Is war between China and the US inevitable? | Graham Allison

Çeviri: Ayberk Demirhan Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi

So, let me thank you for the opportunity to talk about

Meslek hayatınızın en büyük uluslararası meselesi olmasının yanı sıra

the biggest international story of your professional lifetime,

görüldüğü kadarıyla dünyanın yüzleşeceği en büyük uluslararası sorun olan

which is also the most important international challenge

bu konu hakkında bana konuşma fırsatı sunduğunuz için

the world will face for as far as the eye can see.

sizlere teşekkür etmek istiyorum.

The story, of course, is the rise of China.

Tabii ki Çin'in yükselişinden bahsediyorum.

Never before have so many people risen so far so fast,

Şu ana kadar hiçbir topluluk bu kadar farklı yönden

on so many different dimensions.

bu derece hızla gelişmemişti.

The challenge is the impact of China's rise --

Bahsettiğim bu sorun Çin'in yükselişi;

the discombobulation this will cause the Unites States

ABD'ye ve ABD'nin ana mimarı ve koruyucusu olduğu

and the international order,

uluslararası düzene etkisi

of which the US has been the principal architect and guardian.

ve bunun yol açacağı kargaşa.

The past 100 years have been what historians now call an "American Century."

Geçtiğimiz asır tarihçilerin de dediği gibi bir "Amerikan Yüzyılı" olmuştur.

Americans have become accustomed to their place

Amerikalılar var olan tüm hiyerarşilerde tepede olmaya

at the top of every pecking order.

bir hayli alışmış durumdalar.

So the very idea of another country

Bu yüzden birçok Amerikalı başka bir ülkenin ABD kadar

that could be as big and strong as the US -- or bigger --

hatta ABD'den bile büyük ve güçlü olması düşüncesini

strikes many Americans as an assault on who they are.

kendilerilerine yönlendirilen bir hakaret olarak kabul eder.

For perspective on what we're now seeing in this rivalry,

Olaylara tarih merceğinden bakmak bu çekişme sürecinde gördüklerimizi

it's useful to locate it on the larger map of history.

daha iyi yorumlamada bize yardımcı olacaktır.

The past 500 years have seen 16 cases

Geçtiğimiz 500 yıl boyunca yükselen bir gücün

in which a rising power threatened to displace a ruling power.

hükmeden gücü yerinden etmekle tehdit ettiği 16 durum meydana geldi.

Twelve of those ended in war.

Bunların on ikisi savaşla sonuçlandı.

So just in November, we'll all pause to mark the 100th anniversary

Bildiğiniz gibi Kasım ayında, büyüklüğünden dolayı

of the final day of a war that became so encompassing,

tarihçlerin dünya savaşı diye yeni bir kategori yaratmasına yol açan

that it required historians to create an entirely new category: world war.

savaşın son gününün 100. yıl dönümünü anacağız.

So, on the 11th hour of the 11th day

1918'in 11. ayının

of the 11th month in 1918,

11. gününün 11. saatinde

the guns of World War I fell silent,

ardında 20 milyon ölü bırakan

but 20 million individuals lay dead.

I. Dünya Savaşı sona erdi.

I know that this is a sophisticated audience,

Sizlerin gayet birikimli olduğunu biliyorum.

so you know about the rise of China.

Çin'in yükselişinden haberdarsınızdır.

I'm going to focus, therefore, on the impact of China's rise,

Bu yüzden odaklanacağım konu, Çin'in yükselişinin ABD,

on the US, on the international order

uluslararası düzen

and on the prospects for war and peace.

ve savaş ile barış ihtimalleri üzerindeki etkisi.

But having taught at Harvard over many years,

Ancak Harvard'taki öğretim hayatımdan

I've learned that from time to time, it's useful to take a short pause,

zaman zaman kısa aralar vermenin yararlı olduğunu öğrendim.

just to make sure we're all on the same page.

Konuyu takip edebileceğinizden emin olmak için sadece.

The way I do this is, I call a time-out,

Bunu şu şekilde yapıyorum: Mola veriyorum,

I give students a pop quiz -- ungraded, of course.

sonra sürpriz bir sınav yapıyorum, not vermiyorum tabii.

So, let's try this. Time-out, pop quiz.

