Paul MacCready: Nature vs. humans, and what we can do about

Paul MacCready - Doğa vs. İnsanlar

Çeviri: Çağrı Mert Bakırcı Gözden geçirme: osman oguz ahsen

You hear that this is the era of environment -- or biology, or information technology ...

Şu anda doğa çağındayız ya da biyoloji çağında... Ya da bilgi çağında --

Well, it's the era of a lot of different things

Pekala, şu anda "pek çok şeyin"

that we're in right now. But one thing for sure:

çağındayız. Fakat kesin olan bir şey var:

it's the era of change. There's more change going on

bu, değişimin çağıdır. Şu anda, şimdiye kadarki bütün insanlık tarihinde

than ever has occurred in the history of human life on earth.

gerçekleşmiş olan değişimden bile çok değişim olmaktadır.

And you all sort of know it, but it's hard to get it

Ve hepiniz öyle ya da böyle bilirsiniz ama bunu anlamak zor olabilir

so that you really understand it.

fakat anlamak zorundasınız.

And I've tried to put together something that's a good start for this.

Ben de size, iyi bir başlangıç yapabilmeniz için, bazı şeyleri bir araya getirmeye çalıştım.

I've tried to show in this -- though the color doesn't come out --

Burada size göstermeye çalıştım, her ne kadar renkler anlaşılmasa da.

that what I'm concerned with is the little 50-year time bubble

Ve burada ilgilendiğim şey, içinde bulunduğunuz

that you are in. You tend to be interested in a generation past,

bu 50 yıllık balondur. Geçmiş bir jenerasyonla ilgilenmeye eğilimli olabilirsiniz,

a generation future -- your parents, your kids, things you can change

ya da gelecek bir jenerasyonla; aileniz, çocuklarınız, önümüzdeki birkaç

over the next few decades -- and this 50-year time bubble

on yılda değiştirebilecekleriniz ve bu, sizin bir çeşit içerisinde ilerlediğiniz

you kind of move along in. And in that 50 years,

50 yıllık zaman balonudur. Ve bu 50 yıl içerisinde,

if you look at the population curve, you find the population of humans

eğer popülasyon eğrisine bakacak olursanız, insan nüfusunun

on the earth more than doubles and we're up three-and-a-half times

iki kat arttığını görürsünüz ve hatta, ben doğduğumdan beri 3.5 kat

since I was born. When you have a new baby,

artış gerçekleşmiş. Ve yeni bir bebeğiniz olduğunda,

by the time that kid gets out of high school

ve çocuğunuz henüz liseden mezun olduğunda

more people will be added than existed on earth when I was born.

benim doğduğumda Dünya üzerinde var olan insanlardan daha fazla sayıda insan bunlara eklenecek --

This is unprecedented, and it's big.

bu emsali görülmemiş ve kocaman bir artış.

Where it goes in the future is questioned. So that's the human part.

Gelecekte ne olacağı sorgulanabilir. Bu, işin insan boyutudur.

Now, the human part related to animals: look at the left side of that.

Şimdi, insanlar hayvanlar ile ilişki içerisindedi; bunun sol tarafına bakınız.

What I call the human portion -- humans and their livestock and pets --

Buna ben insan kısmı diyorum -- insanlar ve onların besledikleri, evcil hayvanları --

versus the natural portion -- all the other wild animals and just --

doğa kısmına karşı --geriye kalan tüm vahşi hayvanlar --

these are vertebrates and all the birds, etc.,

ve bunlar omurgalılar, tüm kuşlar ve diğerleridir.

in the land and air, not in the water. How does it balance?

Havada ve karada yaşayanlar, suda yaşayanlar değil. Bu nasıl dengelenir?

Certainly, 10,000 years ago, the civilization's beginning,

Pekala, kesinlikle, 10.000 yıl önce, medeniyetin başlangıcında,

the human portion was less than one tenth of one percent. Let's look at it now.

insan kısmı dediğim bölge %1'in 10'da biri kadardı. Bir de şimdiki haline bakalım.

You follow this curve and you see the whiter spot in the middle --

Bu eğriyi takip ederseniz ortadaki daha beyaz olan notkayı göreceksiniz --

that's your 50-year time bubble. Humans, livestock and pets

işte bu sizin 50 yıllık zaman balonunuz. İnsanlar, besledikleri hayvanlar, evcil hayvanları

are now 97 percent of that integrated total mass on earth

şu anda Dünya üzerindeki kütlenin %97'sini oluşturuyorlar

and all wild nature is three percent. We have won. The next generation

ve tüm vahşi doğa sadece %3'lük kısımda. Biz kazandık. Gelecek nesil

doesn't even have to worry about this game -- it is over.

bu oyun hakkında kafa yormasına bile gerek yok -- oyun bitti.

And the biggest problem came in the last 25 years:

Ve en büyük problem son 25 yılda ortaya çıktı:

it went from 25 percent up to that 97 percent.

%25'ten %97'ye kadar artış oldu.

