Nalini Nadkarni explores canopy worlds

Nalini Nadkarni ve orman tepe örtüsünün korunması

Çeviri: Zeynep Bilgi Bulus Demircan Gözden geçirme: Halil Kasap

Trees are wonderful arenas for discovery

Ağaçlar harikulade keşif sahalarıdır.

because of their tall stature, their complex structure,

Yüksek boyları, karmaşık yapıları vardır,

the biodiversity they foster and their quiet beauty.

biyoçeşitliliği desteklerler ve dingin bir güzelliğe sahiptirler.

I used to climb trees for fun all the time

Eğlence olsun diye her zaman ağaçlara tırmandım ve

and now, as a grown-up, I have made my profession understanding trees

şimdi ise, bir yetişkin olarak, bilimi kullanarak,

and forests, through the medium of science.

ağaçları ve ormanları anlamayı mesleğim haline getirdim.

The most mysterious part of forests is the upper tree canopy.

Ormanların en gizemli kısmı ağaç üstü tepe örtüsüdür.

And Dr. Terry Erwin, in 1983,

Dr. Terry Erwin, 1983 yılında,

called the canopy, "the last biotic frontier."

orman tepe örtüsü için "son biyotik sınır" ismini verdi.

I'd like to take you all on a journey up to the forest canopy,

Sizi orman tepe örtüsüne bir geziye götürmek,

and share with you what canopy researchers are asking

tepe örtüsü araştırmacılarının neler aradığını,

and also how they're communicating with other people outside of science.

ve bilim dünyası dışında, insanlarla nasıl iletişim kurduklarını paylaşmak isterim.

Let's start our journey on the forest floor

Geziye önce Costa Rica'da

of one of my study sites in Costa Rica.

benim araştırma alanlarımdan birinin orman tabanından başlayalım.

Because of the overhanging leaves and branches,

Yukarıdan sarkan yaprak ve dallardan dolayı,

you'll notice that the understory is very dark,

aşağının epey karanlık olduğunu fark edeceksiniz.

it's very still.

Oldukça durgun.

And what I'd like to do is take you up to the canopy,

Yapmak istediğim sizi yukarı tepe örtüsüne çıkarmak.

not by putting all of you into ropes and harnesses,

Ancak bunu hepinizi halat ve iplerle çekerek yapmayacağım.

but rather showing you a very short clip

Size, National Geographic'den "Yüksek Hudutların Kahramanları" isimli

from a National Geographic film called "Heroes of the High Frontier."

kısa bir klip göstererek yapacağım.

This was filmed in Monteverde, Costa Rica

Bu film Costa Rika - Monteverde'de çekildi ve

and I think it gives us the best impression of what it's like

sanıyorum, kökleri toprak dışında da uzayabilen dev incir ağacına

to climb a giant strangler fig.

tırmanmayı hissetmenin en iyi yolu.

(Music)

(Müzik)

(Growling)

(homurtu)

(Rustling)

(hışırtı)

So what you'll see up there is that it's really like the atmosphere of an open field,

Yukarıda göreceğiniz şey, oranın gerçekten bir açık alana benzediği ve

and there are tremendous numbers of plants and animals that have adapted

tepe örtüsünde yaşayabilmek için

to make their way and their life in the canopy.

çok sayıda bitki ve hayvanın ortama uyum sağladığıdır.

Common groups, like the sloth here, have clear adaptations

Yaygın grupların -örneğin tembel hayvanın- tepe örtüsünde yaşamak için

for forest canopies, hanging on with their very strong claws.

çok güçlü pençeleri ile asılmak gibi belirli adaptasyonları vardır.

But I'd like to describe to you a more subtle kind of diversity

Ancak size daha ince ayar bir çeşitliliği tanımlamak

and tell you about the ants.

ve karıncalardan bahsetmek istiyorum.

There are 10,000 species of ants that taxonomists --

Hayvanları tanımlayan ve isimlendiren taksonomistlere göre,

people who describe and name animals -- have named.

