Humble plants that hide surprising secrets | Ameenah Gurib-Fakim:

Translator: Vi Phan Reviewer: Ngoc Nguyen

You know, it's a big privilege for me

Bạn biết đó, là một đặc ân cho tôi

to be working in one of the biodiversity hotspots in the world:

khi được làm việc tại điểm nóng về đa dạng sinh học trên thế giới:

the Mascarene Islands in the Indian Ocean.

Đảo Mascarene ở Ấn Độ Dương.

These islands — Mauritius, Rodrigues, and Réunion —

Những hòn đảo này - Mauritius, Rodgigues và Réunion -

along with the island of Madagascar,

cùng với đảo Madagascar,

they are blessed with unique plants

được ban cho những loài cây độc đáo

found nowhere else in the world.

chưa từng thấy ở nơi nào trên thế giới.

And today I will tell you about five of them

Hôm nay, tôi sẽ chia sẻ với các bạn 5 loài,

and their particular features

đặc điểm riêng của chúng

and why these plants are so unique.

và lý do vì sao chúng độc đáo.

Take a look at this plant.

Hãy nhìn vào cái cây này.

I call it benjoin in the local vernacular,

Tôi gọi nó bằng tên bản địa "benjoin",

and the botanical name is Terminalia bentzoe,

và tên thực vật là Terminalia bentzoe,

subspecies bentzoe.

phân loài của bentzoe.

This subspecies is endemic to Mauritius,

Phân loài này là đặc hữu của Mauritius,

and its particular feature

và đặc tính của nó

is its heterophylly.

là tính dị hình của lá (heterophyly)

What do I mean by heterophylly?

Vậy heterophyly là gì?

It's that the same plant

Nghĩa là trên cùng một cây

has got leaves that are different shapes and sizes.

có nhiều lá có hình dạng và kích cỡ khác nhau.

Now, these plants have evolved

Giờ đây, những cây này đã tiến hóa

very far away from the mainland,

ở nơi cách rất xa đất liền,

and within specific ecosystems.

trong một hệ thống sinh thái riêng biệt.

Often, these particular features

Thông thường, các đặc tính đặc biệt này

have evolved as a response to the threat

đã tiến hóa nhằm phản ứng lại với mối đe dọa

presented by the local fauna,

do sự hiện diện của hệ động vật bản địa,

in this case, grazing tortoises.

trong trường hợp này, là loài rùa.

Tortoises are known to have poor eyesight,

Rùa được biết đến là loài có thị lực kém,

and as such, they tend to avoid the plants

do vậy, chúng có xu hướng tránh các loài cây

they don't recognize.

mà chúng không nhận dạng được.

So this evolutionary foil safeguards the plant

Vậy nên, sự tiến hóa của lá giúp bảo vệ cây

against these rather cute animals,

khỏi những loài động vật lanh lợi này,

and protects it and of course ensures its survival.

bảo vệ và dĩ nhiên là đảm bảo sự sinh tồn của chính mình.

Now the question you're probably asking yourself is,

Giờ, các bạn có lẽ đang tự hỏi

why is she telling us all these stories?

tại sao bà ấy lại kể cho chúng ta những câu chuyện này?

The reason for that is that we tend to overlook

Lý do của tôi là chúng ta có xu hướng bỏ qua

the diversity and the variety of the natural world.

sự đa dạng và khác biệt trong thế giới tự nhiên.

These particular habitats are unique

Môi trường sống cụ thể này là duy nhất

and they are host to a whole lot of plants.

và chúng là vật chủ cho hầu hết các loài cây.

We don't realize how valuable

Chúng ta không nhận ra những tài nguyên này

and how precious these resources are,

có giá trị và quý giá đến thế nào,

and yet, through our insouciance,

tuy nhiên vì vô tâm,

we keep on destroying them.

chúng ta cứ tiếp tục phá hủy chúng.

We're all familiar

Chúng ta đều quen thuộc

with the macro impact of urbanization,

với ảnh hưởng vĩ mô của đô thị hóa,

climate change, resource exploitation,

biến đổi khí hậu và khai thác tài nguyên,

but when that one last plant —

nhưng khi cái cây cuối cùng -

or animal for that matter —

hay loài vật cuối cùng

when that very last specimen

- tiêu bản cuối cùng đó

has disappeared from the face of this Earth,

biến mất khỏi trái đất,

we would have lost

chúng ta chắc hẳn sẽ mất đi

an entire subset of the Earth's biology,

toàn bộ tập hợp con trong hệ sinh thái này,

and with it, important plants with medicinal potential

cùng với đó, những loài cây quan trọng với tiềm năng y học

or which could have ingredients

hoặc có các thành phần

that would speak to the cosmetic,

giúp ích cho ngành mỹ phẩm

nutrition, pharma,

dinh dưỡng, dược phẩm

and even the ethno-veterinary sectors,

thậm chí, ngành thú y bản địa

be gone forever.

sẽ biến mất mãi mãi.

