Susan Etlinger: What do we do with all this big data?

Translator: Anh Đỗ Nguyễn Hồng Reviewer: Hang Phan

Technology has brought us so much:

Công nghệ mang lại cho chúng ta rất nhiều:

the moon landing, the Internet,

đặt chân lên mặt trăng, mạng Internet,

the ability to sequence the human genome.

khả năng lập trình bộ gen của con người.

But it also taps into a lot of our deepest fears,

Nhưng nó cũng động chạm đến nỗi sợ hãi lớn nhất của loài người.

and about 30 years ago,

Vào khoảng 30 năm trước,

the culture critic Neil Postman wrote a book

nhà phê bình văn hóa Neil Postman

called "Amusing Ourselves to Death,"

tựa đề "Amusing Ourselves to Death,"

which lays this out really brilliantly.

viết vô cùng thông minh về vấn đề này.

And here's what he said,

Ông đã so sánh

comparing the dystopian visions

giữa hai nhà tư tưởng

of George Orwell and Aldous Huxley.

George Orwell và Aldous Huxley.

He said, Orwell feared we would become

Orwell sợ xã hội của chúng ta

a captive culture.

sẽ trở thành một "nền văn hóa tù đày".

Huxley feared we would become a trivial culture.

Huxley lại sợ "tầm thường hóa" văn hóa.

Orwell feared the truth would be

Orwell lo rằng

concealed from us,

ta sẽ bị che mắt khỏi sự thật

and Huxley feared we would be drowned

và Huxley giữ mối lo

in a sea of irrelevance.

con người sẽ bị dìm trong biển chông chênh.

In a nutshell, it's a choice between

Tóm lại, bạn cần lựa chọn

Big Brother watching you

để anh mình trông nom

and you watching Big Brother.

và trông nom ông anh của mình.

(Laughter)

But it doesn't have to be this way.

Nhưng cũng không bắt buộc.

We are not passive consumers of data and technology.

Ta không phải kẻ thụ động thu nạp thông tin và công nghệ.

We shape the role it plays in our lives

Chúng ta quyết định vai trò của chúng

and the way we make meaning from it,

và cách mà ta tiếp nhận từ chúng,

but to do that,

nhưng để làm được điều đó,

we have to pay as much attention to how we think

ta cần để tâm đến cung cách suy nghĩ

as how we code.

và diễn giải của mình.

We have to ask questions, and hard questions,

Ta phải hỏi, những câu hỏi khó

to move past counting things

để vượt qua những lề thói có sẵn,

to understanding them.

để thấu hiểu.

We're constantly bombarded with stories

Con người bị phủ đầu bởi bao câu chuyện

about how much data there is in the world,

về lượng thông tin khổng lồ có trên thế giới

but when it comes to big data

nhưng nếu xét theo khối thông tin

and the challenges of interpreting it,

và thách thức trong việc giải mã thông tin,

size isn't everything.

kích cỡ không phải là tất cả.

There's also the speed at which it moves,

Nó còn tùy thuộc vào tốc độ tin tức,

and the many varieties of data types,

về độ phong phú đa dạng của chúng,

and here are just a few examples:

và đây chỉ là một vài ví dụ:

images,

hình ảnh,

text,

bài viết,

video,

truyền hình,

audio.

truyền thanh.

And what unites this disparate types of data

Điểm chung liên kết các loại hình thông tin này

is that they're created by people

đó là chúng do con người tạo ra

and they require context.

và chúng cần một bối cảnh.

Now, there's a group of data scientists

Một nhóm nhà khoa học về thông tin

out of the University of Illinois-Chicago,

mang tên "Nhóm nghiên cứu Truyền thông Sức khỏe"

and they're called the Health Media Collaboratory,

ở trường đại học Illinois-Chicago.

and they've been working with the Centers for Disease Control

Họ làm việc với Trung tâm Kiểm soát Dịch bệnh

to better understand

để hiểu sâu sát hơn

how people talk about quitting smoking,

về cách con người nói về chuyện cai thuốc,

how they talk about electronic cigarettes,

về thuốc lá điện tử

and what they can do collectively

cũng như những phương pháp

to help them quit.

giúp họ từ bỏ thuốc lá.

The interesting thing is, if you want to understand

Điều thú vị là, nếu bạn muốn hiểu được

how people talk about smoking,

khi người ta nói đến chuyện hút thuốc.

first you have to understand

Đầu tiên, bạn cần hiểu

what they mean when they say "smoking."

