The psychology of inequality and political division | Keith Payne

Gözden geçirme: Ilayda Gokgoz

Muhtemelen şimdiye dek ekonomik eşitsizliğin

tarihsel olarak yüksek olduğunu duymuşsunuzdur,

Birleşik Devletlerin en zengin onda birlik kısmı,

You've probably heard by now

kalan yüzde doksanın tamamı kadar çok servete sahip

that economic inequality is historically high,

ya da dünya üzerindeki en zengin sekiz birey,

that the wealthiest one-tenth of one percent in the United States

gezegendeki üç buçuk milyar yoksul kadar servete sahip.

have as much wealth as the bottom 90 percent combined,

or that the wealthiest eight individuals in the world

Fakat ekonomik eşitsizliğin daha kısa yaşam süresi,

have as much wealth

as the poorest 3.5 billion inhabitants of the planet.

daha az mutluluk,

daha fazla suç

ve daha fazla madde bağımlılığı ile ilişkili olduğunu biliyor muydunuz?

But did you know that economic inequality is associated with shorter lifespans,

Bunlar yoksulluk problemleri gibi görünüyor

less happiness,

fakat zengin, gelişmiş uluslarda

more crime

sağlık problemleri ve sosyal problemler

and more drug abuse?

aslında mutlak gelirden çok, gelir eşitsizliğiyle

Those sound like problems of poverty,

but among wealthy, developed nations

daha yakından bağlantılı.

those health and social problems

Bu nedenle Birleşik Devletler,

are actually more tightly linked to inequality between incomes

en zengin ve en eşit olmayan ulus olarak

than to absolute incomes.

aslında diğer gelişmiş ülkelerden daha kötüye gidiyor.

And because of that,

the United States,

the wealthiest and the most unequal of nations,

Anketler gösteriyor ki Amerikalıların büyük çoğunluğu,

actually fares worse than all other developed countries.

hem Demokratlar hem de Cumhuriyetçiler,

eşitsizliğin yüksek olduğuna inanıyor ve daha eşit ödeme istiyor.

Surveys show that large majorities of Americans,

Yine de bir toplum olarak, buna dair bir ortak nokta, bir fikir birliği,

both Democrats and Republicans,

believe inequality is too high and want more equal pay.

bir şey yapmak için siyasi irade bulamıyoruz gibi görünüyor.

And yet as a society, we don't seem to be able to find the common ground,

Çünkü eşitsizlik son yıllarda yükselirken,

the consensus, the political will to do anything about it.

politik kutuplaşma da onunla birlikte yükseldi.

Because, as inequality has risen in recent decades,

Bize katılmayanları aptal veya ahlaksız olarak görüyoruz.

political polarization has risen along with it.

Demokratların ve Cumhuriyetçilerin neredeyse yarısı,

artık diğer tarafın yalnızca yanıldığını değil,

We see those who disagree with us as idiots or as immoral.

ulusa bir tehdit de olduğunu düşünüyor.

Bu düşmanlık, bir şeyleri değiştirmek için gereken ortak noktayı

Nearly half of Democrats and Republicans

now think that the other side is not just mistaken

bulmamızı engelliyor.

but a threat to the nation.

Kuzey Carolina Üniversitesinde sosyal psikoloji profesörüyüm

And that animosity prevents us from finding the common ground

ayrıca eşitsizliğin insanların düşünceleri

to change things.

ve davranışlarına olan etkisini inceliyorum.

I'm a social psychology professor at the University of North Carolina,

Eşitsizlik ve politik uyuşmazlığın birlikte yükselmesinin

and I study the effects of inequality on people's thinking and behavior.

yalnızca kötü bir tesadüf olmadığını öne süreceğim.

I'm going to argue that it's not just an unfortunate coincidence

Eşitsizliğin politikamıza set çekmesi

için mantıklı psikolojik nedenler var.

that inequality and political division have risen together.

Bu demek oluyor ki her ikisini de geliştirmek için

There are good psychological reasons

makul psikolojik yollar var.

that inequality drives wedges in our politics.