10,000 tür karınca vardır.

4,000 of those ants live exclusively in the forest canopy.

Bunların 4,000'i orman tepe örtüsünde yaşar.

One of the reasons I tell you about ants

Karıncalardan bahsetmemin bir sebebi

is because of my husband, who is in fact an ant taxonomist

kocamın da bir karınca taksonomisti olması.

and when we got married, he promised to name an ant after me, which he did --

Evlendiğimizde, bir karıncaya benim ismimi takma sözü vermişti, ve sözünü tuttu.

Procryptocerus nalini, a canopy ant.

Procryptocerus nalini, bir tepe örtüsü karıncası.

We've had two children, August Andrew and Erika

İki çocuğumuz oldu, August Andrew ve Erika

and actually, he named ants after them.

ve onların da isimlerini karıncalara verdi.

So we may be the only family that has an ant named after each one of us.

Bu şekilde, herbiri adına bir karıncası olan tek aile biz olabiliriz.

But my passion -- in addition to Jack and my children --

Ancak benim tutkum -- Jack ve çocuklarımın yanında-

are the plants, the so-called epiphytes,

bitkilerdir, epifit adı verilen bitkiler.

those plants that grow up on trees.

Bunlar ağaçlar üzerinde büyürler.

They don't have roots that go into trunks nor to the forest floor.

Gövde üzerinde veya orman tabanında kökleri yoktur.

But rather, it is their leaves that are adapted

Yaprakları, sis ve pus şeklinde gelen

to intercept the dissolved nutrients that come to them in the form of mist and fog.

çözünmüş besinleri alabilecek şekilde adapte olmuştur.

These plants occur in great diversity,

Bu bitkiler tüm dünyada 28 bin türün üzerinde

over 28,000 species around the world.

bir çeşitlilik gösterir.

They grow in tropical forests like this one

Bunun gibi tropikal ormanlarda yetişirler.

and they also grow in temperate rainforests, that we find in Washington state.

Ayrıca Washington Eyaletindeki ılıman yağmur ormanlarında da yetişirler.

These epiphytes are mainly dominated by the mosses.

Bu epifitler ağırlıklı olarak yosunlardan oluşur.

One thing I want to point out is that underneath these live epiphytes,

İşaret etmek istediğim şeylerden biri şu: bu epifitler ölüp çürüdükçe,

as they die and decompose, they actually construct an arboreal soil,

hem ılıman, hem de tropik kuşakta, altlarında

both in the temperate zone and in the tropics.

bir arboreal (ağaçsı) toprak oluştururlar.

And these mosses, generated by decomposing,

Çürüyen bu yosunlar,

are like peat moss in your garden.

bahçenizdeki turba yosunu gibidir.

They have a tremendous capacity for holding on to nutrients and water.

Çok fazla besin ve su tutma kapasiteleri vardır.

One of the surprising things I discovered

Keşfettiğim ilginç şeylerden biri

is that, if you pull back with me on those mats of epiphytes,

bu epifit tabakasını kaldırırsanız,

what you'll find underneath them are connections, networks

altında, tepe örtüsü kökleri dediğimiz

of what we call canopy roots.

bağlar, ağlar bulursunuz.

These are not epiphyte roots:

Bunlar epifitlerin kökleri değildir:

these are roots that emerge from the trunk and branch of the host trees themselves.

Bunlar konak ağaçların kendi gövde ve dallarından çıkmış köklerdir.

And so those epiphytes are actually paying the landlord a bit of rent

Bu şekilde epifitler, orman tabanından hayli yukarda destekleniyor olmanın karşılığı olarak,

in exchange for being supported high above the forest floor.

ev sahibine bir miktar kira ödemiş olurlar.

I was interested, and my canopy researcher colleagues have been interested

Tepe örtüsü araştırmacısı arkadaşlarım ve ben,

in the dynamics of the canopy plants that live in the forest.

ormanda yaşayan tepe örtüsü bitkilerinin devinimlerini merak ettik.