ý của họ khi nhắc đến từ "hút".

And on Twitter, there are four main categories:

Trên twitter, chia thành 4 loại chính:

number one, smoking cigarettes;

loại 1, hút thuốc lá;

number two, smoking marijuana;

loại 2, hút cần;

number three, smoking ribs;

loại 3, sườn hun khói;

and number four, smoking hot women.

và loại 4, những cô gái vô cùng nóng bỏng.

(Laughter)

So then you have to think about, well,

Vậy nên bạn cần phải suy nghĩ,

how do people talk about electronic cigarettes?

mọi người nói thế nào về thuốc lá điện tử?

And there are so many different ways

Có rất nhiều cách nói

that people do this, and you can see from the slide

và bạn có thể dựa vào slide để thấy,

it's a complex kind of a query.

đây là một câu hỏi phức tạp.

And what it reminds us is that

Ta cần luôn nhớ rằng

language is created by people,

ngôn ngữ do con người sáng tạo ra

and people are messy and we're complex

và con người là sinh vật lộn xộn và phức tạp.

and we use metaphors and slang and jargon

Ta sử dụng bao phép ẩn dụ, tiếng lóng, biệt ngữ

and we do this 24/7 in many, many languages,

24/7 trong mọi loại ngôn ngữ

and then as soon as we figure it out, we change it up.

và ngay khi ta vừa kịp biết đến chúng ta đã thay đổi chúng.

So did these ads that the CDC put on,

Cũng như quảng cáo của bên Trung tâm Kiểm soát dịch bệnh,

these television ads that featured a woman

quảng cáo này dùng hình ảnh một người phụ nữ

with a hole in her throat and that were very graphic

có lỗ hổng nơi cổ họng

and very disturbing,

sinh động đến nhức nhối.

did they actually have an impact

Chúng thực sự có tạo ra được ảnh hưởng

on whether people quit?

giúp mọi người bỏ thuốc không?

And the Health Media Collaboratory respected the limits of their data,

Tuy dữ liệu của "Nhóm nghiên cứu Truyền thông Sức khỏe"

but they were able to conclude

còn hạn chế nhưng họ có thể kết luận rằng

that those advertisements — and you may have seen them —

những quảng cáo này... có lẽ các bạn cũng đã xem rồi

that they had the effect of jolting people

là cú đấm điếng người

into a thought process

ép chúng ta phải suy ngẫm

that may have an impact on future behavior.

và có lẽ sẽ có chút ảnh hưởng đến tương lai mọi người.

And what I admire and appreciate about this project,

Điều khiến tôi ngưỡng mộ và coi trọng dự án này

aside from the fact, including the fact

bên ngoài và bao gồm sự thật là

that it's based on real human need,

nó dựa vào nhu cầu của con người,

is that it's a fantastic example of courage

Dự án là một tấm gương dũng cảm

in the face of a sea of irrelevance.

trên bề mặt biển chông chênh.

And so it's not just big data that causes

Nó cũng không phải là khối thông tin đồ sộ

challenges of interpretation, because let's face it,

thách thức ta diễn giải. Hãy đối mặt với sự thật,

we human beings have a very rich history

loài người có một lịch sử lâu đời

of taking any amount of data, no matter how small,

trong việc đóng đinh

and screwing it up.

mọi loại thông tin dù nhỏ thế nào.

So many years ago, you may remember

Bạn có thể nhớ lại một chuyện xảy ra nhiều năm trước,

that former President Ronald Reagan

Cựu Tổng thống Ronald Reagan

was very criticized for making a statement

đã bị chỉ trích nặng nề vì

that facts are stupid things.

dám nói rằng sự thật là những điều ngu ngốc.

And it was a slip of the tongue, let's be fair.

Công bằng mà nói, đây chỉ là một sự sơ ý.

He actually meant to quote John Adams' defense

Ông chỉ có ý trích lại lời của John Adams

of British soldiers in the Boston Massacre trials

về vụ án lính Anh tại Boston Massacre:

that facts are stubborn things.

sự thật là điều ngoan cố.