And here we have a very prime example

Ở đây, chúng ta có 1 ví dụ

of the iconic dodo, which comes from Mauritius,

về loài chim dodo, từ Mauritius,

and, of course, we know is now a symbol of extinction.

và dĩ nhiên, chúng ta biết nó là biểu tượng của sự tuyệt chủng.

We know plants have a fundamental role to play.

Chúng ta biết cây cối đóng vai trò rất quan trọng.

Well, first of all, they feed us

Vâng, đầu tiên, chúng là nguồn cung cấp thức ăn cho ta

and they also give us the oxygen we breathe,

và chúng cho ta oxy để thở,

but plants are also the source

nhưng cây cối cũng là nguồn

of important, biologically active ingredients

cho các thành phần quan trọng, linh hoạt về mặt sinh thái

that we should be studying very carefully,

mà chúng ta cần phải nghiên cứu cẩn thận,

because human societies over the millennia,

bởi vì xã hội loài người qua 1 thiên niên kỉ,

they have developed important knowledge,

đã xây dựng nền tảng kiến thức quan trọng,

cultural traditions,

truyền thống văn hóa,

and important plant-based medicinal resources.

và nguồn dược liệu quan trọng có nguồn gốc cây cỏ.

Here's a data point:

Xin trình bày 1 chút dữ liệu:

1.4 percent of the entire land surface

1.4% toàn bề mặt mặt đất

is home to 40 percent of the species of higher plants,

là nơi ở của 40% các loài cây cao,

35 percent of the species of vertebrates,

35% của loài động vật có xương sống,

and this 1.4 percent

và con số 1.4% này

represents the 25 biodiversity hotspots in the world,

đại diện cho 25 điểm nóng về đa dạng sinh học trên thế giới,

and this 1.4 percent of the entire land surface

và 1.4% bề mặt mặt đất này

already provides for 35 percent

cũng đã cung cấp cho 35%

of the ecosystem services

các dịch vụ hệ sinh thái

that vulnerable people depend on.

mà các đối tượng dễ bị tổn thương sống dựa vào.

And as you can see,

Và như bạn có thể thấy,

the island of Mauritius

đảo Mauritius

where I work and where I live,

nơi tôi đang sống và làm việc,

belongs to one such biodiversity hotspot,

thuộc 01 trong các điểm đa dạng sinh học,

and I study the unique plants

và tôi nghiên cứu những loài cây độc đáo

on the island for their biomedical applications.

trên hòn đảo nhằm phục vụ cho các ứng dụng y sinh học.

Now, let's go back again

Bây giờ, hãy quay trở lại

to that first plant I showed you,

với cây đầu tiên tôi đã giới thiệu với các bạn

the one, of course, with different-shaped leaves

, cái cây với lá có nhiều hình dạng khác nhau

and different sizes, Terminalia bentzoe,

và kích cỡ khác nhau, Terminalia bentzoe,

subspecies bentzoe,

phân loài của bentzoe,

a plant only found in Mauritius.

loài cây chỉ tìm thấy ở Mauritius.

Now, the local people,

Hiện nay, dân bản địa,

they used a decoction of the leaves

họ dùng nước sắc lá cây này

against infectious diseases.

để trị các bệnh nhiễm trùng.

Now our work, that is,

Hiện giờ, công việc của chúng tôi là

the scientific validation of this traditional information,

xác thực khoa học cho thông tin truyền thống này.

has shown that precisely

đã cho thấy chính xác rằng

that leaf extract shows activity, potent activity,

chiếtc xuất lá cây có hoạt tính, hoạt tính mạnh,

against a wide range of bacteria

chống lại 1 loạt vi khuẩn

that could be pathogenic to humans.

có thể gây bệnh cho người.

Now, could this plant be the answer

Vậy, loài này có phải là lời giải

to antibiotic resistance?

cho vấn đề kháng thuốc kháng sinh không?

