Why I risked my life to expose a government massacre | Anjan Sundaram

Çeviri: Abdullah Aktepe Gözden geçirme: Ramazan Şen

What does it mean to be a witness?

Tanık olmanın anlamı nedir?

Why is it important to bear witness

İnsanların acısına tanıklık etmek

to people's suffering,

neden bu kadar önemli,

especially when those people are isolated from us?

özellikle bu insanlar bizden uzak olduğunda.

And what happens when we turn away?

Peki biz bu duruma yüzümüzü çevirsek ne olur?

Three years ago, I traveled to the Central African Republic

Üç yıl önce o zamanlarda devam eden Orta Afrika savaşını

to report on its ongoing war.

haber yapmak için bölgeye gitmiştim.

I'd heard warnings of massacres

Ülkenin ormanlarında ve çöllerinde

in the country's jungles and deserts,

katliam yapıldığı uyarısını almıştım,

but no one could locate these massacres

fakat hiç kimse bu katliamların yerini tespit edememiş

or tell me who was killed, or when.

ve kimin öldürüldüğünü ya da nerede öldürüldüğünü söyleyememişti.

I drove into this war

Çok az bilgiyle

bu savaşın içine daldım.

with little information.

I witnessed scenes that were tragic and unreal,

Feci ve gerçek dışı anlara tanıklık ettim

and only at the end did I realize

ve sadece en sonunda etnik bir temizliğin

that I had witnessed the slow preparation of ethnic cleansing.

uzun süren hazırlığına tanıklık ettiğimi fark ettim.

The Central African Republic is a country of about five million people

Orta Afrika Cumhuriyeti, yaklaşık beş milyon nüfuslu,

the size of Texas

Teksas büyüklüğünde,

in the center of Africa.

Afrika'nın merkezinde bir ülke.

The country has known chronic violence since French colonial rule ended in 1960.

Ülke, 1960'da sona eren Fransız sömürgeci yönetimden dolayı şiddeti iyi biliyor.

The war I reported on

Haberini yaptığım savaş,

was between the minority Muslim government,

Seleka adındaki

called the Seleka,

Müslüman azınlık idaresi ile

and citizen militias,

çoğunluğu Hristiyan olan

mostly Christian,

Anti-balaka adındaki

called the anti-balaka.

yerli milisler arasındaydı.

The first sign of the impending cleansing

Eli kulağında olan temizliğin ilk işareti,

was the breakdown of trust within communities.

toplumlar arası güven ortamının yıkılmasıyla başlamıştı.

Three days after I arrived in the country,

Ülkeye vardıktan üç gün sonra,

I watched the small city of Gaga be abandoned.

Gaga adındaki küçük bir şehrin boşaltıldığını gördüm.

A battle was about to break out.

Savaş başlamak üzereydi.

And to save themselves,

Kendilerini korumak için

many people were working as government spies,

birçok insan,

arkadaşlarını ve komşularını,

identifying friends and neighbors

öldürülmeleri için teşhis ederek hükumet ajanlığı yapıyorlardı.

to be killed.

Cities and towns,

Şehirler ve kasabalar,

any place with humans, had become unsafe.

insanların olduğu herhangi bir yer artık güvensizdi.

So people moved to the jungle.

Birçok insan ormana taşındı.

I felt strangely isolated

Domuzlar ve çiftlik hayvanları boş evlere taşındığından

as pigs and livestock moved into the empty homes.

kendimi garip bir şekilde yalnız hissettim.

In a war zone,

Savaş bölgesinde,

you know that you are near the killing when people have left.

insanlar ayrılmaya başladığında ölümün eşiğinde olduğunuzu bilirsiniz.

The war moved across the jungle and reached Gaga,

Savaş ormanı aşmış ve Gaga'ya ulaşmıştı

and I was surrounded by the thunder of bombs.

ve bomba gürültüsü tarafından etrafım sarılmıştı.

Government forces drove into the jungle to attack a town sheltering a militia.

Hükumet güçleri, milis barındıran bir kasabaya saldırmak için ormana girdiler.

I rode on motorcycle for hours,

Orman nehirlerini ve uzun çayırları aşarak

crossing jungle streams and tall elephant grass,

saatler boyu motosiklet kullandım

but I only got to the town

fakat hükümet şehri yaktıktan,

after the government had burned it

insanlar terk ettikten sonra

and its people were gone.

oraya ulaşabildim.

To see if I could speak to someone,

Konuşabilecek birini görebilseydim

I shouted out that I was a friend, that I would not hurt them.

ona arkadaş olduğumu ve zarar vermeyeceğimi söyleyecektim.

A woman in a red shirt ran out of the forest.

Kırmızı tişörtlü bir kadın ormandan dışarı koşmuştu.

Others cautiously emerged from the trees

Diğerleri de ağaçların arsından çıkıyordu

and asked, "Est-ce les gens savent?"

ve "Est-ce les gens savent?" diye sordular.

"Do people know?"

"İnsanlar biliyor mu?"

The question surprised me.

Soru beni şaşırtmıştı.

