Paul MacCready: Nature vs. humans, and what we can do about

Tłumaczenie: Michal Pasicki Korekta: Michał Scheffs

You hear that this is the era of environment -- or biology, or information technology ...

To jest era środowiska, biologii albo technologii informacyjnej,

Well, it's the era of a lot of different things

więc, jest to era wielu różnych rzeczy,

that we're in right now. But one thing for sure:

w których jesteśmy teraz. Ale jedna rzecz jest pewna:

it's the era of change. There's more change going on

jest to era zmian. Więcej zmian zdarza się teraz

than ever has occurred in the history of human life on earth.

niż kiedykolwiek indziej w historii człowieka.

And you all sort of know it, but it's hard to get it

I wiecie coś o tym, ale ciężko to określić,

so that you really understand it.

ponieważ ciężko to zrozumieć.

And I've tried to put together something that's a good start for this.

Staram się poskładać elementy, które byłyby dobrym startem.

I've tried to show in this -- though the color doesn't come out --

Staram się pokazać to, chociaż kolor nie wychodzi.

that what I'm concerned with is the little 50-year time bubble

Koncentruje się na małej 50-letniej bańce czasu

that you are in. You tend to be interested in a generation past,

dotyczącej nas. Wydaje się, że jesteśmy zainteresowani przeszłą generacją,

a generation future -- your parents, your kids, things you can change

przyszłą generacją; swoimi rodzicami, dziećmi, rzeczami które mogę się zmienić

over the next few decades -- and this 50-year time bubble

w przeciągu kilku następnych dekad, a to jest 50 letnia bańka,

you kind of move along in. And in that 50 years,

w której poruszamy się. W tych 50 latach,

if you look at the population curve, you find the population of humans

jeżli patrzymy na krzywą populacji, odkryjemy, że populacja ludzi

on the earth more than doubles and we're up three-and-a-half times

na Ziemi zwiększyła się więcej niż dwa razy, jest nas 3 i pół raza więcej

since I was born. When you have a new baby,

od kiedy zostałem urodzony. Od kiedy masz noworodka,

by the time that kid gets out of high school

do czasu kiedy to dziecko opuści liceum

more people will be added than existed on earth when I was born.

ludzkość powiększy się o większą liczbę niż ta kiedy zostałem zrodzony,

This is unprecedented, and it's big.

To jest nieprzewidywalne i duże.

Where it goes in the future is questioned. So that's the human part.

Gdzie nas to zaprowadzi w przyszłości, jest kwestionowane. Ale to jest ludzka część.

Now, the human part related to animals: look at the left side of that.

Ludzie są powiązani ze zwietrzętami: popatrz na lewą stronę tego.

What I call the human portion -- humans and their livestock and pets --

To co nazywam ludzką porcją - ludzie, ich inwentarz i zwierzęta domowe -

versus the natural portion -- all the other wild animals and just --

kontra naturalna porcja - wszystkie inne dziekie zwierzęta -

these are vertebrates and all the birds, etc.,

kręgowce i wszystkie ptaki, itd.

in the land and air, not in the water. How does it balance?

na ziemi i w powietrzu, ale nie w wodzie. Jak to się balansuje?

Certainly, 10,000 years ago, the civilization's beginning,

Więc, załóżmy, że 10,000 lat temu cywilizacja rozpoczęła się.

the human portion was less than one tenth of one percent. Let's look at it now.

Wtedy ludza porcja była mniejsza niż jeden porcent. Popatrzmy jak jest teraz.

You follow this curve and you see the whiter spot in the middle --

Podążamy za krzywą i widzimy bielszy punkt w środku -

that's your 50-year time bubble. Humans, livestock and pets

to jest mała 50 letnia bańka. Ludzkie, inwentarz i zwierzęta

are now 97 percent of that integrated total mass on earth

teraz stanowią 97 procentami intergalnej całości ziemi,

and all wild nature is three percent. We have won. The next generation

a dzika natura stanowi 3%. Wygraliśmy. Następna generacja

doesn't even have to worry about this game -- it is over.

nie będzie nawet musiała się martwić o tę grę - ona jest skończona.

And the biggest problem came in the last 25 years:

Największy problem pojawił się 25 lat temu:

it went from 25 percent up to that 97 percent.

kiedy krzywa skoczyła z 25% do 97%.

And this really is a sobering picture upon realizing that we, humans,

Obraz jest bardzo ożeźwiający, kiedy zrozumiemy, że my, ludzie,

are in charge of life on earth; we're like the capricious Gods

będący w zarządaniu ziemią, jesteśmy jak kapryśni bogowie

of old Greek myths, kind of playing with life --

z starej greckiej mitologii, bogowie igrający z życiem,

and not a great deal of wisdom injected into it.

bez wielkiej mądrości w ruchach swych.

