch of different sources.

và tôi kêu gọi tài trợ từ rất nhiều nguồn.

Monterey Bay Aquarium Research Institute

Viện nghiên cứu Hải dương Vịnh Monterey

gave me time with their ROV

đã có phép tôi sữ dụng máy ROV của họ

so that I could test it and we could figure out,

để có thể thí nghiệm và tìm ra

you know, for example, which colors of red light we had to use

màu sắc nào phù hợp cho thiết bị

so that we could see the animals, but they couldn't see us --

đề có thể quan sát đươc các loài thủy sinh mà không làm chúng sợ

get the electronic jellyfish working.

hoàn thành con sứa điện tử này.

And you can see just what a shoestring operation this really was,

Và bạn có thể thấy một hoạt động này như thế nào,

because we cast these 16 blue LEDs in epoxy

vì chúng tôi ghép 16 đèn LED vào một khung

and you can see in the epoxy mold that we used,

và bạn có thể thấy khung mà chúng tôi dùng,

the word Ziploc is still visible.

từ Ziploc vẫn xuất hiện.

Needless to say, when it's kluged together like this,

Không cần phải nói, khi chúng kết hợp lại như thế,

there were a lot of trials and tribulations getting this working.

Đã có rất nhiều thử thách khi làm việc này.

But there came a moment when it all came together,

Nhưng sẽ có lúc mà khi mọi thứ hồi quy,

and everything worked.

mọi việc sẽ ổn thỏa.

And, remarkably, that moment got caught on film

Và đáng chú ý, khoảnh khắc đó đã được chụp

by photographer Mark Richards,

bởi Mark Richards,

who happened to be there at the precise moment

Người đã từng ở đó vào đúng thời điểm

that we discovered that it all came together.

Rằng chúng tôi phát hiện ra được thành quả.

That's me on the left,

Đó là tôi ở bên trái,

my graduate student at the time, Erika Raymond,

Sinh viên của tôi lúc đó, Erika Raymond,

and Lee Fry, who was the engineer on the project.

Và Lee Fry, người là kỹ sư của dự án.

And we have this photograph posted in our lab in a place of honor

Và chúng tôi đặt bức ảnh này ở nơi trang trọng nhất trong phòng

with the caption: "Engineer satisfying two women at once." (Laughter)

với phụ đề: "Kỹ sư đã làm hai phụ nữ thỏa mãn cùng một lúc."

And we were very, very happy.

Và chúng tôi đã rất, rất hạnh phúc.

So now we had a system

Vì vậy, giờ chúng tôi đã có một hệ thống

that we could actually take to some place

Mà chúng ta có thể thực sự đi đến một nơi

that was kind of like an oasis on the bottom of the ocean

giống như ốc đảo ở đáy đại dương

that might be patrolled by large predators.

Có thể dày đặc những kẻ săn mồi.

And so, the place that we took it to

Và như vậy, nơi mà chúng tôi mang nó đến

was this place called a Brine Pool,

được gọi là Brine Pool (Bể Muối),

which is in the northern part of the Gulf of Mexico.

phía bắc vịnh MExico,

It's a magical place.

Đó là một nơi huyền diệu.

Và tôi biết điều này rất khó đề các bạn cảm nhận

And I know this footage isn't going to look like anything to you --

we had a crummy camera at the time --

chúng tôi đã có một máy quay cà tàng

but I was ecstatic.

nhưng đối với tôi nó rất tuyệt.

We're at the edge of the Brine Pool,

Khi chúng tôi ở bờ hồ Brine Pool

there's a fish that's swimming towards the camera.

đã có một con cá bơi lại gần cái máy.

It's clearly undisturbed by us.

Và nó rõ ràng nó không sợ hãi chúng tôi.

And I had my window into the deep sea.

Vào chính lúc đó tôi đã có một cửa sổ để nhìn vào đại dương.

I, for the first time, could see what animals were doing down there

Là lần đầu tiên, đã có thể thấy hoạt động của thủy sinh vật

when we weren't down there disturbing them in some way.

mà vẫn không làm ảnh hưởng đến chúng.

Four hours into the deployment,

Bốn tiếng để triển khai các hoạt động,

we had programmed the electronic jellyfish

chúng tôi lập trình sẵn con sứa điện tử

to come on for the first time.

cho lần chạy đầu tiên của nó.

Eighty-six seconds after

86 giây sau khi

it went into its pinwheel display,

con sứa điện phát sáng theo vòng tròn,

we recorded this:

chúng tôi đã ghi lại được điều này:

This is a squid, over six feet long,

Đây là một con mực, dài hơn 6 feet,

that is so new to science,

và là 1 phát hiện quá mới mẻ trong ngành,

it cannot be placed in any known scientific family.

nó không thể thuộc về ngành khoa học nào hiện có

I could not have asked for a better proof of concept.

Tôi không thể đồi hỏi gì hơn ngoài một kết quả thực tế.

And based on this, I went back to the National Science Foundation

Và dựa trên những điều này, tôi trở lại NSF

and said, "This is what we will discover."

và nói, "Đây là điều mà tôi sẽ khám phá."

And they gave me enough money to do it right,

Và họ tài trợ đủ tiền để tôi thực hiện,

which has involved developing the world's first deep-sea webcam --

bao gồm việc phát triển một máy quay đáy đại dương đầu tiên

which has been installed in

điều mà được ứng dụng vào

the Monterey Canyon for the past year --

hệ thống Monterey Canyon năm ngoái --

and now, more recently,

và hiện tại, gần đây,

a modular form of this system,

một mô đun mới của hệ thống này,

a much more mobile form

linh hoạt hơn nhiều so với mô đun trước

that's a lot easier to launch and recover,

giúp cho việc di chuyển của máy dễ dàng hơn

that I hope can be used on Sylvia's "hope spots"

sẽ giúp cho dự án "hope spots" của Sylvia

to help explore

trong việc khám phá

and protect these areas,

và bảo vệ khu vực.

and, for me, learn more about

và đối với tôi, nó sẽ giúp mở mang

the bioluminescence in these "hope spots."

những phát hiện mới tại các điểm "hope spots." này.

So one of these take-home messages here

Và một trong những thông điệp mà tôi muốn truyền tải là

is, there is still a lot to explore in the oceans.

có rất nhiều thứ cần được khám phá ở dưới đại dương.

And Sylvia has said

Sylvia từng nói rằng

that we are destroying the oceans before we even know what's in them,

chúng ta đang hủy hoạt đại dương trước khi biết cái gì dưới đó.

and she's right.

và cô ấy đúng.

So if you ever, ever get an opportunity

Nên nếu bạn có cơ hội

to take a dive in a submersible,

được lặn dưới lòng biển sâu,

say yes -- a thousand times, yes --

hãy đồng ý, một nghìn lần vào

and please turn out the lights.

và hãy tắt đèn lên.

I promise, you'll love it.

Tôi đảm bảo rằng các bạn sẽ thích nó.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)

(vỗ tay)