How we're saving one of Earth's last wild places | Steve Boyes

Çeviri: Rasim Yusifov Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Visible from space,

Okavango Deltası,

the Okavango Delta

uzaydan görülebilen

is Africa's largest remaining intact wetland wilderness.

ve Afrika'nın en büyük, el değmemiş, sulak vahşi arazisidir.

This shining delta in landlocked Botswana is the jewel of the Kalahari,

Botswana'daki bu parlak delta, Kalahari'nin mücevheri,

more valuable than diamonds to the world's largest diamond producer

Dünya'nın en büyük elmas üreticisi için elmastan daha değerlidir

and celebrated in 2014

ve 2014 yılında

as our planet's 1000th UNESCO World Heritage Site.

UNESCO tarafından 1000'inci Dünya Miras Alanı olarak ilan edilmiştir.

Now, what you see here are the two major tributaries,

Şimdi, burada iki önemli ırmak kolu görüyorsunuz,

the Cuito and the Cubango,

Cuito ve Cubango.

disappearing up north into the little-known Angolan highlands.

kuzeyden başlayarak çok az bilinen Angola dağlık arazisinde kayboluyor.

This is the largest undeveloped river basin on the planet,

Bu, gezegenimizdeki en büyük geliştirilmemiş su havzasıdır.

spanning an area larger than California.

Kalifornia'dan daha fazla yer kaplıyor.

These vast, undeveloped Angolan watersheds were frozen in time

Bu muazzam, gelişmemiş Angola'daki dönüşüm noktası iç savaş zamanı

by 27 years of civil war.

27 yıl boyunca donakalmıştır.

In fact, Africa's largest tank battle since World War II

Aslında Afrika'nın 2. Dünya Savaşı sonrası en büyük tank savaşı

was fought over a bridge crossing the Okavango's Cuito River.

Okavango'nun Cuito nehrini ayıran köprü üzerinde oldu.

There on the right,

Burada, tam sağ tarafta,

disappearing off into the unknown,

bilinmeyenin içinde,

into the "Terra do fim do mundo" --

"Terro do fim do mundo" --

the land at the end of the earth,

dünyanın sonundaki topraklarda

as it was known by the first Portuguese explorers.

kaybolan bu arazi ilk kez Portekizli kâşifler tarafından bulunmuştur.

In 2001, at the age of 22,

2001 yılında, 22 yaşında,

I took a job as head of housekeeping at Vundumtiki Camp

Vundumtiki Kampı'nda idareci olarak işe alındım,

in the Okavango Delta ...

Okavango Deltası'ndaydı...

a patchwork mosaic of channels, floodplains, lagoons

Kanalların mozaiklerini yamama, taşkın yatakları, lagünler

and thousands upon thousands of islands to explore.

ve binlerce keşfedilmeyi bekleyen ada.

Home to the largest remaining population of elephants on the planet.

Gezegenimizdeki en büyük fil nüfusuna ev sahipliği yapan yer burası.

Rhinos are airlifted in C130s to find sanctuary in this wilderness.

Gergedanlar C130 uçaklarıyla bu vahşi doğada yaşamak için getirildi.

Lion,

Aslan,

leopard,

leopar,

hyena,

sırtlan,

wild dog,

vahşi köpekler,

cheetah,

çita,

ancient baobab trees that stand like cathedrals

katedral gibi görünen eski baobab ağaçları

under the Milky Way.

Samanyolu'nun altında.

Here, I discovered something obvious:

Aslında çok açık olan bir şey keşfettim:

wilderness is our natural habitat, too.

vahşi tabiat bizim de vatanımız aslında.

We need these last wild places to reconnect with who we really are.

Biz onlara gerçek 'biz'lere yeniden bağlanmak için ihtiyaç duyuyoruz.

We --

Biz --

all seven billion of us --

7 milyar kişinin hepsi --

must never forget we are a biological species

unutmamalıyız ki, hepimiz biyolojik türleriz,

forever bound to this particular biological world.

her zaman özel bir dünyaya ihtiyaç duyarız.