Deneyelim şimdi bunu. Mola, sürpriz sınav.

Question:

Soru:

forty years ago, 1978, China sets out on its march to the market.

Çin kırk yıl önce, yani 1978'de, piyasaya girmek için ilk adımını atmıştır.

At that point, what percentage of China's one billion citizens

O esnada, Çin'in bir milyarlık nüfusunun yüzde kaçı

were struggling to survive on less than two dollars a day?

günlük iki dolardan daha azıyla hayat mücadelesi veriyordu?

Take a guess -- 25 percent?

Tahminde bulunun. %25?

Fifty?

%50?

Seventy-five?

%75?

Ninety.

%90.

What do you think?

Ne sizce?

Ninety.

%90.

Nine out of every 10 on less than two dollars a day.

On kişiden dokuzu günlük iki dolardan daha azıyla geçiniyormuş.

Twenty eighteen, 40 years later.

2018'de, kırk yıl sonra.

What about the numbers?

Şimde ne rakamlar?

What's your bet?

Tahmininiz ne?

Take a look.

Bir göz atın.

Fewer than one in 100 today.

Bugün yüzde birden daha az.

And China's president has promised that within the next three years,

Çin'in devlet başkanı önümüzdeki üç yıl içinde

those last tens of millions will have been raised up

kalan yüzde birlik kesimin de

above that threshold.

barajı geçeceğinin sözünü veriyor.

So it's a miracle, actually, in our lifetime.

Bu adeta bir mucize.

Hard to believe.

İnanması güç.

But brute facts are even harder to ignore.

Ancak verileri göz ardı etmek mümkün değil.

A nation that didn't even appear on any of the international league tables

25 yıl önce hiçbir uluslararası tabloda

25 years ago

yer bile almayan ülke

has soared,

ABD'yle rekabet etmeye

to rival -- and in some areas, surpass -- the United States.

hatta bazı alanlarda ABD'yi geçmeye başladı.

Thus, the challenge that will shape our world:

Böylelikle dünyamızı şekillendirecek bu sorun ortaya çıktı:

a seemingly unstoppable rising China

Yükselişi durmayacak gibi görünen Çin

accelerating towards an apparently immovable ruling US,

tarihin en büyü çarpışması yolunda

on course for what could be the grandest collision in history.

liderlik koltuğuna sabitlenmiş ABD'ye hızla yaklaşıyor.

To help us get our minds around this challenge,

Bu sorunu daha iyi kavrayabilmemiz için

I'm going to introduce you to a great thinker,

sizi büyük bir düşünür ile tanıştıracağım.

I'm going to present a big idea,

Büyük bir fikir ortaya atacağım

and I'm going to pose a most consequential question.

ve size çok önemli bir soru yönelteceğim.

The great thinker is Thucydides.

Bu büyük düşünür Thukydides.

Now, I know his name is a mouthful,

İsmini söylemesi zor, biliyorum.

and some people have trouble pronouncing it.

Bazıları telafuz etmede zorlanıyor.

So, let's do it, one, two, three, together:

Hadi birlikte söyleyelim. Bir, iki, üç:

Thucydides.

Thukydides.

One more time: Thucydides.

Bir daha: Thukydides.

So who was Thucydides?

Peki Thukydides kim?

He was the father and founder of history.

Tarih biliminin kurucusu ve öncüsü.

He wrote the first-ever history book.

İlk tarih kitabını o yazdı.

It's titled "The History of the Peloponnesian War,"

Adı da "Peloppones Savaşının Tarihi."

about the war in Greece, 2500 years ago.

Yunanistan'daki 2500 yıl önceki savaşı anlatır.

So if nothing else today, you can tweet your friends,

Hiç olmazsa arkadaşlarınıza "Bugün büyük bir düşünür tanıdım.

"I met a great thinker.

"Adını bile telaffuz edebiliyorum: Thukydides."

And I can even pronounce his name: Thucydides."

diye bir tweet atabilirsiniz.

So, about this war that destroyed classical Greece,

Pekala, Thukydides'in antik Yunanistan'ı yok eden bu savaş hakkında

Thucydides wrote famously:

meşhur bir sözü vardır:

"It was the rise of Athens and the fear that this instilled in Sparta

"Savaşı kaçınılmaz kılan şey Atina'nın yükselişi

ve bunun Isparta'da uyandırdığı korkuydu."

that made the war inevitable."

