Luca Turin: The science of scent

Koku biliminde Luca Turin

Çeviri: Nazan Altun Gözden geçirme: osman oguz ahsen

The fragrance that you will smell, you will never be able to smell this way again.

Koklayacağınız parfümü bir daha asla aynı şekilde koklayamayacaksınız.

It’s a fragrance called Beyond Paradise,

Ülkedeki her mağazada bulabileceğiniz,

which you can find in any store in the nation.

Beyond Paradise diye isimlendirilen bir parfüm.

Except here it’s been split up in parts by Estée Lauder

Sadece burası için Estée Lauder ve parfümü yapan...

and by the perfumer who did it, Calice Becker,

...Calice Becker tarafından parçalara ayrıldı.

and I'm most grateful to them for this.

ve en çok bunun için onlara minnettarım.

And it’s been split up in successive bits and a chord.

Her bir parçası birimlere bölündü ve farklı bir duyguya büründü.

So what you’re smelling now is the top note.

Şuan kokladığınız şey üst not.

And then will come what they call the heart, the lush heart note.

Daha sonra kalp diye isimlendirileni gelecek, kalıcı kalp notu.

I will show it to you.

Bunu size göstereceğim.

The Eden top note is named after the Eden Project in the U.K.

Eden üst notunun ismi Birleşik Krallık'taki Eden Projesi'nden sonra verildi.

The lush heart note, Melaleuca bark note -- which does not contain any Melaleuca bark,

Kalıcı kalp notu ve Melaleuca kabuk notu ki içinde hiç Melaleuca kabuğu içermez,

because it’s totally forbidden.

çünkü tamamen yasaktır.

And after that, the complete fragrance.

Ve ondan sonra bütün parfüm.

Now what you are smelling is a combination of --

Şimdi kokladığınız ise bir birleşim...

I asked how many molecules there were in there, and nobody would tell me.

İçinde kaç tane molekül olduğunu sorsam, kimse bana söyleyemezdi.

So I put it through a G.C., a Gas Chromatograph that I have in my office,

Ben de onu ofisimde bulunan bir Gaz Kromotografına koydum.

and it’s about 400.

400 civarında.

So what you’re smelling is several hundred molecules

Yani kokladığınız, havada yüzüp...

floating through the air, hitting your nose.

...burnunuza çarpan birkaç yüz molekül.

And do not get the impression that this is very subjective.

Ama bunun çok öznel olduğu izlenimine kapılmayın.

You are all smelling pretty much the same thing, OK?

Hepiniz gayet de aynı şeyi kokluyorsunuz, anlaştık mı?

Smell has this reputation of being somewhat different for each person.

Koku, her kişi için farklı olduğu imajına sahiptir.

It’s not really true.

Bu tamamen doğru değil.

And perfumery shows you that can’t be true,

Ve parfümeri size bunun doğru olamayacağını gösterir,

because if it were like that it wouldn’t be an art, OK?

çünkü böyle olsaydı sanat olmazdı, anlaştık mı?

Now, while the smell wafts over you, let me tell you the history of an idea.

Şimdi, koku size ulaşırken, size bir görüşün tarihini anlatmama izin verin.

Everything that you’re smelling in here

Burada kokladığınız herşey...

is made up of atoms that come from what I call

...periyodik tablonun Yukarı Doğu Yakası diye isimlendirdiğim...

the Upper East Side of the periodic table -- a nice, safe neighborhood.

...atomlardan yapılmış -- hoş, güvenli bir semt.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

You really don’t want to leave it if you want to have a career in perfumery.

Eğer parfümeride kariyer yapmak istiyorsanız, onu bırakmayı hiç istemezsiniz.

Some people have tried in the 1920s

Bazı insanlar 1920'lerde kötü parçalardan ...

to add things from the bad parts, and it didn’t really work.

...birşeyler eklemeyi denedi ama pek işe yaramadı.