You know, antibiotic resistance is proving to be

Bạn biết đấy, kháng thuốc kháng sinh đang tỏ ra

a big challenge globally.

là thách thức lớn đối với toàn cầu.

While we may not be sure, one thing is certain:

Chúng tôi không chắc. Nhưng có một điều là chắc chắn:

we will not want this plant to disappear.

chúng tôi sẽ không muốn loài cây này biến mất.

But the harsh reality is that

Nhưng có một sự thật phũ phàng là

this particular plant is in fact

loài thực vật đặc biệt này thực ra

considered to be vulnerable

được cho là rất dễ bị tổn thương

in its natural habitat.

trong môi trường thiên nhiên.

This brings me to another example.

Điều này đưa đến cho tôi một ví dụ khác.

This bush here is known as baume de l'ile plate

Bụi cây ở đây được biết đến là baume de l'ile plate

in the local vernacular.

trong ngôn ngữ địa phương.

The botanical name is Psiadia arguta.

Tên thực vật là Psiadia arguta.

It's a plant which is rare,

Đó là một loài cây quý hiếm,

which is endemic to Mauritius.

là loài đặc hữu đối với Mauritius.

It used to grow on the mainland,

Nó từng mọc trên đất liền,

but through the sheer pressures of urbanization

nhưng qua áp lực ghê gớm của quá trình đô thị hóa

has been pushed out of the mainland,

đã đẩy cây này ra khỏi sự sinh tồn của nó ở đất liền,

and we've managed to bring it back

và chúng tôi đang cố gắng mang giống này trở về chỗ cũ

from the brink of extinction

từ bờ vực tuyệt chủng

by developing in vitro plants

bằng cách đưa những cây đang sống ngoài tự nhiên

which are now growing in the wild.

vào nuôi dưỡng trong phòng thí nghiệm.

Now, one thing I must point out straightaway

Có 1 điều tôi phải chỉ ra ngay lập tức

is that not all plants

là rằng không phải tất cả các loài cây

can be developed in vitro.

có thể phát triển trong môi trường ống nghiệm

While we humans, we are happy in our comfort zone,

Trong khi con người đang vui vẻ trong những không gian thoải mái,

these plants also need

thì những cây này cũng cần

their ecosystem to be preserved,

hệ sinh thái của chúng để được bảo tồn,

and they don't react — endemic plants

và chúng không phản ứng - loài cây đặc hữu-

don't react to very harsh changes in their ecosystem,

không phản ứng với những thay đổi khắc nghiệt

trong hệ sinh thái của chúng,

and yet we know what are the challenges

và tuy chúng ta biết những thách thức

that climate change, for example,

ví dụ như, biến đổi khí hậu,

is posing to these plants.

đang đặt ra cho những loài cây này.

Now, the local people again use the leaves

Người dân địa phương cũng sử dụng lá cây này

in traditional medicine

trong y học cổ truyền

against respiratory problems.

để trị các bệnh về hô hấp.

Now, our preliminary labwork

Những thí nghiệm ban đầu của chúng tôi

on the leaf extract has shown

về chiết xuất lá cây đã chỉ ra rằng

that precisely these leaves contain ingredients

chính xác là lá cây này chứa các thành phần

that are very close, in terms of structures,

rất gần với, về mặt cấu trúc,

chemical structures, to those medicines

cấu trúc hóa học, với các loại thuốc

which are sold in the chemist's shop

được bán trong các nhà thuốc

against asthma.

để trị bệnh hen suyễn

So who knows

Vậy nên ai mà biết được

what humanity will benefit from

con người sẽ được hưởng những gì

should this plant decide to reveal all its secrets.

khi loài cây này nên quyết định tiết lộ tất cả bí mật của nó.

Now, I come from the developing world

Tôi đến từ một đất nước đang phát triển

where we are forever being challenged with this issue

nơi mà chúng tôi mãi bị thách thức bởi vấn đề

of population explosion.

bùng nổ dân số.

Africa is the continent which is getting younger,

Châu Phi là châu lục đang trở nên trẻ hơn,

and whenever one talks about population explosion,

và cứ có ai nói về bùng nổ dân số,

one talks about the issue of food security

thì sẽ lại có người nói về vấn đề an ninh lương thực

as being the other side of the same coin.

như thể đó là mặt còn lại của 1 đồng tiền xu.

Now this plant here, the baobab,

Giờ là loài cây này, cây bao báp,

could be part of the answer.

có thể là 1 phần của lời giải.

It's an underutilized, neglected food plant.