So the rise of one

Yani birinin yükselişi

and the reaction of the other

ve diğerinin buna tepkisi

create a toxic cocktail of pride,

tehlikeli bir gurur, kibir

arrogance, paranoia,

paranoya havası yaratarak

that drug them both to war.

iki tarafı da savaşa sürüklemiştir.

Which brings me to the big idea:

Bu da beni büyük fikre getiriyor:

Thucydides's Trap.

Thukydides Tuzağı.

"Thucydides's Trap" is a term I coined several years ago,

"Thukydides Tuzağı" Thukydides'in vukfunu yaşatmak amacıyla

to make vivid Thucydides's insight.

birkaç yıl önce ortaya attığım bir deyim.

Thucydides's Trap is the dangerous dynamic that occurs

Thukydides Tuzağı yükselen güç, hükmeden gücün konumunu tehdit ettiğinde

when a rising power threatens to displace a ruling power,

ortaya çıkan tehlikeli bir olgu.

like Athens --

Örneğin Atina'nın Isparta'ya,

or Germany 100 years ago, or China today --

100 yıl önce Almanya'nın Büyük Britanya'ya

and their impact on Sparta,

veya bugün Çin'in ABD'ye

or Great Britain 100 years ago, or the US today.

olan etkisi gibi.

As Henry Kissinger has said,

Henry Kissinger'in de dediği gibi,

once you get this idea, this concept of Thucydides's Trap in your head,

Thukydides Tuzağı konseptini iyice anladığınız zaman

it will provide a lens

günümüzde olup biten her şeyin

for helping you look through the news and noise of the day

ötesini görebilmeye ve aslında nelerin olup bittiğini

to understand what's actually going on.

anlamaya başlıyorsunuz.

So, to the most consequential question about our world today:

Pekala, günümüzün en mühim sorusuna gelelim.

Are we going to follow in the footsteps of history?

Tarihin ayak izlerini takip mi edeceğiz?

Or can we, through a combination of imagination and common sense

Yoksa hayal gücümüzü, mantığımızı

and courage

ve cesaretimizi kullanarak

find a way to manage this rivalry

durum kimsenin istemediği

ve herkesin yıkıcı olacağını bildiği türde bir savaşla sonuçlanmadan

without a war nobody wants,

and everybody knows would be catastrophic?

bu rekabeti kontrol etmenin bir yolunu bulabilecek miyiz?

Give me five minutes to unpack this,

Bunu açıklamak için bana beş dakika verin.

and later this afternoon, when the next news story pops up for you

"Çin şunu yapıyor. ABD şöyle cevap veriyor." gibi haberleri gördüğünüzde

about China doing this, or the US reacting like that,

olan bitenler hakkında

you will be able to have a better understanding of what's going on

daha iyi bir anlayışa sahip olacak

ve hatta bunu arkadaşlarınıza açıklayabileceksiniz.

and even to explain it to your friends.

So as we saw with this flipping the pyramid of poverty,

Pekala. Terse dönen yoksulluk piramidinde gördüğümüz üzere

China has actually soared.

Çin gerçekten birden yükseliverdi.

It's meteoric.

Bu gerçekten büyüleyici.

Former Czech president, Vaclav Havel, I think, put it best.

Bu durumu en iyi eski Çek devlet başkan Vaclav Havel özetledi.

He said, "All this has happened so fast, we haven't yet had time to be astonished."

"Tüm bunlar o kadar hızlı oldu ki hayret etmeye fırsatımız olmadı." demiş.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

To remind myself how astonished I should be,

Ne kadar hayret etmem gerektiğini kendime hatırlatmak için

I occasionally look out the window in my office in Cambridge

zaman zaman Cambridge'teki ofisimin penceresinden

at this bridge, which goes across the Charles River,

Kennedy Okulu ile Harvard İşletme Okulu arasından geçen

between the Kennedy School and Harvard Business School.

Charles Nehri'nin üzerinde bulunan bu köprüye bakıyorum.