These are the five atoms from which just about everything

Bunlar, kahveden parfüme kadar, gerçek hayatta koklayacağınız...

that you’re going to smell in real life, from coffee to fragrance, are made of.

...neredeyse herşeyin yapılmış olduğu beş atom.

The top note that you smelled at the very beginning,

En başta kokladığınız üst not,

the cut-grass green, what we call in perfumery -- they’re weird terms --

parfümeride kullandığımız kesik çim yeşili -- garip terimler --

and this would be called a green note,

ve bu yeşil not olarak adlandırılabilir,

because it smells of something green, like cut grass.

çünkü yeşil, kesilmiş çimene benzeyen birşey gibi kokuyor.

This is cis-3-hexene-1-ol. And I had to learn chemistry on the fly

Bu Cis 3 Hegzanol. Son 3 yıldır uçucuların kimyasını...

in the last three years. A very expensive high school chemistry education.

...öğrenmem gerekti. Çok pahalı bir lise kimya eğitimidir.

This has six carbon atoms, so "hexa," hexene-1-ol.

Altı karbon atomu var, bu yüzden "hegza" hegzanol.

It has one double bond, it has an alcohol on the end,

Bir tane çift bağ var ve ucunda bir alkol var,

so it’s "ol," and that’s why they call it cis-3-hexene-1-ol.

bu yüzden "ol", ve bu Cis 3 Hegzanol diye adlandırılmasının de sebebi.

Once you figure this out, you can really impress people at parties.

Bunu kavradığınız zaman insanları partilerde oldukça etkileyebilirisniz.

This smells of cut grass. Now, this is the skeleton of the molecule.

Bu kesik çimin kokusu. Şimdi, buradaki molekülün iskeleti.

If you dress it up with atoms, hydrogen atoms --

Eğer onu atomlarla giydirirseniz, hidrojen atomlarıyla,

that’s what it looks like when you have it on your computer --

bu bilgisayarınızda nasıl görüneceği,

but actually it’s sort of more like this, in the sense that the atoms have a certain

ama aslında daha çok bu çeşit bir görüntüsü vardır, atomların sizin içyüzüne giremeyeceğiniz,

sphere that you cannot penetrate. They repel.

sizi geri çevireceği hissi uyandıran bir katmanı vardır.

OK, now. Why does this thing smell of cut grass, OK?

Tamam, şimdi, neden bu şeyler kesik çimen gibi kokar, değil mi?

Why doesn’t it smell of potatoes or violets? Well, there are really two theories.

Neden patates ya da menekşe değil? Güzel, iki ciddi teori var.

But the first theory is: it must be the shape.

Ama ilk teori: sekil olmali.

And that’s a perfectly reasonable theory in the sense that

Ve bu, biyolojideki neredeyse herşey şekille işler...

almost everything else in biology works by shape.

...mantığı içinde mükemmel bir teori.

Enzymes that chew things up, antibodies, it’s all, you know,

Maddeleri parçalayan enzimler, antikorlar, hepsi, bildiğiniz gibi...

the fit between a protein and whatever it is grabbing, in this case a smell.

...bir proteinle ve tuttuğu şey her neyse onun aralarında oluşturduğu uyum, bu takdirde birer kokudur.

And I will try and explain to you what’s wrong with this notion.

Size bu görüşte neyin hatalı olduğunu açıklamaya çalışacağım.

And the other theory is that we smell molecular vibrations.

Ve diğer teori ise moleküler titreşimlerinin kokusunu aldığımız.

Now, this is a totally insane idea.

Ve bu tamamen delice bir fikir.

And when I first came across it in the early '90s, I thought my predecessor,

90'lı yılların başlarında bununla ilk karşılaştığım zaman, benden öncekileri düşündüm,

Malcolm Dyson and Bob Wright, had really taken leave of their senses,

Malcolm Dyson ve Bob Wright mantıktan gerçekten uzaklaşmışlardır.

and I’ll explain to you why this was the case.

ve size, neden durum buydu, açıklayacağım.