Eşitsizliğin neden bu kadar güçlü olduğunu anlamak için

That means there are good psychological paths

ilk olarak kendimizi sürekli diğer insanlarla kıyasladığımızı

to improve both at once.

anlamalısınız,

hatta bunu yaptığımızda,

To understand why inequality is so powerful,

gerçekten üstün gelmek istiyoruz

you have to first understand that we are constantly comparing ourselves

ve altta olmayı üzücü buluyoruz.

to other people,

Psikologlar buna “ortalamanın üzerinde etkisi” diyor.

and when we do that,

we really like to come out on top,

Çoğu insan ilgilendiği herhangi bir konuda

and we find it painful to be on the bottom.

ortalamanın üzerinde olduğuna inanıyor,

Psychologists call it the "better-than-average effect."

ki bu kesinlikle imkansız çünkü ortalama tam da bu demek.

Most people believe they're better than average

at just about anything they care about,

(Gülüşmeler)

Fakat insanlar böyle hissediyor.

which isn't strictly possible, because that's just what average means.

Çoğu insan ortalamadan daha zeki olduğunu,

ortalamadan daha çok çalıştığını

(Laughter)

üstelik daha fazla sosyal beceriye sahip olduğunu düşünüyor.

But that's the way people feel.

Çoğu insan ortalamadan daha iyi araba sürdüğüne inanıyor.

Most people think they're smarter than average,

harder working than average

(Gülüşmeler)

Sebep oldukları araba kazası nedeniyle hastaneye kaldırılan insanlar üzerinde

and more socially skilled.

Most people think they're better drivers than average.

bir çalışma yapsanız bile, bu doğru.

(Gülüşmeler)

(Laughter)

That's true even if you do the study with a sample of people

Yani kendimizi gerçekten ortalamanın üzerinde görmek istiyoruz

currently hospitalized for a car accident that they caused.

ve aksi durumda da

bu üstesinden gelmesi sancı dolu bir deneyim oluyor.

(Laughter)

Dünya görüşümüzü değiştirerek üstesinden gelmeye çalışıyoruz.

So we really want to see ourselves as better than average,

and if we find out otherwise,

it's a painful experience that we have to cope with.

Bunun nasıl olduğunu anlamak için

ortaklarım ve ben bir deney yapıyoruz.

And we cope with it by shifting how we see the world.

Katılımcılardan, para kazanmak için bir karar verme görevi tamamlamalarını istedik

To understand how this works,

ve gerçekte herkes aynı miktarda para kazandı.

my collaborators and I ran an experiment.

We asked participants to complete a decision-making task to earn some money,

Ama onları rastgele iki gruba ayırdık

ve bir gruba ortalamanın üzerinde olduklarını,

and in reality, everyone earned the same amount of money.

diğerlerine ise ortalamanın altında olduklarını söyledik.

But we randomly divided them into two groups,

Şimdi, elimizde ortada bir neden yokken kendini daha zengin hisseden bir grup

and we told one group that they had done better than average,

ve birde kendini çok fakir hisseden bir grubumuz var.

and we told the other group they had done worse than average.

So now we have one group that feels richer and one group that feels poorer,

Ardından onlara birkaç soru sorduk.

Onlara ″ Karar verme konusunda ne kadar iyisin?″ diye sorduğumuzda,

but for no objective reason.

ortalamadan daha iyi olan gruptakiler,

And then we asked them some questions.

ortalamanın altındaki gruba göre daha yetenekli olduklarını söylediler.

When we asked them, "How good are you at making decisions?"

Ortalamadan daha iyi olan grup, başarılarının

the better-than-average group said that they were more competent

meritokrasinin adil bir sonucu olduğunu söylediler.

than the below-average group.

Ortalamanın altındaki grup da sistemin hileli olduğunu söyledi ki

The better-than-average group said that their success

bu durumda da haklılardı.

was a fair outcome of a meritocracy.

(Gülüşmeler)

The below-average group thought the system was rigged,

İki grup da eşit miktarda paraya sahip olmasına rağmen

and in this case, of course, they were right.

kendinin daha zengin hisseden grup, zenginden vergiyi

(Laughter)

fakire de yardımı kesmeliyiz dedi.

Even though the two groups had the same amount of money,

Bırakın sıkı çalışıp kendileri için daha sorumlu olsunlar, diye de eklediler.

the group that felt richer said we should cut taxes on the wealthy,

Bu tür davranışların sebebini değerler

cut benefits to the poor.