And this really is a sobering picture upon realizing that we, humans,

Ve bu gerçekten uyandırıcı bir görüntü; bizim, insanların

are in charge of life on earth; we're like the capricious Gods

Dünya'nın hükümdarı olduğumuzu ve eski Yunan mitolojisindeki

of old Greek myths, kind of playing with life --

kaprisli Tanrılara benzediğimizi, bir nevi Dünya'daki hayatla oynadığımızı

and not a great deal of wisdom injected into it.

ve bu hareketlerimizde pek de bilgelik olmadığını gösteren bir görüntü.

Now, the third curve is information technology.

Şimdi, üçüncü eğri bilgi teknolojisi.

This is Moore's Law plotted here, which relates to density

Burada çizilen bilgi yoğunluğu ile alakalı olan

of information, but it has been pretty good for showing

Moore Yasası'dır ancak bilgi teknolojisi haricinde de

a lot of other things about information technology --

pek çok şeyi görmek için iyi bir eğridir:

computers, their use, Internet, etc. And what's important

bilgisayarlar, onların kullanımı, İnternet, vs. Ve önemli olan

is it just goes straight up through the top of the curve,

doğrudan yukarı, dosdoğru eğrinin tepesine gittiği

and has no real limits to it. Now try and contrast these.

ve hiçbir limiti olmadığıdır. Şimdi bunları karşılaştırmayı deneyin.

This is the size of the earth going through that same --

Bu, aynı çerçevede Dünya'nın büyüklüğündeki --

(Laughter)

(Kahkahalar)

-- frame. And to make it really clear, I've put all four on one graph.

-- değişimdir. Ve bunu iyice açığa kavuşturmak için, tüm bu 4 grafiği tek bir grafikte toplayacağım --

There's no need to see the little detailed words on it.

üzerinde yazan küçük, ayrıntılı yazıları görmenize gerek yok.

That first one is humans-versus-nature;

Bu ilki, doğaya karşı insanlardır.

we've won, there's no more gain. Human population.

Biz kazandık, daha fazla kazancımız yok. İnsan popülasyonu.

And so if you're looking for growth industries to get into,

Ve eğer doğal yaratıkları koruyan endüstrilerin büyümelerini de

that's not a good one -- protecting natural creatures. Human population

işin içine katarsanız -- durum hiç iyi değildir. İnsan popülasyonu

is going up; it's going to continue for quite a while.

yukarı gidiyor ve bir süre daha gitmeye devam edecek.

Good business in obstetricians, morticians, and farming, housing, etc. --

Kadın doğum uzmanlığı, ölü gömücülük, çiftçilik, ev işçiliği, vs. iyi işlerdir;

they all deal with human bodies, which require being fed,

bunların hepsi beslenmeye, taşınmaya, barındırılmaya ve daha pek çok şeye

transported, housed and so on. And the information technology,

ihtiyaç duyan insanlarla uğraşır. Ve sınırları olmayan beynimize bağlanan

which connects to our brains, has no limit -- now, that is a wonderful

bilgi teknolojisi de -- şu anda, üzerinde çalışmak için muhteşem

field to be in. You're looking for growth opportunity?

bir alandır. Büyüme şanslarıyla ilgileniyorsanız --

It's just going up through the roof.

bu zaten sürekli tavana doğru gidiyor.

And then, the size of the Earth. Somehow making these all compatible

Ve şimdi de Dünya'nın boyutu. Bir şekilde tüm bunlarla uyumlu olarak

with the Earth looks like a pretty bad industry to be involved with.

Dünya ile uğraşan bir endüstri, çalışmak için kötü bir alandır.

So, that's the stage out of all this. I find,

Sonuç olarak, tüm bunlardan bunu çıkarıyoruz. Anlamadığım sebeplerle,

for reasons I don't understand, I really do have a goal.

gerçekten bir amacım olduğunu düşünüyorum.

And the goal is that the world be desirable and sustainable

Ve amacım da Dünya'yı, çocuklarım benim yaşıma geldiklerinde yaşayabilecekleri,

when my kids reach my age -- and I think that's -- in other words,

arzulanır ve sürdürülebilir bir hale getirmektir. Bir diğer deyişle, bunun

the next generation. I think that's a goal that we probably all share.

bir sonraki nesil olduğunu düşünüyorum. Bunun hepimizin paylaştığı bir hedef olduğunu düşünüyorum.

I think it's a hopeless goal. Technologically, it's achievable;

Bunun umutsuz br amaç olduğunu düşünüyorum. Teknolojik olarak ulaşılabilirdir,

economically, it's achievable; politically,

ekonomik olarak ulaşılabilirdir, politik olarak ise --

it means sort of the habits, institutions of people -- it's impossible.

insanların kurumlarından ve alışkanlıklarından dolayı, imkansızdır.

The institutions of the past with all their inertia

Geçmişin kurumları, bütün ataletleriyle birlikte

are just irrelevant for the future, except they're there

gelecekle ilgisizlerdir; bununla uğraşmak için

and we have to deal with them. I spend about 15 percent of my time

bulundukları yerlerde olsalar da. Zamanımın %15'ini

trying to save the world, the other 85 percent, the usual --

Dünya'yı kurtarmaya çalışmaya, kalan %85'ini ise sıradan ...

and whatever else we devote ourselves to.

ve diğer herkes kendini neye adıyorsa ona ayırıyorum.