However, I came to realize gradually that they may be right --

Fakat gitgide belki de haklı olabileceklerini farkediyorum --

and I have to convince all my colleagues that this is so, but I’m working on it.

ve bütün meslektaşlarımı böyle oduğuna ikna etmek zorundayim, bunun üzerinde çalışıyorum.

Here’s how shape works in normal receptors.

Bu normal alıcılarda şeklin nasıl çalıstığı..

You have a molecule coming in, it gets into the protein, which is schematic here,

İşte size, bir molekul geliyor, proteinin içine giriyor, burada şematik olarak gösterildiği gibi,

and it causes this thing to switch, to turn, to move in some way

ve bu kesin kısımlardan bağlanarak değişime, dönmeye,

by binding in certain parts.

bir şekilde harekete sebep oluyor.

And the attraction, the forces, between the molecule and the protein

Ve molekül ve protein arasındaki çekim, güç

cause the motion. This is a shape-based idea.

harekete sebep olur. Bu şekil temelli bir fikir.

Now, what’s wrong with shape is summarized in this slide.

Şimdi, bu sunumda özetlenmiş şekille ilgili neler hatalı?

The way --I expect everybody to memorize these compounds.

Bu arada herkesin bu bileşikleri ezberleyeceğini umuyorum.

This is one page of work from a chemist’s workbook, OK?

Bu; bir kimyagerin çalışma kitabının bir sayfası, tamam mı?

Working for a fragrance company.

Bir parfüm şirketi için çalışıyor.

He’s making 45 molecules, and he’s looking for a sandalwood,

45 molekul yapıyor ve bir sandalağaci arıyor,

something that smells of sandalwood.

sandalağacı gibi kokan birşeyler.

Because there’s a lot of money in sandalwoods.

Çünkü sandalağaçları için çok para var.

And of these 45 molecules, only 4629 actually smells of sandalwood.

Ve bu 45 molekül içinden sadece 4629 gerçekten sandalağacı kokuyor.

And he puts an exclamation mark, OK? This is an awful lot of work.

Ve bir ünlem işareti koyar, tamam mı? Bu feci derecede fazla bir çalışma.

This actually is roughly, in man-years of work, 200,000 dollars roughly,

Bu aşağı yukarı, çok yılın çalışması, kabaca 200,00 dolarlık.

if you keep them on the low salaries with no benefits.

düşük ücretle karsız tutarsanız.

So this is a profoundly inefficient process.

Yani bu son derece yararsız bir işlem.

And my definition of a theory is, it’s not just something

Ve benim bir teoriye tanimim, sadece insanlara öğrettiginiz...

that you teach people; it’s labor saving.

...birsey olmadigi; bu emeginizin degerlendirilmesi.

A theory is something that enables you to do less work.

Bir teori sizin daha az calismaniza olanak saglayan bir sey.

I love the idea of doing less work. So let me explain to you why -- a very simple fact

Daha az calisma fikrini seviyorum. Bu yuzden size sunu aciklamama izin verin --

that tells you why this shape theory really does not work very well.

sekil teorisinin neden gercekten calismadigini aciklayan cok basit bir gercek.

This is cis-3-hexene-1-ol. It smells of cut grass.

Bu Cis 3 Hegzanol. Kesik cimen gibi kokar.

This is cis-3-hexene-1-thiol, and this smells of rotten eggs, OK?

Bu da Cis 3 Hegzantiol ve curuk yumurta gibi kokar, anlastik mi?

Now, you will have noticed that vodka never smells of rotten eggs.

Simdi votkanin hic curuk yumurta kokmayacagini farkettiniz.

If it does, you put the glass down, you go to a different bar.

Eger kokarsa, bardagi masaya koyun ve baska bir bara gidin.

This is -- in other words, we never get the O-H --

Bu iste -- baska bir deyisle, biz hic O-H kullanmadik--

we never mistake it for an S-H, OK?

hic onu S-H sanmadik, tamam mi?

