Is war between China and the US inevitable? | Graham Allison

2,584,287 views ・ 2018-11-20

TED


Videoyu oynatmak için lütfen aşağıdaki İngilizce altyazılara çift tıklayınız.

Çeviri: Ayberk Demirhan Gözden geçirme: Cihan Ekmekçi
00:13
So, let me thank you for the opportunity to talk about
0
13548
3738
Meslek hayatınızın en büyük uluslararası meselesi olmasının yanı sıra
00:17
the biggest international story of your professional lifetime,
1
17310
5068
görüldüğü kadarıyla dünyanın yüzleşeceği en büyük uluslararası sorun olan
00:22
which is also the most important international challenge
2
22402
3901
bu konu hakkında bana konuşma fırsatı sunduğunuz için
00:26
the world will face for as far as the eye can see.
3
26327
3163
sizlere teşekkür etmek istiyorum.
00:29
The story, of course, is the rise of China.
4
29514
2139
Tabii ki Çin'in yükselişinden bahsediyorum.
00:32
Never before have so many people risen so far so fast,
5
32106
3809
Şu ana kadar hiçbir topluluk bu kadar farklı yönden
00:35
on so many different dimensions.
6
35939
1811
bu derece hızla gelişmemişti.
00:38
The challenge is the impact of China's rise --
7
38336
3750
Bahsettiğim bu sorun Çin'in yükselişi;
00:42
the discombobulation this will cause the Unites States
8
42497
4279
ABD'ye ve ABD'nin ana mimarı ve koruyucusu olduğu
00:46
and the international order,
9
46800
1793
uluslararası düzene etkisi
00:48
of which the US has been the principal architect and guardian.
10
48617
4281
ve bunun yol açacağı kargaşa.
00:54
The past 100 years have been what historians now call an "American Century."
11
54109
4043
Geçtiğimiz asır tarihçilerin de dediği gibi bir "Amerikan Yüzyılı" olmuştur.
00:58
Americans have become accustomed to their place
12
58568
2501
Amerikalılar var olan tüm hiyerarşilerde tepede olmaya
01:01
at the top of every pecking order.
13
61093
2017
bir hayli alışmış durumdalar.
01:03
So the very idea of another country
14
63862
2914
Bu yüzden birçok Amerikalı başka bir ülkenin ABD kadar
01:06
that could be as big and strong as the US -- or bigger --
15
66800
4015
hatta ABD'den bile büyük ve güçlü olması düşüncesini
01:10
strikes many Americans as an assault on who they are.
16
70839
3920
kendilerilerine yönlendirilen bir hakaret olarak kabul eder.
01:18
For perspective on what we're now seeing in this rivalry,
17
78212
4421
Olaylara tarih merceğinden bakmak bu çekişme sürecinde gördüklerimizi
01:22
it's useful to locate it on the larger map of history.
18
82657
3666
daha iyi yorumlamada bize yardımcı olacaktır.
01:27
The past 500 years have seen 16 cases
19
87089
3742
Geçtiğimiz 500 yıl boyunca yükselen bir gücün
01:30
in which a rising power threatened to displace a ruling power.
20
90855
3428
hükmeden gücü yerinden etmekle tehdit ettiği 16 durum meydana geldi.
01:34
Twelve of those ended in war.
21
94918
2558
Bunların on ikisi savaşla sonuçlandı.
01:39
So just in November, we'll all pause to mark the 100th anniversary
22
99434
6397
Bildiğiniz gibi Kasım ayında, büyüklüğünden dolayı
01:45
of the final day of a war that became so encompassing,
23
105855
4508
tarihçlerin dünya savaşı diye yeni bir kategori yaratmasına yol açan
01:50
that it required historians to create an entirely new category: world war.
24
110387
4312
savaşın son gününün 100. yıl dönümünü anacağız.
01:55
So, on the 11th hour of the 11th day
25
115720
3625
1918'in 11. ayının
01:59
of the 11th month in 1918,
26
119369
3692
11. gününün 11. saatinde
02:03
the guns of World War I fell silent,
27
123085
3182
ardında 20 milyon ölü bırakan
02:06
but 20 million individuals lay dead.
28
126291
3746
I. Dünya Savaşı sona erdi.
02:12
I know that this is a sophisticated audience,
29
132511
2421
Sizlerin gayet birikimli olduğunu biliyorum.
02:14
so you know about the rise of China.
30
134956
1991
Çin'in yükselişinden haberdarsınızdır.
02:17
I'm going to focus, therefore, on the impact of China's rise,
31
137403
4412
Bu yüzden odaklanacağım konu, Çin'in yükselişinin ABD,
02:21
on the US, on the international order
32
141839
3357
uluslararası düzen
02:25
and on the prospects for war and peace.
33
145220
2413
ve savaş ile barış ihtimalleri üzerindeki etkisi.
02:28
But having taught at Harvard over many years,
34
148402
2143
Ancak Harvard'taki öğretim hayatımdan
02:30
I've learned that from time to time, it's useful to take a short pause,
35
150569
4001
zaman zaman kısa aralar vermenin yararlı olduğunu öğrendim.