In 2012, the State of Massachusetts said they were going to renovate this bridge,

2012'de, Massachusetts Eyaleti bu köprüyü restore edeceklerini

and it would take two years.

ve bunun iki yıl süreceğini açıkladı.

In 2014, they said it wasn't finished.

2014'te henüz tamamlanmadığını söylediler.

In 2015, they said it would take one more year.

2015'te bir yıl daha süreceğini söylediler.

In 2016, they said it's not finished,

2016'da hala bitmediğini,

we're not going to tell you when it's going to be finished.

ne zaman biteceğini de söylemeyeceklerini açıkladılar.

Finally, last year, it was finished -- three times over budget.

Nihayet geçen yıl bitirildi. Bütçenin üç katı harcanarak...

Now, compare this to a similar bridge that I drove across last month in Beijing.

Şimdi bunu Pekin'de üzerinden geçtiğim benzer bir köprüyle karşılaştıralım.

It's called the Sanyuan Bridge.

Adı Sanyuan Köprüsü.

In 2015, the Chinese decided they wanted to renovate that bridge.

2015'te Çin hükûmeti bu köprüyü restore etmeye karar verdi.

It actually has twice as many lanes of traffic.

Şerit sayısı da ilk köprüdekinin iki katı.

How long did it take for them to complete the project?

Projeyi tamamlamaları ne kadar sürmüştür sizce?

Twenty fifteen, what do you bet?

2015'te başladı. Tahminler ne?

Take a guess -- OK, three --

Tahminde bulunun.

Take a look.

Peki. Şuna bir göz atın.

(Laughter)

(Gülme sesleri)

The answer is 43 hours.

Cevap: 43 saat.

(Audience: Wow!)

(İzleyiciler şaşırır)

(Laughter)

(Gülme)

Graham Allison: Now, of course, that couldn't happen in New York.

Bunun New York'ta olması mümkün değil tabii.

(Laughter)

(Gülüşler)

Behind this speed in execution is a purpose-driven leader

Bu hızlı çalışma etiğinin arkasında amaç odaklı bir lider

and a government that works.

ve işleyen bir hükûmet bulunuyor.

The most ambitious and most competent leader

Uluslararası arenadaki en hırslı, en yetkin lider

on the international stage today is Chinese President Xi Jinping.

Çin devlet başkanı Şi Cinping.

And he's made no secret about what he wants.

Ne istediğine dair de bir gizlisi saklısı yok.

As he said when he became president six years ago,

Altı yıl önce başkan olduğunda söylediği gibi

his goal is to make China great again --

amacı "Çin'i yeniden harika yapmak."

(Laughter)

(Gülme sesleri)

a banner he raised long before Donald Trump picked up a version of this.

Donald Trump bunun bir benzerini kullanmadan çok önce o kullanmış.

To that end, Xi Jinping has announced specific targets for specific dates:

Bu yönde Şi Cinping belli tarihler için belli hedefler belirledi.

2025, 2035, 2049.

2025, 2035, 2049.

By 2025, China means to be the dominant power

2025'e kadar Çin, 10 öncü teknoloji piyasasında

in the major market in 10 leading technologies,

baskın güç olmayı hedefliyor.

including driverless cars, robots,

Şoförsüz arabaları, robotları,

artificial intelligence, quantum computing.

yapay zekâyı, kuantum bilgisayarları kapsıyor bu.

By 2035, China means to be the innovation leader

2035'e kadar tüm gelişmiş teknolojilerde

across all the advanced technologies.

inovasyon lideriğini hedefliyor.

And by 2049, which is the 100th anniversary

Çin Halk Cumhuriyeti'nin ilanının 100. yıl dönümü olan

of the founding of the People's Republic,

2049'a kadar ise

China means to be unambiguously number one,

açık ara farkla bir numara olup

including, [says] Xi Jinping, an army that he calls "Fight and Win."

Şi Cinping'in deyişiyle "Savaşıp Kazanan" bir orduya sahip olmayı hedefliyor.

So these are audacious goals, but as you can see,

Bunlar cüretkar hedefler ancak sizin de gördüğünüz gibi

China is already well on its way

Çin bu hedeflere ulaşma yolunda

to these objectives.

gayet iyi ilerliyor.

And we should remember how fast our world is changing.

Dünyanın ne kadar hızlı değiştiğini göz önünde bulundurmalıyız.