And in that 15 percent, the main focus is on human mind, thinking skills,

Ve bu %15'lik kısımda, ana odağım insan aklının düşünme yetenekleri üzerine oluyor,

somehow trying to unleash kids from the straightjacket of school,

çocukların onları sıradanlaştıran ve içlerine bilgi ve dogma sokmaya çalışan

which is putting information and dogma into them,

okullarının tekdüzeliğinden çıkarmaya çalışıyorum,

get them so they really think, ask tough questions, argue

onları gerçekten düşündürmeye çalışıyorum, zor sorular soruyorum, ciddi konular üzerinde

about serious subjects, don't believe everything that's in the book,

tartışıyorum, kitapta yazan her şeye inanmamalarını sağlamaya ve geniş ve yaratıcı

think broadly or creative. They can be.

düşünmelerini sağlamaya çalışıyorum. Bunu yapabilirler.

Our school systems are very flawed and do not reward you

Okul sistemlerimiz gerçekten çok bozuk ve sizi,

for the things that are important in life

medeniyetin kurtuluşu gibi önemli konular üzerindeki çalışmalarınızda

or for the survival of civilization; they reward you

ödüllendirmiyorlar. Sizi pek çok saçma ve gereksiz

for a lot of learning and sopping up stuff.

bilgiyi öğrendiğiniz zaman ödüllendiriyorlar.

We can't go into that today because there isn't time --

Bu konuya bugün giremeyiz çünkü yeterince zaman yok --

it's a broad subject. One thing for sure, in the future

geniş bir konu. Bir şey kesindir, gelecekte

there is an essential feature -- necessary, but not sufficient --

önemli olacak bir özellik -- önemli ama yeterli değil --

which is doing more with less. We've got to be doing things

azdan çok yaratmak olacaktır. Daha az enerji ve malzeme kullanarak

with more efficiency using less energy, less material.

daha yüksek verimlilikte şeyler yapmak zorunda olacağız.

Your great-great grandparents got by on muscle power,

Büyük büyük babalarınızın sadece kas güçleri vardı,

and yet we all think there's this huge power that's essential

ancak biz hala bu gücün hayat biçimimizde önemli olduğunu

for our lifestyle. And with all the wonderful technology we have

düşünüyoruz. Ve sahip olduğumuz muhteşem teknoloji ile

we can do things that are much more efficient: conserve, recycle, etc.

çok daha fazla verimli şeyler yapabiliriz: korumak, geri dönüşüm yapmak, vs.

Let me just rush very quickly through things that we've done.

Şimdiye kadar yaptıklarımız üzerinden hızlıca geçmeme izin verin.

Human-powered airplane -- Gossamer Condor sort of started me

İnsan gücüyle çalışan uçak -- Gossamer Condor bu alanda

in this direction in 1976 and 77,

beni 1976 ve 77'de çalışmaya yönlendirdi,

winning the Kremer prize in aviation history,

havacılık tarihinde Kremer ödülünü kazandı,

followed by the Albatross. And we began

ve sonrasında Albatross (ÇN: İnsan gücüyle çalışan bir uçak) geldi. Ve pek çok

making various odd planes and creatures.

garip uçaklar ve yaratıklar yapmaya başladık.

Here's a giant flying replica of a pterosaur that has no tail.

Burada kuyruğu olmayan ama bir pterosaur gibi uçabilen bir taklit görüyorsunuz.

Trying to have it fly straight is like trying to shoot an arrow

Bunun düz uçabilmesini sağlamak, hedefi okun tüylü ucu önde olacak şekilde

with the feathered end forward. It was a tough job,

vurmaya çalışmaya benziyor. Çok zor bir iş

and boy it made me have a lot of respect for nature.

ve bu oğlan doğaya çok fazla saygı duymamı sağladı.

This was the full size of the original creature.

Bu, orjinal yaratığın tam büyüklükteki görüntüsü.

We did things on land, in the air, on water --

Karada, havada ve denizde giden şeyler yaptık.

vehicles of all different kinds, usually with some electronics

Pek çok çeşitte araçlar, çoğunda biraz elektronik

or electric power systems in them. I find they're all the same,

ya da elektrik gücü vardı. Ben bunların hepsini aynı buluyorum.

whether its land, air or water.

Havada mı, karada mı, denizde mi olduğuyla ilgilenmiyorum.

I'll be focusing on the air here. This is a solar-powered airplane --

Burada havaya odaklanacağım. Bu güneş ışığıyla çalışan (ÇN: Solar Enerjili) bir uçak --

165 miles carrying a person from France to England

Fransa'dan İngiltere'ye bir insanı 165 mil (250 km) taşıyabilir

as a symbol that solar power is going to be an important part

ve bu solar enerjinin gelecekte hayatımız için ne kadar önemli olduğunu

of our future. Then we did the solar car for General Motors --

göstermektedir. Daha sonra General Motors için bir solar araba yaptık --

the Sunracer -- that won the race in Australia.

Sunracer adındaydı ve Avusturalya'daki yarışı kazandı.