We've done stripping experiments

Epifit tabakalarını kaldırarak

where we've removed mats of epiphytes

bazı soyma denemeleri yaptık, ve

and looked at the rates of recolonization.

yeniden kolonileşme oranlarını inceledik.

We had predicted that they would grow back very quickly

Yanlardan uzanarak, çok hızlı olarak

and that they would come in encroaching from the side.

yeniden büyüyeceklerini öngörmüştük.

What we found, however, was that they took an extremely long time --

Bunun yerine gördüğümüz şu oldu:

over 20 years -- to regenerate,

Aşırı uzun bir zamanda -- 20 yılı aşkın bir zamanda --

starting from the bottom and growing up.

tabandan başlayarak gelişiyorlar, ve yenileniyorlar.

And even now, after 25 years,

25 yıl sonra, şimdi bile halen gelişmediler,

they're not up there, they have not recolonized completely.

tam olarak tekrar yayılmadılar.

And I use this little image to say

Bu küçük resmi, yosunlara ne olduğunu

this is what happens to mosses.

anlatmak için kullanıyorum.

If it's gone, it's gone,

Eğer gitmişse, gitmiştir.

and if you're really lucky you might get something growing back from the bottom.

Eğer gerçekten şanslıysanız, aşağıdan büyüyen birşeyler bulabilirsiniz.

(Laughter)

(Gülüşmeler)

So, recolonization is really very slow.

Evet, tekrar yayılmaları çok yavaş oluyor.

These canopy communities are fragile.

Bu tepe örtüsü toplulukları narinler.

Well, when we look out, you and I, over that canopy

Evet, siz ve ben, bu el değmemiş doğal ormanın

of the intact primary forest,

tepe örtüsüne baktığımızda,

what we see is this enormous carpet of carbon.

gördüğümüz şey muazzam bir karbon halısıdır.

One of the challenges that canopy researchers are attacking today

Bugün tepe örtüsü araştırmacılarının üzerinde durdukları konulardan biri

is trying to understand the amount of carbon that is being sequestered.

buralarda ne kadar karbon yutulmuş olduğu.

We know it's a lot,

Çok olduğunu biliyoruz,

but we do not yet know the answers to how much,

ama ne kadar ve hangi süreçlerle karbonun

and by what processes, carbon is being taken out of the atmosphere,

atmosferden alındığını, biyokütlesi içinde tutulduğunu,

held in its biomass, and moving on through the ecosystem.

ve ekosistem içinde ilerlediğini bilmiyoruz.

So I hope I've showed you that canopy-dwellers

Evet, umarım tepe örtüsü sakinlerinin

are not just insignificant bits of green up high in the canopy

-- sadece Tarzan ve Jane'in ilgi duyduğu --

that Tarzan and Jane were interested in,

tepede bir parça önemsiz yeşillik olmadığını,

but rather that they foster biodiversity

biyoçeşitliliği desteklediklerini,

contribute to ecosystem nutrient cycles,

ekosistemin besin zincirine katkıda bulunduklarını

and they also help to keep our global climate stable.

ve küresel iklimimizin sabit tutulmasına yardımcı olduklarını gösterebildim.

Up in the canopy, if you were sitting next to me

Yukarıda tepe örtüsü üzerinde, yanımda otursanız ve

and you turned around from those primary forest ecosystems,

doğal orman ekosistemlerinden farklı bir yöne dönseniz,

you would also see scenes like this.

bunun gibi sahnelerde de görürdünüz.

Scenes of forest destruction, forest harvesting

Orman tahribi, orman kesimi

and forest fragmentation,

ve ormanın parçalara ayrılması,

thereby making that intact tapestry of the canopy

el değmemiş tepe örtüsünün

unable to function in the marvelous ways that it has

insanlarca rahatsız edilmediğinde,

when it is not disturbed by humans.

olması gerektiği gibi mükemmel işleyememesine neden oluyor.