Let them work hard and be responsible for themselves, they said.

ve hayat tecrübesi diye tahmin ederdik

ama insanları zengin veya fakir hissetiren

These are attitudes that we normally assume are rooted in deeply held values

bu on dakikalık uygulama,

tahminleri değiştirmeye yetmişti.

and a lifetime of experience,

but a 10-minute exercise

Zengin ve fakir olmak ile kendini zengin veya fakir hissetmek

that made people feel richer or poorer

was enough to change those views.

arasındaki fark önemlidir çünkü ikisi her zaman çok iyi sıralanmaz.

This difference between being rich or poor and feeling rich or poor is important,

Sık sık insanların nostaljik bir şekilde

″Fakirdik ama bunu bilmezdik.″ dediklerini duyarsınız.

because the two don't always line up very well.

Büyürken benim için durum buydu,

ta ki bir gün,

You often hear people say with nostalgia,

dördüncü sınıfta yemek sırasındayken

"We were poor, but we didn't know it."

olayların işleyişini bilmeyen yeni bir kasiyerimiz vardı

That was the case for me growing up,

ve benden 1,25 dolar istedi.

until one day,

in the fourth-grade lunch line,

Şaşırmıştım, çünkü daha önce hiç yemeğimin parasını ödemem istenmemişti.

we had a new cashier who didn't know the ropes,

and she asked me for 1.25 dollars.

Param olmadığından ne diyeceğimi şaşırdım

I was taken aback, because I had never been asked to pay for my lunch before.

ve bir anda, ilk kez fark ettim ki

yemeğini bedava alan biz çocuklar, fakir olanlardık.

I didn't know what to say, because I didn't have any money.

And suddenly, I realized for the first time

O yemek sırasındaki tuhaf an

beni çok değiştirmişti

that we free lunch kids were the poor ones.

çünkü ilk kez kendimi fakir hissetmiştim.

That awkward moment in the school lunch line

Bir önceki günden daha az paramız yoktu

changed so much for me,

ama ilk kez,

because for the first time, I felt poor.

her şeyi daha farklı görmeye başlamıştım.

Dünya'ya olan bakış açımı değiştirmişti.

We didn't have any less money than the day before,

Yemeğini ödeyen çocukların yemeğini bedava yiyenlere göre

but for the first time,

I started noticing things differently.

daha güzel giyindiğini fark etmiştim.

It changed the way I saw the world.

Kapımızda görünen büyük sarı devlet peyniri bloklarını

I started noticing how the kids who paid for their lunch

ve annemin bakkaldan çıkardığı yemek kuponlarını

seemed to dress better than the free lunch kids.

fark etmeye başlamıştım.

I started noticing the big yellow blocks of government cheese

Her zaman utangaç bir çocuktum

ama o günden sonra neredeyse hiç konuşmadım.

that showed up at our door

and the food stamps my mother would pull out at the grocery store.

Ben kimdim ki konuşayım?

I was always a shy kid,

On yıllarca sosyal bilimciler diğer insanlara göre

but I hardly talked at all after that at school.

mahrum hissetmenin siyasi eylemi

Who was I to speak up?

motive ettiğine dair kanıt aradılar.

For decades, social scientists looked for evidence

Bunun protestoları, grevleri ve belki devrimleri bile

harekete geçirdiğini düşündüler.

that feeling deprived compared to other people

would motivate political action.

Ama tekrar ve tekrar buldukları şey, kötürüm insanlardı

They thought it would mobilize protests, strikes,

maybe even revolutions.

çünkü gerçek şu ki

kendini insanlardan az hissetmek

But again and again what they found was that it paralyzed people,

utanç vericidir.

İnsanların sisteme yüz çevirmesine,

ondan iğrenmesine sebep olur.

because the truth is,

Öte yandan, diğer insanlardan daha iyi hissetmekse

feeling less than other people

brings shame.

motive edicidir.

It makes people turn away,

O pozisyonu korumamız için motive eder

disgusted with the system.

ayrıca siyasetimiz için de önemli sonuçları vardır.

Feeling better than other people, though --

now that is motivating.

Nedenini öğrenmek için başka bir deneye bakalım.

It motivates us to protect that position,

and it has important consequences for our politics.