Thirty years ago,

Otuz yıl önce

the World Wide Web had not yet even been invented.

internet bile yoktu henüz.

Who will feel the impact of this rise of China most directly?

Çin'in bu yükselişinden en doğrudan kim etkilenecek?

Obviously, the current number one.

Tabii ki şu anki bir numara.

As China gets bigger and stronger and richer,

Çin büyüdükçe, güçlendikçe, zenginleştikçe,

technologically more advanced,

teknolojik olarak geliştikçe

it will inevitably bump up against American positions and prerogatives.

kaçınılmaz olarak Amerikan mevki ve imtiyazlarıyla çakışacak.

Now, for red-blooded Americans --

Gururlu Amerikalılar için

and especially for red-necked Americans like me; I'm from North Carolina --

özellikle de benim gibi taşralı Amerikalılar için, North Carolinalıyım,

there's something wrong with this picture.

bu resimde bir sorun var.

The USA means number one, that's who we are.

ABD bir numara demek. Bu bizim benliğimize işlemiş.

But again, to repeat: brute facts are hard to ignore.

Ancak daha önce de dediğim gibi verileri göz ardı etmek mümkün değil.

Four years ago, Senator John McCain asked me to testify about this

Dört yıl önce Senator John McCain bunu Senato Silahlı Kuvvetleri Komitesi'ne

to his Senate Armed Services Committee.

teyit etmemi istedi.

And I made for them a chart that you can see,

Ben de onlara bu gördüğünüz

that said, compare the US and China

ABD ile Çin'i bir parktaki tahterevallinin

to kids on opposite ends of a seesaw on a playground,

ayrı uçlarına oturmuş çocuklara kıyaslayan bir çizelge hazırladım.

each represented by the size of their economy.

Her biri ekonomilerinin büyüklüğü ile temsil edilmiş.

As late as 2004, China was just half our size.

2004'te Çin bizim yarımız kadar.

By 2014, its GDP was equal to ours.

2014'te GSYİH'si bizimle eşit.

And on the current trajectory, by 2024, it will be half again larger.

Bu gidişata göre 2024'te bizden %50 daha büyük olacak.

The consequences of this tectonic change will be felt everywhere.

Bu köklü değişimin sonuçları her yerde hissedilecektir.

For example, in the current trade conflict,

Örneğin mevcut ticari çekişmede

China is already the number one trading partner

Çin halihazırda başlıca Asya ülkelerinin

of all the major Asian countries.

hepsinin bir numaralı ticari ortağı.

Which brings us back to our Greek historian.

Bu da bizi Yunan tarihçimize geri getiriyor.

Harvard's "Thucydides's Trap Case File" has reviewed the last 500 years of history

Harvard "Thukydides Tuzağı Vaka Dosyası" tarihin son 500 yılını inceledi

and found 16 cases in which a rising power

ve yükselen gücün hükmeden gücü yerinden etmekle tehdit ettiği

threatened to displace a ruling power.

16 vaka buldu.

Twelve of these ended in war.

Bunların on ikisi savaşla sonuçlandı.

And the tragedy of this is that in very few of these

İşin trajik tarafı bu savaşların yalnızca birkaçı

did either of the protagonists want a war;

tarafların isteğiyle gerçekleşti.

few of these wars were initiated by either the rising power

Yani savaşların sadece birkaçı yüklesen güç

veya hükmeden güç tarafından başlatıldı.

or the ruling power.

So how does this work?

Peki bunun açıklaması ne?

What happens is, a third party's provocation

Olan şu: Üçüncü bir tarafın kışkırtması

forces one or the other to react,

tarafların birbirine karşı harekete geçmesine neden olup

and that sets in motion a spiral,

iki tarafı da gitgide

which drags the two somewhere they don't want to go.

istemedikleri bir duruma sokuyor.

If that seems crazy, it is.

Çılgınca gelebilir, ki öyle.

But it's life.

Ama hayat bu.

Remember World War I.