02:34
just to make sure we're all on the same page.
36
154594
2636
Konuyu takip edebileceğinizden emin olmak için sadece.
02:37
The way I do this is, I call a time-out,
37
157254
2348
Bunu şu şekilde yapıyorum: Mola veriyorum,
02:39
I give students a pop quiz -- ungraded, of course.
38
159626
3491
sonra sürpriz bir sınav yapıyorum, not vermiyorum tabii.
02:43
So, let's try this. Time-out, pop quiz.
39
163141
2505
Deneyelim şimdi bunu. Mola, sürpriz sınav.
02:46
Question:
40
166173
1610
Soru:
02:47
forty years ago, 1978, China sets out on its march to the market.
41
167807
4699
Çin kırk yıl önce, yani 1978'de, piyasaya girmek için ilk adımını atmıştır.
02:53
At that point, what percentage of China's one billion citizens
42
173140
4865
O esnada, Çin'in bir milyarlık nüfusunun yüzde kaçı
02:58
were struggling to survive on less than two dollars a day?
43
178029
4145
günlük iki dolardan daha azıyla hayat mücadelesi veriyordu?
03:02
Take a guess -- 25 percent?
44
182704
1930
Tahminde bulunun. %25?
03:05
Fifty?
45
185260
1150
%50?
03:07
Seventy-five?
46
187053
1150
%75?
03:09
Ninety.
47
189998
1150
%90.
03:12
What do you think?
48
192284
1200
Ne sizce?
03:14
Ninety.
49
194895
1206
%90.
03:16
Nine out of every 10 on less than two dollars a day.
50
196125
4139
On kişiden dokuzu günlük iki dolardan daha azıyla geçiniyormuş.
03:21
Twenty eighteen, 40 years later.
51
201911
1906
2018'de, kırk yıl sonra.
03:24
What about the numbers?
52
204427
1444
Şimde ne rakamlar?
03:25
What's your bet?
53
205895
1150
Tahmininiz ne?
03:27
Take a look.
54
207442
1150
Bir göz atın.
03:33
Fewer than one in 100 today.
55
213125
2517
Bugün yüzde birden daha az.
03:36
And China's president has promised that within the next three years,
56
216498
3209
Çin'in devlet başkanı önümüzdeki üç yıl içinde
03:39
those last tens of millions will have been raised up
57
219731
3183
kalan yüzde birlik kesimin de
03:42
above that threshold.
58
222938
1466
barajı geçeceğinin sözünü veriyor.
03:44
So it's a miracle, actually, in our lifetime.
59
224958
2327
Bu adeta bir mucize.
03:48
Hard to believe.
60
228188
1190
İnanması güç.
03:49
But brute facts are even harder to ignore.
61
229402
2753
Ancak verileri göz ardı etmek mümkün değil.
03:53
A nation that didn't even appear on any of the international league tables
62
233069
3486
25 yıl önce hiçbir uluslararası tabloda
03:56
25 years ago
63
236579
1316
yer bile almayan ülke
03:57
has soared,
64
237919
1452
ABD'yle rekabet etmeye
03:59
to rival -- and in some areas, surpass -- the United States.
65
239395
3269
hatta bazı alanlarda ABD'yi geçmeye başladı.
04:06
Thus, the challenge that will shape our world:
66
246964
3096
Böylelikle dünyamızı şekillendirecek bu sorun ortaya çıktı:
04:10
a seemingly unstoppable rising China
67
250924
3494
Yükselişi durmayacak gibi görünen Çin
04:14
accelerating towards an apparently immovable ruling US,
68
254442
4611
tarihin en büyü çarpışması yolunda
04:19
on course for what could be the grandest collision in history.
69
259077
3434
liderlik koltuğuna sabitlenmiş ABD'ye hızla yaklaşıyor.
04:24
To help us get our minds around this challenge,
70
264323
2928
Bu sorunu daha iyi kavrayabilmemiz için
04:27
I'm going to introduce you to a great thinker,
71
267275
2732
sizi büyük bir düşünür ile tanıştıracağım.
04:31
I'm going to present a big idea,
72
271132
2001
Büyük bir fikir ortaya atacağım
04:33
and I'm going to pose a most consequential question.
73
273887
3034
ve size çok önemli bir soru yönelteceğim.
04:38
The great thinker is Thucydides.
74
278244
2738
Bu büyük düşünür Thukydides.
04:41
Now, I know his name is a mouthful,
75
281006
2314
İsmini söylemesi zor, biliyorum.
04:43
and some people have trouble pronouncing it.
76
283344
2118
Bazıları telafuz etmede zorlanıyor.
04:45
So, let's do it, one, two, three, together:
77
285486
2020
Hadi birlikte söyleyelim. Bir, iki, üç:
04:47
Thucydides.
78
287530
1373
Thukydides.
04:48
One more time: Thucydides.
79
288927
2912
Bir daha: Thukydides.
