This ancient rock is changing our theory on the origin of life | Tara Djokic

Çeviri: Yasin Basaran Gözden geçirme: Can Boysan

The Earth is 4.6 billion years old,

Dünya 4,6 milyar yaşında

but a human lifetime often lasts for less than 100 years.

ama insan yaşamı genellikle 100 yıldan daha az sürer.

So why care about the history of our planet

Peki uzak geçmiş, günlük yaşam ile karşılaştırıldığında

when the distant past seems so inconsequential to everyday life?

böylesine alakasız görünürken, gezegenimizin tarihini neden önemseyelim?

You see, as far as we can tell,

Bildiğimiz kadarıyla söyleyebiliriz ki

Earth is the only planet in our solar system

güneş sistemimizde yaşamın kıvılcımını taşıyan

known to have sparked life,

tek gezegen Dünya'dır

and the only system able to provide life support for human beings.

ve insanlar için hayati destek sağlayabilen tek sistemdir.

So why Earth?

Peki, neden Dünya?

We know Earth is unique for having plate tectonics,

Dünya'nın, sahip olduğu levha tektoniği, yüzeyindeki sıvı halindeki su

liquid water on its surface

ve oksijen zengini atmosferiyle

and an oxygen-rich atmosphere.

eşsiz olduğunu biliyoruz.

But this has not always been the case,

Ama durum, her zaman böyle değildi

and we know this because ancient rocks have recorded the pivotal moments

ve bunu biliyoruz çünkü antik kayalar dünyanın gezegensel evrimindeki

in Earth's planetary evolution.

en önemli anlarını kayıt altına aldı.

And one of the best places to observe those ancient rocks

Ve bu antik kayaları gözlemlemek için en iyi yerlerden biri

is in the Pilbara of Western Australia.

Batı Avustralya'daki Pilbara'dadır.

The rocks here are 3.5 billion years old,

Buradaki kayalar 3,5 milyar yaşında

and they contain some of the oldest evidence for life on the planet.

ve gezegendeki yaşamın en eski kanıtlarından bazılarını barındırıyor.

Now, often when we think of early life,

Yaşamın ilk aşamalarını düşündüğümüzde

we might imagine a stegosaurus

genelde bir stegosaurus

or maybe a fish crawling onto land.

ya da sürünerek karaya çıkan bir balık hayal ederiz.

But the early life that I'm talking about

Ama yaşamın ilk aşamaları ile kastettiğim,

is simple microscopic life, like bacteria.

bakteri gibi basit, mikroskopik yaşam.

And their fossils are often preserved as layered rock structures,

Ve bunların fosilleri genellikle, stromatolitler denilen

called stromatolites.

katmanlaşmış kayaç yapılar halinde korunur.

This simple form of life is almost all we see in the fossil record

Bu basit yaşam formu, dünyadaki yaşamın

for the first three billion years of life on Earth.

ilk üç milyar yıllık fosil kayıtlarında gördüğümüz neredeyse tek şeydir.

Our species can only be traced back in the fossil record

Bizim türümüzün izleri fosil kayıtlarında sadece birkaç yüz bin yıl

to a few hundred thousand years ago.

öncesine kadar sürülebiliyor.

We know from the fossil record,

Fosil kayıtlarından biliyoruz ki

bacteria life had grabbed a strong foothold

bakteri yaşamı, yaklaşık 3,5 ile dört milyar yıl önce

by about 3.5 to four billion years ago.

kendisine sağlam bir yer edinmişti.

The rocks older than this have been either destroyed

Bundan daha eski kayalar ya yok edilmiş

or highly deformed through plate tectonics.

ya da levha tektoniği nedeniyle oldukça hasar görmüştür.

So what remains a missing piece of the puzzle

Yani bilmecenin gizemini koruyan parçası

is exactly when and how life on Earth began.

Dünya'daki yaşamın ne zaman ve nasıl başladığıdır.

Here again is that ancient volcanic landscape in the Pilbara.

İşte tekrar, Pilbara'da yer alan antik volkanik tabiat manzarası.

Little did I know that our research here would provide another clue

Buradaki araştırmamızın, hayatın başlangıcına dair bilmecede

to that origin-of-life puzzle.

bize bir başka ipucu vereceğini hiç beklemiyordum.

It was on my first field trip here,

Buradaki ilk arazi gezimde,

toward the end of a full, long week mapping project,

uzun bir hafta süren haritalama projesinin sonuna doğru,

that I came across something rather special.

çok özel bir şeyle karşılaştım.

Now, what probably looks like a bunch of wrinkly old rocks

Kırış buruş eski kayalar gibi görünen şeyler

are actually stromatolites.

aslında stratomalitlerdi.

And at the center of this mound was a small, peculiar rock

Ve bu höyüğün merkezinde, az çok bir çocuk eli büyüklüğünde,

about the size of a child's hand.

küçük, olağandışı bir kaya vardı.