We got a lot of people thinking about electric cars,

Pek çok insanın elektrikli arabalar üzerinde düşünmelerini sağladık,

what you could do with them. A few years later, when we suggested to GM that

ve bunlarla neler yapabileceğiniz konusunda. Bundan birkaç sene sonra, GM'e (ÇN: General Motors)

now is the time and we could do a thing called the Impact,

Impact adını verdiğimiz bir şeyi yapmanın zamanının geldiğini söyledik

they sponsored it, and here's the Impact that we developed with them

ve onlar da sponsor oldular ve işte karşınızda Impact, onların programlarıyla

on their programs. This is the demonstrator. And they put huge effort

çalışıyor. Bu bir maket. Bunu satabileceğimiz bir ürün haline getirmek için

into turning it into a commercial product.

çok fazla çaba harcadılar.

With that preamble, let's show the first two-minute videotape,

Bu girişle birlikte şimdi sizlere, takip için kullanılacak güçük bir uçaktan

which shows a little airplane for surveillance

devasa bir uçağa kadar bir yelpazeyi gösterecek olan

and moving to a giant airplane.

2 dakikalık video kaydımızı göstereyim.

Narrator: A tiny airplane, the AV Pointer serves for surveillance --

Ufacık bir uçak, AV Pointer takip için kullanılıyor:

in effect, a pair of roving eyeglasses. A cutting-edge example

dönebilen bir çift göze sahip. Eğer operatör araçtan uzakta

of where miniaturization can lead if the operator is remote

bir konumdaysa minyatürleştirmenin ne kadar önemli olduğunu gösteren

from the vehicle. It is convenient to carry, assemble

güzel bir örnek. Taşıması kolay, birleştirmesi ve çalıştırılması

and launch by hand. Battery-powered, it is silent and rarely noticed.

tamamen elle yapılıyor. Pille çalışıyor, son derece sessiz ve zor fark ediliyor.

It sends high-resolution video pictures back to the operator.

Operatöre yüksek çözünürlüklü video görüntüleri gönderiyor.

With onboard GPS, it can navigate autonomously,

Yüklü olan GPS sayesinde otonom olarak yön bulabiliyor

and it is rugged enough to self-land without damage.

ve kontrolsüz olarak iniş yapabilecek kadar da sağlam.

The modern sailplane is superbly efficient.

Modern planör inanılmaz verimli.

Some can glide as flat as 60 feet forward for every foot of descent.

Bazıları her 30 santimetrelik düşüşte, 18 metre kadar ileri gidebiliyor.

They are powered only by the energy

Sadece atmosferden aldıkları enerji ile

they can extract from the atmosphere --

çalışıyorlar --

an atmosphere nature stirs up by solar energy.

güneş enerjisinden güç alan bir atmosferden.

Humans and soaring birds have found nature to be generous

İnsanlar ve gittikçe artan kuşlar, doğayı yenilenebilir enerji konusunda

in providing replenishable energy. Sailplanes have flown

cömert bulmaktalar. Planörler şimdiye kadar rekor olarak

over 1,000 miles, and the altitude record is over 50,000 feet.

1.000 mil (1.5 km) kadar ileri ve 50.000 feet (1.5 km) yüksekten uçabildiler.

(Music)

(Müzik)

The Solar Challenger was made to serve as a symbol

Solar Challenger, foto-voltaik pillerin

that photovoltaic cells can produce real power

gerçek enerji üretebileceklerini göstermek üzere

and will be part of the world's energy future.

bir sembol olarak tasarlandı.

In 1981, it flew 163 miles from Paris to England,

1981 yılında, Paris'ten İngilitere'ye kadar 163 mil (240 km) kadar,

solely on the power of sunbeams,

sadece güneş ışınları yardımıyla

and established a basis for the Pathfinder.

ve Pathfinder için yapıla benzer bir tabanla uçtu.

(Music)

(Music)

The message from all these vehicles is that ideas and technology

Tüm bu araçlardan alacağımız mesaj, fikirlerin ve teknolojinin

can be harnessed to produce remarkable gains in doing more with less --

azı kullanarak çok yapmaktan büyük getiriler elde edebileceğimizdir;

gains that can help us attain a desirable balance

bu getiriler doğa ve teknoloji arasında arzulanan

between technology and nature. The stakes are high

dengeyi koruyabilir. Zorlu geleceğe doğru gittikçe

as we speed toward a challenging future.

riske atmamız gerekenler de artıyor.

Buckminster Fuller said it clearly: "there are no passengers

Buckminster Fuller açıkça söylüyor: "Dünya gemisinde yolculara

on spaceship Earth, only crew. We, the crew,

yer yok, sadece mürettebat var. Bizler, mürettebat olarak,

can and must do more with less -- much less."

az ile, çok daha az ile, daha fazlasını yapabiliriz ve yapmak zorundayız."

Paul MacCready: If we could have the second video, the one-minute,

Eğer 1 dakikalık olan ikinci videoya

put in as quickly as you can, which -- this will show

hızlıca göz atarsak; Pathfinder'ın geçen sene

the Pathfinder airplane in some flights this past year in Hawaii,

Hawaii'de bazı uçuşlarını göreceğiz

and will show a sequence of some of the beauty behind it

ve 71.530 feet (~21 km) yükseklikteki bir uçuşun arka planındaki

after it had just flown to 71,530 feet --

bir dizi güzelliği göreceğiz --

higher than any propeller airplane has ever flown.

bu şimdiye kadar bir pervaneli uçağın gittiğinden daha yüksektir.