Like the waves connected to the ocean,

Okyanuslara ait dalgalar gibi

we cannot exist apart from it --

bundan uzak kalamayız --

a constant flow of atoms and energy between individuals and species

atom ve enerjinin bireyler ve türler arasında akınından,

around the world in a day

tüm dünyadan,

and out into the cosmos.

uzaydan -- bir günlüğüne bile uzak kalamayız.

Our fates are forever connected to the millions of species

Bizim kaderimiz her gün direkt veya dolaylı olarak dayandığımız

we rely on directly and indirectly every day.

milyonlarca türe bağlı.

Four years ago,

Dört yıl önce,

it was declared that 50 percent of all wildlife around the world

dünyadaki tüm vahşi yaşamın yüzde ellisinin

had disappeared in just 40 years.

sadece 40 yıl içerisinde kaybolduğu ilan edildi.

This is a mass drowning of 15,000 wildebeests

Bu 15.000 antilopun yok olması demek,

that I witnessed in the Maasai Mara two years ago.

ben buna 2 yıl önce Maasai Mara'da şahit olmuştum.

This is definitely our fault.

Bu kesinlikle bizim hatamız.

By 2020, global wildlife populations are projected to have fallen

2020'ye kadar, dünyadaki vahşi doğa nüfusunun sarsıcı şekilde

by a staggering two-thirds.

üçte ikisinin yok olacağı bekleniyor.

We are the sixth extinction

Biz nesli tükenecek olan altıncı nesiliz,

because we left no safe space for millions of species

çünkü biz sürdürülebilir şekilde bir arada var olabilmemiz için

to sustainably coexist.

milyonlarca türe güvenli bir dünya bırakamadık.

Now, since 2010, I have poled myself eight times across the Okavango Delta

Şimdi, 2010 yılından beri, sekiz kez kendimi Okavango Deltası'na bıraktım.

to conduct detailed scientific surveys

Bunu bilimsel araştırmalar için yaptım.

along a 200-mile, 18-day research transect.

yaklaşık 320 kilometre yol gittim, 18 günlük bilimsel araştırma yaptım.

Now, why am I doing this?

Neden bunu yapıyorum?

Why am I risking my life each year?

Neden hayatımı riske atıyorum?

I'm doing this because we need this information

Bunu yapıyorum, çünkü bilgiye ihtiyacımız var,

to benchmark this near-pristine wilderness

akına karşı gelen kalkınma olana kadar

before upstream development happens.

saf vahşi doğayı korumalıyız.

These are the Wayeyi river bushmen, the people of the Okavango Delta.

Bunlar Wayeyi Nehri'nin ormancıları, Okavango Deltası'nın insanları.

They have taught me all I know about the Mother Okavango --

Onlar bana Okavango hakkında bildiğim herşeyi anlattılar --

about presence in the wild.

vahşi doğada var olmayı.

Our shared pilgrimage across the Okavango Delta each year

Okavango Deltası'nda her yıl paylaştığımız hac yolculuğu --

in our mokoros or dugout canoes --

mokorolarda veya kütükten oyularak yapılmış kanolarda --

remembers millenia living in the wild.

vahşi doğadaki binyılları yâd ediyor.

Ten thousand years ago,

Onbin yıl önce,

our entire world was wilderness.

tüm dünya vahşi doğadan ibaretti.

Today, wilderness is all that remains of that world, now gone.

Bugün, o dünyadan kalan vahşi doğa neredeyse yok olmak üzere.

Ten thousand years ago, we were as we are today:

On bin yıl önce, bugün olduğumuz gibiydik:

a modern, dreaming intelligence unlike anything seen before.

çağdaş, daha önce görülmeyen zekâ peşinde.

Living in the wilderness is what taught us to speak,

Vahşi doğa bize konuşmayı,

to seek technologies like fire and stone, bow and arrow,

ateş ve taşı, ok ve yayı aramayı,

medicine and poison,

ilaç ve zehiri keşfetmeyi,

to domesticate plants and animals

hayvanları ve bitkileri evcilleştirmeyi

and rely on each other and all living things around us.

ve birbirimize ve etrafımızdaki canlılara güvenmeyi öğretti.

We are these last wildernesses --

Biz bu sonuncu vahşi doğayız --

every one of us.

her birimiz.