Like, at no concentration, even pure, you know,

Konsantre olmayandaki gibi, hatta saf olanda bile, bildiginiz gibi,

if you smelt pure ethanol, it doesn’t smell of rotten eggs.

eger saf alkolu koklarsaniz, curuk yumurta kokusu yoktur.

Conversely, there is no concentration at which the sulfur compound will smell like vodka.

Aksine, sulfur bilesiginin votka gibi kokmasinda bir konsantrasyon yoktur.

It’s very hard to explain this by molecular recognition.

Bu, molekuler teshis ile aciklanmasi oldukca zor birsey.

Now, I showed this to a physicist friend of mine who has a profound distaste

Simdi, ben bunu biyolojiden nefret eden fizikci bir arkadasima gosterdim...

for biology, and he says, "That’s easy! The things are a different color!"

...o da dedi ki, ''Bu cok kolay! Farkli renkerdeler''

(Laughter)

(Gulusmeler)

We have to go a little beyond that. Now let me explain why vibrational theory has

Bunun biraz otesine gecmeliyiz. Simdi size titresimsel teorinin neden bununla...

some sort of interest in it. These molecules, as you saw in the beginning,

...biraz ilgili oldugunu aciklayayim. Bu molekullerin, en basta gordugunuz gibi,

the building blocks had springs connecting them to each other.

yapitaslarini birbirlerine baglayan kaynaklari var.

In fact, molecules are able to vibrate at a set of frequencies

Aslinda, molekullerin her bir molekule ve onlari birlestiren baglara...

which are very specific for each molecule and for the bonds connecting them.

... ozgu olan belirli sIklIklarda titresme yetileri var.

So this is the sound of the O-H stretch, translated into the audible range.

Bu O-H gerliminin isitiebilir hale aktarilmis cesidi.

S-H, quite a different frequency.

S-H -- oldukca farkli bir sklkta.

Now, this is kind of interesting, because it tells you

Bu ilginc bir sey, cunku size su ozel gercegi...

that you should be looking for a particular fact, which is this:

...ariyor olmaniz gerektigini soyler;

nothing in the world smells like rotten eggs except S-H, OK?

dunyada S-H haric hicbir sey curuk yumurta gibi kokmaz, tamam mi?

Now, Fact B: nothing in the world has that frequency except S-H.

Simdi de B gercegi: dunyada S-H ten baska hicbir sey bu frekansa sahip degildir.

If you look on this, imagine a piano keyboard.

Suraya bakarsaniz, bir piyano klavyesi hayal edin.

The S-H stretch is in the middle of a part of the keyboard

S-H yayi klavyenin, diyebiliriz ki, zarar gormus...

that has been, so to speak, damaged,

...bir parcasinin ortasindadir.

and there are no neighboring notes, nothing is close to it.

ve bitisiginde baska notalar yoktur, hicbir sey ona yakin degildir.

You have a unique smell, a unique vibration.

Esi bulunmaz bir kokunuz, titresiminiz var.

So I went searching when I started in this game

Bu cilginca hikayede herhangi bir derecede gerceklik payi...

to convince myself that there was any degree of plausibility

...oduguna kendimi inandirma oyununa basladigim zaman...

to this whole crazy story.

...arastirmaya koyuldum.

I went searching for a type of molecule, any molecule,

Bu titresime sahip olabilecek bir molekul, herhangi bir molekul

that would have that vibration and that -- the obvious prediction

bulmak icin arstirmalarimi surdurdum -- ve

was that it should absolutely smell of sulfur.

mutlaka sulfur kokmasi gerektigi bariz beklentimdi.

If it didn’t, the whole idea was toast, and I might as well move on to other things.

Eger yapmasaydim, butun fikirler heba olurdu ve ayrica ben de baska seylere yonelirdim.

Now, after searching high and low for several months,

Simdi, yuksek ve alcaklari birkac ay arastirdiktan sonra,

I discovered that there was a type of molecule called a Borane

Boran diye adlandirilan tamamen ayni titresime sahip bir cesit...

which has exactly the same vibration.