It's amazing: just on the puny power of the sun --

Cılız güneş ışığını kullanarak bu süper hafiflikteki

by having a super lightweight plane, you're able to get it up there.

uçağı o yüksekliğe çıkarabilmemiz muhteşemdir.

It's part of a long-term program NASA sponsored.

Bu NASA'nın sponsorluğunu yaptığı uzun dönem bir programdır.

And we worked very closely with the whole thing being a team effort,

Tam bir ekip çalışması içerisinde, çok yakın bir şekilde çalıştık

and with wonderful results like that flight.

ve o uçuş gibi harika sonuçlar elde ettik.

And we're working on a bigger plane -- 220-foot span --

Ve şimdi daha büyük bir uçak üzerinde çalışıyoruz -- 220 foot (60 metre) kanat genişliğinde

and an intermediate-size, one with a regenerative fuel cell

ve gündüz fazla enerjiyi depolayıp, gece uçağı besleyebilecek olan

that can store excess energy during the day, feed it back at night,

ve bir seferde, yerden 65.000 feet (18 km) yüksekte, 1 ay kadar uçabilecek

and stay up 65,000 feet for months at a time.

bir uçak üzerinde çalışıyoruz.

(Music)

(Music)

Ray Morgan's voice will come in here.

Burada Ray Morgan'ın sesi girecek.

There he's the project manager. Anything they do

O burada proje menejeri. Yaptıkları her şey,

is certainly a team effort. He ran this program. Here's ...

kesinlikle bir takım çalışması. Bu programı o yürütüyor. Şimdi...

some things he showed as a celebration at the very end.

en sonra kutlama olarak gösterdiği bazı şeyler var.

Ray Morgan: We'd just ended a seven-month deployment of Hawaii.

7 aylık Hawaii konuşlanmamız yeni sona erdi.

For those who live on the mainland, it was tough being away from home.

Ana karada yaşayanlarımız için evden uzak olmak oldukça zordu.

The friendly support, the quiet confidence, congenial hospitality

Hawaiililer ve askeri ev sahiplerimiz tarafından gösterilen arkadaş yanlısı destek,

shown by our Hawaiian and military hosts --

oldukça fazla olan güven ve misafirperverlik --

(Music)

(Music)

this is starting --

bu başlıyor --

made the experience enjoyable and unforgettable.

deneyimimizi keyifli ve unutulmaz kıldı.

PM: We have real-time IR scans going out through the Internet

Elimizde uçak uçarken bize İnternet üzerinden gönderilen

while the plane is flying. And it's exploring

gerçek zamanlı IR (ÇN: Kızıl ötesi) taramalar var. Ve bu, stratosfere

without polluting the stratosphere. That's its goal: the stratosphere,

zarar vermeden araştırma yapıyor. Bu onun amacı: stratosfer,

the blanket that really controls the radiation of the earth

yani Dünya'daki radyasyonu ayarlayan ve

and permits life on earth to be the success that it is --

Dünya'da yaşamın bu şekilde başarılı olmasına izin veren örtü.

probing that is very important. And also we consider it

Bu gerçekten çok önemli. Biz bunu aynı zamanda

as a sort of poor man's stationary satellite,

fakir bir adamın sabit bir uydusuna benzetiyoruz

because it can stay right overhead for months at a time,

çünkü bir seferde 1 aylık bir süreyle havada kalabiliyor --

2,000 times closer than the real GFC synchronous satellite.

GFC senkronize uydusundan 2.000 kat daha yakın.

We couldn't bring one here to fly it and show you.

Buraya size göstermek ve sizin için uçurmak için bir tane getiremedik.

But now let's look at the other end.

Fakat şimdi diğer uca bir bakalım. Tamam. Size gösterdim --

In the video you saw that nine-pound or eight-pound Pointer airplane

videoda Keenan'ın geliştirdiği ve muhteşem bir iş çıkardığı

surveillance drone that Keenan has developed

8 ya da 9 poundluk (4 - 4.5 kg) Pointer uçağını

and just done a remarkable job. Where some have servos

gördünüz. Bu uçakta 18-25 gram ağırlındaki servoları

that have gotten down to, oh, 18 or 25 grams,

1 gramın 3'te 1 ağırlığına indirerek

his weigh one-third of a gram. And what he's going to bring out here

kullandılar. Ve buraya getireceği

is a surveillance drone that weighs about 2 ounces --

2 ons (40 g) apırlığında bir insansız takip uçağı --

that includes the video camera, the batteries that run it,

bir video kamerası, onu çalıştıran bataryası,

the telemetry, the receiver and so on. And we'll fly it, we hope,

telemetrisi, alıcısı ve diğer parçaları olan bir alet. Ve aynı geçen gece

with the same success that we had last night when we did the practice.

denediğimiz zamankiyle aynı başarıyla uçurabileceğimizi umut ediyorum.

So Matt Keenan, just any time you're --

Pekala Matt Keenan, hazır olduğun herhangi --

all right

pekala

-- ready to let her go. But first, we're going to make sure

-- göndermeye hazır. Fakat önce, onun gördüğünü sizin de görebilmeniz için

that it's appearing on the screen, so you see what it sees.

görüntünün ekrana yansıdığından emin olacağız.