I. Dünya Savaşı'nı hatırlayın.

The provocation in that case

Oradaki kışkırtma

was the assassination of a second-level figure,

ikinci düzey yönetici olan

Archduke Franz Ferdinand,

Arşidük Franz Ferdinand'ın suikastiydi.

which then led the Austro-Hungarian emperor

-Ki bu da Avusturya-Macaristan imparatorunu

to issue an ultimatum to Serbia,

Sırbistan'a ültimatom vermeye itmişti.

they dragged in the various allies,

İşin içine müttefikler girdi,

within two months, all of Europe was at war.

iki ay içinde tüm Avrupa savaştaydı.

So imagine if Thucydides were watching planet Earth today.

Şimdi Thukydides'in Dünya'yı izlediğini hayal edin.

What would he say?

Ne derdi?

Could he find a more appropriate leading man for the ruling power

Hükmeden güç için

Donald Trump'tan daha uygun bir lider bulabilir miydi?

than Donald J Trump?

(Laughter)

(Gülme)

Or a more apt lead for the rising power than Xi Jinping?

Ya da yükselen güç için Şi Cinping'den daha uygun bir lider?

And he would scratch his head

Başını kaşıyıp

and certainly say he couldn't think of more colorful provocateur

Kuzey Kore'nin lideri Kim Jong-Un'dan daha renkli bir kışkırtıcı

than North Korea's Kim Jong-un.

düşünemeyeceğini söylerdi kesinlikle.

Each seems determined to play his assigned part

Her biri kendi rolünü oynamaya kararlı görünüyor.

and is right on script.

Tam oturuyor.

So finally, we conclude again with the most consequential question,

Hayatımızın geri kalanına ciddi ölçüde

the question that will have the gravest consequences

etki edecek bu önemli soruya

for the rest of our lives:

tekrar geri dönelim.

Are Americans and Chinese going to let the forces of history drive us to a war

Amerikalılar ve Çinliler tarihe boyun eğip her iki taraf için de yıkımla sonuçlanacak

that would be catastrophic for both?

bu savaşın gerçekleşmesine izin verecekler mi?

Or can we summon the imagination and courage

Yoksa birlike hayatlarımızı sürdürmenin bir yolunu bulmak,

to find a way to survive together,

21. yüzyılda liderliği paylaşmak

to share the leadership in the 21st century,

veya Şi Cinping'in dediği gibi yeni güç ilişkileri kurmak için

or, as Xi Jinping [said], to create a new form of great power relations?

hayal gücümüzü ve cesaretimizi kullanabilecek miyiz?

That's the issue I've been pursuing passionately

Son iki yıldır

tutkuyla takip ettiğim olduğum mesele bu.

for the last two years.

I've had the opportunity to talk and, indeed, to listen

İlgili tüm hükûmetlerin liderleriyle konuşma

to leaders of all the relevant governments --

ve onları dinleme fırsatım oldu.

Beijing, Washington, Seoul, Tokyo --

Pekin, Washington, Seul, Tokyo...

and to thought leaders across the spectrum of both the arts and business.

Sanat ve iş camiasından da fikir liderleriyle buluştum.

I wish I had more to report.

Keşke bildirebileceğim daha fazla şey olsa.

The good news is that leaders are increasingly aware

İyi haber liderler gitgide bu Thukydides dinamiği

of this Thucydidean dynamic

ve bunun teşkil ettiği tehlikelere

and the dangers that it poses.

karşı bilinçleniyorlar.

The bad news is that nobody has a feasible plan

Kötü haber ise kimsenin tarihin tekerrür etmesinden

for escaping history as usual.

kaçınmaya dair makul bir planının olmaması.

So it's clear to me that we need some ideas

Bana kalırsa alışılmışın dışında fikirlere

outside the box of conventional statecraft --

ihtiyacımızın olduğu çok açık.

indeed, from another page or another space --

Farklı, yeni fikirlere...

which is what brings me to TED today

Bugün beni TED'e getiren şey de bu.

and which brings me to a request.

Sizden bir ricada bulunacağım.

This audience includes many of the most creative minds on the planet,

Buradaki kitle gezegendeki en yaratıcı insanlardan oluşuyor.

who get up in the morning and think

Sizler sabahları kalkıp

not only about how to manage the world we have,

sahip olduğumuz bu dünyanın nasıl idare edilebileceği ile kalmayıp

but how to create worlds that should be.

olması gereken dünyaların nasıl yaratılabileceğini de düşünüyorsunuz.