...moekul oldugunu kesfettim.

Now the good news is, Boranes you can get hold of.

Simdi, iyi haber Boran'i muhafaza edebilirsiniz,

The bad news is they’re rocket fuels.

kotu haber ise, roket yakiti olmalari.

Most of them explode spontaneously in contact with air,

Bircogu havayla temas edince aniden patlar.

and when you call up the companies, they only give you minimum ten tons, OK?

ve sirketlerinden istediginizde en az on ton verirler, tamam mi?

(Laughter)

(Gulusmeler)

So this was not what they call a laboratory-scale experiment,

Yani bu labaratuvar duzeyinde sayilan bir deney degildi,

and they wouldn’t have liked it at my college.

ve benim okulumda bundan hoslanmazlardi.

However, I managed to get a hold of a Borane eventually, and here is the beast.

Her nasilsa sonunda bir tane Boran bulmayi basardim, ve iste en kotusu.

And it really does have the same -- if you calculate,

Ve cidden aynisi oluyor -- hesaplarsaniz,

if you measure the vibrational frequencies, they are the same as S-H.

titresim frekanslarini olcerseniz S-H ile aynidir.

Now, does it smell of sulfur? Well, if you go back in the literature,

Peki o sulfur mu kokuyor? Guzel, yazili kaynaklarda eskilere gidersek

there’s a man who knew more about Boranes than anyone

Boran hakkinda o zaman veya simdi yasayan herkesten daha fazla sey...

alive then or since, Alfred Stock, he synthesized all of them.

... bilen bir adam vardi, Alfred Stock, onlarin hepsini ayristirdi.

And in an enormous 40-page paper in German he says, at one point --

Ve Almanca yazdigi koskoca 40 sayfa boyunca bir noktada sunlari soyluyor --

my wife is German and she translated it for me --

esim Alman, o benim icin cevirdi --

and at one point he says, "ganz widerlich Geruch,"

bir noktada, "ganz widerlich Geruch,"

an "absolutely repulsive smell," which is good. Reminiscent of hydrogen sulfide.

''tamamiyla igrenc koku'' diyor, güzel. Hidrojen sulfit animsatici.

So this fact that Boranes smell of sulfur

Boran'in sulfur koktugunun 1910'dan sonra bilinip...

had been known since 1910, and utterly forgotten until 1997, 1998.

...1997, 1998'e kadar unutuldugu bir gercek.

Now, the slight fly in the ointment is this: that

Simdi sulfur merhemlerine yuzeysel bir baktigimizda,

if we smell molecular vibrations, we must have a spectroscope in our nose.

molekuler titresimler kokluyorsak, burnumuzun icinde spektroskoplarimiz olmali.

Now, this is a spectroscope, OK, on my laboratory bench.

Simdi bu bir spektroskop tamam, benim labaratuvarimdaki masamda.

And it’s fair to say that if you look up somebody’s nose,

Ve sunu soylemek makul ki eger birinin burnuna bakarsaniz,

you’re unlikely to see anything resembling this.

buna benzeyen birsey gormeniz mumkun degildir.

And this is the main objection to the theory.

Ve bu, teorinin ana engeli.

OK, great, we smell vibrations. How? All right?

Peki, harika, titresimlerin kokusunu aliyoruz. Nasil? Olabilir mi?

Now when people ask this kind of question, they neglect something,

Insanlar bu tur sorular sorduklarinda, sunu ihmal ediyorlar;

which is that physicists are really clever, unlike biologists.

fizikcilerin biyologlarin aksine cok zeki olduklarini.

(Laughter)

(Gulusmeler)

This is a joke. I’m a biologist, OK?

Bu bir espri, ben biyologum, anlasildi mi?

So it’s a joke against myself.

Yani kendime karsi bir saka bu.