Now, the third curve is information technology.

Zobaczmy, trzecia krzywizna reprezentuje technologię informacyjną.

This is Moore's Law plotted here, which relates to density

Prawo Moore'a tutaj użyte, odnoszące się do nasilenia

of information, but it has been pretty good for showing

informacji, choć także dobrze ukazuje

a lot of other things about information technology --

inne rzeczy dotyczące technologii informacji:

computers, their use, Internet, etc. And what's important

komputery, ich użycie, internet, itp. Co jest ważne

is it just goes straight up through the top of the curve,

to, to, że krzywa idzie prosto na sam szczyt wykresu

and has no real limits to it. Now try and contrast these.

i nie ma żadnych limitów. Teraz spróbujmy zrobić kontrast.

This is the size of the earth going through that same --

Zaprezentujmy rozmiar ziemi przez tą samą

(Laughter)

(Śmiech)

-- frame. And to make it really clear, I've put all four on one graph.

ramę. Wszystko staje się jasne. Wrzucę wszystkie cztery na jedne wykres --

There's no need to see the little detailed words on it.

nie ma potrzeby widzieć małych szczegółowych słów na tym.

That first one is humans-versus-nature;

Pierwszy to ludzie przeciwko naturze.

we've won, there's no more gain. Human population.

Wygraliśmy, nie ma więcej do wzięcia. Populacja ludzi.

And so if you're looking for growth industries to get into,

Więc jeśli oczekujesz, że rozwinięty przemysł wejdzie,

that's not a good one -- protecting natural creatures. Human population

to nie dobre - w ochronę naturanych żyjątek. Populacja ludzi

is going up; it's going to continue for quite a while.

rośnie; i będzie rosła jeszcze przez jakiś czas.

Good business in obstetricians, morticians, and farming, housing, etc. --

Dobrym zawodem jest położnictwo, przedsiębiorca pogrzeboway, rolnik, badź budowlaniec, etc.

they all deal with human bodies, which require being fed,

Wszystkie one zajmując się ludzkim ciałem, które potrzebuje być nakarmione,

transported, housed and so on. And the information technology,

przetransportowane, zadomowione i tak dalej. Także technologia informacyjna,

which connects to our brains, has no limit -- now, that is a wonderful

która łączy się z naszymi mózgami nie ma limitów. Teraz, jest to wspaniała

field to be in. You're looking for growth opportunity?

dziedzina do pracy. Czekamy na wielkie wzrost możliwości

It's just going up through the roof.

idący ponad dach.

And then, the size of the Earth. Somehow making these all compatible

Póżniej ponad ziemię. W jakiś sposób to wszystko da sie pogodzić

with the Earth looks like a pretty bad industry to be involved with.

z Ziemią wyglądającą jak złe przedsiębiorstwo zaangażowane w to.

So, that's the stage out of all this. I find,

To wszystko na tym etapie. Znalazłem,

for reasons I don't understand, I really do have a goal.

z powodów których nie rozumiem, że mam prawdziwy cel.

And the goal is that the world be desirable and sustainable

Celem jest by świat był miejscem pociągajacym i mogącym przetrwać

when my kids reach my age -- and I think that's -- in other words,

do czasu kiedy moje dzieci osiagnął mój wiek. Myślę, ujmując innymi słowami,

the next generation. I think that's a goal that we probably all share.

o całej generacji. Myślę, że jest to cel, który wszyscy dzielimy.

I think it's a hopeless goal. Technologically, it's achievable;

Myślę, że jest to beznajdziejny cel. Jednakże jest on osiągalny na technicznym poziomie,

economically, it's achievable; politically,

także na ekonomicznym, na politycznym,

it means sort of the habits, institutions of people -- it's impossible.

polityce jako przyzwyczajeniach, instytuacjach ludzi, jest nieosiągalny.

The institutions of the past with all their inertia

Instytucje przeszłości mają własną inercję,

are just irrelevant for the future, except they're there

która jest nieodpowiednia dla przyszłosci, jedynie że są

and we have to deal with them. I spend about 15 percent of my time

i musimy zmagać się z nimi. Spędzam około 15 procent mojego czasu

trying to save the world, the other 85 percent, the usual --

próbując ratować świat, a 85 procent na zwyczajnym życiu

and whatever else we devote ourselves to.

i tym wszystkim do czego poświęcamy się.

And in that 15 percent, the main focus is on human mind, thinking skills,

W tych 15 procentach, głównie skupiam się na ludzkich umiejętnościa myślenia,

somehow trying to unleash kids from the straightjacket of school,

próbując w jakiś sposób rozpętać dzieciaki ze szkolnego kaftanu bezpieczeństwa,

which is putting information and dogma into them,

który wrzuca im informacje i dogmaty,

get them so they really think, ask tough questions, argue

dając im coś do prawdziwego myślenia, zadawać trudne pytania, rozpatrywać

about serious subjects, don't believe everything that's in the book,

poważne kwestie i nie wierzyć we wszystko co jest w książkach,

think broadly or creative. They can be.

myśleć szeroko i kreatywnie. One to potrafią.