So I'm hopeful that as this sinks in and as you reflect on it,

Siz tüm bu söylediklerimi sonradan iyice düşünürken

some of you are going to have some bold ideas, actually some wild ideas,

bazılarınızın cüretkar hatta çılgın fikirlerle çıkageleceğine

that when we find, will make a difference in this space.

ve keşfedilen bu fikirlerin farklılık yaratacağına inanıyorum.

And just to remind you if you do,

Sırf hatırlatmak için söylüyorum bunu:

this won't be the first time.

Bu tarihte ilk olmaz.

Let me remind you of what happened right after World War II.

Size II. Dünya Savaşı'ndan sonra ne olduğunu hatırlatayım.

A remarkable group of Americans and Europeans and others,

Amerikalı, Avrupalı ve diğerlerinden oluşan muazzam bir grup

not just from government, but from the world of culture and business,

ki sadece hükûmetlerden değil, kültür ve iş dünyasından da kişileri kapsayan

engaged in a collective surge of imagination.

bir grup birleşerek hayalgüçlerini kullandılar.

And what they imagined and what they created

Hayal edip yarattıkları şey

was a new international order,

yeni bir uluslararası düzendi;

the order that's allowed you and me to live our lives, all of our lives,

sizin, benim, hepimizin hayatlarımızı büyük güç savaşları olmadan

without great power war

bugüne dek görülmemiş

and with more prosperity than was ever seen before on the planet.

bir zenginlik içinde yaşamamıza olanak veren bir düzendi.

So, a remarkable story.

Olağanüstü bir şey bu.

Interestingly, every pillar of this project that produced these results,

İşin ilginç tarafı bu sonuca ulaşmamızı sağlayan projenin her ayağı

when first proposed,

ilk teklif edildiğinde

was rejected by the foreign policy establishment

çok naif ve gerçekçi olmaması gerekçesiyle

as naive or unrealistic.

yerleşmiş dış siyaset düzenince reddedilmiş.

My favorite is the Marshall Plan.

Benim favorim Marshall Planı.

After World War II, Americans felt exhausted.

II. Dünya Savaşı'ndan sonra Amerikalılar bitkin düşmüştü.

They had demobilized 10 million troops,

On milyon asker terhis edilmişti,

they were focused on an urgent domestic agenda.

önemli iç politikalar üzerine yoğunlaşılmıştı.

But as people began to appreciate how devastated Europe was

Lakin herkes zamanla Avrupa'nın savaştan ne kadar zarar aldığını

ve Sovyet komünizminin ne kadar saldırgan olduğunu anlamış,

and how aggressive Soviet communism was,

Americans eventually decided to tax themselves

bunun üzerine Amerikalılar dört yıl boyunca kendilerini

a percent and a half of GDP every year for four years

yıllık GSYİH'nin %1,5 oranında vergilendirmeye karar vermiş

and send that money to Europe to help reconstruct these countries,

ve vergilerden toplanan parayı Avrupa ülkelerine yardım olarak göndermişti.

including Germany and Italy,

Almanya ve İtalya'ya bile...

whose troops had just been killing Americans.

-Ki savaşta Amerikan askerlerini öldürmüşlerdi.

Amazing.

Olağanüstü.

This also created the United Nations.

Bu Birleşmiş Millletler'in de kurulmasını sağladı.

Amazing.

Olağanüstü.

The Universal Declaration of Human Rights.

İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi.

The World Bank.

Dünya Bankası.

NATO.

NATO.

All of these elements of an order for peace and prosperity.

Bunların hepsi barış ve refah düzeninin birer parçası.

So, in a word, what we need to do is do it again.

Yani kısaca yapmamız gereken şey bunu tekrarlamak.

And I think now we need a surge of imagination, creativity,

Bence şu an tarih bilgisi eşliğinde bir hayalgücü, bir yaratıcılık dalgasına

informed by history,

ihtiyacımız var.

for, as the philosopher Santayana reminded us,

Çünkü filozof Santayana'nın da bize hatırlattığı gibi,

in the end, only those who refuse to study history

en nihayetinde, geçmişi unutanlar,

are condemned to repeat it.

onu yeniden yaşamaya mahkumdurlar.

Thank you.

Teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)