Đó là nhà máy thực phẩm bị bỏ quên, sử dụng không đúng mức.

It defines the landscape of West Africa,

Nó định hình cảnh quan của Tây Phi,

where it is known as the tree of life,

nó được biết đến là loài cây của sự sống,

and later on I will tell you why

và tiếp theo tôi sẽ kể cho bạn tại sao

the Africans consider it to be the tree of life.

người Châu Phi xem nó là loài cây của sự sống.

Now interestingly, there are many legends

Thật thú vị là có nhiều huyền thoại

which are associated with this plant.

có liên hệ đến cây này.

Because of its sheer size,

Bởi vì kích thước to lớn của nó,

it was meant to be lording over lesser plants,

nó tự coi mình là loài cây chúa tể của những loài cây thấp khác,

so God didn't like this arrogance,

vậy nên Chúa trời không thích sự kiêu ngạo này,

uprooted it, and planted it upside down,

đã nhổ nó và trồng nó lộn ngược,

hence its particular shape.

do đó nó có hình dáng đặc biệt.

And if you look at this tree again

Nếu như bạn nhìn lại cây này

within the African context,

trong bối cảnh của người châu Phi,

in West Africa, it's known as the palaver tree,

ở Tây Phi, nó được biết đến với tên cây thương nghị

because it performs great social functions.

vì nó thực hiện các chức năng xã hội rất lớn.

Now if you have a problem in the community,

Nếu bạn có vấn đế gì trong cộng đồng,

meeting under the palaver tree

thì những cuộc gặp mặt dưới cây này

with the chiefs or the tribesmen

với những người trưởng bộ tộc

would be synonymous to trying to find a solution

đồng nghĩa với việc mọi người đang cố gắng tìm ra giải pháp

to that particular problem,

cho 1 vấn đề cụ thể.

and also to reinforce trust and respect

và đồng thời là dịp củng cố niềm tin và sự tôn trọng

among members of the community.

giữa các thành viên trong cộng đồng.

From the scientific point of view,

Từ góc nhìn khoa học,

there are eight species of baobab in the world.

có 8 loài bao báp trên thế giới.

There's one from Africa,

Có 1 loài ở châu Phi,

one from Australia,

01 ở Úc,

and six are endemic

và 6 loài là đặc hữu

to the island of Madagascar.

của đảo Madagascar.

The one I have showed you

Loài mà tôi vừa cho các bạn xem,

is the one from Africa,

là 1 loài ở Châu Phi,

Adansonia digitata.

Andasonia digitata.

Now, the flower, this beautiful white flower,

Giờ sẽ là hoa, loài hoa trắng xinh xắn này

it opens at night, is pollinated by bats,

nở vào ban đêm, được dơi thụ phấn,

and it gives rise to the fruit

và phát triển thành loại trái

which is curiously known

mà người ta biết đến

as the monkey apple.

với tên là táo khỉ.

The monkeys are not stupid animals.

Khỉ không là động vật ngu ngốc.

They know what's good for them.

Chúng biết điều gì là tốt cho mình.

Now, if you open the fruit of the baobab,

Nếu như bạn bổ trái cây bao báp,

you'll see a white, floury pulp,

bạn sẽ thấy loại bột màu trắng

which is very rich in nutrients

rất giàu dinh dưỡng

and has got protein,

và có đạm

more protein than in human milk.

nhiều đạm hơn cả sữa mẹ.

Yes, you heard right:

Vâng, điều bạn nghe là đúng:

more protein than in human milk.

nhiều đạm hơn cả sữa mẹ.

And this is one of the reasons why

Đây là 1 trong những lý do tại sao

the nutrition companies of this world,

các công ty dinh dưỡng trên thế giới

they are looking for this fruit to provide

đang tìm cây này để cung cấp

what we know as reinforced food.

cái mà chúng ta gọi là thực phẩm bổ sung.

The seeds give an oil, a very stable oil

Hạt cây cho dầu, với lượng dầu rất ổn định

which is sought after by the cosmetic industry

được ngành mỹ phẩm tìm kiếm để sản xuất

to give to produce body lotions, for example.

sữa dưỡng thể chẳng hạn.

And if you look at the trunk,

Và nếu bạn nhìn vào thân cây,

the trunk, of course, safeguards water,

dĩ nhiên thân cây giữ nước

which is often harvested by a thirsty traveler,

mà du khách khát nước thường khai thác nước này

and the leaves are used in traditional medicine

và lá cây được dùng trong y học cổ truyền

against infectious disease.