You can imagine yourself being a mouse or fly inside of it,

Kendinizi bir fare olarak ya da bunun içerisinde uçarak

looking out of its camera.

kamerasından bakıyormuş gibi hayal edebilirsiniz.

Matt Keenan: It's switched on.

Çalıştırıldı.

PM: But now we're trying to get the video. There we go.

Fakat şu anda görüntüyü almaya çalışıyoruz. İşte oldu.

MK: Can you bring up the house lights?

Ana ışıkları getirebilir misiniz?

PM: Yeah, the house lights and we'll see you all better

Evet, işte ana ışıklar ve artık daha iyi göreceksiniz

and be able to fly the plane better.

ve uçağı da daha iyi uçurabileceğiz.

MK: All right, we'll try to do a few laps around and bring it back in.

Pekala, etrafta birkaç tur atacağız ve geri getireceğiz.

Here we go.

İşte gidiyoruz.

(Applause)

(Alkışlar)

PM: The video worked right for the first few and I don't know why it --

Video ilk birkaç saniye iyi çalıştı ve şimdi bilemiyorum --

there it goes.

işte oldu.

Oh, that was only a minute, but I think you'd be safe

Oh, sadece 1 dakikalıktı, ama uçuşun sonunda olsaydık bile

to have that near the end of the flight, perhaps.

güvende olacağıızı sanıyorum, galiba.

We get to do the classic.

Bir klasik yapıyoruz.

All right.

Pekala.

If this hits you, it will not hurt you.

Eğer size çarparsa, canınız yanmaz.

(Laughter)

(Gülüşler)

OK.

Tamam.

(Applause)

(Alkışlar)

Thank you very much. Thank you.

Çok teşekkürler. Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)

But now, as they say in infomercials,

Ama şimdi, tanıtıcı reklamlarda dedikleri gibi,

we have something much better for you, which we're working on:

sizin için çok daha iyi bir şeyim var, üzerinde çalıştığımız bir şey:

planes that are only six inches -- 15 centimeters -- in size.

sadece 6 inç -- 15 santimetre -- uzunluğunda uçaklar.

And Matt's plane was on the cover of Popular Science last month,

Ve Matt'in uçağı, gelecekte neler olabileceğini gösterir bir şekilde, geçtiğimiz ay Popular Science

showing what this can lead to. And in a while, something this size

dergisinin kapağındaydı. Ve bu arada, bu büyüklükte bir şeyin

will have GPS and a video camera in it. We've had one of these fly

GPS'i ve video kamerası da olacak. Bunlardan bir tanesini

nine miles through the air at 35 miles an hour

9 mil (14 km) boyunca, saatte 35 mil (50 km) hızla uçurduk

with just a little battery in it.

ve içerisinde sadece küçük bir pil vardı.

But there's a lot of technology going.

Fakat teknoloji çok hızlı ilerliyor.

There are just milestones along the way of some remarkable things.

Bunlar sadece ileride olacak muhteşem şeyler için kilometre taşları.

This one doesn't have the video in it,

Bunun içerisinde bir video yok,

but you get a little feel from what it can do.

fakat neler yapabileceğine dair bir fikriniz olacaktır.

OK, here we go.

Pekala, gidiyoruz.

(Laughter)

(Kahkahalar)

MK: Sorry.

Özür dilerim.

OK.

Tamam.

(Applause)

(Alkışlar)

PM: If you can pass it down when you're done. Yeah, I think --

Eğer bitirdiğinde uzatabilirsen iyi olur. Evet, düşünüyorum da --

I lost a little orientation; I looked up into this light.

galiba dengeyi biraz kaybettim; bu ışığa baktım fakat

It hit the building. And the building was poorly placed, actually.

binaya çarptı. Ve açıkça bina kötü bir yere inşa edilmiş.

(Laughter)

(Gülüşler)

But you're beginning to see what can be done.

Fakat neler yapılabileceğini görmenin eşiğindesiniz.

We're working on projects now -- even wing-flapping things

Biz bu projeler üzerinde çalışıyoruz ve hatta kanat çırpan şeyler üzerinde,

the size of hawk moths -- DARPA contracts, working with Caltech, UCLA.

şahin güvesi büyüklüğündekiler üzerinde, DARPA anlaşmalarıyla, Caltech, UCLA ile birlikte.

Where all this leads, I don't know. Is it practical? I don't know.

Tüm bunlar bizi nereye götürecek, bilemiyorum. Pratik mi? Bilemiyorum.

But like any basic research, when you're really forced to do things

Fakat diğer tüm temel araştırmalarda olduğu gibi, var olan teknolojinin

that are way beyond existing technology,

çok ötesinde işler yapmak için zorladığınızda

you can get there with micro-technology, nanotechnology.

oraya mikroteknoloji ve nanoteknoloji ile ulaşabilirsiniz.