Our school systems are very flawed and do not reward you

Nasz system szkolnictwa jest bardzo wadliwy. Nie wynagradza cię

for the things that are important in life

za rzeczy, które są naprawdę istotne w życiu

or for the survival of civilization; they reward you

czy dla przetrwania cywilizacji. Za to wynagadza cię

for a lot of learning and sopping up stuff.

za dużo nauki i wyciskanie gąski.

We can't go into that today because there isn't time --

Nie możemy wejść w ten przedmiot, bo nie mamy czasu -

it's a broad subject. One thing for sure, in the future

a temat jest szeroki. Jednak jedna rzecz jest pewna, w przyszłości

there is an essential feature -- necessary, but not sufficient --

to jest zasadnicza cecha -- koniecznym, ale nie wystarczajacym aspektem --

which is doing more with less. We've got to be doing things

jest robienia więcej z mniej. Będziemy musili robić rzeczy

with more efficiency using less energy, less material.

bardziej efektywniem użyciem mniejszej ilości energii i materaiłu.

Your great-great grandparents got by on muscle power,

Nasi pra-pra dziadkowie poruszali się za pomocą siły mięśni,

and yet we all think there's this huge power that's essential

a my ciągle myślimy, że ogromna siła jest konieczna

for our lifestyle. And with all the wonderful technology we have

w naszym stylu życia. Z tą całą przepiękną technologią jaką mamy

we can do things that are much more efficient: conserve, recycle, etc.

możemy robić rzeczy, które są bardziej efektywne: konserwować, przetwarzać, etc.

Let me just rush very quickly through things that we've done.

Przeprowadzę was szybko przez to co zrobiliśmy do tej pory.

Human-powered airplane -- Gossamer Condor sort of started me

Samolot napędzany siłą ludzi - Gossamer Condor niejako rozpoczął moje

in this direction in 1976 and 77,

dążenie w tym kierunku w 1976/77,

winning the Kremer prize in aviation history,

wygrywając nagrodę Kremera

followed by the Albatross. And we began

w kategorii historia lotnictwa. Zaczęliśmy

making various odd planes and creatures.

robić różne dziwne samoloty i kreatury.

Here's a giant flying replica of a pterosaur that has no tail.

Tutaj jest ogromna replica pterozaura niemajacego ogona.

Trying to have it fly straight is like trying to shoot an arrow

Wczasie kiedy chce lepieć prosto leci jakby był wystrzeloną strzałą

with the feathered end forward. It was a tough job,

zakończoną piórami. To była trudna robota,

and boy it made me have a lot of respect for nature.

która sprawiła, że mam wiele szacunku dla natury.

This was the full size of the original creature.

To jest 1:1 model prawdziwej kreatury.

We did things on land, in the air, on water --

Robiliśmy rzeczy na lądzie, w powietrzu i na wodzie.

vehicles of all different kinds, usually with some electronics

Pojazdy różnego rodzaju, zazwyczaj z elektroniką

or electric power systems in them. I find they're all the same,

albo z systemem napędzanym elektronicznie. Dla mnie to to samo.

whether its land, air or water.

Nie dbam czy jest to ląd, powietrz czy woda.

I'll be focusing on the air here. This is a solar-powered airplane --

Tutaj skupię się na powietrzu. To jest samolot napędzany słońcem --

165 miles carrying a person from France to England

165 mil przewożąc osobę z Francji do Anglii

as a symbol that solar power is going to be an important part

jako symbol, że słoneczna energia staje się ważną częścią

of our future. Then we did the solar car for General Motors --

naszej przyszłości. Później zrobiliśmy dla General Motors napędzany słońcem samochód --

the Sunracer -- that won the race in Australia.

the Sunracer, który wygrał wyścig w Australii.

We got a lot of people thinking about electric cars,

Znamy wielu ludzi myślących o elektrycznych samochodach,

what you could do with them. A few years later, when we suggested to GM that

co mógłbyś zrobić z nimi. Kilka lat temu, kiedy sugerowaliśmy GM:

now is the time and we could do a thing called the Impact,

"teraz jest czas by zrobić coś nazwanego Impact",

they sponsored it, and here's the Impact that we developed with them

zasponsorowali. Tutaj jest Impact stworzony wraz z nimi.

on their programs. This is the demonstrator. And they put huge effort

Demonstrator. Wsadzili ogromy wysiłek

into turning it into a commercial product.

by zmienić prototyp w komercyjny produkt.