để trị bệnh truyền nhiễm.

Now, you can see now why the Africans consider it

Giờ bạn có thể thấy tại sao người dân châu Phi

to be the tree of life.

xem cây này là cây đời rồi.

It's a complete plant,

Đó là 1 loài cây hoàn hảo,

and in fact, the sheer size of these trees

và thực tế kích cỡ to lớn của những cây này

is hiding a massive potential,

đang ẩn chứa tiềm năng lớn,

not only for the pharma, nutrition, and the cosmetic industry.

không chỉ đối với ngành dược, ngành dinh dưỡng và mỹ phẩm,

What I have showed you here

Điều tôi vừa trình bày với bạn ở đây

is only the species from Africa,

chỉ là loài từ châu Phi,

Adansonia digitata.

Adansonia dgitata.

We have six species yet in Madagascar,

Tuy nhiên chúng ta còn 6 loài ở Madagascar,

and we don't know what is the potential of this plant,

và chúng ta không biết tiềm năng của chúng là gì,

but one thing we know is that the flora

nhưng 1 điều chúng ta biết rằng loài thực vật này

is considered to be threatened with extinction.

đang bị xem là có nguy cơ tuyệt chủng.

Let me take you to Africa again,

Để tôi đưa bạn đến châu Phi lần nữa,

and introduce you to one of my very favorite,

và giới thiệu cho bạn một trong những

the resurrection plant.

loài cây hồi sinh yêu thích của tôi.

Now here you'll find

Ở đây bạn sẽ thấy

that even Jesus has competition.

rằng ngay cả chúa Jesus cũng có đối thủ.

(Laughter)

(Cười)

Now, this plant here has developed

Cây này đã phát triển ở đây

remarkable tolerance to drought,

với khả năng chịu hạn phi thường,

which enables it to withstand

cho phép nó chịu được

up to 98 percent dehydration over the period of a year

tới 98% sự mất nược trong 1 năm

without damage,

mà không hề hấn gì,

and yet it can regenerate itself almost completely

và nó có khả năng tái sinh gần như hoàn toàn

overnight, over 24 hours, and flower.

qua 1 đêm, qua 24h, và nở hoa.

Now, us human beings,

Giờ đây loài người chúng ta,

we're always on the lookout for the elixir of youth.

chúng ta luôn tìm kiếm thuốc trường sinh bất lão

We don't want to get old, and rightly so.

Ta không muốn già, đúng như vậy.

Why should we, especially if you can afford it?

Tại sao chúng ta phải già, đặc biệt nếu bạn có đủ khả năng?

And this gives you an indication

Và điều này chỉ ra

of what the plant looks like before.

về cây này trông như thế nào trước đó.

Now, if you are an inexperienced gardener,

Nếu bạn không phải là một nhà làm vườn kinh nghiệm,

the first thing you'll do when you visit the garden

điều đầu tiên sẽ là khi bạn thăm vườn

is to uproot this plant because it's dead.

bạn sẽ nhổ cây này bởi vì nó đã chết.

But if you water it, this is what you get.

Nhưng nếu bạn tưới nước cho nó, thì đây là điều bạn nhận được,

Absolutely amazing.

Hoàn toàn ngạc nhiên.

Now, if you look at our aging process,

Nếu bạn nhìn vào quá trình lão hóa của chúng ta,

the aging process is in fact the loss of water

quá trình lão hóa thực ra là do mất nước

from the upper epidermis, resulting in wrinkling

từ lớp biểu bì ngoài cùng, dẫn đến nhăn da

as we know it, especially women,

như chúng ta biết, đặc biệt là ở phụ nữ,

we are so conscious of this.

chúng ta nhận thức rất rõ về điều này.

And this plant, in fact, is giving the cosmetic chemists

Và cây này, thực ra, đang đưa cho các nhà hóa học mỹ phẩm

very important ingredients

những thành phần rất quan trọng

that are actually finding ways

cho cuộc tìm kiếm

to slow down the aging process

cách làm chậm lại quá trình lão hóa

and at the same time reinforce the cells

và cùng lúc hỗ trợ các tế bào

against the onslaught of environmental toxins.

chống lại sự tấn công của chất độc hại từ môi trường.