You can do amazing things when you realize

Doğanın bunca zamandır yaptıklarını fark ettiğinizde

what nature has been doing all along. As you get to these small scales,

büyüleyici şeyler yapabilirsiniz. Bu ufak boyutlara indiğinizde,

you realize we have a lot to learn from nature -- not with 747s --

doğadan ne kadar çok şey öğrendiğinizin farkına varırsınız -- 747'ler ile değil --

but when you get down to the nature's realm,

ama doğanın gerçekliğine indiğinizde,

nature has 200 million years of experience.

doğanın 200 milyon yıllık bir deneyime sahip olduğunu

It never makes a mistake. Because if you make a mistake,

ve asla hata yapmadığını görürsünüz. Çünkü eğer hata yaparsanız,

you don't leave any progeny.

nesliniz devam edemez.

We should have nothing but success stories from nature,

Doğa için başarı hikayelerinden başka bir şeyiniz

for you or for birds, and we're learning a lot

olmamalıdır, kuş ya da insan olmanız fark etmez; bu konuda

from its fascinating subjects.

doğadan çok fazla şey öğreniyoruz.

In concluding, I want to get back to the big picture

Toparlamam gerekirse, büyük resme geri dönmek istiyorum

and I have just two final slides to try and put it in perspective.

ve size son olarak 2 görüntü daha göstermek istiyorum.

The first I'll just read. At last, I put in three sentences

İlkini sadece okuyacağım. Sonuna 3 cümle koydum

and had it say what I wanted.

ve ne demek istediğimi söyledim.

Over billions of years on a unique sphere, chance has painted

Milyarlarca yıldır bu eşsiz kürede, şans ince bir katmandan oluşan

a thin covering of life -- complex, improbable, wonderful

bir hayatın resmini çizdi: karmaşık, olanaksız, büyüleyici

and fragile. Suddenly, we humans -- a recently arrived species,

ve kırılgan. Birdenbire, biz insanlar, sonradan gelen türler olarak,

no longer subject to the checks and balances inherent in nature --

doğada var olan düzene ve dengeye ait olmayarak,

have grown in population, technology and intelligence

nüfusumuzu arttırdık, teknoloji ve zekamızı

to a position of terrible power. We now wield the paintbrush.

geliştirdik. Doğanın kullandığı fırça şu anda elimizde

And that's serious: we're not very bright. We're short on wisdom;

ve bu ciddi bir olay. Biz çok da parlak sayılmayız. Bilgelik konusunda kıtız;

we're high on technology. Where's it going to lead?

teknoloji konusunda yükseklerdeyiz. Bu bizi nereye götürecek?

Well, inspired by the sentences, I decided to wield the paintbrush.

Pekala, cümlelerden etkilenerek, fırçayı kullanmaya karar verdim.

Every 25 years I do a picture. Here's the one --

Her 25 yılda bir, bir resim yaparım. Burada bir tanesi var --

tries to show that the world isn't getting any bigger.

size Dünya'nın daha fazla büyümediğini göstermeye çalışıyor.

Sort of a timeline, very non-linear scale, nature rates

Bir çeşit kronoloji, oldukça düzensiz; doğa oranlarını

and trilobites and dinosaurs, and eventually we saw some humans

ve trilobitleri ve dinozorları ve sonunda mağaralardaki bazı insanları

with caves ... Birds were flying overhead, after pterosaurs.

görüyoruz ... Kuşlar, pterosaurlardan sonra kafamızın üzerinden uçuyorlar.

And then we get to the civilization above the little TV set

Ve sonra, televizyonunun üzerinde bir silah olan bir medeniyete

with a gun on it. Then traffic jams, and power systems,

ulaşıyoruz. Sonra trafik sıkışıklıkları, güç sistemleri,

and some dots for digital. Where it's going to lead -- I have no idea.

ve bazı dijital noktalar -- bizi nereye götürecek, hiçbir fikrim yok.

And so I just put robotic and natural cockroaches out there,

Ve robotik ve doğal tahta kurularını oraya koydum

but you can fill in whatever you want. This is not a forecast.

fakat istediğinizle doldurabilirsiniz. Bu bir kehanet değil.

This is a warning, and we have to think seriously about it.

Bu bir uyarı, ve üzerinde ciddi olarak düşünmemiz gerekiyor.

And that time when this is happening is not 100 years or 500 years.

Bu 100 ya da 500 yıl sonra olmayacak.

Things are going on this decade, next decade;

Şu anda oluyor, önümüzdeki 10 yılda ve sonraki 10 yılda olacak.

it's a very short time that we have to decide what we are going to do.

Ne yapacağımıza karar vermek için çok az bir vaktimiz var.

And if we can get some agreement on where we want the world to be --

Ve Dünya'nın nerede olmasını istediğimize dair bir anlaşmaya varabilirsek --

desirable, sustainable when your kids reach your age --

çocuklarınızın sizin yaşınıza geldiğinde yaşayabilecekleri kadar arzulanır ve sürdürülebilir --

I think we actually can reach it. Now, I said this was a warning,

sanırım buna ulaşabileceğimizi düşünüyorum. Dediğim gibi, bu bir uyarı

not a forecast. That was before --

bir kehanet değil. Daha önceydi --

I painted this before we started in on making robotic versions

Bu resmi, robotik şahin güveleri ve tahta kuruları yapmaya

of hawk moths and cockroaches, and now I'm beginning to wonder

başlamadan önce çizmiştim ve şimdi ciddi ciddi düşünmeye

seriously -- was this more of a forecast than I wanted?

başladım, bu tahmin benim istediğimden de fazlası mıydı?