Their children were hungry and sick,

Çocukları aç ve hastaydı,

but they didn't ask for food or medicine.

fakat yemek veya ilaç sormuyorlardı.

They asked me,

Soruları şuydu:

"Do people know what is happening to us?"

"İnsanlar bize neler olduğunu biliyorlar mı?"

I felt helpless as I wrote down their question.

Bu soruyu yazdığımda kendimi çok aciz hissettim.

And I became determined

Hayatlarındaki bu anın

that this moment in their lives

unutulmaması gerektiğinin

should not be forgotten.

farkına vardım.

In bearing witness to their crisis,

Krizlerine şahit olduğum için

I felt a small communion with these people.

bu insanların duygularını küçük de olsa paylaştığımı hissettim.

From far away, this war had felt like a footnote in world news.

Uzaklardan, bu savaş dünya haberlerinde bir alt yazıdan ibaretti.

As a witness,

Bir şahit olarak,

the war felt like history unfolding.

tarihin gözler önüne serilmesi gibi hissettirdi.

The government denied that it was committing any violence,

Hükumet, şiddet uygulandığını inkar etti

but I continually drove through towns

ancak bir gün ya da bir hafta önceden

where people described government massacres

insanların katliamı anlatabilecekleri yerlere

from a day or a week before.

sürmeye devam ettim.

I felt overwhelmed

Bunaldım ve

and tried to calm myself.

kendimi sakinleştirmeye çalıştım.

As I reported on these massacres,

Bu katliamları haber yaparken

I bought and ate

onların damak tadını çıkarmaya çalışmak için

little sweets,

seeking the familiar comfort of their taste.

küçük şekerlerden

aldım ve yedim.

Central Africans ate these sweets

Orta Afrikalılar, açlıklarını yatıştırmak için

to ease their hunger,

bu şekerlerden yediler

leaving a trail of thousands of plastic wrappers as they fled.

ve kaçtıkları için binlerce plastik paketin izini bıraktıklar.

On the few radio stations still operating in the country,

Ülkede halen çalışan bir kaç radyoda,

I mostly heard pop music.

genellikle pop müzik dinledim.

As the war mounted,

Savaş tırmandıkça,

we received less information about the massacres.

katliamlar hakkında daha az bilgi almaya başladık.

It became easier to feel a sense of normalcy.

Normal hissetmek daha kolay hale gelmişti.

I witnessed the effect of this missing information.

Bu eksik bilginin etkisine şahitlik ediyordum.

Two weeks later, I slowly and anxiously

İki hafta sonra, yavaşça ve endişeyle

drove into an isolated militia headquarters,

PK100 denen soyutlanmış bir milis karargahının bulunduğu

a town called PK100.

kasabaya doğru sürdüm.

Here, Christian fighters told me

Burada, Hristiyan savaşçılar bana

that all Muslims were foreigners,

tüm Müslümanların dışarıdan geldiğini,

evil and allied with the government.

kötü olduklarını ve hükumetle çalıştıklarını söylediler.

They likened Muslims to animals.

Müslümanları hayvanlara benzetiyorlardı.

Without neutral observers or media

Tarafsız gözlemciler veya basın olmadan

to counter this absurd narrative,

bu tür saçma rivayetler ile karşılaşınca

it became the single narrative in these camps.

kamplardaki tek bilinen bu olmuştu.

The militias began to hunt down Muslims,

Milisler Müslümanların peşine düşmüşlerdi

and emptied the capital, Bangui,

ve bir kaç ay içerisinde

of nearly 140,000 Muslims

140.000 Müslümanın yaşadığı

in just a few months.

Bangui şehrini boşaltmışlardı.

Most of the killing and fleeing of Muslims went unrecorded by witnesses.

Öldürülen ve kaçan Müslümanların çoğuna şahitlik edilemedi.

I'm telling you about my reporting in the Central African Republic,

Size Orta Afrika Cumhuriyetindeki haberciliğimden bahsediyorum

but I still ask myself why I went there.

fakat halen oraya neden gittiğimi söylemedim.

Why put myself at risk?

Neden kendimi riske attım?

I do this work

Bu işi yaptım

because I feel that ignored people in all our communities

çünkü tüm toplumlardaki görmezden gelinen insanların bize kim olduğumuz ile ilgili

tell us something important

önemli bir şeyler

about who we are.

söylediğine inanıyorum.

When information is missing,

Bilgi eksik olduğunda,

people have the power to manipulate reality.

insanlar gerçeği manipule etme kudretine sahip olurlar.

Without witnesses,

Şahitlerin olmadığı yerde

we would believe that those thousands of massacred people are still alive,

katledilen binlerce insanın yaşadığına,

that those hundreds of burned homes are still standing.

binlerce yakılan evin yıkılmadığına inanırız.

A war zone can pass

Bir savaş bölgesi,

for a mostly peaceful place

kimse görmüyorken

when no one is watching.

en barışçıl yer olabilir.

And a witness can become precious,

Şiddet sessizce, göze görünmeyen

and their gaze most necessary,

ve duyulmamış olduğunda

when violence passes silently,

bir şahit, çok değerli

unseen and unheard.

ve onların bakışları çok gerekli olabilir.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)