But I actually think there's

Nhưng tôi lại cho rằng

a bit of accidental wisdom in what he said,

trong lời ông nói có ẩn chút khôn ngoan vô tình

because facts are stubborn things,

bởi đúng là sự thật rất ngoan cố

but sometimes they're stupid, too.

nhưng cũng có lúc chúng ngu ngốc lắm.

I want to tell you a personal story

Xin được kể lại câu chuyện của tôi

about why this matters a lot to me.

nguyên nhân khiến tôi coi trọng vấn đề này đến vậy.

I need to take a breath.

Xin cho phép tôi lấy hơi đã.

My son Isaac, when he was two,

Hồi con trai Isaac của tôi mới lên 2,

was diagnosed with autism,

thằng bé bị chẩn đoán bệnh tự kỷ.

and he was this happy, hilarious,

Nó là một đứa trẻ vui vẻ, hạnh phúc,

loving, affectionate little guy,

rất thương yêu mọi người,

but the metrics on his developmental evaluations,

nhưng số liệu đánh giá tốc độ phát triển của thẳng bé,

which looked at things like the number of words —

thứ dựa trên con số để nhìn mọi thứ,

at that point, none —

tại thời điểm đó,

communicative gestures and minimal eye contact,

giao tiếp cử chỉ và giao tiếp bằng mắt của thằng bé

put his developmental level

đặt mức tăng trưởng của thằng bé

at that of a nine-month-old baby.

tương đương một đứa trẻ 9 tháng tuổi.

And the diagnosis was factually correct,

Chẩn đoán đó sát với thực tế

but it didn't tell the whole story.

nhưng không phải tất cả.

And about a year and a half later,

Vào khoảng 1 năm rưỡi sau đó,

when he was almost four,

khi thằng bé sắp sửa lên 4,

I found him in front of the computer one day

tôi thấy nó ngồi trước vi tính

running a Google image search on women,

đang tra Google hình ảnh về phụ nữ

spelled "w-i-m-e-n."

với từ khóa w-i-m-e-n.

And I did what any obsessed parent would do,

Và tôi đã làm điều bậc phụ huynh lo cho con thường làm

which is immediately started hitting the "back" button

ngay lập tức bắt đầu nhấn nút "back"

to see what else he'd been searching for.

để xem nãy giờ nó đang tra thứ gì.

And they were, in order: men,

Theo thứ tự là: men

school, bus and computer.

school, bus và computer.

And I was stunned,

Tôi đã vô cùng kinh ngạc,

because we didn't know that he could spell,

bởi tôi không biết

much less read, and so I asked him,

chứ đừng nói đến việc đọc.

"Isaac, how did you do this?"

Tôi hỏi: "Isaac, sao con làm được hay vậy?"

And he looked at me very seriously and said,

Thằng bé nghiêm túc nhìn tôi và trả lời:

"Typed in the box."

"Gõ vào ô."

He was teaching himself to communicate,

Thằng bé tự dạy mình cách giao tiếp

but we were looking in the wrong place,

nhưng chúng tôi đã không để ý đúng chỗ.

and this is what happens when assessments

Đây là điều có thể xảy ra khi nhận xét, phân tích

and analytics overvalue one metric —

quá chú trọng vào một bảng đánh giá.

in this case, verbal communication —

Trong trường hợp này là khả năng giao tiếp ngôn ngữ

and undervalue others, such as creative problem-solving.

và đánh giá thấp những yếu tố khác, như sáng tạo trong giải quyết vấn đề.

Communication was hard for Isaac,

Isaac gặp khó khăn trong việc giao tiếp

and so he found a workaround

và nó tìm ra một cách khác

to find out what he needed to know.

để tìm hiểu những gì nó muốn biết.

And when you think about it, it makes a lot of sense,

Nếu dành chút thời gian suy nghĩ,

because forming a question

bạn sẽ hiểu được

is a really complex process,

đặt câu hỏi là một quá trình phức tạp

but he could get himself a lot of the way there

nó có thể dùng đến nhiều cách khác

by putting a word in a search box.

như gõ từ khóa vào ô tìm kiếm.

And so this little moment

Vậy nên, giây phút đó

had a really profound impact on me

có ảnh hưởng rất lớn đến tôi

and our family

và gia đình tôi

because it helped us change our frame of reference

bởi điều này đã phá vỡ khung định kiến của chúng tôi

for what was going on with him,

về tình trạng của thằng bé,

and worry a little bit less and appreciate

để bớt lo lắng và tôn trọng hơn

his resourcefulness more.

năng lực tưởng tượng của thằng bé.