Over 80 percent of our planet's land surface

Toprak örtüsünün yüzde sekseni

is now experiencing measurable human impact:

ölçülebilen insan etkisiyle yüzleşiyor:

habitat destruction

yaşam alanlarının yok edilmesi

and illegal wildlife trade are decimating global wildlife populations.

ve yasa dışı vahşi doğa ticareti global vahşi doğa nüfusunun önünü kesiyor.

We urgently need to create safe space for these wild animals.

Biz bu vahşi hayvanlar için acilen güvenli yerler yaratmalıyız.

So in late 2014,

2014 yılında,

we launched an ambitious project to do just that:

sadece bir şey için büyük bir proje başlattık:

explore and protect.

keşfet ve koru.

By mid-May 2015,

2015 yılında, Mayıs'ın ortalarında,

we had pioneered access through active minefields

aktif mayın tarlaları üzerinden

to the undocumented source lake of the Cuito River --

kimsenin farketmediği Cuito nehrinin kaynak gölüne --

this otherworldly place;

bu dünya dışı yere geçit sağladık;

an ancient, untouched wilderness.

çok eski, el değmemiş vahşi doğaya.

By the 21st of May,

21 Mayısa kadar,

we had launched the Okavango megatransect ...

yedi kütükten yapılmış kanoyla,

in seven dugout canoes;

Okavango projesini başlattık;

1,500 miles, 121 days later,

2400 kilometre ve 121 gün boyunca,

all of the poling, paddling and intensive research

yorucu ve gergin araştırmadan sonra

got us across the entire river basin to Lake Xau in the Kalahari Desert,

Kalahari Çölü'nde tüm Xau Gölü'nün çay yatakları üzerinden geçit yaptık,

480 kilometers past the Okavango Delta.

Okavango Deltası'ndan 480 kilometre uzakta.

My entire world became the water:

Tüm hayatım sudan ibaretti:

every ripple, eddy, lily pad and current ...

her dalga, anafor, yüzen nilüfer yaprağı ve akıntı...

any sign of danger,

Her bir tehlike işareti,

every sign of life.

her bir hayat simgesi.

Now imagine millions of sweat bees choking the air around you,

Şimdi etrafınızdaki havayı boğan milyonlarca arı hayal edin,

flesh-eating bacteria,

et yiyen bakteriler,

the constant threat of a landmine going off

sürekli bir kara mayınının patlaması tehdidi

or an unseen hippo capsizing your mokoro.

veya mokoroyu kaplayan görünmeyen su aygırı.

These are the scenes moments after a hippo did just that --

Bunlar bir su aygırının yaptığı şeyler --

thrusting its tusks through the hull of my boat.

uzun dişlerini teknemin gövdesine sokup durdu.

You can see the two holes --

İki delik görebilirsiniz --

puncture wounds in the base of the hull --

gövdenin temelindeki delinme yarası --

absolutely terrifying

kesinlikle korkutucu

and completely my fault.

ve tamamen benim hatam.

(Laughter)

(Kahkaha)

Many, many portages,

Çok fazla, bir dolu yük,

tree blockages and capsizes in rocky rapids.

ağaçların nehri tıkaması, sert ve hızlı akıntılarda alabora olmak.

You're living on rice and beans,

Pirinç ve fasulye yiyerek hayatta kalıyorsun,

bathing in a bucket of cold water

soğuk suda duş alıyorsun

and paddling a marathon six to eight hours every single day.

ve her gün sekiz saat maraton yürüşü yapıyorsun.

After 121 days of this,

121 gün sonra,

I'd forgotten the PIN numbers to my bank accounts

banka hesaplarımın PIN kodlarını, sosyal medya hesaplarımı

and logins for social media --

tamamen unutmuştum --

a complete systems reboot.

tüm sistem yeniden başlatılacaktı.

You ask me now if I miss it,

Eğer özlüyorum diye sorarsanız,

and I will tell you I am still there.

size hâlâ orada olduğumu söylerim.

Now why do we need to save places we hardly ever go?

Peki neden hiç gitmediğimiz bu yerleri korumalıyız?

Why do we need to save places

Neden oraya gitmenin bile

where you have to risk your life to be there?

hayatımızı riske atmak olduğu o yerleri korumalıyız?