With that preamble, let's show the first two-minute videotape,

Z tym wstępem, zostawiam was z dwuminutowym filmem

which shows a little airplane for surveillance

pokazującym spektrum samolotów od małego samolotu szpiegowskiego

and moving to a giant airplane.

do ogromnego samolotu.

Narrator: A tiny airplane, the AV Pointer serves for surveillance --

Mały samolot, którego AV Pointer używa do inwigilacji:

in effect, a pair of roving eyeglasses. A cutting-edge example

Przełomowym przykładem

of where miniaturization can lead if the operator is remote

jest możliwość zdalnego kontrolowania zminiaturyzowanego obiektu z oddalonej,

from the vehicle. It is convenient to carry, assemble

bezpiecznej odległości. Samolot jest wygodny do noszenia, składania

and launch by hand. Battery-powered, it is silent and rarely noticed.

i startu z ręki. Napędzane na baterie, jest ciche i prawie nie zauważalne zauważalne.

It sends high-resolution video pictures back to the operator.

Wysyła wideo o wysokiej rozdzielczości prosto do operatora.

With onboard GPS, it can navigate autonomously,

Wyposażone w pokładowy GPS, nawigacja może odbywać się autonomicznie,

and it is rugged enough to self-land without damage.

jest też wystarczająco wytrzymały by lądować samemu bez uszkodzeń.

The modern sailplane is superbly efficient.

Współczesny szybowiec cechuje się znakomitą wydajnością.

Some can glide as flat as 60 feet forward for every foot of descent.

Niektóre mogą szybować w poziomie 18 metrów na każdy metr opadania.

They are powered only by the energy

Napędzane są jedynie przez energię

they can extract from the atmosphere --

którą mogą zaczerpnąć z atmosfery --

an atmosphere nature stirs up by solar energy.

a atmosfera jest napędzana przez energię słoneczną.

Humans and soaring birds have found nature to be generous

Ludzie i szybujące ptaki uznają naturę za hojną

in providing replenishable energy. Sailplanes have flown

w dostarczaniu samoodnawialnego energii. Szybowce mogą przelecieć nawet

over 1,000 miles, and the altitude record is over 50,000 feet.

do 1600 kilometrów, a zarejestrowany rekord wysokości wynosi 15'000 metrów.

(Music)

(Muzyka)

The Solar Challenger was made to serve as a symbol

Solar Challenger służy jako przykład

that photovoltaic cells can produce real power

że fotogalwaniczne komórki mogę produkować prawdziwą energię

and will be part of the world's energy future.

i być częścią światowych zasobów energii.

In 1981, it flew 163 miles from Paris to England,

W 1981, samolot przeleciał 260 kilometrów z Paryża do Anglii

solely on the power of sunbeams,

wyłącznie dzięki energii z promieni słonecznych,

and established a basis for the Pathfinder.

co zapoczątkowało program Pathfinder.

(Music)

(Muzyka)

The message from all these vehicles is that ideas and technology

Wiadomość jaka płynie z tych urządzeń jest, że idee i technologia

can be harnessed to produce remarkable gains in doing more with less --

może być wykorzystana do produkowania znacząco więcej przy robieniu mniej;

gains that can help us attain a desirable balance

jest to zysk, który może pomóc osiągnąć pożądaną równowagę

between technology and nature. The stakes are high

pomiędzy technologią i naturą. Stawka jest wysoka

as we speed toward a challenging future.

ponieważ zmierzamy do zmierzenia się z naturą.

Buckminster Fuller said it clearly: "there are no passengers

Buckminster Fuller powiedział to jasno: nie ma pasażerów

on spaceship Earth, only crew. We, the crew,

w statku zwanym Ziemia, tylko załoga. My, załoga,

can and must do more with less -- much less."

możemy i musimy robić więcej za mniej, znacząco mniej.

Paul MacCready: If we could have the second video, the one-minute,

Zaraz puścimy drugi jednominutowe nagranie wideo,

put in as quickly as you can, which -- this will show

ujmując to jak najkrócej mogę - wideo ukaże

the Pathfinder airplane in some flights this past year in Hawaii,

samolot Pathfinder w czasie lotów na Hawajach z tego roku,

and will show a sequence of some of the beauty behind it

pokaże także następstwa tego piękna

after it had just flown to 71,530 feet --

gdy samolot osiągnął wysokość 22 kilometrów -

higher than any propeller airplane has ever flown.

wyżej niż wysokość na jaką wzbił się do tej pory jakikolwiek samolot.

It's amazing: just on the puny power of the sun --

To niesamowite, zaledwie drobna siła słońca

by having a super lightweight plane, you're able to get it up there.

i super lekki samolot, a jesteśmy wstanie wznieść się tak wysoko.

It's part of a long-term program NASA sponsored.

Jest to część długiego projektu sponsorowanego przez NASA.

