How China is (and isn't) fighting pollution and climate change | Angel Hsu

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

When is seeing not believing?

Gözlerimize ne zaman inanmayız?

A couple years ago, my friend sent me this photo from Ürümqi,

Birkaç sene önce bir arkadaşım Urumçi'den bir fotoğraf gönderdi,

which is the capital of Xinjiang province in northwest China.

burası Çin'in kuzeybatısındaki Sincan bölgesinin başkenti.

On this particular day, she couldn't believe her eyes.

O gün, arkadaşım gözlerine inanamamıştı.

Checking the quality of the air outside using this app on her iPad,

Hava kalitesine bakmak için iPad'inde bir uygulama vardı

the numbers were telling her the air quality was good,

ve uygulamaya göre hava kalitesi iyiydi,

one on a scale of 500.

500 üzerinden bir ölçeğe göre böyle.

But when she looked outside, she saw something much different.

Ama dışarı baktığında gördüğü durum çok daha farklıydı.

Yes, those are buildings in the background.

Evet, arka planda aslında binalar var.

(Laughter)

(Kahkahalar)

But the data were simply not telling the truth

Uygulamanın verilerinin gerçeklerle alakası yoktu,

of what people were seeing and breathing,

insanların görüp soluduğu hava böyle değildi

and it's because they were failing to measure PM2.5,

çünkü PM2.5 veya diğer adıyla

or fine particulate pollution.

partiküler madde ölçümü yapılmıyordu.

When PM2.5 levels went off the charts in 2012,

2012'de PM2.5 seviyesi normalin çok üstüne çıkıp

or "crazy bad," as the US Embassy once described it in a tweet,

ABD elçiliğinin bir tweetinde "inanılmaz kötü" olarak nitelendirildiğinde

Chinese denizens took to social media

Çin'de yaşayanlar sosyal medyada

and they started to question why it was that they were seeing this disconnect

bu tutarsızlığın nedenini sorgulamaya başladılar,

between official air quality statistics

resmî hava kalitesi istatistikleriyle

and what they were seeing and breathing for themselves.

içinde bulundukları hava arasındaki tutarsızlığı.

Now, this questioning has led

Bu sorgulama

to an environmental awakening of sorts in China,

Çin'de çevre bilincinin oluşmasını sağladı

forcing China's government to tackle its pollution problems.

ve Çin hükûmetini kirliliğe karşı önlem almaya zorladı.

Now China has the opportunity to become a global environmental leader.

Çin, çevreyi koruma konusunda öncü olma fırsatına sahip.

But the picture that I'll paint for you today

Ama bugün burada size anlatacağım tablo

is one that's mixed.

biraz daha karmaşık.

There are some signs that are very promising,

Umut vadeden bazı işaretler var,

and there are other trends that are more troubling

ve diğer yandan daha çok ilgi gerektiren

that warrant closer attention.

sorunlu trendler de var.

But now let's go back to the story at hand.

Şimdi gidip hikâyeye yakından bakalım.

I started to witness the beginnings of China's green evolution

Çin'in çevreci hareketlerinin başlangıcına bizzat tanıklık ettim,

when I was a PhD student conducting fieldwork in China in 2011.

o sırada 2011'de, Çin'de alan çalışması yapan bir doktora öğrencisiydim.

I traveled all across the country seeking answers to the question

Şüphecilerden kendime çıkardığım soruya cevap arayarak

that I often got myself from the skeptical outsider:

ülkenin her bir yanını gezdim:

What, you mean China is doing something on the environment?

Nasıl yani? Çin, çevre konusunda bir şey yapıyor mu diyorsun?

They have environmental policies?

Çevresel politikaları mı var?

What policies?

Ne politikası?

At that time, PM2.5 data was considered too politically sensitive

O sıralarda PM2.5 verileri politik olarak fazla hassas görüldü

and so the government was keeping it secret,

ve hükûmet de bu yüzden onu gizli tutuyordu,

but citizens were becoming aware of its harmful human health effects,

ancak vatandaşlar bunun insan sağlığına zararlı etkilerinin farkına varıyordu

and they were demanding greater transparency

ve hükûmetten talep ettikleri

on the part of the government.

daha fazla şeffaflıktı.

I actually started to see some of this growing evolution and awareness myself

Çin'in her tarafında büyüyen bu evrim ve farkındalığın bir kısmını

cropping up all over China.

kendim görmeye başladım.

Department stores, for example, started to market these air purifiers

Örneğin mağazalar, zararlı PM2.5'i filtreleyebilecek

that could filter out harmful PM2.5.

hava temizleyicileri pazarlamaya başladılar.

Citizens were also adopting PM2.5 as the title of musical festivals.

Vatandaşlar PM2.5'i müzik festivallerine başlık olarak uyarlıyorlardı.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And then I went to a golf course in Shenzhen, which is in southern China,

Sonra Çin'in güneyindeki Shenzhen'de bir golf kursuna gittim

and you can see from this banner, they're advertising a retreat from PM2.5.

ve bu afişten de görebileceğiniz gibi PM2.5'ten sakınmanın tanıtımı yapıyorlar.

Golf sub-par, but don't breathe sub-par air.

Golf standartlatın altında ama havanız öyle olmasın.

And then Shanghai's Environmental Protection Bureau

Sonra Shangai Çevre Koruma Ofisi

decided to create a mascot named after the air quality index

halkını hava kalitesinden daha iyi haberdar etmek için

to better communicate the air quality data to its people.

hava kalitesi endeksinden ismini almış bir maskot yaratmaya karar verdi.

I call her AQI Girl,

Ben ona AQI Kız diyorum

and her expression and hair color changes depending on the quality of air outside.

ve onun ifadeleri ile saç rengi dışardaki havanın kalitesine göre değişiyor.

Five years later and she's still the mostly smiling face

Beş yıl geçti ve o hâlâ Şangay'ın hava kalitesi konusunda

of Shanghai's air quality.

çoğunlukla güler yüzü.

And then in 2015,

Ve sonra 2015'te

former CCTV reporter Chai Jing

Eski CCTV muhabiri Chai Jing

created this documentary called "Under the Dome."

''Under the Dome'' isimli bu belgeseli yarattı.

It would be likened to Rachel Carson's "Silent Spring."

Rachel Carson'un ''Silent Spring''ine benzetildi.

And much like Rachel Carson

Ve tıpkı Rachel Carson gibi

brought to attention the fact that pesticides were harming human health,

tarım ilaçlarının insan sağlığına zararlı olduğu gerçeğine dikkat çekti,

"Under the Dome" stamped into the popular consciousness

''Under the Dome'' her yıl Çin'de sadece hava kirliliğinin

that air pollution was leading to one million premature deaths

bir milyona kadar erken ölüme sebep olması

every year in China alone.

popüler konusuna kaşesini bastı.

This video garnered

Bu video...

more than a hundred million views in a single weekend

...bir haftasonu içinde yüz milyondan fazla izlendi,

before China's government,

sonrasında çin hükûmeti

fearing that it might incite some type of social unrest,

toplumsal bir karışıklığa sebep olacağından korkarak

pulled it from the internet.

videoyu internetten kaldırdı.

But the damage had already been done.

Ama iş işten geçmişti.

Public outcry over air pollution

Hava kirliliği üzerine toplumsal yakınma,

galvanized China's government,

Çin hükûmetini harekete geçirdi,

perhaps in an act of self-preservation,

belki de kendini koruma edasıyla

to think big and decisively about how it could tackle

hava kirliliği ve diğer çevresel sorunlarıyla

the root of its air pollution

büyük ve radikal kararlar alarak

and many of its other environmental problems:

nasıl başa çıkabileceğini düşünmek için,

its energy system.

enerji sistemi gibi sorunları.

For you see, in China,

Görüyorsunuz ki Çin'de

about two thirds of its electricity comes from coal.

elektriğinin üçte ikisi kömürden sağlanıyor.

China has more coal-fired power plants than any other country in the world,

Çin, tüm ülkelerden fazla, kömürle çalışan elektrik santraline sahip;

about 40 percent of the global total,

küresel toplamın %40 kadarı.

and it's because of this fact that China's government

Bunun sebebi ise Çin hükûmeti

has decided since 2014 to wage a war on coal,

2014'ten itibaren kömüre savaş açtı,

shutting down small coal mines,

küçük kömür madenlerini kapattı,

setting limits on coal consumption,

kömür tüketimine sınırlar koydu,

even canceling an Australia's worth of coal-fired power plants.

hatta Avustralya değerinde kömürle çalışan santrali iptal etti.

They've also been making enormous investments

Ayrıca temiz ve yenilenebilir enerji konusunda

when it comes to clean and renewable energy,

dev yatırımlar yapıyorlar,

like hydropower, wind and solar,

hidro güç, rüzgar ve güneş enerjisi gibi

and the pace and the scale of this transformation

ve bu dönüşümün hızı ve ölçeklendirilmesi

has been absolutely mind-blowing.

akıllara durgunluk verecek cinsten.

Let me give you a couple of statistics to show you what I mean.

Size ne demek istediğimi gösterecek birkaç istatistik vereyim.

China leads the world when it comes to hydropower,

Çin, hidroelektrik konusunda

toplamın üçte biri ile dünyada lider.

with a third of total capacity.

There's enough for every Chinese citizen

Her Çin vatandaşının bir yılda yalnızca hidroelektrik kullanarak

to power two homes in a single year from hydropower alone.

iki eve elektrik vermesine yetecek kadar var.

You may have heard of the Three Gorges Dam,

Three Gorges Barajı'nı duymuşsunuzdur,

pictured here,

burada gösteriliyor,

which is the largest power station in the world,

aynı zamanda dünyanın en büyük elektrik santrali

and it's powered by water.

ve su ile çalışıyor.

In terms of wind power,

Rüzgâr gücü konusunda ise,

China has a third of the global capacity.

Çin, küresel kapasitenin üçte birine sahip.

This makes it the number one leader by far.

Bu, Çin'i bugüne kadar bir numaralı lider yaptı.

When we look at solar, China's also leading.

Güneş enerjisine baktığımızda Çin yine lider.

In fact, they crushed their 2020 target

Aslında, 2020 için olan hedeflerini

of installing 105 gigawatts of solar power.

105 gigawatt'lık güneş enerjisi sistemi kurma işini başardılar.

This is after the government already revised upwards

Bu, devlet 2009 ve 2015 yılları arasında

several times its solar energy target

hedeflerini çoktan yukarı doğru

between 2009 and 2015.

revize ettikten sonraydı.

Last year, in seven months alone,

Geçen sene yedi ay içinde Çin,

China was able to install a whopping 35 gigawatts of solar power.

35 gigawatt'lık güneş enerjisi kurmayı başardı.

This is more than half of what the US has combined in total

Bu, ABD'nin toplam kombine ettiği enerjinin yarısından fazlası

and China did this in just seven months alone.

ve Çin bunu tek başına yedi ayda yaptı.

We can verify this remarkable growth in solar power from space,

Bu olağanüstü büyümeyi uzaydan güneş enerjisiyle doğrulayabiliriz,

like the startup SpaceKnow has done in this slide.

tıpkı bu slaytta SpaceKnow'un yaptığı gibi.

By 2020, China is on track to generate Germany's entire electricity consumption

2020'ye gelindiğinde Çin tek başına Almanya'nın tüm elektrik tüketimini

from just wind and solar power alone.

sadece rüzgâr ve güneş enerjisinden üretmeyi başaracak.

It's pretty darn remarkable.

Bu inanılmaz bir şey.

And we see some evidence now

Bugün bazı kanıtlar görüyoruz,

that China's efforts on clean energy

Çin'in temiz enerji konusundaki emekleri

is actually having an effect,

gerçekten de etki ediyor,

not just on air pollution reduction,

sadece hava kirliliğini azaltmada değil

but also on global climate change,

ayrıca küresel iklim değişikliğinde,

where China has the world's largest carbon footprint.

Çin'in en büyük karbon salınımı yaptığı alanda.

If we look at some of the data, we can see that China's coal consumption

Verilerin bir kısmına bakarsak Çin'in kömür tüketiminin

may have already reached a peak as early as 2013.

2013 yılında zirveye ulaşmış olabileceğini görebilirsiniz.

This is a major reason why China's government announced

Çin hükûmetinin 2020 karbon azaltma planlarını

that actually they've already achieved their 2020 carbon reduction pledge

planlanan tarihin çok öncesinde tamamladıklarını ilan etmelerinde

ahead of schedule.

bu büyük bir sebep.

This reduction in coal consumption

Kömür tüketimindeki bu azalma

is also directly driving improvements in air quality

tüm ülke çapında

hava kalitesini iyileştirmede doğrudan etki ediyor,

across the country,

as I've shown here in blue.

mavi kısımlarda gösterdiğim gibi.

In most major Chinese cities,

Çoğu Çin şehirlerinde,

air pollution has fallen by as much as 30 percent.

hava kirliliği yüzde 30 kadar düştü.

And this reduction in air pollution is actually leading people

Hava kirliliğindeki bu azalma

to live longer lives in China,

insanların Çin'de daha uzun ömürlü olmasını sağlıyor,

on average two and a half years more than they would have in 2013.

2013 yılına kıyasla ortalama iki buçuk yıl daha fazla.

In yellow, we can see the cities that have experienced

Sarı kısımlar hava kalitesindeki en büyük iyileşmelerin

the greatest improvements in air quality.

gerçekleştiği şehirler.

But of course, as I mentioned at the beginning of this talk,

Ancak bu konuşmanın başında bahsettiğim gibi

we have to temper some of this optimism

bu iyimserliğe bakış açımız

with a healthy dose of caution,

biraz da olsa ihtiyatlı olmalı

and that's largely because the data are still being determined.

ve bunun sebebi verilerin hâlâ değerlendiriliyor olması.

At the end of last year,

Geçen yılın sonunda,

after roughly three years of pretty steady global carbon emissions,

oldukça dengeli karbon salınımı ile geçen kabaca üç yıldan sonra,

scientific projections suggest

bilimsel tahminlere göre

that global emissions may be on the rise again

küresel salınımlar yeniden artış gösterebilir

and that could be due to increases in China's fossil fuel consumptions,

ve bunun sebebi Çin'in fosil yakıtları tüketimindeki artış,

so they may not have reached that peak that I showed earlier.

o yüzden gösterdiğim zirveye ulaşamamış olabilirler.

But of course, the statistics and the data are still murky

Ancak tabii istatistikler ve verilerde hâlâ belirsizlik var

and that's because China regularly revises its coal statistics after the fact.

çünkü Çin düzenli olarak kömür istatistiklerini revize ediyor.

Actually, it's funny,

Aslında oldukça tuhaf,

since I've been here I've been having a debate on Twitter

burada olduğum süre boyunca başka iklim araştırmacılarıyla

with other climate modelers,

bir tartışmanın içindeyim,

trying to figure out whether China's carbon emissions

Çin'in karbon salınımları artışta mı, düşüşte mi

have gone up, gone down or whether they're staying relatively stable.

yoksa nispeten dengeli mi buna karar vermeye çalışıyoruz.

And of course, China is still a rapidly developing country.

Bir de Çin'in hızla büyüyen bir ülke olması söz konusu.

It's still experimenting with a range of policies,

Hâlâ geniş yelpazede bir dizi politikayı deniyorlar,

like dockless bike sharing,

mesela halk için bisikletler,

which has been hailed as a possible sustainable transport solution.

sürdürülebilir bir ulaşım çözümü olarak ortaya çıktı.

But then we have images of this bicycle graveyard

Sonra da bu bisiklet mezarlığına şahit olduk,

that tell a more cautionary tale.

daha uyarıcı bir hikâyeye dönüştü.

Sometimes, solutions can move too fast

Bazen çözümler çok hızlı devreye giriyor

and outpace demand.

ve talep geride kalıyor.

And of course, coal is still king in China,

Tabii bir de kömür Çin'de hâlâ kral,

at least for now.

en azından şu an öyle.

So why should we care about what China is doing on the environment?

O hâlde Çin'in çevre konusunda ne yaptığı konusunu niçin umursayalım?

Well, what China does at home on the environment

Çünkü Çin'in çevre konusunda yaptıkları

can have global implications for the rest of us.

tüm geri kalanlarımız için küresel sonuçlar doğurabilir.

To borrow a line from Chai Jing,

Chai Jing'in dediği gibi

we're all under the same dome,

hepimiz aynı kubbenin altında yaşıyoruz

and air pollution that originates in China

ve Çin'de meydana gelen hava kirliliği

can travel beyond its borders

sınırların ötesine geçerek

and affect populations as far away as those in North America.

Kuzey Amerika gibi uzaktaki nüfusları bile etkileyebilir.

China's not only exporting air pollution,

Çin sadece hava kirliliği değil

but they're also exporting aid, infrastructure, technology abroad.

ayrıca yardım, alt yapı ve teknoloji de ihraç ediyor.

President Xi Jinping in 2013 announced the One Belt, One Road Initiative,

Başkan Xi Jinping, bir milyon dolarlık devasa alt yapı yatırım projesi

a massive, one-trillion-US-dollar infrastructure investment project

One Belt, One Road hareketini 2013 yılında

in more than 60 other countries.

60'tan fazla ülkede ilan etti.

And historically, when we've seen

Tarihsel olarak

that China has made these infrastructure investments abroad,

Çin, yurt dışında alt yapı yatırımları yaptığında

they haven't always been clean.

her zaman temiz olmadılar.

The Global Environment Institute, a Chinese civil society group,

Çinli bir sivil toplum örgütü olan Global Environment Institute

found that in the last 15 years,

son 15 yıl içerisinde

China has invested in more than 240 coal-fired power plants

68'den fazla ülkede

Çin'in 240'tan fazla kömürle çalışan elektrik santral yatırımı yaptığını buldu,

in more than 68 countries

affiliated with the One Belt, One Road Initiative.

hepsi One Belt, One Road hareketine bağlı.

That's more than a quarter of China's own domestic coal-fired capacity

Bu, yurtdışına ihraç edilen Çin'in kendi kömür kapasitesinden

that is exported abroad.

bir çeyrek daha fazla.

So we can see that even though China is cleaning up at home,

Yani Çin kendi sınırlarını temizliyor olsa da

it's exporting some of that pollution

bu kirliliğin bir kısmını

to other countries,

başka ülkelere ihraç ediyor

and greenhouse gas emissions simply don't have a passport.

ve sera gazı salınımlarının bir pasaportu yok.

So when we're trying to evaluate this question

Yani Çin'in nasıl bir yol izlediği hakkında

of whether or not China is actually leading,

değerlendirme yapmaya çalışırken

we can see it's still very much an open debate.

bunun tam tamına bir açık oturum olduğunu görüyoruz.

But time is running out.

Ancak zaman tükeniyor.

I've studied the climate models, and the outlook is not good.

Ben iklim modelleri üzerinde çalıştım ve vaziyet iyi görünmüyor.

We still have a gap between current policies

Tehlikeli iklim değişikliğinden kaçınmak istiyorsak

and what needs to happen if we want to avoid dangerous climate change.

mevcut politikalar ve yapılması gerekenler arasındaki boşluğa dikkat çekilmeli.

Leadership is what we desperately need,

Liderliğe çok ihtiyacımız var

but it's not coming from the US, for example.

ama mesela ABD'den bu yardımı almıyoruz.

The US administration last June announced its intent

ABD yönetimi geçtiğimiz Haziran ayı

to withdraw from the Paris Climate Agreement,

Paris İklim Anlaşmasından çekilme kararını ilan etti,

so now people are looking towards China to fill that leadership void.

şu an insanlar boşalan bu liderlik koltuğu için gözlerini Çin'e çevirdi.

So China is very much in the driver's seat

Yani Çin küresel çapta çevremizin geleceği için

determining our global environmental future.

sürücü koltuğunda oturuyor.

What they do on carbon trading,

Karbon ticareti, temiz enerji

on clean energy, on air pollution,

ve hava kirliliği için yaptıklarından

we can learn many lessons.

pek çok ders çıkarabiliriz.

One of those lessons is that clean energy is not just good for the environment,

Bu derslerden biri de temiz enerjinin çevre için sadece iyi değil

it can save lives by reducing air pollution.

ayrıca hava kirliliğini azaltarak hayat kurtardığı.

It's also good for the economy.

Ekonomi için de iyi.

We can see that last year,

Görüyoruz ki geçen yıl,

China was responsible for 30 percent of the global growth

Çin, çevresel işlerde küresel büyümenin

in green jobs.

yüzde 30'undan sorumluydu.

The US? Only six.

Peki ya ABD? Sadece altı.

So the picture that I just painted for you

Size anlattığım bu tablo,

hopefully seems much different

umuyorum ki o bulanık,

from those murky, foggy air quality statistics

sisli hava kalitesi istatistiklerinden çok daha farklı,

to a much clearer picture of China's clean energy.

Çin'in temiz enerjisinin tertemiz tablosuna daha çok benziyordur.

And even though China is headed in the right direction,

Çin doğru yolda ilerlese de

we know that there's still a very long road ahead.

önümüzde hâlâ uzun bir yol var.

So let me ask you once more: Is seeing believing?

O yüzden bir kez daha sormak istiyorum: Görmek inanmak mı?

Can we trust the data and the statistics

Çin'in hava kalitesinin düşüşte olduğu,

that show that China's air quality is coming down

kömüre açılan savaşta yol katetildiği konusunda

and that its war on coal is actually having an effect?

veri ve istatistiklere güvenebilir miyiz?

Well, let's take a look at some of the latest satellite images

Son uydu görüntülerine bir göz atalım,

of China's solar power installations.

Çin'in güneş enerjili kurulumları.

I want you to look very closely at this image.

Bu görsele çok dikkatli bakmanızı istiyorum.

Can you see?

Görebiliyor musunuz?

The proof may just be in the pandas.

Kanıt pandalarda olabilir.

Thank you so much.

Çok teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)