Now, I'm not a religious or particularly spiritual person,

Ben dindar veya özellikle spiritüel biri değilim,

but in the wild,

ama vahşi doğada,

I believe I've experienced the birthplace of religion.

dinin doğduğu yeri gördüğüme inanıyorum.

Standing in front of an elephant far away from anywhere

Her yerden uzakta, bir filin karşısında ayakta durduğumda,

is the closest I will ever get to God.

Tanrıya hiçbir zaman hissetmediğim kadar yakın hissetmiştim.

Moses, Buddha, Muhammad, Jesus,

Musa, Budda, Muhammed, İsa,

the Hindu teachers, prophets and mystics,

Hindu hocalar, peygamberler ve sufiler;

all went into the wilderness --

onlar vahşi doğaya tutuldular--

up into the mountains, into the desert,

dağlara doğru, çöllere doğru,

to sit quietly and listen for those secrets

huzur içinde gizemleri dinlemek,

that were to guide their societies for millennia.

onları binyıllar boyunca yaşatan buydu.

I go into the Okavango on my mokoro.

Kendi mokoromda Okavango'ya gidiyorum.

You must join me one day.

Bir gün bana katılmalısınız.

Over 50 percent of the remaining wilderness is unprotected.

Vahşi doğanın yaklaşık yüzde ellisi koruma altında değil.

A huge opportunity --

Bu büyük bir fırsat --

a chance for us all.

hepimiz için bir şans.

We need to act with great urgency.

Acele etmeliyiz.

Since the 2015 megatransect,

2015 projesinden beri,

we have explored all major rivers of the Okavango River basin,

Okavango Nehir havzasının tüm önemli nehirlerini bulduk:

covering a life-changing 4,000 miles of detailed research transects

6,400 kilometre boyunca araştırarak,

on our dugout canoes

kütükten oyulmuş kanolarda

and our fat-tire mountain bikes.

ve dayanıklı dağ bisikletlerinde gezerek.

We now have 57 top scientists

Şimdi 57 bilim adamımız var,

rediscovering what we call the Okavango-Zambezi water tower --

Okavango-Zambezi sularını --

this vast, post-war wilderness with undocumented source lakes,

bu muazzam, savaş sonrası vahşi doğayı kaynak gölleri ile birlikte,

unnamed waterfalls in what is Africa's largest remaining Miombo woodland.

adsız şelâlelerini, Afrika'nın kalan en büyük Miombo ormanını araştırıyoruz.

We've now discovered 24 new species to science

Bilime 24 yeni tür keşfedip bağışladık

and hundreds of species not known to be there.

ve bilinmeyen yüzlerce tür var.

This year, we start the process, with the Angolan government,

Bu yıl, Angola hükûmetiyle birlikte bir proje başlatıyoruz,

to establish one of the largest systems of protected areas in the world

araştırılmakta olan Okavango-Zambezi sularını kaybetmemek için

to preserve the Okavango-Zambezi water tower

dünyadaki en büyük koruma sistemlerinden biri

we have been exploring.

ya da birincisi olacak.

Downstream, this represents water security for millions of people

Akıntı yönünde yaşayan milyonlarca insanın

and more than half of the elephants remaining on this planet.

ve gezegenimizdeki fillerin yarısından fazlasının su güvencesini sağlayacağız.

There is no doubt this is the biggest conservation opportunity in Africa

Şüphe yok ki, bu, on yıllar boyunca Afrika'da yapılan

in decades.

en büyük muhafaza projesidir.

Over the next 10 to 15 years,

Yaklaşık 10 veya 15 yıl sonra

we need to make an unprecedented investment

dünyadaki vahşi doğanın korunmasına

in the preservation of wilderness around the world.

eşsiz bir yatırım yapmalıyız.

To me,

Düşünüyorum ki,

preserving wilderness is far more than simply protecting ecosystems

vahşi doğayı korumak sadece ekosistemi güvenceye almak değil,

that clean the water we drink and create the air we breathe.

bununla birlikte içtiğimiz suyu ve aldığımız havayı temizliyoruz.

Preserving wilderness protects our basic human right to be wild --

Vahşi doğayı korumak bizim doğamızdaki vahşiliği --

our basic human rights to explore.

temel bir insan hakkı olan keşfetme hakkını koruyor.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)