And we worked very closely with the whole thing being a team effort,

Pracujemy w ścisłej współpracy by całość była wspólnym wysiłkiem,

and with wonderful results like that flight.

i by owocowała w takie loty jak ten.

And we're working on a bigger plane -- 220-foot span --

Pracujemy obecnie na większym samolotem, 67 metrów rozpiętości skrzydeł

and an intermediate-size, one with a regenerative fuel cell

i samolotem średniej wielkości z nowym systemem,

that can store excess energy during the day, feed it back at night,

który może przechowywać zgromadzoną w czasie dnia nadwyżkę energii oddając ją w nocy,

and stay up 65,000 feet for months at a time.

a w konsekwencji miesiącami unosić się na wysokości 20 kilometrów.

(Music)

(Muzyka)

Ray Morgan's voice will come in here.

Pojawi się tutaj głos Ray Morgana.

There he's the project manager. Anything they do

Ponieważ on jest mkierownikiem projektu. Wszystko co oni robią

is certainly a team effort. He ran this program. Here's ...

jest wysiłkiem grupy. Ale to on prowadzi program. Teraz...

some things he showed as a celebration at the very end.

fragment przemówienia na zakończeniu projektu.

Ray Morgan: We'd just ended a seven-month deployment of Hawaii.

Skończyliśmy właśnie siedmiomiesięczny projekt na Hawajach.

For those who live on the mainland, it was tough being away from home.

Dla tych którzy żyją na lądzie, było trudno być z dala od domów.

The friendly support, the quiet confidence, congenial hospitality

Przyjacielskie wsparcie, zawierzenie, przyjemna gościnność

shown by our Hawaiian and military hosts --

okazana nam przez Hawajczyków i wojskowych gospodarzy --

(Music)

(Muzyka)

this is starting --

to jest początek --

made the experience enjoyable and unforgettable.

sprawiło, że zdobyte tu doświadczenia były przyjemne i niezapomniane.

PM: We have real-time IR scans going out through the Internet

Skanery podczerwieni działają cały czas podczas lotu samolotu a wyniki ich pracy

while the plane is flying. And it's exploring

są dostępne przez internet. Samolot eksploruje

without polluting the stratosphere. That's its goal: the stratosphere,

bez zanieczyszczania stratosfery. To jest cel: stratosfera,

the blanket that really controls the radiation of the earth

nakrycie, które tak naprawdę reguluje promieniowanie na Ziemi

and permits life on earth to be the success that it is --

i pozwala żywym organizmom przetrwać na powierzchni.

probing that is very important. And also we consider it

To sondowanie jest bardzo istotne. Rozważamy ją jako

as a sort of poor man's stationary satellite,

stałą satelitę biednego człowieka,

because it can stay right overhead for months at a time,

ponieważ może pozostawać nad głowami przez długie miesiące --

2,000 times closer than the real GFC synchronous satellite.

2000 razy bliżej niż satelita synchronizacyjny GFC.

We couldn't bring one here to fly it and show you.

Nie byliśmy wstanie przynieść tego by pokazać.

But now let's look at the other end.

Ale przynajmniej zobaczmy na to z innej strony. Ok. Pokazałem wam --

In the video you saw that nine-pound or eight-pound Pointer airplane

w wideo widzieliście 4 kilogramowy i 3½ kilogramowy szpiegowskie samoloty Pointera

surveillance drone that Keenan has developed

skonstruowane przez Keenana

and just done a remarkable job. Where some have servos

wykonując przy tym niesamowitą pracę. Niektóre mają siłowniki

that have gotten down to, oh, 18 or 25 grams,

wagi 18 czy 25 gramów,

his weigh one-third of a gram. And what he's going to bring out here

jego ważą 0,3 grama. Urządzenie, które za chwilę zaprezentuje

is a surveillance drone that weighs about 2 ounces --

jest dronem [bezzałogowy aparat latający] o wadze około 60 gram,

that includes the video camera, the batteries that run it,

w skład czego wchodzi kamera wideo, baterie,

the telemetry, the receiver and so on. And we'll fly it, we hope,

telemetria, odbiornik i tak dalej. Mam nadzieję, że uda nam się je uruchomić

with the same success that we had last night when we did the practice.

z takim samym sukcesem jak lataliśmy ostatniej nocy w czasie testów.

So Matt Keenan, just any time you're --

Więc Matt Keenan, jak będziesz gotowy możesz zaczynać,

all right

w porządku

-- ready to let her go. But first, we're going to make sure

zacznij pokaz. Na początku, upewnijmy się,

that it's appearing on the screen, so you see what it sees.

że to co pojawia się na ekranie jest tym co widzicie.

You can imagine yourself being a mouse or fly inside of it,

Możecie wyobrazić sobie siebie jako mysz albo jako lecących w środku

looking out of its camera.

patrząc przez kamerę.