04:51
So who was Thucydides?
80
291863
1666
Peki Thukydides kim?
04:53
He was the father and founder of history.
81
293942
2937
Tarih biliminin kurucusu ve öncüsü.
04:56
He wrote the first-ever history book.
82
296903
2142
İlk tarih kitabını o yazdı.
04:59
It's titled "The History of the Peloponnesian War,"
83
299069
4111
Adı da "Peloppones Savaşının Tarihi."
05:03
about the war in Greece, 2500 years ago.
84
303204
3322
Yunanistan'daki 2500 yıl önceki savaşı anlatır.
05:07
So if nothing else today, you can tweet your friends,
85
307276
3190
Hiç olmazsa arkadaşlarınıza "Bugün büyük bir düşünür tanıdım.
05:10
"I met a great thinker.
86
310490
1722
"Adını bile telaffuz edebiliyorum: Thukydides."
05:12
And I can even pronounce his name: Thucydides."
87
312236
3358
diye bir tweet atabilirsiniz.
05:16
So, about this war that destroyed classical Greece,
88
316546
4698
Pekala, Thukydides'in antik Yunanistan'ı yok eden bu savaş hakkında
05:21
Thucydides wrote famously:
89
321268
2372
meşhur bir sözü vardır:
05:24
"It was the rise of Athens and the fear that this instilled in Sparta
90
324561
6898
"Savaşı kaçınılmaz kılan şey Atina'nın yükselişi
ve bunun Isparta'da uyandırdığı korkuydu."
05:31
that made the war inevitable."
91
331483
1717
05:34
So the rise of one
92
334618
2237
Yani birinin yükselişi
05:36
and the reaction of the other
93
336879
2281
ve diğerinin buna tepkisi
05:39
create a toxic cocktail of pride,
94
339184
3999
tehlikeli bir gurur, kibir
05:43
arrogance, paranoia,
95
343207
2794
paranoya havası yaratarak
05:46
that drug them both to war.
96
346025
2442
iki tarafı da savaşa sürüklemiştir.
05:50
Which brings me to the big idea:
97
350177
1903
Bu da beni büyük fikre getiriyor:
05:53
Thucydides's Trap.
98
353090
1468
Thukydides Tuzağı.
05:55
"Thucydides's Trap" is a term I coined several years ago,
99
355701
3281
"Thukydides Tuzağı" Thukydides'in vukfunu yaşatmak amacıyla
05:59
to make vivid Thucydides's insight.
100
359006
2587
birkaç yıl önce ortaya attığım bir deyim.
06:02
Thucydides's Trap is the dangerous dynamic that occurs
101
362569
4230
Thukydides Tuzağı yükselen güç, hükmeden gücün konumunu tehdit ettiğinde
06:06
when a rising power threatens to displace a ruling power,
102
366823
3833
ortaya çıkan tehlikeli bir olgu.
06:10
like Athens --
103
370680
1724
Örneğin Atina'nın Isparta'ya,
06:12
or Germany 100 years ago, or China today --
104
372428
4498
100 yıl önce Almanya'nın Büyük Britanya'ya
06:16
and their impact on Sparta,
105
376950
2381
veya bugün Çin'in ABD'ye
06:19
or Great Britain 100 years ago, or the US today.
106
379355
3827
olan etkisi gibi.
06:24
As Henry Kissinger has said,
107
384205
1920
Henry Kissinger'in de dediği gibi,
06:26
once you get this idea, this concept of Thucydides's Trap in your head,
108
386149
4825
Thukydides Tuzağı konseptini iyice anladığınız zaman
06:30
it will provide a lens
109
390998
1679
günümüzde olup biten her şeyin
06:32
for helping you look through the news and noise of the day
110
392701
3559
ötesini görebilmeye ve aslında nelerin olup bittiğini
06:36
to understand what's actually going on.
111
396284
2600
anlamaya başlıyorsunuz.
06:40
So, to the most consequential question about our world today:
112
400649
4801
Pekala, günümüzün en mühim sorusuna gelelim.
06:46
Are we going to follow in the footsteps of history?
113
406863
3413
Tarihin ayak izlerini takip mi edeceğiz?
06:51
Or can we, through a combination of imagination and common sense
114
411466
6015
Yoksa hayal gücümüzü, mantığımızı
06:57
and courage
115
417505
1357
ve cesaretimizi kullanarak
06:58
find a way to manage this rivalry
116
418886
4416
durum kimsenin istemediği
ve herkesin yıkıcı olacağını bildiği türde bir savaşla sonuçlanmadan
07:03
without a war nobody wants,
117
423326
2968
07:06
and everybody knows would be catastrophic?
118
426318
2867
bu rekabeti kontrol etmenin bir yolunu bulabilecek miyiz?
07:10
Give me five minutes to unpack this,
119
430350
2053
Bunu açıklamak için bana beş dakika verin.