I've also looked out on urban places like this

Buradaki gibi kentsel alanlara da baktım,

and thought about people who are disassociated from trees in their lives.

yaşamlarında ağaçlardan uzak kalmış insanları düşündüm.

People who grew up in a place like this

Bu gibi alanlarda büyüyen insanların

did not have the opportunity to climb trees and form a relationship with trees

benim küçük bir kızken yaptığım gibi

and forests, as I did when I was a young girl.

ağaçlara tırmanma ve ağaçlarla ve ormanlarla bir ilişki geliştirme fırsatı olmadı.

This troubles me.

Bu beni kaygılandırıyor.

Here in 2009, you know, it's not an easy thing to be a forest ecologist,

Bugünlerde yani 2009'da, bu tür sorularla çevrelenmişken,

gripping ourselves with these kinds of questions

ve bunlara nasıl cevap bulacağımızı düşünürken

and trying to figure out how we can answer them.

bir orman ekoloğu olmak kolay değil.

And especially, you know, as a small brown woman

Özellikle de, ülkemizin kuzeybatısında

in a little college, in the upper northwest part of our country,

güç ve para bölgelerinden uzakta bir üniversitede

far away from the areas of power and money,

küçük esmer bir kadın olarak

I really have to ask myself, "What can I do about this?

kendime sormalıyım; "Bununla ilgili ne yapabilirim?"

How can I reconnect people with trees?"

"İnsanları nasıl tekrar ağaçlarla ilişkiye geçirebilirim?"

Well, I think that I can do something.

Sanırım birşeyler yapabilirim.

I know that as a scientist, I have information

Biliyorum ki, bir bilim insanı olarak bilgiye sahibim

and as a human being, I can communicate with anybody,

ve bir insan olarak, akademi içinden veya dışından

inside or outside of academia.

herhangi bir kişi ile iletişim kurabilirim.

And so, that's what I've begin doing,

Ve işte, yaptığım şey buydu.

and so I'd like to unveil the International Canopy Network here.

Sizlere burada Uluslararası Tepe Örtüsü Ağı'nı tanıtmak istiyorum.

We consult to the media about canopy questions;

Orman tepe örtüsü sorularıyla ilgili medyaya danışmanlık veriyoruz,

we have a canopy newsletter;

bir tepe örtüsü gazetemiz var,

we have an email LISTSERV.

bir email listemiz var. (LISTSERV)

And so we're trying to disseminate information about the importance of the canopy,

Bu şekilde akademi dünyası dışındaki insanlara

the beauty of the canopy,

orman tepe örtüsünün önemine,

the necessity of intact canopies,

güzelliğine, el değmemiş tepe örtülerinin

to people outside of academia.

gerekliliğine dair bilgiyi yaymaya çalışıyoruz.

We also recognize that a lot of the products that we make --

Ayrıca ürettiğimiz pek çok ürünün --

those videos and so forth --

bu videolar vesaire --

you know, they don't reach everybody,

herkese ulaşmadığının farkındayız.

and so we've been fostering projects that reach people outside of academia,

Dolayısı ile, özellikle akademi dışındaki insanlara ve birçok ekolojisitin

and outside of the choir that most ecologists preach to.

hitap ettiği kitlenin dışındaki insanlara ulaşabilmek için projeler geliştiriyoruz.

Treetop Barbie is a great example of that.

Bunun en güzel örneklerinden biri ağaç tepesi Barbie bebeği.

What we do, my students in my lab and I,

Labaratuvarımdaki öğrencilerim ve benim yaptığımız şey şu:

is we buy Barbies from Goodwill and Value Village,

Goodwill ve Value Village'den Barbie bebekleri alıyoruz,

we dress her in clothes that have been made by seamstresses

onlara terzilere yaptırdığımız kıyafetleri giydiriyoruz

and we send her out with a canopy handbook.

ve bir tepe örtüsü el kitabı ile dağıtıyoruz.