Facts are stupid things.

Sự thật là những điều ngu ngốc.

And they're vulnerable to misuse,

Chúng cũng dễ bị sử dụng sai cách

willful or otherwise.

dù bạn có muốn hay không.

I have a friend, Emily Willingham, who's a scientist,

Bạn tôi, Emily Willingham là một nhà khoa học.

and she wrote a piece for Forbes not long ago

Một thời gian trước, cô ấy có viết bài cho Forbes

entitled "The 10 Weirdest Things

tựa đề: "10 điều kỳ lạ

Ever Linked to Autism."

liên quan đến chứng tự kỷ."

It's quite a list.

Danh sách khá là dài.

The Internet, blamed for everything, right?

Mạng internet bị đổ lỗi cho mọi thứ.

And of course mothers, because.

Và đương nhiên cả những bà mẹ, bởi vì...

And actually, wait, there's more,

À, khoan đã, còn nữa,

there's a whole bunch in the "mother" category here.

trong danh mục "mẹ" có nhiều thứ lắm.

And you can see it's a pretty rich and interesting list.

Bạn có thể thấy cả một danh sách dài thòng, rất thú vị.

I'm a big fan of

Bản thân tôi rất thích câu:

being pregnant near freeways, personally.

mang thai gần đường cao tốc.

The final one is interesting,

Câu cuối cùng thú vị

because the term "refrigerator mother"

với cụm từ "refrigerator mother"

was actually the original hypothesis

mới được sáng tạo ra trong bài viết

for the cause of autism,

là nguyên nhân dẫn đến tự kỷ.

and that meant somebody who was cold and unloving.

Từ này nghĩa là

sống lạnh lùng, thiếu thương yêu.

And at this point, you might be thinking,

Đến lúc này chắc bạn sẽ nghĩ.

"Okay, Susan, we get it,

"Rồi, Susan, chúng tôi hiểu rồi.

you can take data, you can make it mean anything."

Cứ ôm đống thông tin đó bẻ lái tùy theo cách cô muốn."

And this is true, it's absolutely true,

Chính xác, hoàn toàn chính xác,

but the challenge is that

nhưng thách thức nằm ở chỗ

we have this opportunity

ta có thể sử dụng cơ hội này

to try to make meaning out of it ourselves,

để tạo nên ý nghĩa từ nguồn thông tin ta có

because frankly, data doesn't create meaning. We do.

bởi thật ra bản thân thông tin chẳng có ý nghĩa gì. Ta tạo ra ý nghĩa.

So as businesspeople, as consumers,

Vậy, với tư cách là doanh nhân, người tiêu dùng,

as patients, as citizens,

bệnh nhân, hay công dân,

we have a responsibility, I think,

tôi cho rằng ta đều có trách nhiệm

to spend more time

dành ra nhiều thời gian hơn

focusing on our critical thinking skills.

tập trung vào kỹ năng tư duy phản biện.

Why?

Tại sao?

Because at this point in our history, as we've heard

Ta chắc cũng đã được nghe rất nhiều,

many times over,

bởi vì trong thời đại này,

we can process exabytes of data

ta có thể xử lý hàng tấn dữ liệu

at lightning speed,

với tốc độ ánh sáng.

and we have the potential to make bad decisions

và dễ đưa ra những lựa chọn không tốt

far more quickly, efficiently,

một cách nhanh chóng

and with far greater impact than we did in the past.

với những hậu quả nghiêm trọng hơn hẳn trong quá khứ.

Great, right?

Ghê gớm quá nhỉ?

And so what we need to do instead

Chính vì vậy, thay vào đó,

is spend a little bit more time

ta cần dành ra chút thời gian

on things like the humanities

cho những vấn đề như nhân học,

and sociology, and the social sciences,

xã hội học và những môn khoa học xã hội:

rhetoric, philosophy, ethics,

hùng biện, triết học, đạo đức

because they give us context that is so important

bởi chúng cung cấp kiến thức nền quan trọng

for big data, and because

cho những khối thông tin lớn

they help us become better critical thinkers.

và hỗ trợ ta rèn luyện

Because after all, if I can spot

Bởi vì dẫu sao,

a problem in an argument, it doesn't much matter

khi ta có thể tìm ra vấn đề trong cuộc tranh cãi,

whether it's expressed in words or in numbers.

nó được thể hiện qua từ ngữ hay con số không quan trọng.