07:12
and later this afternoon, when the next news story pops up for you
120
432427
4976
"Çin şunu yapıyor. ABD şöyle cevap veriyor." gibi haberleri gördüğünüzde
07:17
about China doing this, or the US reacting like that,
121
437427
3410
olan bitenler hakkında
07:20
you will be able to have a better understanding of what's going on
122
440861
3419
daha iyi bir anlayışa sahip olacak
ve hatta bunu arkadaşlarınıza açıklayabileceksiniz.
07:24
and even to explain it to your friends.
123
444304
2477
07:27
So as we saw with this flipping the pyramid of poverty,
124
447678
4501
Pekala. Terse dönen yoksulluk piramidinde gördüğümüz üzere
07:32
China has actually soared.
125
452203
1711
Çin gerçekten birden yükseliverdi.
07:34
It's meteoric.
126
454456
1150
Bu gerçekten büyüleyici.
07:36
Former Czech president, Vaclav Havel, I think, put it best.
127
456354
3063
Bu durumu en iyi eski Çek devlet başkan Vaclav Havel özetledi.
07:39
He said, "All this has happened so fast, we haven't yet had time to be astonished."
128
459441
4763
"Tüm bunlar o kadar hızlı oldu ki hayret etmeye fırsatımız olmadı." demiş.
07:44
(Laughter)
129
464228
2420
(Gülme sesleri)
07:46
To remind myself how astonished I should be,
130
466672
3770
Ne kadar hayret etmem gerektiğini kendime hatırlatmak için
07:50
I occasionally look out the window in my office in Cambridge
131
470466
4190
zaman zaman Cambridge'teki ofisimin penceresinden
07:54
at this bridge, which goes across the Charles River,
132
474680
2746
Kennedy Okulu ile Harvard İşletme Okulu arasından geçen
07:57
between the Kennedy School and Harvard Business School.
133
477450
2881
Charles Nehri'nin üzerinde bulunan bu köprüye bakıyorum.
08:00
In 2012, the State of Massachusetts said they were going to renovate this bridge,
134
480933
3931
2012'de, Massachusetts Eyaleti bu köprüyü restore edeceklerini
08:04
and it would take two years.
135
484888
1555
ve bunun iki yıl süreceğini açıkladı.
08:07
In 2014, they said it wasn't finished.
136
487053
2467
2014'te henüz tamamlanmadığını söylediler.
08:10
In 2015, they said it would take one more year.
137
490410
2929
2015'te bir yıl daha süreceğini söylediler.
08:13
In 2016, they said it's not finished,
138
493363
1778
2016'da hala bitmediğini,
08:15
we're not going to tell you when it's going to be finished.
139
495165
2839
ne zaman biteceğini de söylemeyeceklerini açıkladılar.
08:18
Finally, last year, it was finished -- three times over budget.
140
498004
3164
Nihayet geçen yıl bitirildi. Bütçenin üç katı harcanarak...
08:22
Now, compare this to a similar bridge that I drove across last month in Beijing.
141
502307
5508
Şimdi bunu Pekin'de üzerinden geçtiğim benzer bir köprüyle karşılaştıralım.
08:27
It's called the Sanyuan Bridge.
142
507839
1748
Adı Sanyuan Köprüsü.
08:30
In 2015, the Chinese decided they wanted to renovate that bridge.
143
510284
3656
2015'te Çin hükûmeti bu köprüyü restore etmeye karar verdi.
08:33
It actually has twice as many lanes of traffic.
144
513964
2674
Şerit sayısı da ilk köprüdekinin iki katı.
08:37
How long did it take for them to complete the project?
145
517354
2741
Projeyi tamamlamaları ne kadar sürmüştür sizce?
08:40
Twenty fifteen, what do you bet?
146
520663
1752
2015'te başladı. Tahminler ne?
08:44
Take a guess -- OK, three --
147
524649
2039
Tahminde bulunun.
08:46
Take a look.
148
526712
1285
Peki. Şuna bir göz atın.
08:52
(Laughter)
149
532748
3332
(Gülme sesleri)
09:00
The answer is 43 hours.
150
540236
2444
Cevap: 43 saat.
09:02
(Audience: Wow!)
151
542704
1201
(İzleyiciler şaşırır)
09:08
(Laughter)
152
548630
2028
(Gülme)
09:16
Graham Allison: Now, of course, that couldn't happen in New York.
153
556039
3133
Bunun New York'ta olması mümkün değil tabii.
09:19
(Laughter)
154
559196
1557
(Gülüşler)
09:21
Behind this speed in execution is a purpose-driven leader
155
561482
5171
Bu hızlı çalışma etiğinin arkasında amaç odaklı bir lider
09:26
and a government that works.
156
566677
1867
ve işleyen bir hükûmet bulunuyor.
09:29
The most ambitious and most competent leader
157
569657
3098
Uluslararası arenadaki en hırslı, en yetkin lider
09:32
on the international stage today is Chinese President Xi Jinping.
158
572779
3481
Çin devlet başkanı Şi Cinping.
09:36
And he's made no secret about what he wants.