And my feeling is --

Bana öyle geliyor ki --

(Applause)

(Alkış)

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)

-- that we've taken this pop icon and we have just tweaked her a little bit

-- bu popüler objeyi alıp, ona biraz ince ayar yaparak

to become an ambassador who can carry the message

ağaç tepelerini araştıran bir bilim kadını olmanın

that being a woman scientist studying treetops is actually a really great thing.

gerçekten harika birşey olduğu mesajını veren bir elçi yarattık.

We've also made partnerships with artists,

Bunun yanında sanatçılarla da işbirliği yaptık.

with people who understand and can communicate the aesthetic beauty

Sanatçılar, ağaçların ve orman tepe örtüsünün estetik güzelliğini

of trees and forest canopies.

anlayabilen ve aktarabilen insanlar.

And I'd like to just tell you one of our projects,

Projelerimizin birinden bahsetmek istiyorum:

which is the generation of Canopy Confluences.

Tepe Örtüsü Birleşmesi'nin yaratılması.

What I do is I bring together scientists and artists of all kinds,

Yaptığım şey, her türden bilim insanı ve sanatçıyı bir araya getirmek.

and we spend a week in the forest on these little platforms;

Bir haftasonunu, şu küçük platformlar üzerinde, ormanda geçiriyoruz;

and we look at nature, we look at trees, we look at the canopy,

doğayı izliyoruz, ağaçları izliyoruz, tepe örtüsünü izliyoruz

and we communicate, and exchange, and express what we see together.

ve birlikte gördüklerimizi anlatıp, aktarıp, ifade ediyoruz.

The results have been fantastic.

Sonuçlar harikaydı.

I'll just give you a few examples.

Hemen birkaç örnek vereceğim.

This is a fantastic installation by Bruce Chao

Rhode Adası Tasarım Okulu,

who is chair of the Sculpture and Glass Blowing Department

Heykel ve Cam Üfleme Bölüm Başkanı,

at Rhode Island School of Design.

Bruce Chao'nun harika bir enstelasyonu

He saw nests in the canopy at one of our Canopy Confluences

Kuzeybatı Pasifik Tepe Örtüsü Birleşmeleri'nden birinde, tepe örtüsünde

in the Pacific Northwest, and created this beautiful sculpture.

yuvaları görmüştü ve bu harika heykeli yarattı.

We've had dance people up in the canopy.

Tepe örtüsünde dansçılarımız oldu.

Jodi Lomask, and her wonderful troupe Capacitor,

Jodi Lomaskk ve muhteşem grubu Capacitor,

joined me in the canopy in my rainforest site in Costa Rica.

Costa Rica yağmur ormanındaki yerimde bana katıldılar.

They made a fabulous dance called "Biome."

"Biome" adında şahane bir dans sergilediler.

They danced in the forest,

Ormanda dans ettiler.

and we are taking this dance, my scientific outreach communications,

Biz, bilim sosyal yardım çevreleri, bu dansı

and also linking up with environmental groups,

bir değişim yaratmak umudu ile,

to go to different cities and to perform

çevre grupları ile de buluşarak

the science, the dance and the environmental outreach

değişik şehirlere gidip

that we hope will make a difference.

bilim, dans ve çevresel farkındalık sergilemek için yapıyoruz.

We brought musicians to the canopy,

Tepe örtüsüne müzisyenleri getirdik, ve

and they made their music -- and it's fantastic music.

müziklerini yaptılar -- harikuladeydi --

We had wooden flutists, we had oboists,

Tahta flütçüler geldi, obuacılar geldi,

we had opera singers, we had guitar players,

opera şarkıcıları geldi, gitaristler geldi, ve

and we had rap singers.

rap şarkıcıları geldi.

And I brought a little segment to give you

Duke Brady'nin "Tepe Örtüsü Rap"inden

of Duke Brady's "Canopy Rap."

bir küçük parça getirdim, sizin için.

(Music) That's Duke!

(Müzik) Bu Duke idi!

(Applause)

(Alkış)

This experience of working with Duke

Duke'le çalışma deneyimi, bana aynı zamanda

also led me to initiate a program called Sound Science.