Matt Keenan: It's switched on.

Urządzenie jest ouruchomione.

PM: But now we're trying to get the video. There we go.

Teraz próbujemy połączyć obraz. Udało się.

MK: Can you bring up the house lights?

Możemy włączyć światła na sali?

PM: Yeah, the house lights and we'll see you all better

Tak, światła świecą, widzimy wszystko dużo lepiej

and be able to fly the plane better.

łatwiej będzie też latać.

MK: All right, we'll try to do a few laps around and bring it back in.

W porządku, zrobimy kilka kółek i sprowadzimy urządzenie do nas.

Here we go.

Zaczynamy.

(Applause)

(Brawa)

PM: The video worked right for the first few and I don't know why it --

Wideo działało poprawnie przez pierwszych kilka chwil i nie wiem czemu...

there it goes.

...o, znów działa.

Oh, that was only a minute, but I think you'd be safe

Lot trwa tylko minutę, ale myślę, że będzie dla was bezpieczniej

to have that near the end of the flight, perhaps.

kiedy będziemy zbiżali się do końca.

We get to do the classic.

Robimy tutaj klasykę.

All right.

W porządku.

If this hits you, it will not hurt you.

Jeśli ktoś zostanie trafiony, to nie będzie.

(Laughter)

(Śmiech)

OK.

OK.

(Applause)

(Brawa)

Thank you very much. Thank you.

Dziękuje bardzo. Dziękuje.

(Applause)

(Brawa)

But now, as they say in infomercials,

Ale teraz, jak oni mówią w reklamach,

we have something much better for you, which we're working on:

mamy dla was coś więcej, coś nad czym pracujemy:

planes that are only six inches -- 15 centimeters -- in size.

samoloty, które mają tylko 15 centymetrów wielkości.

And Matt's plane was on the cover of Popular Science last month,

Samolot Matt w ostatnimi miesiącu był na okładce Popular Science

showing what this can lead to. And in a while, something this size

ukazując, gdzie to może prowadzić. I jak coś takiego rozmiaru

will have GPS and a video camera in it. We've had one of these fly

może zawierać GPS i kamerę. Mamy jeden z takich "insektów"

nine miles through the air at 35 miles an hour

latający z prędkością 56 km/h i o zasięgu 14 km

with just a little battery in it.

na jednej małej baterii.

But there's a lot of technology going.

Ale jest tam upakowana zaawansowana technologii.

There are just milestones along the way of some remarkable things.

To jest krok milowy do budowy większych rzeczy.

This one doesn't have the video in it,

Ten nie jest wyposażony w kamerę,

but you get a little feel from what it can do.

ale macie wyobrażenie tego co może być zrobione.

OK, here we go.

OK, zaczynamy.

(Laughter)

(Śmiech)

MK: Sorry.

Przepraszam.

OK.

OK.

(Applause)

(Brawa)

PM: If you can pass it down when you're done. Yeah, I think --

Jakbyś mógł, to przekaż nam kiedy skończysz. Myślę -

I lost a little orientation; I looked up into this light.

Straciłem orientację przez patrzenie w światło, ale

It hit the building. And the building was poorly placed, actually.

to uderzyło w budynek, a budynek nie jest najlepszym miejscem do latania.

(Laughter)

(Śmiech)

But you're beginning to see what can be done.

Dopiero zaczynamy rozumieć, co może być zrobione.

We're working on projects now -- even wing-flapping things

Pracujemy aktualnie nad wieloma projektami, nawet nad urządzeniem

the size of hawk moths -- DARPA contracts, working with Caltech, UCLA.

o machających skrzydłach rozmiaru ćmy, współpracujemy z DARPA i uniwersytetami Caltech i UCLA.

Where all this leads, I don't know. Is it practical? I don't know.

Gdzie to wszystko prowadzi, nie wiem. Czy jest praktycznie? Nie wiem.

But like any basic research, when you're really forced to do things

Ale jak wszystkie badania podstawowe, kiedy jesteś naprawdę zdeterminowany by zrobić je

that are way beyond existing technology,

mogą wykraczać poza istniejącą technologię,

you can get there with micro-technology, nanotechnology.

możemy tam dotrzeć wykorzystując mikro- a nawet nanotechnologię.

You can do amazing things when you realize

Możecie zrobić zaskakujące rzeczy, kiedy zdacie sobie sprawę

what nature has been doing all along. As you get to these small scales,

co natura jest w stanie zrobić. Docierając do takiej małej skali,

you realize we have a lot to learn from nature -- not with 747s --

zdajesz sobie sprawę jak wiele można nauczyć się z natury - nie z Beinga 747,

but when you get down to the nature's realm,

ale właśnie wtedy gdy zanurzamy się w świecie natury,

nature has 200 million years of experience.