159
576284
3126
Ne istediğine dair de bir gizlisi saklısı yok.
09:39
As he said when he became president six years ago,
160
579434
2976
Altı yıl önce başkan olduğunda söylediği gibi
09:42
his goal is to make China great again --
161
582434
3854
amacı "Çin'i yeniden harika yapmak."
09:46
(Laughter)
162
586312
1837
(Gülme sesleri)
09:48
a banner he raised long before Donald Trump picked up a version of this.
163
588173
4313
Donald Trump bunun bir benzerini kullanmadan çok önce o kullanmış.
09:53
To that end, Xi Jinping has announced specific targets for specific dates:
164
593919
6854
Bu yönde Şi Cinping belli tarihler için belli hedefler belirledi.
10:00
2025, 2035, 2049.
165
600797
4686
2025, 2035, 2049.
10:06
By 2025, China means to be the dominant power
166
606257
6320
2025'e kadar Çin, 10 öncü teknoloji piyasasında
10:12
in the major market in 10 leading technologies,
167
612601
4285
baskın güç olmayı hedefliyor.
10:16
including driverless cars, robots,
168
616910
3024
Şoförsüz arabaları, robotları,
10:19
artificial intelligence, quantum computing.
169
619958
2852
yapay zekâyı, kuantum bilgisayarları kapsıyor bu.
10:23
By 2035, China means to be the innovation leader
170
623204
4872
2035'e kadar tüm gelişmiş teknolojilerde
10:28
across all the advanced technologies.
171
628100
2467
inovasyon lideriğini hedefliyor.
10:31
And by 2049, which is the 100th anniversary
172
631427
4018
Çin Halk Cumhuriyeti'nin ilanının 100. yıl dönümü olan
10:35
of the founding of the People's Republic,
173
635469
2441
2049'a kadar ise
10:37
China means to be unambiguously number one,
174
637934
3064
açık ara farkla bir numara olup
10:41
including, [says] Xi Jinping, an army that he calls "Fight and Win."
175
641022
4934
Şi Cinping'in deyişiyle "Savaşıp Kazanan" bir orduya sahip olmayı hedefliyor.
10:47
So these are audacious goals, but as you can see,
176
647498
2730
Bunlar cüretkar hedefler ancak sizin de gördüğünüz gibi
10:50
China is already well on its way
177
650252
3087
Çin bu hedeflere ulaşma yolunda
10:53
to these objectives.
178
653363
1333
gayet iyi ilerliyor.
10:55
And we should remember how fast our world is changing.
179
655387
2774
Dünyanın ne kadar hızlı değiştiğini göz önünde bulundurmalıyız.
10:59
Thirty years ago,
180
659054
1587
Otuz yıl önce
11:00
the World Wide Web had not yet even been invented.
181
660665
3347
internet bile yoktu henüz.
11:05
Who will feel the impact of this rise of China most directly?
182
665086
4709
Çin'in bu yükselişinden en doğrudan kim etkilenecek?
11:10
Obviously, the current number one.
183
670399
1918
Tabii ki şu anki bir numara.
11:13
As China gets bigger and stronger and richer,
184
673185
2381
Çin büyüdükçe, güçlendikçe, zenginleştikçe,
11:15
technologically more advanced,
185
675590
2000
teknolojik olarak geliştikçe
11:17
it will inevitably bump up against American positions and prerogatives.
186
677614
4814
kaçınılmaz olarak Amerikan mevki ve imtiyazlarıyla çakışacak.
11:23
Now, for red-blooded Americans --
187
683495
2751
Gururlu Amerikalılar için
11:26
and especially for red-necked Americans like me; I'm from North Carolina --
188
686270
4413
özellikle de benim gibi taşralı Amerikalılar için, North Carolinalıyım,
11:30
there's something wrong with this picture.
189
690707
2334
bu resimde bir sorun var.
11:33
The USA means number one, that's who we are.
190
693689
2972
ABD bir numara demek. Bu bizim benliğimize işlemiş.
11:38
But again, to repeat: brute facts are hard to ignore.
191
698721
3943
Ancak daha önce de dediğim gibi verileri göz ardı etmek mümkün değil.
11:43
Four years ago, Senator John McCain asked me to testify about this
192
703673
3912
Dört yıl önce Senator John McCain bunu Senato Silahlı Kuvvetleri Komitesi'ne
11:47
to his Senate Armed Services Committee.
193
707609
3134
teyit etmemi istedi.
11:51
And I made for them a chart that you can see,
194
711299
3737
Ben de onlara bu gördüğünüz
11:55
that said, compare the US and China
195
715060
3049
ABD ile Çin'i bir parktaki tahterevallinin
11:58
to kids on opposite ends of a seesaw on a playground,
196
718133
4516
ayrı uçlarına oturmuş çocuklara kıyaslayan bir çizelge hazırladım.
12:02
each represented by the size of their economy.
197
722673
3023
Her biri ekonomilerinin büyüklüğü ile temsil edilmiş.
12:05
As late as 2004, China was just half our size.