Sound Science isimli bir program başlatma olanağı verdi.

I saw the power of Duke's song with urban youth --

Duke'ün parçasının kentli gençler üzerindeki gücünü gördüm.

an audience, you know, I as a middle-aged professor,

Orta yaşlı bir profesör olarak,

I don't have a hope of getting to --

bu dinleyici kitlesine ulaşabileceğimi hiç ummamıştım --

in terms of convincing them of the importance of wildlands.

yaban hayatının önemi konusunda ikna etme anlamında söylüyorum --

So I engaged Caution, this rap singer,

Bu rap şarkıcısı, Caution'ı

with a group of young people from inner-city Tacoma.

Tacoma şehir merkezinden gençlerle bir araya getirdim.

We went out to the forest, I would pick up a branch,

Birlikte ormana gittik. Bir dal seçiyordum,

Caution would rap on it,

Caution onunla ilgili rap yapıyordu

and suddenly that branch was really cool.

ve aniden bu dal çok havalı oluyordu.

And then the students would come into our sound studios,

Sonra bu öğrenciler kayıt stüdyosuna geliyordu,

they would make their own rap songs with their own beats.

kendi müzikleriyle rap şarkılarını yapıyorlardı.

They ended up making a CD

Sonunda bir CD bile yaptılar ve

which they took home to their family and friends,

ailelerine ve arkadaşlarına götürdüler.

thereby expressing their own experiences with nature

Dolayısıyla CD'de doğa ile kendi tecrübelerini -- kendi araçları ile --

in their own medium.

dile getirmiş oldular.

The final project I'll talk about is one that's very close to my heart,

Bahsedeceğim son proje, yüreğimde özel yeri olan bir proje.

and it involves an economic and social value

Efifitik bitkilerle ilişkili

that is associated with epiphytic plants.

ekonomik ve sosyal değer içeriyor.

In the Pacific Northwest,

Kuzeybatı Pasifik bölgesinde,

there's a whole industry of moss-harvesting

doğal yaşlı ormanlardan

from old-growth forests.

yosun toplama iş alanı var.

These mosses are taken from the forest;

Bu yosunlar ormandan toplanıyor,

they're used by the floriculture industry, by florists,

çiçekçiler tarafından aranjmanlarda

to make arrangements and make hanging baskets.

ve çiçek sepeti yapımında kullanılıyor.

It's a 265 million dollar industry

265 milyon dolarlık bir endüstri

and it's increasing rapidly.

ve hızla da büyüyor.

If you remember that bald guy,

Bu kel adamı hatırlarsanız,

you'll know that what has been stripped off of these trunks

Kuzey Batı Pasifik doğal yaşlı ormanlarında,

in the Pacific Northwest old-growth forest

ağaç gövdelerinden sökülenlerin

is going to take decades and decades to come back.

yenilenmesinin onlarca yıl aldığını da hatırlayacaksınız.

So this whole industry is unsustainable.

Yani bu iş hiç de sürdürülebilir değil.

What can I, as an ecologist, do about that?

Bir ekolojist olarak, bunun hakkında ne yapabilirim?

Well, my thought was that I could learn how to grow mosses,

Düşüncem şuydu ki, bu yosunları üretmeyi öğrenebiliim

and that way we wouldn't have to take them out of the wild.

ve bu yolla onları doğadan toplamamız gerekmez.

And I thought, if I had some partners that could help me with this,

Ve düşündüm ki, eğer bunu yapmamda bana yardım edecek

that would be great.

ortaklarım olursa harika olur.

And so, I thought perhaps incarcerated men and women --

Böylece düşündüm ki, hükümlü erkekler ve kadınlar --

who don't have access to nature,

doğayla erişimleri olmayan,

who often have a lot of time, they often have space,

genelde boş alanları ve zamanları olan insanlar,

and you don't need any sharp tools to work with mosses --

- yosunlarla çalışırken keskin aletlere gerek yok-

would be great partners.

harika ortaklar olabilirler.