Bob Jacklovich and John Lamb at Ford Motor Company,

Bob Jacklovich ve John Lamb Ford Motor Fabrikasi'nda

in the days when Ford Motor was spending vast amounts of money

Ford temel arastirma icin buyuk meblagda para...

on fundamental research, discovered a way

harcarken, hakikaten nano boyutarda olan bir...

to build a spectroscope that was intrinsically nano-scale.

...spektroskop kuracak bir yontem kesfetti.

In other words, no mirrors, no lasers, no prisms, no nonsense,

Baska bir deyisle, aynasiz, lazersiz, prizmasiz, sacmaliklar olmadan,

just a tiny device, and he built this device. And this device uses electron tunneling.

sadece minik bir cihazla, ve bu cihazi yapti. Ve bu aygitta elektron koprusu kullanilir.

Now, I could do the dance of electron tunneling,

Simdi, elektron koprusu dansini yapabilirim,

but I’ve done a video instead, which is much more interesting. Here’s how it works.

ama onun yerine daha ilginc olan bir video cektim. Iste nasil calistigi.

Electrons are fuzzy creatures, and they can jump across gaps,

Elektronlar hafif varliklar ve bosluklari gecerek atlayabilirler,

but only at equal energy. If the energy differs, they can’t jump.

ama sadece yeterli enerjide. Enerji degisirse, atlayamazlar.

Unlike us, they won’t fall off the cliff.

Bizim tersimize, cukurlara dusmezler.

OK. Now. If something absorbs the energy, the electron can travel.

Tamam. Evet. Birsey enerjiyi sogurursa, elektron yer degistirebilir.

So here you have a system, you have something --

Burada bir sistemimiz var, birsey var --

and there’s plenty of that stuff in biology --

ve biyolojide bu seyden birsuru var --

some substance giving an electron, and the electron tries to jump,

bazi maddeler bir eletron veriyor ve elektron ziplamaya calisiyor,

and only when a molecule comes along that has the right vibration

ve bir molekul sahip oldugu dogru tirtesimi sadece devam ettririse...

does the reaction happen, OK?

...reaksiyon gerceklesir, anlastik mi?

This is the basis for the device that these two guys at Ford built.

Bu iki adamin Ford'ta yaptigi aygitin temel ilkesi buydu.

And every single part of this mechanism is actually plausible in biology.

Ve bu mekanizmanin her bir parcasi aslinda biyolojide makul.

In other words, I’ve taken off-the-shelf components,

Diger bir deyisle, hazir bilesenleri aldim,

and I’ve made a spectroscope.

ve bir spekrtoskop yaptim,

What’s nice about this idea, if you have a philosophical bent of mind,

Bu fikrin guzel yani, eger felsefeye mantiksal bir egiliminiz varsa,

is that then it tells you that the nose,

size soyleyecektir ki, burun,

the ear and the eye are all vibrational senses.

kulak ve goz titresimle ilgili duyu organlaridir.

Of course, it doesn’t matter, because it could also be that they’re not.

Tabii, mesele degil, cunku olmayabilirlerdi de,

But it has a certain --

Ama onun bir kesinligi var --

(Laughter)

(Gulusmeler)

-- it has a certain ring to it which is attractive to people

19. yuzyil Alman edebiyatini cok fazla okuyan insanlara...

who read too much 19th-century German literature.

...cekici gelen kesin bir imaji var.

And then a magnificent thing happened:

Ve olaganustu birsey gerceklesti:

I left academia and joined the real world of business,

Akademiden ayrildim ve gercek is dunyasina katildim,

and a company was created around my ideas

ve yontemimi kullanarak, molekul yapma fikirlerim...

to make new molecules using my method,

...etrafinda bir sirket yaratildi, hisse almanin...

along the lines of, let’s put someone else’s money where your mouth is.

...yani sira konusmak yerine icraat yapildi.

And one of the first things that happened was

Gerceklestirilen ilk seylerden biri,

we started going around to fragrance companies

parfum sirketlerini dolasmaya basladik,

asking for what they needed, because, of course,

ihtiyaclarini sormak icin, cunku, tabii ki,

if you could calculate smell, you don’t need chemists.

kokuyu hesaplarsaniz kimyagerlere ihtiyac duymazsiniz.