198
725720
4124
2004'te Çin bizim yarımız kadar.
12:11
By 2014, its GDP was equal to ours.
199
731220
3666
2014'te GSYİH'si bizimle eşit.
12:14
And on the current trajectory, by 2024, it will be half again larger.
200
734910
5308
Bu gidişata göre 2024'te bizden %50 daha büyük olacak.
12:22
The consequences of this tectonic change will be felt everywhere.
201
742744
4549
Bu köklü değişimin sonuçları her yerde hissedilecektir.
12:27
For example, in the current trade conflict,
202
747317
2292
Örneğin mevcut ticari çekişmede
12:29
China is already the number one trading partner
203
749633
2608
Çin halihazırda başlıca Asya ülkelerinin
12:32
of all the major Asian countries.
204
752265
3312
hepsinin bir numaralı ticari ortağı.
12:36
Which brings us back to our Greek historian.
205
756776
2368
Bu da bizi Yunan tarihçimize geri getiriyor.
12:40
Harvard's "Thucydides's Trap Case File" has reviewed the last 500 years of history
206
760331
5722
Harvard "Thukydides Tuzağı Vaka Dosyası" tarihin son 500 yılını inceledi
12:46
and found 16 cases in which a rising power
207
766077
3754
ve yükselen gücün hükmeden gücü yerinden etmekle tehdit ettiği
12:49
threatened to displace a ruling power.
208
769855
1930
16 vaka buldu.
12:52
Twelve of these ended in war.
209
772344
2232
Bunların on ikisi savaşla sonuçlandı.
12:57
And the tragedy of this is that in very few of these
210
777938
5293
İşin trajik tarafı bu savaşların yalnızca birkaçı
13:03
did either of the protagonists want a war;
211
783255
2780
tarafların isteğiyle gerçekleşti.
13:07
few of these wars were initiated by either the rising power
212
787236
3302
Yani savaşların sadece birkaçı yüklesen güç
veya hükmeden güç tarafından başlatıldı.
13:10
or the ruling power.
213
790562
1359
13:11
So how does this work?
214
791945
1688
Peki bunun açıklaması ne?
13:13
What happens is, a third party's provocation
215
793657
4245
Olan şu: Üçüncü bir tarafın kışkırtması
13:17
forces one or the other to react,
216
797926
2453
tarafların birbirine karşı harekete geçmesine neden olup
13:21
and that sets in motion a spiral,
217
801490
2745
iki tarafı da gitgide
13:24
which drags the two somewhere they don't want to go.
218
804259
2869
istemedikleri bir duruma sokuyor.
13:27
If that seems crazy, it is.
219
807152
2190
Çılgınca gelebilir, ki öyle.
13:29
But it's life.
220
809366
1241
Ama hayat bu.
13:31
Remember World War I.
221
811009
1686
I. Dünya Savaşı'nı hatırlayın.
13:33
The provocation in that case
222
813953
2862
Oradaki kışkırtma
13:36
was the assassination of a second-level figure,
223
816839
3349
ikinci düzey yönetici olan
13:40
Archduke Franz Ferdinand,
224
820212
1925
Arşidük Franz Ferdinand'ın suikastiydi.
13:43
which then led the Austro-Hungarian emperor
225
823140
3064
-Ki bu da Avusturya-Macaristan imparatorunu
13:46
to issue an ultimatum to Serbia,
226
826228
2087
Sırbistan'a ültimatom vermeye itmişti.
13:48
they dragged in the various allies,
227
828339
1754
İşin içine müttefikler girdi,
13:50
within two months, all of Europe was at war.
228
830117
2776
iki ay içinde tüm Avrupa savaştaydı.
13:54
So imagine if Thucydides were watching planet Earth today.
229
834823
3930
Şimdi Thukydides'in Dünya'yı izlediğini hayal edin.
13:58
What would he say?
230
838777
1200
Ne derdi?
14:01
Could he find a more appropriate leading man for the ruling power
231
841118
4841
Hükmeden güç için
Donald Trump'tan daha uygun bir lider bulabilir miydi?
14:05
than Donald J Trump?
232
845983
1435
14:07
(Laughter)
233
847442
1365
(Gülme)
14:08
Or a more apt lead for the rising power than Xi Jinping?
234
848831
5238
Ya da yükselen güç için Şi Cinping'den daha uygun bir lider?
14:15
And he would scratch his head
235
855228
2008
Başını kaşıyıp
14:17
and certainly say he couldn't think of more colorful provocateur
236
857260
5364
Kuzey Kore'nin lideri Kim Jong-Un'dan daha renkli bir kışkırtıcı
14:22
than North Korea's Kim Jong-un.
237
862648
2259
düşünemeyeceğini söylerdi kesinlikle.
14:26
Each seems determined to play his assigned part
238
866629
3642
Her biri kendi rolünü oynamaya kararlı görünüyor.
14:30
and is right on script.
239
870295
1534
Tam oturuyor.