Katılımcılardan para kazanmak için bazı kararlar vermelerini istedik

ve bir gruba, tekrardan, ortalamadan iyi yaptığını söylerken

To see why, consider another experiment.

diğer gruba ortalamadan daha kötü yaptıklarını söyledik.

Again, we asked participants to make decisions to earn some money,

Bir kez daha, ortalamadan daha iyi olan grup bunun meritokrasinin adil bir sonucu

and we told one group that they had done better than average

olduğunu, zenginden verginin

and the other group that they had done worse than average.

fakirden de yardımın kesilmesini söylediler.

And again, the better-than-average group said it's a fair meritocracy,

Ama bu sefer, bu konularda onlara katılmayan

cut taxes on the wealthy,

diğer katılımcılar hakkında

cut benefits on the poor.

ne düşündüklerini sorduk.

Zeki veya yetersizler mi?

But this time, we also asked them what did they think

Makul veya önyargılılar mı?

about other participants who disagree with them

on those issues.

Ortalamadan daha iyi olan grup, kim onlarla aynı fikirde değilse

Are they smart or incompetent?

Are they reasonable or are they biased?

mutlaka yetersiz, önyargılı,

kişisel çıkarlarıyla körleşmiş olmalıdır.

The better-than-average group said anybody who disagrees with them

Ortalamanın altında olan grup

karşı taraf hakkında böyle bir şey varsaymadı.

must be incompetent, biased,

blinded by self-interest.

Şimdi, insanlar bizimle aynı fikirde olduğunda onların zeki,

The below-average group

bizimle aynı fikirde olmadıklarında ise

didn't assume that about their opponents.

onların aptal olduklarını düşündüğümüzü

gösteren birçok psikolojik araştırma var.

Now, there are lots of psychology studies

(Gülüşmeler)

showing that when people agree with us,

Ancak bu yeniydi, çünkü bulduğumuz şey

we think they're brilliant,

ortalamadan daha iyi hisseden grubun kendileriyle aynı fikirde olmayanları

and when people disagree with us,

we tend to think they're idiots.

(Laughter)

kovma hakkında sahip olduklarını düşünmeleriydi.

But this is new because we found it was driven entirely by the group

Öyleyse, sahip olanlar ve olmayanların gittikçe birbirinden uzaklaştığı

that felt better than average,

who felt entitled to dismiss those people who disagree with them.

göz önüne alındığında, bunun siyasetimize olan etkisini bir düşünün.

So think about what this is doing to our politics,

Evet, çoğumuz diğer taraftaki insanların aptal olduğunu düşünüyoruz,

as the haves and have-nots spread further and further apart.

ama politik olarak birbirlerine siyaset hakkında bağıracak kadar

Yes, a lot of us think that people on the other side are idiots,

meşgul olan insanlar aslında çoğunlukla varlıklı insanlar.

but the people politically engaged enough to be yelling at each other about politics

Aslında, eşitsizlik son on yılda arttıkça

fakirler arasında siyasete olan ilgi ve katılım azalmıştır.

are actually mostly the well-off.

In fact, as inequality has grown in recent decades,

Tekrar, arkada kalmış hisseden insanların sokaklarda proteste etmediğini,

political interest and participation among the poor has plummeted.

veya seçmen kayıt gezileri düzenlemediğini görüyoruz.

Again, we see that people who feel left behind

Çoğu zaman oy bile kullanmıyorlar.

Onun yerine, geri dönüyor ve bırakıyorlar.

aren't taking to the streets to protest or organize voter registration drives.

İşte bu yüzden, eğer aşırı eşitsizlikle ilgili bir şeyler yapmak istiyorsak,

Often, they aren't even voting.

Instead, they're turning away and dropping out.

politikamızı düzeltmek zorundayız.

Ve politikamızı düzeltmek istiyorsak,

eşitsizlikle ilgili bir şeyler yapmalıyız.

So if we want to do something about extreme inequality,

Yani ne yapıyoruz?

we have to fix our politics.

Spirallerle ilgili harika olan şey

And if we want to fix our politics,

we have to do something about inequality.

döngünün herhangi bir noktasında araya girebilmenizdir.

So what do we do?

Bence en iyi bahsimiz eşitsizliğin yükselişinden

The wonderful thing about spirals

is that you can interrupt at any point in the cycle.

en çok yararlananlarımızla, ortalamadan daha iyi yapanlarla,

başlıyor.