You need a computer, a Mac will do it, if you know how to program the thing right,

Bir bilgisayara ihtiyaciniz oluyor, programlamayi dogru biliyorsaniz, Mac bu isi gorur,

OK? So you can try a thousand molecules,

Anlastik? Yani bin tane molekulu deneyebilirsiniz,

you can try ten thousand molecules in a weekend,

bir hafta icinde on bin molekul deneyebilirsiniz,

and then you only tell the chemists to make the right one.

ve sonra kimyagerlere sadece, dogru olani yapmalarini soylersiniz.

And so that’s a direct path to making new odorants.

Ve bu yeni kokular yapmak icin dogrudan bir yoldur.

And one of the first things that happened was

Ilk gerceklesen seylerden biri de

we went to see some perfumers in France --

biz Fransa'ya birkac parfum yapimcisini gormeye gitmistik --

and here’s where I do my Charles Fleischer impression --

ve iste benim Chares Fleischer ilhamimi aldigim yer --

and one of them says, "You cannot make a coumarin."

birisi dedi ki, "Kumarin yapamazsin"

He says to me, "I bet you cannot make a coumarin."

"Iddia ediyorum kumarin yapamazsin." dedi bana.

Now, coumarin is a very common thing, a material,

Simdi, kumarin cok genel birsey, bir madde,

in fragrance which is derived from a bean that comes from South America.

parfumde Guney Amerika'dan tureyen bir cekirdek.

And it is the classic synthetic aroma chemical, OK?

Ve klasik yapay aroma kimyasali, tamam mi?

It’s the molecule that has made men’s fragrances

1881'den beri erkek parfumlerinin...

smell the way they do since 1881, to be exact.

...kokusunu kesin olarak yapan molekul.

And the problem is it’s a carcinogen.

Sorun su ki, o bir kanserojen.

So nobody likes particularly to -- you know, aftershave with carcinogens.

Hic kimse ozellikle -- kanserojenli tiras losyonu sevmez, bilirsiniz.

(Laughter)

(Gulusmeler)

There are some reckless people, but it’s not worth it, OK?

Bazi umursamaz insanlar var ama buna degmez, degil mi?

So they asked us to make a new coumarin. And so we started doing calculations.

Bizden yeni bir kumarin yapmamizi istediler. Ve biz de hesaplamalara basladik.

And the first thing you do is you calculate the vibrational spectrum

Yaptiginiz ilk sey kumarinin titresim spektrumunu...

of coumarin, and you smooth it out,

...olcmek olur ve cozersiniz.

so that you have a nice picture of what the sort of chord, so to speak, of coumarin is.

ve bu duygunun ne tur birsey oldugunun resmini goruyorsunuz, kumarin hakkinda soylenebilecek.

And then you start cranking the computer to find other molecules,

Ve sonra bigisayari daha baska molekuller bulmak icin kullaniyorsunuz,

related or unrelated, that have the same vibrations.

alakali veya alakasiz, ama ayni titresimde olan.

And we actually, in this case, I’m sorry to say,

Ve biz aslinda, bur durumda, soyledigim icin uzgunum ama,

it happened -- it was serendipitous.

bu oldu, talihsizlikti.

Because I got a phone call from our chief chemist

Cunku bas kimyagerimden bir telefon aldim

and he said, look, I’ve just found this such a beautiful reaction,

ve dedi ki, bak, su guzel reaksiyonu daha yeni buldum,

that even if this compound doesn’t smell of coumarin,

bu bilesik kumarin kokmasa bile yapmak...

I want to do it, it’s just such a nifty,

...istiyorum, cok hos,

one step -- I mean, chemists have weird minds --

birincisi -- kimyagerlerin tuhaf akillari var diyorum --

one step, 90 percent yield, you know, and you get this lovely

birincisi, yuzde 90 verimle, biliyorsunuz, bu sevimli...

crystalline compound. Let us try it.