Now, these four examples

4 ví dụ

I have just given you

mà tôi vừa đưa ra cho các bạn

are just a very tiny reminder

chỉ là sự nhắc nhở rất cỏn con

as to how our health

để thấy rằng sức khỏe

and our survival are closely linked

và sự sống còn của chúng ta có quan hệ mật thiết

to the health and the resilience

đến sức khỏe và sự bền vững

of our ecosystem,

của hệ sinh thái này,

and why we should be very careful

và tại sao chúng ta nên rất cẩn trọng

about preserving biodiversity.

về việc bảo tồn đa dạng sinh học.

Every time a forest is cut down,

Mỗi khi một khu rừng bị đốn hạ,

every time a marsh is filled in,

mỗi khi một đầm lầy bị lấp,

it is a potential lab that goes with it,

đồng nghĩa 1 "phòng thí nghiệm" tiềm năng cũng ra đi

and which we will never, ever recover.

mà ta sẽ không bao giờ có thể phục hồi được.

And I know what I'm talking about,

Và tôi biết tôi đang nói gì,

coming from Mauritius and missing the dodo.

tôi đến từ Mauritius và đã để mất loài chim dodo.

Let me finish with just one last example.

Cho phép tôi kết thúc bằng 1 ví dụ cuối cùng.

Conservation issues are normally guided

Vấn đề bảo tồn thường thường hướng về

towards rare, endemic plants,

các loài cây hiếm và đặc hữu

but what we call exotic plants,

nhưng những loài cây lạ,

that is, the ones which grow in many different habitats across the world,

những loại phát triển ở rất nhiều môi trường khác nhau khắp thế giới,

they also need to be considered.

mà chúng ta cần lưu ý.

You know why? Because the environment plays

Bạn biết sao không? Bởi vì môi trường

a very important role

đóng vai trò rất quan trọng

in modifying the composition of that plant.

trong việc điều chỉnh thành phần của cây.

So let's take a look at this plant here,

Hãy nhìn vào cây này,

Centella asiatica. It's a weed.

Centella asiatica. Đó là cỏ dại.

We call it a weed.

Chúng ta gọi là cỏ dại.

Now, Centella asiatica grows across the world

Giờ đây, Centella asiatica mọc khắp nơi trên thế giới

in many different habitats — in Africa, in Asia —

ở nhiều môi trường khác nhau- ở châu Phi, châu Á -

and this plant has been instrumental

và cây này là công cụ trong việc

in providing a solution to that dreadful disease

đưa ra giải pháp điều trị một căn bệnh rất đáng sợ

called leprosy in Madagascar in the 1940s.

được gọi là bệnh cùi(phong) ở Madagascar thập niên 1940.

Now, while Centella grows across the world —

Giờ đây, trong khi Centella mọc khắp nơi trên thế giới -

in Africa, in Asia — the best quality Centella

ở châu Phi, châu Á - thì cây Centella có chất lượng tốt nhất

comes from Madagascar,

là ở Madagascar,

because that Centella contains the three vital ingredients

bởi vì Centella ở Madagascar chứa 3 thành phần quan trọng

which are sought after by the pharma

được ngành dược và

and the cosmetic companies.

các công ty mỹ phẩm săn lùng.

And the cosmetic companies are already using it

Và các công ty mỹ phẩm đang sử dụng cây này

to make regenerating cream.

để làm 1 loại kem tái tạo.

Now, there is an ancient saying

Có 1 câu nói cổ

that for every disease known to mankind,

rằng bất cứ bệnh nào mà loài người từng biết,

there is a plant to cure it.

đều có loài cây để trị bệnh đó.

Now, you may not believe in ancient sayings.

Bạn có thể không tin những câu nói cổ xưa đó.

You may think they're obsolete

Bạn có thể nghĩ không còn hợp thời

now that our science and technology are so powerful.

rằng khoa học và công nghệ ngày nay rất hùng mạnh.

So you may look on Centella as being

Bạn có thể xem cây Centella

an insignificant, humble weed,

là loài cỏ dại tầm thường, không quan trọng

which, if destroyed, won't be missed.

nếu bị hủy hoại thì cũng chẳng sao.

But you know, there is no such thing as a weed.

Nhưng bạn biết đấy, không có loài cây nào như cỏ dại.

It's a plant.

Nó là một loài thực vật.

It's a living biological lab

Nó là phòng thí nghiệm sinh thái sống

that may well have answers

có thể trả lời các câu hỏi được đặt ra

to the question that we may have,

cho thắc mắc chúng ta,

but we have to ensure

nhưng chúng ta phải đảm bảo

that it has the right to live.

rằng nó có quyền được sống.

Thank you.

Xin cảm ơn.

(Applause)

(Vỗ tay)