And they have become excellent partners.

Ve gerçekten de mükemmel ortaklar oldular.

The best I can imagine.

Düşleyebileceğimin en iyisi.

They were very enthusiastic.

Çok hevesliydiler.

(Applause)

(Alkış)

They were incredibly enthusiastic about the work.

İşle ilgili inanılmaz hevesliydiler.

They learned how to distinguish different species of mosses,

Değişik yosun türlerini ayırt etmeyi öğrendiler --

which, to tell you the truth,

ki, açıkçası, Evergreen Üniversitesi'ndeki lisans öğrencilerimden

is a lot more than my undergraduate students at the Evergreen College can do.

çok daha iyiydiler.

And they embraced the idea that they could help develop a research design

Bu yosunları yetiştirmek için bir araştırma tasarımı

in order to grow these mosses.

geliştirmeye yardım edebilecekleri fikrini sahiplendiler.

We've been successful as partners

Hangi türün en hızlı yetiştiğini anlamada,

in figuring out which species grow the fastest,

ortak olarak çok başarılı olduk

and I've just been overwhelmed with how successful this has been.

ve ben başarımızdan dolayı şaşkına döndüm.

Because the prison wardens were very enthusiastic about this as well,

Hapishane gardiyanları da projeyle ilgili çok heyecan duyduklarından,

I started a Science and Sustainability Seminar in the prisons.

hapishanelerde Bilim ve Sürdürülebilirlik Semineri başlattım.

I brought my scientific colleagues and sustainability practitioners into the prison.

Bilim dünyasından arkadaşlarımı ve sürdürülebilirlik pratisyenlerini hapishanelere götürdüm.

We gave talks once a month,

Ayda bir konuşmalarımız oldu ve

and that actually ended up implementing

hatta bunlar, hapishanelerde muhteşem

some amazing sustainability projects at the prisons --

sürdürülebilirlik projelerine dönüştü --

organic gardens, worm culture, recycling,

organik bahçeler, solucan üretimleri, geri dönüşüm,

water catchment and beekeeping. (Applause)

su toplama ve arıcılık. (Alkış)

Our latest endeavor,

Washington Eyaleti Islah Dairesinin

with a grant

ödeneği ile gerçekleştirdiğimiz

from the Department of Corrections at Washington state,

en son çalışmamız,

they've asked us to expand this program to three more prisons.

bu programı başka üç cezaevinde daha uygulamamazı istediler.

And our new project is having the inmates and ourselves

Ve yeni projemiz, hükümlüler ve bizlerin

learn how to raise the Oregon spotted frog

Washington eyaleti ve Oregon'da nesli ciddi tehdit altında olan

which is a highly endangered amphibian in Washington state and Oregon.

lekeli Oregon kurbağası yetiştirmeyi öğrenmesi olacak.

So they will raise them -- in captivity, of course --

Elbette esaret altında, yumurtadan iribaşa --

from eggs to tadpoles and onward to frogs.

ve daha sonra kurbağaya dönüşecekler.

And they will have the pleasure, many of them,

Birçoğu, yumurtadan yetiştirdikleri, gelişimlerine yardım ettikleri, besledikleri,

of seeing those frogs that they've raised from eggs and helped develop,

bu kurbağaların, yaban hayatına geçmelerini görmenin, ve

helped nurture, move out into protected wildlands

bu sayede doğada tehdit altındaki türlerin

to augment the number of endangered species out there in the wild.

sayısını artırmanın keyfini yaşayacak.

And so, I think for many reasons --

Birçok sebeple --

ecological, social, economic and perhaps even spiritual --

ekolojik, sosyal, ekonomik ve belki hatta ruhani sebeple -

this has been a tremendous project

bu muazzam bir proje.

and I'm really looking forward to

Sadece, ben ve öğrencilerim olarak,

not only myself and my students doing it,

bunu gerçekleştirmek için sabırsızlanmıyorum.

but also to promote and teach other scientists how to do this.