And this means

Điều này cũng có nghĩa,

teaching ourselves to find those confirmation biases

ta tự dạy mình cách tìm ra những đánh giá thiên vị,

and false correlations

những mối tương quan không chuẩn xác

and being able to spot a naked emotional appeal

cũng như xác định được những cảm xúc thật

from 30 yards,

từ khoảng cách 30 mét

bởi một sự kiện diễn ra

because something that happens after something

sau một sự kiện khác

không nhất thiết là

doesn't mean it happened because of it, necessarily,

chúng có quan hệ nhân quả

Xin phép các bạn,

and if you'll let me geek out on you for a second,

Người La Mã gọi điều này là:

the Romans called this "post hoc ergo propter hoc,"

sau một sự kiện đồng nghĩa

after which therefore because of which.

Điều này nghĩa là ta phải đặt ra câu hỏi

And it means questioning disciplines like demographics.

Why? Because they're based on assumptions

Tại sao? Bởi chúng dựa trên những dữ liệu

about who we all are based on our gender

về bản thân ta như giới tính,

and our age and where we live

lứa tuổi, nơi sinh sống

as opposed to data on what we actually think and do.

để đánh giá tư duy và hành động của chúng ta.

And since we have this data,

Bởi vì chúng ta nắm giữ thông tin,

we need to treat it with appropriate privacy controls

ta cần biết cách kiểm soát đúng đắn những dữ liệu cá nhân

and consumer opt-in,

và đưa ra lựa chọn thích hợp.

and beyond that, we need to be clear

Hơn nữa, ta cần biết rõ

about our hypotheses,

về những giả thiết của chính mình.

the methodologies that we use,

những phương pháp ta sử dụng

and our confidence in the result.

và cả sự tự tin vào thành quả đạt được.

As my high school algebra teacher used to say,

Giáo viên đại số thời cấp 3 của tôi thường nói

show your math,

cho cô xem phép tính của các em

because if I don't know what steps you took,

bởi nếu cô không biết các bước em làm

cô sẽ không biết được

I don't know what steps you didn't take,

những bước nào em đã không làm

and if I don't know what questions you asked,

và nếu cô không biết các em hỏi gì

I don't know what questions you didn't ask.

cô sẽ không biết những câu các em không hỏi.

And it means asking ourselves, really,

Vậy nên, ta cần tự hỏi mình,

the hardest question of all:

câu hỏi khó khăn nhất:

Did the data really show us this,

những dữ liệu có cho ta thấy thực tế

or does the result make us feel

hay kết quả có khiến chúng ta

more successful and more comfortable?

cảm thấy thoải mái, thành công hơn?

So the Health Media Collaboratory,

Khi kết thúc dự án,

at the end of their project, they were able

Nhóm Truyền thông Sức khỏe

to find that 87 percent of tweets

đã tìm ra rằng 87% tweet về vấn đề này

about those very graphic and disturbing

rất sống động và nhức nhối,

anti-smoking ads expressed fear,

những quảng cáo tuyên truyền cai thuốc khiến người xem sợ hãi

but did they conclude

nhưng có phải họ kết luận rằng

that they actually made people stop smoking?

chúng có thể buộc con người ngừng hút?

No. It's science, not magic.

Không. Đó là khoa học, không phải ma thuật.

So if we are to unlock

Nếu ta mở ra

the power of data,

nguồn sức mạnh số,

we don't have to go blindly into

ta sẽ không phải mù quáng

Orwell's vision of a totalitarian future,

nghe theo tư tưởng độc tài của Orwell

or Huxley's vision of a trivial one,

hay tư tưởng tầm thường của Huxley

or some horrible cocktail of both.

hay một hỗn hợp dở tệ của cả hai.

What we have to do

Điều ta cần làm

is treat critical thinking with respect

là tư duy phản biện kèm theo sự tôn trọng

and be inspired by examples

và nhận cảm hứng từ những gương đi trước

like the Health Media Collaboratory,

như Nhóm nghiên cứu Truyền thông Sức khỏe

and as they say in the superhero movies,

hay như lời nhân vật trong phim anh hùng:

let's use our powers for good.

Hãy tận dụng sức mạnh để làm điều tốt.

Thank you.

Cảm ơn.

(Applause)