It took six months before we inspected this rock under a microscope,

Bu kayayı mikroskop altında incelememiz altı ayımızı aldı;

when one of my mentors at the time, Malcolm Walter,

o zamanki danışmanlarımdan Malcolm Walter

suggested the rock resembled geyserite.

kayanın bir gayzerite benzediğini ileri sürdü.

Geyserite is a rock type that only forms

Gayzerit, yalnızca sıcak su kaynaklarının

in and around the edges of hot spring pools.

içinde veya çevresinde oluşabilen bir kaya tipidir.

Now, in order for you to understand the significance of geyserite,

Gayzeritin önemini anlayabilmeniz için

I need to take you back a couple of centuries.

sizi birkaç yüzyıl geriye götürmem gerek.

In 1871, in a letter to his friend Joseph Hooker,

1871'de, arkadaşı Joseph Hooker'a bir mektubunda,

Charles Darwin suggested:

Charles Darwin şunu ileri sürdü:

"What if life started in some warm little pond

"Ya yaşam, küçük, sıcak göletin birinde,

with all sort of chemicals

daha kompleks değişimlere uğramaya hazır,

still ready to undergo more complex changes?"

türlü türlü kimyasallar ile başladıysa?"

Well, we know of warm little ponds. We call them "hot springs."

Küçük, sıcak göletlerini biliyoruz, yani "sıcak su kaynakları."

In these environments, you have hot water

Bu ortamlarda, alttaki kayalardan

dissolving minerals from the underlying rocks.

gelen mineralleri çözündüren sıcak su bulunur.

This solution mixes with organic compounds

Bu çözelti organik bileşenlerle karışır

and results in a kind of chemical factory,

ve bir tür kimyasal fabrikayla sonuçlanır;

which researchers have shown can manufacture simple cellular structures

araştırmacılar göstermiştir ki bu fabrika hayata yönelik ilk adımlar olan

that are the first steps toward life.

basit hücreli yapıları üretebilir.

But 100 years after Darwin's letter,

Fakat Darwin'in mektubundan 100 yıl sonra,

deep-sea hydrothermal vents, or hot vents, were discovered in the ocean.

okyanusta, derin deniz hidrotermal bacaları veya sıcak bacalar keşfedildi.

And these are also chemical factories.

Ve bunlar da kimyasal fabrikalardır.

This one is located along the Tonga volcanic arc,

Bu baca, Pasifik Okyanusu'nda,

1,100 meters below sea level in the Pacific Ocean.

deniz seviyesinin 1.100 metre altında, Tonga volkanik yayında bulunur.

The black smoke that you see billowing out of these chimneylike structures

Bu baca benzeri yapılardan tüttüğünü gördüğünüz kara duman

is also mineral-rich fluid,

ayrıca mineral açısından zengin olan

which is being fed off by bacteria.

ve bakterilerin beslendiği bir akışkandır.

And since the discovery of these deep-sea vents,

Ve bu derin deniz bacalarının keşfinden bu yana,

the favored scenario for an origin of life has been in the ocean.

yaşamın kökeni için favori senaryo okyanus ortamı olmuştur.

And this is for good reason:

Bunun da sebebi var;

deep-sea vents are well-known in the ancient rock record,

derin deniz bacaları antik kayaç kayıtlarında ünlüdür

and it's thought that the early Earth had a global ocean

ve Dünya'nın ilk dönemlerinde, küresel bir okyanusla birlikte

and very little land surface.

çok küçük arazi yüzeyine sahip olduğu düşünülür.

So the probability that deep-sea vents were abundant on the very early Earth

Yani Dünya'nın ilk dönemlerinde derin deniz bacalarının bolluğu olasılığı

fits well with an origin of life

yaşamın kökeninin okyanusta olmasıyla

in the ocean.

iyi örtüşür.

However ...

Ama yine de

our research in the Pilbara provides and supports

Pilbara'daki araştırmamız,

alternatif bir bakış açısı sunmakta ve desteklemekte.

an alternative perspective.

After three years, finally, we were able to show that, in fact,

Üç yıl sonra, nihayet, küçük kayamızın

our little rock was geyserite.

aslında gayzerit olduğunu göstermeyi başardık.

So this conclusion suggested not only did hot springs exist

Yani bu sonuç, hem Pilbara'da bulunan 3,5 milyar yaşındaki volkanımızda

in our 3.5 billion-year-old volcano in the Pilbara,

sıcak su kaynaklarının bulunduğunu göstermiş,

but it pushed back evidence for life living on land in hot springs

hem de Dünya'nın jeolojik kaydında sıcak su kaynaklarına dayalı

in the geological record of Earth

karada yaşam kanıtlarını

by three billion years.

üç milyar yıl geriye çekmiştir.

And so, from a geological perspective,

Yani jeolojik açıdan,

Darwin's warm little pond is a reasonable origin-of-life candidate.

Darwin'in küçük, sıcak göleti hayatın kökeni için makul bir adaydır.

Of course, it's still debatable how life began on Earth,

Tabii ki Dünya'da yaşamın nasıl başladığı hâlâ tartışılabilir

and it probably always will be.

ve muhtemelen her zaman tartışılacaktır da.