14:33
So finally, we conclude again with the most consequential question,
240
873311
4504
Hayatımızın geri kalanına ciddi ölçüde
14:37
the question that will have the gravest consequences
241
877839
2889
etki edecek bu önemli soruya
14:40
for the rest of our lives:
242
880752
2031
tekrar geri dönelim.
14:45
Are Americans and Chinese going to let the forces of history drive us to a war
243
885211
5834
Amerikalılar ve Çinliler tarihe boyun eğip her iki taraf için de yıkımla sonuçlanacak
14:51
that would be catastrophic for both?
244
891069
2212
bu savaşın gerçekleşmesine izin verecekler mi?
14:54
Or can we summon the imagination and courage
245
894099
3137
Yoksa birlike hayatlarımızı sürdürmenin bir yolunu bulmak,
14:57
to find a way to survive together,
246
897260
1982
21. yüzyılda liderliği paylaşmak
15:00
to share the leadership in the 21st century,
247
900355
3007
veya Şi Cinping'in dediği gibi yeni güç ilişkileri kurmak için
15:03
or, as Xi Jinping [said], to create a new form of great power relations?
248
903386
4531
hayal gücümüzü ve cesaretimizi kullanabilecek miyiz?
15:08
That's the issue I've been pursuing passionately
249
908371
2532
Son iki yıldır
tutkuyla takip ettiğim olduğum mesele bu.
15:10
for the last two years.
250
910927
1579
15:12
I've had the opportunity to talk and, indeed, to listen
251
912530
2944
İlgili tüm hükûmetlerin liderleriyle konuşma
15:15
to leaders of all the relevant governments --
252
915498
2158
ve onları dinleme fırsatım oldu.
15:17
Beijing, Washington, Seoul, Tokyo --
253
917680
3929
Pekin, Washington, Seul, Tokyo...
15:21
and to thought leaders across the spectrum of both the arts and business.
254
921633
4553
Sanat ve iş camiasından da fikir liderleriyle buluştum.
15:26
I wish I had more to report.
255
926210
2166
Keşke bildirebileceğim daha fazla şey olsa.
15:28
The good news is that leaders are increasingly aware
256
928400
4048
İyi haber liderler gitgide bu Thukydides dinamiği
15:32
of this Thucydidean dynamic
257
932472
2350
ve bunun teşkil ettiği tehlikelere
15:34
and the dangers that it poses.
258
934846
1560
karşı bilinçleniyorlar.
15:37
The bad news is that nobody has a feasible plan
259
937227
2718
Kötü haber ise kimsenin tarihin tekerrür etmesinden
15:39
for escaping history as usual.
260
939969
2134
kaçınmaya dair makul bir planının olmaması.
15:43
So it's clear to me that we need some ideas
261
943299
2611
Bana kalırsa alışılmışın dışında fikirlere
15:45
outside the box of conventional statecraft --
262
945934
3490
ihtiyacımızın olduğu çok açık.
15:49
indeed, from another page or another space --
263
949919
3128
Farklı, yeni fikirlere...
15:54
which is what brings me to TED today
264
954707
2222
Bugün beni TED'e getiren şey de bu.
15:56
and which brings me to a request.
265
956953
2698
Sizden bir ricada bulunacağım.
16:01
This audience includes many of the most creative minds on the planet,
266
961326
5369
Buradaki kitle gezegendeki en yaratıcı insanlardan oluşuyor.
16:06
who get up in the morning and think
267
966719
1683
Sizler sabahları kalkıp
16:08
not only about how to manage the world we have,
268
968426
2745
sahip olduğumuz bu dünyanın nasıl idare edilebileceği ile kalmayıp
16:11
but how to create worlds that should be.
269
971195
2374
olması gereken dünyaların nasıl yaratılabileceğini de düşünüyorsunuz.
16:14
So I'm hopeful that as this sinks in and as you reflect on it,
270
974633
5119
Siz tüm bu söylediklerimi sonradan iyice düşünürken
16:19
some of you are going to have some bold ideas, actually some wild ideas,
271
979776
4029
bazılarınızın cüretkar hatta çılgın fikirlerle çıkageleceğine
16:23
that when we find, will make a difference in this space.
272
983829
3260
ve keşfedilen bu fikirlerin farklılık yaratacağına inanıyorum.
16:27
And just to remind you if you do,
273
987498
2412
Sırf hatırlatmak için söylüyorum bunu:
16:29
this won't be the first time.
274
989934
1611
Bu tarihte ilk olmaz.
16:32
Let me remind you of what happened right after World War II.
275
992518
2962
Size II. Dünya Savaşı'ndan sonra ne olduğunu hatırlatayım.
16:36
A remarkable group of Americans and Europeans and others,
276
996875
3619
Amerikalı, Avrupalı ve diğerlerinden oluşan muazzam bir grup
16:40
not just from government, but from the world of culture and business,
277
1000518
3741
ki sadece hükûmetlerden değil, kültür ve iş dünyasından da kişileri kapsayan
16:44
engaged in a collective surge of imagination.
278
1004283
3067
bir grup birleşerek hayalgüçlerini kullandılar.