I personally think the surviving intelligent life form on earth

Şahsi olarak düşünüyorum ki, Dünya üzerinde yaşayabilecek zeki bir tür

is not going to be carbon-based; it's going to be silicon-based.

karbona dayalı olmayacaktır; silikona dayalı olacaktır.

And so where it all goes, I don't know.

Ve şimdi bunların hepsi nereye gidiyor, bilemiyorum.

The one final bit of sparkle we'll put in at the very end here

Son bir bitiriş ışıltısı olarak buraya

is an utterly impractical flight vehicle,

gerçekten pratik olmayan bir uçuş aracı koyacağız,

which is a little ornithopter wing-flapping device that --

ornithopterden biraz büyük ve kanat çırpan bir alet --

rubber-band powered -- that we'll show you.

paket lastiği ile çalışan -- Size göstereceğiz.

MK: 32 gram. Sorry, one gram.

32 gram. Pardon, 1 gram.

PM: Last night we gave it a few too many turns

Daha fazla değil. Geçen gece birkaç tur fazla attırdık

and it tried to bash the roof out also. It's about a gram.

ve her çatıdan dışarıya gitmeyi denedi. 1 gram civarında.

The tube there's hollow, about paper-thin.

Buradaki tübün için boş, kağıt inceliğinde.

And if this lands on you, I assure you it will not hurt you.

Ve üzerinize inerse, garanti ediyorum, canınızı acıtmaz.

But if you reach out to grab it or hold it, you will destroy it.

Ancak elinizi uzatır ve yakalamaya çalışırsanız, onu paramparça edersiniz.

So, be gentle, just act like a wooden Indian or something.

Dolayısıyla, nazik olun, tahtadan bir Hintli gibi falan davranın.

And when it comes down -- and we'll see how it goes.

Ve geldiği zaman -- nasıl gittiğini göreceğiz.

We consider this to be sort of the spirit of TED.

Biz bunu TED'in bir nevi ruhu olarak düşünüyoruz.

(Applause)

(Alkışlar)

And you wonder, is it practical? And it turns out if I had not been --

Düşünüyor olmalısınız, bu pratik mi? Eğer olmasaydı --

(Laughter)

(Gülüşler)

(Applause)

(Alkışlar)

Unfortunately, we have some light bulb changes.

Ne yazık ki, bazı ampul değişikliklerimiz var.

We can probably get it down,

Muhtemelen onu geri getirebiliriz,

but it's possible it's gone up to a greater destiny up there --

fakat orada daha yüce bir kadere gitmiş de olma ihtimali var --

(Laughter)

(Gülüşler)

-- than it ever had. And I wanted to make --

-- hep sahip olduğuna kıyasla. Ve sadece şundan bahsetmeye --

(Applause)

(Alkışlar)

just --

-- sadece --

(Applause)

(Alkışlar)

But I want to make just two points. One is, you think it's frivolous;

Sadece iki noktadan bahsetmek istedim. Birincisi, anlamsız olduğunu düşünüyorsunuz;

there's nothing to it. And yet if I had not been making ornithopters

buna yapacak bir şey yok. Eğer 1939 yılında bunun gibi ama biraz daha

like that, a little bit cruder, in 1939 -- a long, long time ago --

basit olan ornithopterleri yapmamış olsaydım -- çok, çok uzun zaman önce --

there wouldn't have been a Gossamer Condor,

şu anda Gossamer Condor'umuz olmayacaktı,

there wouldn't have been an Albatross, a Solar Challenger,

Albatross'umuz veya Solar Challenger'ımız olmayacaktı,

there wouldn't be an Impact car, there wouldn't be a mandate

Impact arabamız olmayacaktı, California eyaletinde

on zero-emission vehicles in California.

sıfır emisyonlu araçlar için bir uygulama olmayacaktı.

A lot of these things -- or similar -- would have happened some time,

Buna gibi -- benzer olan -- pek çok şey, muhtemelen 10 yıl sonra

probably a decade later. I didn't realize at the time

olacaktı. O zamanlar araştırma temelli

I was doing inquiry-based, hands-on things with teams,

takımımla ellerimizle bir şeyler yaparken

like they're trying to get in education systems.

bunların eğitim sistemine gireceğini fark etmemiştik.

So I think that, as a symbol, it's important.

Bir sembol olarak, önemli olduğunu düşünüyorum.

And I believe that also is important. You can think of it

Ve önemli olduğuna inanıyorum. Bunu [anlaşılmıyor] ve TED için

as a sort of a symbol for learning and TED

bir nevi sembol olarak düşünebilirsiniz; sizi teknoloji

that somehow gets you thinking of technology and nature,

ve doğa konusunda düşündürmeye başlıyor

and puts it all together in things that are --

ve tüm bunları bir araya getiriyor --

that make this conference, I think, more important than any

bu konferansı, bence, bu ülkede, bu 10 sene içerisinde olan

that's taken place in this country in this decade.

herhangi bir olaydan çok daha önemli bir hale getiriyor.

Thank you. (Applause)

Teşekkür ederim.