But it is clear that it's flourished;

Ama geliştiği, çeşitlendiği

it has diversified,

and it has become ever more complex.

ve daha da karmaşık hale geldiği kesindir.

Eventually, it reached the age of the human,

En sonunda da insanlık çağına ulaşmıştır.

a species that has begun to question its own existence

İnsanlık, kendi varoluşunu ve başka yerlerde yaşamın varoluşunu

and the existence of life elsewhere:

sorgulamaya başlamış bir tür.

Is there a cosmic community waiting to connect with us,

Bizimle temasa geçmeyi bekleyen kozmik bir topluluk var mı,

or are we all there is?

yoksa kendi başımıza mıyız?

A clue to this puzzle again comes from the ancient rock record.

Bu bilmecenin ipucu yine antik kayaç kayıtlarından geliyor.

At about 2.5 billion years ago,

Yaklaşık 2,5 milyar yıl önce,

there is evidence that bacteria had begun to produce oxygen,

bugün bitkilerin yaptığı gibi, bakterilerin oksijen üretmeye

kind of like plants do today.

başladığına dair kanıtlar vardır.

Geologists refer to the period that followed

Jeologlar bunu takip eden döneme

as the Great Oxidation Event.

Büyük Oksidasyon Olayı adını veriyorlar.

It is implied from rocks called banded iron formations,

Bu, bantlı demir formasyonları denilen kayalardan anlaşılıyor,

many of which can be observed as hundreds-of-meter-thick packages of rock

ki bu kayaların çoğu Batı Avustralya'daki

which are exposed in gorges

Karijini Ulusal Park'ında uzanan boğazlarda açıkta bulunan

that carve their way through the Karijini National Park

metrelerce kalınlıktaki kaya paketleri

in Western Australia.

olarak gözlemlenebilir.

The arrival of free oxygen allowed two major changes to occur on our planet.

Serbest oksijenin gelmesiyle gezegenimizde iki büyük değişiklik oldu.

First, it allowed complex life to evolve.

Birincisi, karmaşık hayatın evrimleşmesine imkan sağladı.

You see, life needs oxygen to get big and complex.

Büyümek ve karmaşık hale gelmek için yaşam oksijene ihtiyaç duyar.

And it produced the ozone layer, which protects modern life

Ve modern yaşamı, güneşin UVB radyasyonunun

from the harmful effects of the sun's UVB radiation.

zararlı etkilerinden koruyan ozon tabakasını oluşturdu.

So in an ironic twist, microbial life made way for complex life,

Yani kaderin cilvesiyle, mikrobik yaşam karmaşık yaşama yol açtı

and in essence, relinquished its three-billion-year reign

ve temelde, gezegen üzerindeki

üç milyar yıllık saltanatından vazgeçti.

over the planet.

Today, we humans dig up fossilized complex life

Bugün, biz insanlar, fosilleşmiş karmaşık yaşamı eşip çıkarıyor

and burn it for fuel.

ve yakıt amaçlı kullanıyoruz.

This practice pumps vast amounts of carbon dioxide into the atmosphere,

Bu uygulama atmosfere büyük miktarda karbondioksit pompalıyor

and like our microbial predecessors,

ve tıpkı mikrobik öncüllerimiz gibi,

we have begun to make substantial changes to our planet.

gezegenimize önemli değişiklikler getirmeye başlıyoruz.

And the effects of those are encompassed by global warming.

Küresel ısınma da bunların etkilerine dahil.

Unfortunately, the ironic twist here could see the demise of humanity.

Maalesef, buradaki kaderin cilvesi insanlığın sonunu getirebilir.

And so maybe the reason we aren't connecting with life elsewhere,

Ve belki de başka yerlerdeki yaşam formlarıyla,

intelligent life elsewhere,

akıllı yaşam formlarıyla

is that once it evolves,

temasa geçmememizin nedeni,

akıllı yaşamın evrimleştiğinde kendisini hemen ortadan kaldırmasıdır.

it extinguishes itself quickly.

If the rocks could talk,

Eğer kayalar konuşabilseydi

I suspect they might say this:

sanırım bize şunu derlerdi:

life on Earth is precious.

Dünya'daki yaşam kıymetlidir.

It is the product of four or so billion years

Bu, yaklaşık dört milyar yıllık,

of a delicate and complex co-evolution

yaşam ve dünya arasındaki

between life and Earth,

hassas, karmaşık ve karşılıklı bir evrimin ürünüdür

of which humans only represent the very last speck of time.

ve burada insanlar zamanın yalnızca son zerresini oluşturur.

You can use this information as a guide or a forecast --

Bu bilgiyi bir rehber veya bir öngörü amacıyla

or an explanation as to why it seems so lonely in this part of the galaxy.

ya da galaksinin bu kısmının

neden bu kadar yalnız göründüğünün bir açıklaması olarak kullanabilirsiniz.

But use it to gain some perspective

Ama evimiz dediğimiz gezegen üzerinde

about the legacy that you want to leave behind

geride bırakmak istediğiniz miras hakkında

on the planet that you call home.

bir bakış açısı edinmek için de kullanın.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)