Aynı zamanda bunu yapmayı diğer bilim insanlarına öğretmek ve yaymak için de sabırsızlanıyorum.

As many of you are aware, the world of academia is a rather inward-looking one.

Birçoğunuzun bildiği gibi, akademi dünyası biraz içe kapalıdır.

I'm trying to help researchers move more outward

Araştırmacıların biraz daha dışa açılmalarına,

to have their own partnerships

akademi dünyası dışındaki insanlarla

with people outside of the academic community.

ortaklıklar kurmalarına yardımcı olmaya çalışıyorum.

And so I'm hoping that my husband Jack, the ant taxonomist,

Karınca taksonomisti olan kocam Jack'in

can perhaps work with Mattel to make Taxonomist Ken.

Taksonomist Ken'i yaratmak için Mattel firması ile çalabilmesini umuyorum.

Perhaps Ben Zander and Bill Gates could get together

Belki Ben Zander ve Bill Gates bir araya gelebilir

and make an opera about AIDS.

ve AIDS üzerine bir opera yapabilirler.

Or perhaps Al Gore and Naturally 7 could make a song about climate change

Veya Al Gore ve Naturally 7, iklim değişikliği üzerine

that would really make you clap your hands.

size tempo tutturacak bir şarkı yapabilirler.

So, although it's a little bit of a fantasy, I think it's also a reality.

Biraz hayal olmakla birlikte, aynı zamanda gerçek de olduğunu düşünüyorum.

Given the duress that we're feeling environmentally in these times,

Zamanımızda çevresel olarak hissettiğimiz darlığı düşünürsek,

it is time for scientists to reach outward,

bilim insanlarının dışa açılmasının zamanıdır.

and time for those outside of science to reach towards academia as well.

Aynı zamanda, bilim dışındakilerin de, akademiye yaklaşmasının da zamanıdır.

I started my career with trying to understand the mysteries of forests

Mesleğime, bilimin araçlarını kullanarak,

with the tools of science.

ormanın gizemlerini anlamaya çalışarak başladım.

By making these partnerships that I described to you,

Size anlattığım ortaklıklar sayesinde,

I have really opened my mind and, I have to say, my heart

zihnimi ve, söylemeliyim ki, kalbimi

to have a greater understanding,

doğa ve kendimle ilgili keşifler yapmak üzere

to make other discoveries about nature and myself.

daha geniş bir anlayışa açtım.

When I look into my heart, I see trees --

Kalbimin derinliklere baktığım zaman, ağaçları görüyorum --

this is actually an image of a real heart --

bu gerçek bir kalbin resmi --

there are trees in our hearts,

kalplerimizde ağaçlar vardır,

there are trees in your hearts.

kalbinizde ağaçlar vardır.

When we come to understand nature,

Doğayı anlamaya başladığımızda,

we are touching the most deep, the most important parts of our self.

kendimize dair en derin, en önemli parçaya dokunmuş oluruz.

In these partnerships, I have also learned

Bu ortaklıklarla, aynı zamanda,

that people tend to compartmentalize themselves

insanların kendilerini kategorilere ayırdıklarını gördüm --

into IT people, and movie star people, and scientists,

IT insanı, film yıldızı, bilim insanı gibi --

but when we share nature,

ancak doğayı paylaştığımızda,

when we share our perspectives about nature,

doğayla ilgili algımızı paylaştığımızda,

we find a common denominator.

ortak paydamızı buluruz.

Finally, as a scientist and as a person

Son olarak, bir bilim insanı ve bir insan olarak

and now, as part of the TED community,

ve şimdi, TED topluluğunun bir parçası olarak,

I feel that I have better tools

daha iyi araçlara sahip olduğumu hissediyorum:

to go out to trees, to go out to forests, to go out to nature,

Ağaçlara, ormanlara, doğaya yardım için,

to make new discoveries about nature --

doğaya dair

and about humans' place in nature

-- nerede ve kim olursak olalım insanlara dair --

wherever we are and whomever you are.

yeni keşifler yapmak için.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkış)