The unexpected challenges of a country's first election | Philippa Neave

Çeviri: Ramazan Şen Gözden geçirme: Yunus ASIK

The great philosopher Aristotle said

Büyük düşünür Aristo'nun söylediği gibi

if something doesn't exist, there's no word for it,

eğer bir şey var değilse, onun adı da yoktur

and if there's no word for something,

ve eğer bir şeyin bir adı yoksa

that something doesn't exist.

o şey var değildir.

So when we talk about elections,

Seçimler hakkında konuşurken

we in established democracies, we know what we're talking about.

kurulu demokrasilerdeki bizler neden konuştuğumuzu biliriz.

We've got the words. We have the vocabulary.

İşin adı bellidir. Kelimeler bellidir.

We know what a polling station is.

Oy merkezinin ne olduğunu biliriz.

We know what a ballot paper is.

Oy pusulası nedir biliriz.

But what about countries where democracy doesn't exist,

Peki demokrasinin olmadığı ülkelerde,

countries where there are no words to describe the concepts

demokratik toplumun temelini oluşturacak kavramları tanımlayacak

that underpin a democratic society?

kelimelerin olmadığı ülkelerde durum nedir?

I work in the field of electoral assistance,

Seçim yardımı amacıyla sahada çalışıyorum.

so that's to say we assist

Yani yeni gelişen demokrasilerde

emerging democracies to organize

ilk seçimlerini yapmalarında

what is often their first elections.

onlara yardım ediyoruz.

When people ask me what I do,

Ne yaptığımı sorulduğunda,

quite often I get this answer.

daha çok bu cevabı alıyorum:

"Oh, so you're one of these people who goes around the world

"Demek sen ülke ülke dolaşıp

imposing Western democracy on countries that can't handle it."

Batı demokrasisini empoze eden o insanlardansın."

Well, the United Nations does not impose anything on anybody.

Durum şu ki, Birleşmiş Milletler kimseye bir şeyi empoze etmez.

It really doesn't,

Gerçekten öyle

and also, what we do

ve ayrıca yaptığımız şey

is firmly anchored in the 1948 Universal Declaration of Human Rights,

1948 İnsan Hakları Evrensel Bildirisi'nin 21. maddesinde

Article 21, that says

kesin olarak belirlenmiştir:

that everybody should have the right to choose who governs them.

Herkes kendisini yönetecek kişiyi seçme hakkında sahip olmalıdır.

So that's the basis of the work.

Yani işin temeli bu.

I specialize in public outreach.

Uzmanlık alanım sosyal yardımlaşma.

What does that mean? Another jargon.

Bu ne demek? Yeni bir kelime.

It actually means designing information campaigns

Bu aslında bilgi kampanyaları tasarlamak demektir.

so that candidates and voters

Böylece daha önce

seçime katılma veya oy verme fırsatını elde edememiş olan adaylar ve oy verenler

who have never had the opportunity to participate or to vote

understand where, when, how to register;

nerede, ne zaman ve nasıl kayıt olunacağını;

where, when, how to vote;

nerede, ne zaman ve nasıl oy verileceğini;

why, why it is important to take part.

iştirak etmenin neden önemli olduğunu anlıyor.

So I'll probably devise a specific campaign to reach out to women

Bu yüzden, kadınlara ulaşmak için özel bir kampanya tertipleyeceğim

to make sure that they can take part,

ki yer alabilsinler,

that they can be part of the process.

ki böylece sürecin bir parçası olabilsinler.

Young people as well.

Gençler de aynı şekilde.

All sorts of people.

Her türden insanlar.

Handicapped people.

Engelli insanlar.

We try to reach everybody.

Herkese ulaşmaya çalışıyoruz.

And it's not always easy, because very often in this work,

Ve bu her zaman kolay olmuyor, çünkü bu işte çok sık olarak

I've noticed now over the years that I've been doing it

fark ettim ki, yıllar geçtikçe

that words are lacking,

kelimeler yetmiyor,

and so what do you do?

peki o zaman ne yaparsınız?

Afghanistan.

Afganistan.

It's a country with high levels of illiteracy,

Okuma-yazma oranı çok düşük bir ülke.

and the thing about that was, it was in 2005,

Ve oradaki olayımız şuydu:

2005 yılında aynı gün iki seçim organize ettik.

and we organized two elections on the same day.

The reason was because the logistics are so incredibly difficult,

Bunun nedeni lojistiğin çok büyük bir sıkıntı olmasıydı.

it seemed to be more efficient to do that.

Böyle yapmak daha verimli gözüktü.

It was,

Öyleydi de.

but on the other hand, explaining two elections instead of one

Fakat diğer yandan, bir yerine iki seçimi açıklamak

was even more complicated.

çok daha karışıktı.

So we used a lot of images,

Bu yüzden birçok resim kullandık

and when it came to the actual ballot,

ve konu asıl oy vermeye gelince

we had problems, because so many people wanted to take part,

problem yaşadık, çünkü birçok insan seçilmek istedi.

we had 300 candidates for 52 seats

Milletvekili seçimleri olan Wolesi Jirga'da

in the Wolesi Jirga, which is the parliamentary elections.

52 koltuk için 300 aday vardı.

And for the Provincial Council, we had even more candidates.

Ve İl Genel Meclisi için daha da fazla adayımız vardı.

We had 330 for 54 seats.

54 koltuk için 330 kişi.

So talking about ballot design,

Yani oy pusulasına gelirsek,

this is what the ballot looked like.

o da böyle gözüküyor.

It's the size of a newspaper.

Gazete büyüklüğünde.

This was the Wolesi Jirga ballot --

Bu Wolesi Jirga oy pusulası--

(Laughter)

(Gülüşmeler)

Yeah, and --

Evet, ve--

this was the Provincial Council ballot.

bu da İl Genel Meclisi oy pusulası.

Even more.

Daha da fazla.

So you see, we did use a lot of symbols and things like that.

Gördüğünüz gibi, birçok şekil kullandık.

And we had other problems in Southern Sudan.

Güney Sudan'da başka problemler yaşadık.

Southern Sudan was a very different story.

Güney Sudan bambaşka bir hikâye.

We had so many people who had never, of course, voted,

Tabii ki, oy vermemiş çok fazla insan vardı

but we had extremely, extremely high levels of illiteracy,

fakat çok aşırı okuma-yazma bilmezlik

very, very poor infrastructure.

ve çok zayıf bir altyapı vardı.

For example -- I mean, it's a country the size of Texas, more or less.

Örneğin, burası aşağı yukarı Teksas kadar bir ülke.

We had seven kilometers of paved roads,

Yedi kilometre asfaltlı yolumuz vardı,

seven kilometers in the whole country,

tüm ülkede yedi kilometre

and that includes the tarmac where we landed the planes

ve buna uçakları indirdiğimiz Juba Havaalanı'nın

in Juba Airport.

asfalt pisti de dâhil.

So transporting electoral materials, etc.,

Yani seçim malzemelerinin taşınması vs.

is exceedingly difficult.

fazlasıyla zordu.

People had no idea about what a box looked like.

Bir sandığın nasıl bir şey olduğuna dair bir fikirleri yoktu.

It was very complicated,

Çok karmaşıktı,

so using verbal communication was obviously the way to go,

o yüzden, sözlü iletişim tek çaremizdi

but there were 132 languages.

ama ortada 132 dil vardı.

So that was extremely challenging.

Bu da son derece meşakkatliydi.

Then I arrived in Tunisia in 2011.

Daha sonra 2011 yılında Tunus'a gittim.

It was the Arab Spring.

Arap Baharı yaşanıyordu.

A huge amount of hope was generated by that enormous movement

Bölgede cereyan eden büyük hareketlilik

that was going on in the region.

çok büyük umutlara neden olmuştu.

There was Libya, there was Egypt, there was Yemen.

Libya'da, Mısır'da, Yemen'de.

It was an enormous, enormous historical moment.

Muazzam bir tarihi andı.

And I was sitting with the election commission,

Seçim komisyonu ile oturuyordum

and we were talking about various aspects of the election,

ve seçimin çeşitli yönlerini konuşuyorduk

and I was hearing them using words that I hadn't actually heard before,

ve daha önce duymadığım kelimeler kullandıklarını duyuyordum.

and I'd worked with Iraqis, I'd worked with Jordanians, Egyptians,

Iraklılarla çalıştım, Ürdünlülerle, Mısırlılarla çalıştım

and suddenly they were using these words,

ve birden bu kelimeleri kullanıyorlardı

and I just thought, "This is strange."

ve "Bu çok garip." diye düşündüm.

And what really gave rise to it was this word "observer."

Buna neden olan şey ise "Gözetmen" kelimesi oldu.

We were discussing election observers,

Seçim gözetmenlerini tartışıyorduk

and the election commissioner was talking about "mulahiz" in Arabic.

ve seçim görevlileri Arapça "mulahiz" hakkında konuşuyordu.

This means "to notice" in a passive sort of sense,

Bu edilgen olarak "fark etmek" anlamında.

as in, "I noticed he was wearing a light blue shirt."

"Açık mavi bir gömlek giydiğini fark ettim."deki gibi.

Did I go and check whether the shirt was light blue or not?

Gömleğin açık mavi olup olmadığını kontrol etmeye gittim mi?

That is the role of an election observer.

İşte seçim gözetmeninin rolü bu.

It's very active, it's governed by all kinds of treaties,

Çok aktif, her türlü anlaşmayla idare edilir

and it has got that control function in it.

ve içerisinde kontrol fonksiyonu da var.

And then I got wind of the fact that in Egypt,

Daha sonra Mısır'daki gerçeklerden haberdar oldum,

they were using this term "mutabi’," which means "to follow."

"takip etmek" anlamında gelen "mutabi" kelimesini kullanıyorlardı.

So we were now having followers of an election.

Yani şimdi elimizde seçimi takip edenler vardı.

So that's not quite right either,

Ama bu pek doğru değildi,

because there is a term that's already accepted and in use,

çünkü zaten kabul edilmiş ve kullanımda olan bir terim var.

which was the word "muraqib" which means "a controller."

O da "kontrol eden" anlamına gelen "Murakib."

It's got that notion of control.

Kontrol kavramına vâkıf.

So I thought, three words for one concept. This is not good.

Bu yüzden, bir kavram için üç kelimenin iyi bir şey olmadığını düşündüm.

And with our colleagues, we thought perhaps it's our role

Meslektaşlarımızla,

kelimelerin anlaşılmasını sağlamanın ve

to actually help make sure that the words are understood

Arap dünyasında kullanılabilecek referans bir çalışma yapmanın

and actually create a work of reference

that could be used across the Arab region.

aslında bizim rolümüz olduğunu düşündük.

And that's what we did.

Ve bunu yaptık.

So together with these colleagues,

Bu meslektaşlarımızla beraber

we launched the "Arabic Lexicon of Electoral Terminology,"

Seçim terminolojisi için Arapça bir sözlük çıkardık

and we worked in eight different countries.

ve sekiz farklı ülkede çalıştık.

It meant actually defining 481 terms

Bu da demokratik bir seçim organize etmek için

which formed the basis of everything you need to know

bilmeniz gereken her şeyin temelini oluşturan

if you're going to organize a democratic election.

481 terim anlamına geliyordu.

And we defined these terms,

Ve bu terimleri tanımladık

and we worked with the Arab colleagues

ve Arap meslektaşlarımızla çalışarak

and came to an agreement about what would be the appropriate word

Arapça'da kullanılacak uygun kelimenin ne olacağı konusunda

to use in Arabic.

bir anlaşmaya vardık.

Because the Arabic language is very rich, and that's part of the problem.

Çünkü Arap dili çok zengin ve bu problemin bir kısmını oluşturuyor.

But there are 22 countries that speak Arabic,

Fakat ortada Arapça konuşan 22 ülke var

and they use modern standard Arabic,

ve modern standart Arapça kullanıyor,

which is the Arabic that is used across the whole region

ki bu da tüm bölgede bulunan gazete ve televizyonda

in newspapers and broadcasts,

kullanılan Arapça.

but of course, then from one country to the next in day to day language and use

Fakat tabii ki, günlük dil ve kullanıma göre bir ülkeden diğerine

it varies -- dialect, colloquialisms, etc.

değişiyor -- lehçe, konuşma dili, vs.

So that was another added layer of complication.

Yani bu da karışıklığın başka bir yönüydü.

So in one sense you had the problem

Diğer bir problem de

that language wasn't fully ripe, if you like,

bu dilin tam olgunlaşmış olmamasıydı,

neologisms were coming up, new expressions.

yeni kelimeler, yeni ifadeler üretiliyordu.

And so we defined all these terms,

Ve böylece tüm bu terimleri tanımladık

and then we had eight correspondents in the region.

ve sonra bölgeden sekiz kişiyle görüştük.

We submitted the draft to them,

Taslağı onlara gönderdik,

they responded back to us.

onlar bize geri gönüş yaptı.

"Yes, we understand the definition.

"Evet, tanımı anlıyoruz.

We agree with it,

Buna katılıyoruz,

but this is what we say in our country."

fakat ülkemizde buna şöyle deriz."

Because we were not going to harmonize or force harmonization.

Çünkü uydurmaya çalışmıyorduk veya uydurmaya zorlamıyorduk.

We were trying to facilitate understanding among people.

İnsanlar arasında anlaşmayı kolaylaştırmaya çalışıyorduk.

So in yellow, you see the different expressions in use

Sarı boyalı yerlerde, çeşitli ülkelerde kullanımda olan farklı ifadeler

in the various countries.

görüyorsunuz.

So this, I'm happy to say, it took three years to produce this

Ve bu, -söylemekten çok mutluyum- bunu üretmek üç yıl sürdü

because we also finalized the draft and took it actually into the field,

çünkü taslağı tamamladık ve onu bilfiil sahaya götürdük,

sat with the election commissions in all these different countries,

tüm bu farklı ülkelerdeki seçim görevlileri ile oturduk,

debated and defined and refined the draft,

tartıştık ve taslağı yeniden düzenledik

and finally published it in November 2014 in Cairo.

ve nihayetinde 2014'ün Kasım ayında Kahire'de yayınladık.

And it's gone a long way. We published 10,000 copies.

Ve uzun bir yol aldı. 10 bin kopya yayınladık.

To date, there's about 3,000 downloads off the internet in PDF form.

Günümüze kadar, internet üzerinden PDF olarak üç bin kez indirildi.

I heard just recently from a colleague that they've taken it up in Somalia.

Geçenlerde bir meslektaşımdan bunu Somali'de uyguladıklarını duydum.

They're going to produce a version of this in Somalia,

Somali'de bunun bir çeşidini üretecekler,

because there's nothing in Somalia at all.

çünkü Somali'de hiçbir şey yok.

So that's very good to know.

Yani bunu öğrenmek iyi oldu.

And this newly formed Arab Organization for Electoral Management Bodies,

Bu yeni oluşan Seçim Yönetimi Organları için Arap Organizasyonu

which is trying to professionalize

hem bölgede seçimin nasıl yapılacağını

how elections are run in the region,

profesyonel hâle getirmeye çalışıyor,

they're using it as well.

hem de bunu kullanıyor.

And the Arab League have now built up a pan-Arab observation unit,

Ve Arap Birliği pan-Arap gözlem birimi kurdu

and they're using it.

ve bunu kullanıyorlar.

So that's all really good.

Bunların hepsi çok iyi.

However, this work of reference is quite high-pitched.

Lakin, bu referans çalışma oldukça yüksek perdeli.

It's complex, and a lot of the terms are quite technical,

Karmaşık ve terimlerin birçoğu oldukça teknik,

so the average person probably doesn't need to know at least a third of it.

yani ortalama bir insanın muhtemelen en azından üçte birini bilmesi gerekmiyor.

But the people of the Middle East

Fakat Orta Doğu insanları

have been deprived of any form of what we know as civic education.

sivil eğitim olarak bildiğimiz şeyden mahrum bırakıldılar.

It's part of our curriculum at school.

Bu okuldaki müfredatımızın bir parçası.

It doesn't really exist in that part of the world,

Dünyanın bu kısmında bu mevcut değil

and I feel it's really the right of everybody

ve bence bu işlerin nasıl yürüdüğünü bilmek

to know how these things work.

herkesin hakkı.

And it's a good thing to think about producing a work of reference

Ve ortalama bir insan için referans bir çalışma üretmeyi düşünmek

for the average person,

iyi bir şey.

and bearing in mind that now

Ve unutmamak gerekir ki artık

we have a basis to work with,

çalışacağımız bir altyapımız var

but also we have technology,

ve ayrıca elimizde teknoloji de var.

so we can reach out using telephone apps,

Yani telefon uygulamaları, video ve animasyon kullanarak

video, animation.

onlara ulaşabiliriz.

There's all sorts of tools that can be used now

Orada kendi dillerinde ilk defa

to communicate these ideas to people

bu fikirleri insanlara iletmek için

for the first time in their own language.

kullanılabilecek her türlü araç var.

We hear a lot of misery about the Middle East.

Orta Doğu hakkında çok kötü haber duyuyoruz.

We hear the chaos of war. We hear terrorism.

Savaş kaosunu duyuyoruz. Terörü duyuyoruz.

We hear about sectarianism and all this horrible negative news

Mezhepçiliği duyuyoruz ve korkunç olumsuz haberler

that comes to us all the time.

sürekli kulağımıza geliyor.

What we're not hearing is what are the people, the everyday people, thinking?

Duymadığımız şey ise insanların ne düşündüğü.

What are they aspiring to?

Neyi arzu ediyorlar?

Let's give them the means, let's give them the words.

Hadi onlara imkân verelim, hadi onlara sözcükleri verelim.

The silent majority is silent

Sessiz çoğunluk sessiz,

because they don't have the words.

çünkü sözcükleri yok.

The silent majority needs to know.

Sessiz çoğunluğun bilmesi gerekiyor.

It is time to provide people with the knowledge tools

İnsanlara kendilerini bilgilendirebileceği

that they can inform themselves with.

bilgi araçlarını verme zamanı.

The silent majority does not need to be silent.

Sessiz çoğunluk sessiz olmak zorunda değil.

Söz sahibi olmaları için onlara yardım edelim.

Let's help them have a voice.

Thank you very much.

Çok teşekkür ederim.

(Applause)

(Alkışlar)