...kristal bilesigi alirsiniz. Deneyeyim.

And I said, first of all, let me do the calculation on that compound, bottom right,

Ben de dedim ki, herseyden once, bu bilesik uzerine hesaplamalar...

which is related to coumarin, but has an extra pentagon inserted into the molecule.

...yapmama izin verin, molekulun sag altina kumarinle iliskili olan fazladan bir besgen eklendi.

Calculate the vibrations, the purple spectrum is that new fellow,

Titresimleri hesaplamada, mor sprektrum bu turun yenisi,

the white one is the old one.

beyaz olani eskisi.

And the prediction is it should smell of coumarin.

Ve kumarin kokacagini ongoruyordum.

They made it ... and it smelled exactly like coumarin.

Yaptilar... ve tam olarak kumarin gibi kokuyordu.

And this is our new baby, called tonkene.

Bu yeni bebegimiz tonkene diye isimlendirildi.

You see, when you’re a scientist, you’re always selling ideas.

Goruyorsunuz, bilim insaniysaniz, her zaman fikir satiyorsunuz.

And people are very resistant to ideas, and rightly so.

Ve insanlar fikirlere karsi oldukca direnclidirler, ve dogrusu:

Why should new ideas be accepted?

Neden yeni fikirler kabul gorsun ki?

But when you put a little 10-gram vial on the table in front of perfumers

Ama masaya parfumlerin onune 10 gramlik kucuk bir viyal koyarsaniz

and it smells like coumarin, and it isn’t coumarin,

ve o kumarin gibi kokarsa ama kumarin degilse,

and you’ve found it in three weeks,

ve de uc hafta icinde bulmussaniz onu,

this focuses everybody’s mind wonderfully.

bu herkesin aklinda muhtesem bir sekilde yer eder.

(Laughter)

(Gulusmeler)

(Applause)

(Alkislar)

And people often ask me, is your theory accepted?

Insanlar cogunlukla bana teoriniz kabul edildi mi diye soruyorlar.

And I said, well, by whom? I mean most, you know -- there’s three attitudes:

Ben de diyorum ki, kimin tarafindan? Genelde sunu kastediyorum -- uc tane davranis sekli vardir:

You’re right, and I don’t know why, which is the most rational one at this point.

Haklisin, ve ben nedenini bilmiyorum, su noktada en mantikli olani bu.

You’re right, and I don’t care how you do it, in a sense;

Haklisin, ve ben nasil yaptigini umursamiyorum, bir bakima;

you bring me the molecules, you know.

bana molekulleri getir, biliyorsunuz.

And: You’re completely wrong, and I’m sure you’re completely wrong.

Ve: tamamen hatalisin, eminim ki tamamen hatalisin.

OK? Now, we’re dealing with people who only want results,

Anlasildi mi? Simdi, sonuclari isteyen insanlarla is yapiyoruz sadece,

and this is the commercial world.

ve ticaret dunyasi bu.

And they tell us that even if we do it by astrology, they’re happy.

Ve onlar bize diyorlar ki bunu astrolojiyle yapsak bile, mutlu olurlar.

But we’re not actually doing it by astrology.

Ama pek de astrolojiyle yapmiyoruz aslinda.

But for the last three years, I’ve had what I consider to be

Ama son uc yil icinde, olmak istedigimi oldum

the best job in the entire universe, which is to put my hobby --

butun evren icinde en iyi meslek, hobilerimi katabildigim --

which is, you know, fragrance and all the magnificent things --

biliyorsunuz, parfum ve butun gorkemli seyler --

plus a little bit of biophysics, a small amount of self-taught chemistry

arti bir parca biyofizik, azicik da kendi kendime ogrendigim kimya

at the service of something that actually works.

gercekten ise yarayan bir seyin hizmetinde.

Thank you very much.

Cok tesekkur ederim.

(Applause)

(Alkislar)