16:48
And what they imagined and what they created
279
1008498
2920
Hayal edip yarattıkları şey
16:51
was a new international order,
280
1011442
2374
yeni bir uluslararası düzendi;
16:54
the order that's allowed you and me to live our lives, all of our lives,
281
1014711
3786
sizin, benim, hepimizin hayatlarımızı büyük güç savaşları olmadan
16:58
without great power war
282
1018521
1729
bugüne dek görülmemiş
17:01
and with more prosperity than was ever seen before on the planet.
283
1021307
3229
bir zenginlik içinde yaşamamıza olanak veren bir düzendi.
17:05
So, a remarkable story.
284
1025804
1670
Olağanüstü bir şey bu.
17:08
Interestingly, every pillar of this project that produced these results,
285
1028041
5890
İşin ilginç tarafı bu sonuca ulaşmamızı sağlayan projenin her ayağı
17:13
when first proposed,
286
1033955
1590
ilk teklif edildiğinde
17:15
was rejected by the foreign policy establishment
287
1035569
2691
çok naif ve gerçekçi olmaması gerekçesiyle
17:18
as naive or unrealistic.
288
1038284
3148
yerleşmiş dış siyaset düzenince reddedilmiş.
17:21
My favorite is the Marshall Plan.
289
1041919
1984
Benim favorim Marshall Planı.
17:24
After World War II, Americans felt exhausted.
290
1044838
2698
II. Dünya Savaşı'ndan sonra Amerikalılar bitkin düşmüştü.
17:27
They had demobilized 10 million troops,
291
1047560
2018
On milyon asker terhis edilmişti,
17:29
they were focused on an urgent domestic agenda.
292
1049602
3181
önemli iç politikalar üzerine yoğunlaşılmıştı.
17:32
But as people began to appreciate how devastated Europe was
293
1052807
4196
Lakin herkes zamanla Avrupa'nın savaştan ne kadar zarar aldığını
ve Sovyet komünizminin ne kadar saldırgan olduğunu anlamış,
17:37
and how aggressive Soviet communism was,
294
1057027
2754
17:39
Americans eventually decided to tax themselves
295
1059805
3920
bunun üzerine Amerikalılar dört yıl boyunca kendilerini
17:43
a percent and a half of GDP every year for four years
296
1063749
3813
yıllık GSYİH'nin %1,5 oranında vergilendirmeye karar vermiş
17:47
and send that money to Europe to help reconstruct these countries,
297
1067586
3858
ve vergilerden toplanan parayı Avrupa ülkelerine yardım olarak göndermişti.
17:51
including Germany and Italy,
298
1071468
2849
Almanya ve İtalya'ya bile...
17:54
whose troops had just been killing Americans.
299
1074341
2507
-Ki savaşta Amerikan askerlerini öldürmüşlerdi.
17:57
Amazing.
300
1077737
1150
Olağanüstü.
17:59
This also created the United Nations.
301
1079792
2334
Bu Birleşmiş Millletler'in de kurulmasını sağladı.
18:02
Amazing.
302
1082150
1150
Olağanüstü.
18:03
The Universal Declaration of Human Rights.
303
1083896
2986
İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi.
18:06
The World Bank.
304
1086906
1301
Dünya Bankası.
18:08
NATO.
305
1088231
1185
NATO.
18:09
All of these elements of an order for peace and prosperity.
306
1089440
3901
Bunların hepsi barış ve refah düzeninin birer parçası.
18:13
So, in a word, what we need to do is do it again.
307
1093365
3305
Yani kısaca yapmamız gereken şey bunu tekrarlamak.
18:17
And I think now we need a surge of imagination, creativity,
308
1097919
5159
Bence şu an tarih bilgisi eşliğinde bir hayalgücü, bir yaratıcılık dalgasına
18:23
informed by history,
309
1103102
2170
ihtiyacımız var.
18:26
for, as the philosopher Santayana reminded us,
310
1106077
4485
Çünkü filozof Santayana'nın da bize hatırlattığı gibi,
18:30
in the end, only those who refuse to study history
311
1110586
4056
en nihayetinde, geçmişi unutanlar,
18:34
are condemned to repeat it.
312
1114666
1588
onu yeniden yaşamaya mahkumdurlar.
18:37
Thank you.
313
1117087
1159
Teşekkür ederim.
18:38
(Applause)
314
1118270
3931
(Alkışlar)
Bu web sitesi hakkında

Bu site size İngilizce öğrenmek için yararlı olan YouTube videolarını tanıtacaktır. Dünyanın dört bir yanından birinci sınıf öğretmenler tarafından verilen İngilizce derslerini göreceksiniz. Videoyu oradan oynatmak için her video sayfasında görüntülenen İngilizce altyazılara çift tıklayın. Altyazılar video oynatımı ile senkronize olarak kayar. Herhangi bir yorumunuz veya isteğiniz varsa, lütfen bu iletişim formunu kullanarak bizimle iletişime geçin.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7