I think our best bet starts with those of us

who have benefited the most from inequality's rise,

Eğer başarılı olduysan,

başarını sıkı çalışmana bağlaman doğaldır.

those of us who have done better than average.

Ancak, size gösterdiğim çalışmalar gibi,

If you've been successful,

gerçekten önemli olan şey,

zor iş olsa da olmasa da herkes bunu yapar.

it's natural to chalk up your success to your own hard work.

But, like the studies I showed you,

everybody does that,

Tanıdığım her başarılı insan

whether or not it really was the hard work that mattered most.

zorlanarak ve sıkı çalışarak başarmaya çalıştıkları zamanları hatırlayabilir.

Aynı zamanda şanstan ve bir yardım elinden yararlandıkları

Every successful person I know

can think of times when they worked hard and struggled to succeed.

zamanları da hatırlayabilirler

ama o kısım daha zor.

Psikolog Shai Davidai ve Tom Gilovich bunu

They can also think of times

“karşı rüzgar-arka rüzgar asimetrisi” diye adlandırıyor.

when they benefited from good luck or a helping hand

but that part is harder.

Karşıdan esen rüzgarla mücadele ettiğinde,

Psychologists Shai Davidai and Tom Gilovich

tek görebildiğin karşılaştığın engellerdir.

call it the "headwind-tailwind asymmetry."

Fark ettiğin ve hatırladığın şeyler onlardır.

Ama rüzgar arkadan estiğinde ve her şey yolunda giderken

When you're struggling against headwinds,

those obstacles are all you can see.

fark ettiğin tek şey kendin

It's what you notice and remember.

ve inanılmaz yeteneklerindir.

Sadece bir dakikalığına bize yardım eden arkadan esen o rüzgarı

But when the wind's at your back and everything's going your way,

all you notice is yourself

durup ve düşünmek zorundayız.

and our own amazing talents.

So we have to stop and think for a minute

Seninle aynı fikirde olmayan insanların

ne sıkıntısı olduğunu görmek kolaydır.

to recognize those tailwinds helping us along.

Bazılarınız ilk iki dakika da eşitsizliğin kötü olduğunu söylediğimde,

aptal olduğuma karar verdiniz.

It's so easy to see what's wrong with people

(Gülüşmeler)

who disagree with you.

İşin zor kısmı,

Some of you decided that I was an idiot in the first two minutes,

farklı bir pozisyonda olsaydınız,

because I said inequality was harmful.

deneylerimizdeki katılımcılarda olduğu gibi

(Laughter)

her şeyi farklı görebileceğinizi kabul etmektir.

The hard part is to recognize

that if you were in a different position,

Yani hayatta ortalamanın altında olan gruptaysanız --

you might see things differently,

ve bu TED konuşmasını dinliyorsanız, büyük olasılıkla --

just like the subjects in our experiments.

(Gülüşmeler)

O zaman sizi şu meydan okuma ile bırakıyorum:

So if you're in the above-average group in life --

bir dahaki sefere sizinle aynı fikirde olmayan, aptal,

and if you're watching a TED talk, you most likely are --

(Laughter)

birisini kovmaya kalktığınızda

then I leave you with this challenge:

bulunduğunuz yere gelmenize yardım eden arkadan esen rüzgarı düşünün.

the next time you're tempted to dismiss someone who disagrees with you

Farklı şekilde sonuçlanabilecek

ne tür şanslı fırsatlarla karşılaştınız?

as an idiot,

think about the tailwinds that helped you get where you are.

Hangi yardım ellerine minnettarsınız?

Bizimle aynı fikirde olmayan insanların aptal olmadığını görmemizi sağlayan

What lucky breaks did you get

that might have turned out differently?

alçakgönüllülüğü veren bu arkadan esen rüzgarların farkında olmak.

What helping hands are you grateful for?

Gerçek sıkı çalışma ortak bir zemin bulmaktır,

Recognizing those tailwinds gives us the humility we need

çünkü bir şeyleri değiştirme gücüne

to see that disagreeing with us doesn't make people idiots.

ve sorumluluğuna sahip olanlar varlıklı kişilerdir.

The real hard work is in finding common ground,

Teşekkürler.

(Alkışlar)

because it's the well-off who have the power

and the responsibility to change things.

Thank you.

(Applause)