świecie natury które ma 200 milionów lat doświadczenia,

It never makes a mistake. Because if you make a mistake,

i nigdy nie zrobiła błędów. Ponieważ jeśli zrobisz błąd,

you don't leave any progeny.

nie zostawić żadnego potomka.

We should have nothing but success stories from nature,

Mamy nic innego jak tylko historie sukcesów natury,

for you or for birds, and we're learning a lot

o was, o ptakach, z czego uczymy się

from its fascinating subjects.

tego fascynującego przedmiotu.

In concluding, I want to get back to the big picture

Podsumowując, chcę zaproponować szerszą perspektywę,

and I have just two final slides to try and put it in perspective.

mam jeszcze dwa ostatnie slajdy, które chciałbym zaprezentować w takim ujęciu.

The first I'll just read. At last, I put in three sentences

Pierwszy za chwilę przeczytam. W końcu udało mi się w trzech zdaniach

and had it say what I wanted.

wyrazić to co miałem na myśli.

Over billions of years on a unique sphere, chance has painted

Przez miliardy lat na unikalnej sferze, przypadek sprawił

a thin covering of life -- complex, improbable, wonderful

że rozkwitło życie: złożone, nieprawdopodobne, wspaniałe i

and fragile. Suddenly, we humans -- a recently arrived species,

i kruche. Nagle, my ludzie, niedawno przybyły gatunek,

no longer subject to the checks and balances inherent in nature --

przestaliśmy być czynnikiem kontroli i równowagi tak wrodzonej w naturę,

have grown in population, technology and intelligence

urośliśmy w liczbie, w technologii i w inteligencji,

to a position of terrible power. We now wield the paintbrush.

by posiąść straszną siłę. Teraz my dzierżymy pędzel

And that's serious: we're not very bright. We're short on wisdom;

i to nie żarty. Nie jesteśmy bardzo bystrzy. Jesteśmy krótkowzroczni:

we're high on technology. Where's it going to lead?

a jednocześnie wysoko zaawansowani technologicznie. Gdzie nas to zaprowadzi?

Well, inspired by the sentences, I decided to wield the paintbrush.

Zainspirowany przez zdania, postanowiłem użyć pędzla.

Every 25 years I do a picture. Here's the one --

Obrazy maluję od 25 lat. Ten tutaj

tries to show that the world isn't getting any bigger.

pokazuje, że świat nie staje się większy.

Sort of a timeline, very non-linear scale, nature rates

mamy pewnego rodzaju nieliniową oś czasu wyznaczającą tempo natury

and trilobites and dinosaurs, and eventually we saw some humans

i skamieliny i dinozaury, w końcu widzimy też ludzi

with caves ... Birds were flying overhead, after pterosaurs.

w jaskiniach... Ptaki latające nad naszymi głowami za pterozaurami.

And then we get to the civilization above the little TV set

Później dochodzimy do cywilizacji, symbolizowanej odbiornikiem telewizyjnym

with a gun on it. Then traffic jams, and power systems,

i pistoletem. Widzimy też korki uliczne i systemy energetyczne,

and some dots for digital. Where it's going to lead -- I have no idea.

kilka kropek dla cyfrowego świata -- gdzie to nas prowadzi, nie mam pojęcia.

And so I just put robotic and natural cockroaches out there,

Dlatego umieściłem tam zaledwie roboty i karaluchy,

but you can fill in whatever you want. This is not a forecast.

ale możesz zapełnić to czymkolwiek zechcesz. To nie jest prognoza.

This is a warning, and we have to think seriously about it.

To jest ostrzeżenie o którym musimy myśleć poważnie.

And that time when this is happening is not 100 years or 500 years.

A czas kiedy to się dzieje nie jest za 100 czy za 500 lat.

Things are going on this decade, next decade;

Dzieje się to teraz i w następnej dekadzie.

it's a very short time that we have to decide what we are going to do.

W bardzo bliskim czasie będziemy musieli zdecydować co zrobić.

And if we can get some agreement on where we want the world to be --

I jeśli możemy uzyskać jakieś porozumienie gdzie chcemy, by świat był --

desirable, sustainable when your kids reach your age --

pociągający, ale i zrównoważony, kiedy wasze dzieci osiągną nasz wiek,

I think we actually can reach it. Now, I said this was a warning,

myślę, że możemy to osiągnąć. Powiedziałem, że to było ostrzeżenie

not a forecast. That was before --

a nie zapowiedź. Tak było zanim namalowałem ten obraz.

I painted this before we started in on making robotic versions

Obraz powstał zanim zaczęliśmy robić mechaniczne wersje

of hawk moths and cockroaches, and now I'm beginning to wonder

ciem i karaluchów - teraz zaczynam się poważnie zastanawiać

seriously -- was this more of a forecast than I wanted?

czy nie było to większą prognozą niżbym chciał?

I personally think the surviving intelligent life form on earth

Osobiście uważam, że inteligentna forma na ziemi które przetrwa

is not going to be carbon-based; it's going to be silicon-based.

nie będzie ta oparta na węglu, a raczej na krzemie.

And so where it all goes, I don't know.

Gdzie to wszystko idzie, nie wiem.

The one final bit of sparkle we'll put in at the very end here

Ostatnią rzeczą jaką zaprezentujemy na koniec

is an utterly impractical flight vehicle,

jest całkowicie niepraktyczny, latający pojazd,

which is a little ornithopter wing-flapping device that --

jest to mały ornitopter - urządzenie z trzepoczącymi skrzydłami

rubber-band powered -- that we'll show you.

napędzane gumką, która, zaraz wam pokażemy.

MK: 32 gram. Sorry, one gram.

32 gramy. Przepraszam, jeden gram.

PM: Last night we gave it a few too many turns

Nie więcej. Wczoraj przekręciliśmy kilka razy za dużo

and it tried to bash the roof out also. It's about a gram.

i o mało nie rozbiło się to o dach. 1 gram!

The tube there's hollow, about paper-thin.

Tuba która jest pusta, grubości papieru.

And if this lands on you, I assure you it will not hurt you.

Jeśli wyląduje to na kimś z was, zapewniam, że was nie zrani.

But if you reach out to grab it or hold it, you will destroy it.

Ale jeśli wy będziecie próbowali łapać lub przytrzymywać to, możecie je uszkodzić.

So, be gentle, just act like a wooden Indian or something.

Proszę, bądźcie więc delikatni, zachowujcie się jak drewniany Indianin.

And when it comes down -- and we'll see how it goes.

Jeżeli to zniży się -- okay zobaczmy jak pójdzie.

We consider this to be sort of the spirit of TED.

Uważam to za rodzaj duszy TED.

(Applause)

(Brawa)

And you wonder, is it practical? And it turns out if I had not been --

I zastanawiacie się, czy jest to praktyczne? Okazuje się, że..

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

Unfortunately, we have some light bulb changes.

Niestety, chyba trzeba będzie wymienić żarówkę.

We can probably get it down,

Będziemy mogli to ściągnąć,

but it's possible it's gone up to a greater destiny up there --

ale możliwe, że ten mały pojazd zaprowadzi nas do celu większego --

(Laughter)

(Śmiech)

-- than it ever had. And I wanted to make --

-- większego niż kiedykolwiek. Chciałem zaznaczyć --

(Applause)

(Brawa)

just --

-- po prostu --

(Applause)

(Brawa)

But I want to make just two points. One is, you think it's frivolous;

Chce zaznaczyć dwie rzeczy. Jedna, myślicie, że to niepoważne;

there's nothing to it. And yet if I had not been making ornithopters

i zupełnie bezcelowe. Ale, jeżeli nie zrobiłbym ornitoptera

like that, a little bit cruder, in 1939 -- a long, long time ago --

podobnego do tego, może bardziej surowego, dawno temu w 1939,

there wouldn't have been a Gossamer Condor,

nie było by teraz Gossamer Condora,

there wouldn't have been an Albatross, a Solar Challenger,

także nie było by Albatrossa czy Solar Challengera,

there wouldn't be an Impact car, there wouldn't be a mandate

nie było by Impact cara, nie było by zlecenia na konstrukcję

on zero-emission vehicles in California.

ekologicznego samochodu od władz Kalifornii.

A lot of these things -- or similar -- would have happened some time,

Wiele z tych rzeczy - podobnych -- pojawiłoby się z upływem czasu,

probably a decade later. I didn't realize at the time

prawdopodobnie dekadę później. Wtedy nie zdawałem sobie sprawy,

I was doing inquiry-based, hands-on things with teams,

raczej zbierałem informacje, spędzałem czas z zespołami,

like they're trying to get in education systems.

które próbują dostać się do systemu edukacyjnego.

So I think that, as a symbol, it's important.

Myślę, że to jako symbol jest istotne.

And I believe that also is important. You can think of it

Wierzę, że to jest także. Możesz o tym pomyśleć

as a sort of a symbol for learning and TED

jako swego rodzaju symbolu [niejasne] i TED,

that somehow gets you thinking of technology and nature,

że jakoś ta prezentacja daje ci do myślenia o technologii i naturze,

and puts it all together in things that are --

i składa to wszystko w rzeczy, które

that make this conference, I think, more important than any

tworzą tę konferencje, myślę, że ważniejszą

that's taken place in this country in this decade.

niż jakakolwiek inna odbywająca się w tym kraju w tej dekadzie.

Thank you. (Applause)

Dziękuje.