Go Ahead, Dream About the Future | Charlie Jane Anders | TED

Çeviri: Cihan Ekmekçi Gözden geçirme: Figen Ergürbüz

Every science fiction writer

Her bilim kurgu yazarının

has a story about a time when the future arrived too soon.

geleceğin çok erken geldiğine dair bir hikâyesi var.

I have a lot of those stories.

Bende bu hikâyelerden çok var.

Like, OK, for example:

Mesela,

years ago, I was writing a story where the government

yıllar önce, hükûmetin insanları öldürmek için

starts using drones to kill people.

dronlar kullandığı bir hikâye yazıyordum.

I thought that this was a really intense, futuristic idea,

Gerçekten etkileyici, fütüristik bir fikir olduğunu sanmıştım

but by the time the story was published,

ama hikâye yayımlanana kadar

the government was already using drones to kill people.

hükûmet insanları öldürmede dronları kullanıyordu bile.

Our world is changing so fast,

Dünyamız çok hızlı değişiyor

and there's a kind of accelerating feedback loop

ve ortada hızlanan bir geri bildirim döngüsü var,

where technological change and social change feed on each other.

bu döngüde teknolojik değişim ve sosyal değişim birbirini besliyor.

When I was a kid in the 1980s,

1980'lerde ben çocukken

we knew what the future was going to look like.

geleceğin nasıl olacağını biliyorduk.

It was going to be some version of "Judge Dredd" or "Blade Runner."

''Judge Dredd'' veya ''Bıçak Sırtı''nın bir versiyonu olacaktı.

It was going to be neon megacities and flying vehicles.

Neon mega şehirler ve uçan araçlar olacaktı.

But now, nobody knows what the world is going to look like

Ama şimdi iki yıl sonra bile kimse dünyanın nasıl olacağını bilmiyor.

even in just a couple years,

and there are so many scary apparitions lurking on the horizon.

Ve ufukta çok sayıda korkutucu şey görünüyor.

From climate catastrophe to authoritarianism,

İklim felaketinden otoriteryen rejime kadar

everybody is obsessed with apocalypses,

herkes kıyamet konusuna takmış durumda

even though the world ends all the time, and we keep going.

ama her zaman dünya sona erse de biz yolumuza devam ediyoruz.

Don't be afraid to think about the future, to dream about the future,

Geleceği düşünmekten korkmayın, hayal etmekten korkmayın,

to write about the future.

yazmaktan korkmayın.

I've found it really liberating and fun to do that.

Bunu gerçekten özgürleştirici ve eğlenceli buluyorum.

It's a way of vaccinating yourself

Kendinizi en kötü gelecek şokuna karşı aşılamanın bir yolu bu.

against the worst possible case of future shock.

It's also a source of empowerment,

Ayrıca bir güç kaynağı

because you cannot prepare for something that you haven't already visualized.

çünkü gözünüzde canlandırmadığınız bir şeye hazırlıklı olamazsınız.

But there's something that you need to know.

Ancak bilmeniz gereken bir şey var.

You don't predict the future;

Siz geleceği tahmin etmiyorsunuz;

you imagine the future.

hayal ediyorsunuz.

So as a science fiction writer

Ben de bilim kurgu yazarı olarak

whose stories often take place years or even centuries from now,

ki hikâyelerim yıllar hatta asırlar sonrada geçiyor,

I've found that people are really hungry for visions of the future

insanların renkli ve yaşanmış gelecek versiyonlarına çok aç olduğunu gördüm

that are both colorful and lived in,

but I found that research on its own is not enough to get me there.

ama anladım ki sadece araştırma beni o noktaya getirmeye yeterli değil.

Instead, I use a mixture of active dreaming

Ben de aktif olarak hayal gücünü

and awareness of cutting-edge trends in science and technology

ve bilim ve teknolojideki son trendlerin farkındalığını

and also insight into human history.

ve de insanlık tarihi görüşlerini harmanlıyorum.

I think a lot about what I know of human nature

İnsan doğası hakkında bildiklerimi

and the way that people have responded in the past to huge changes

ve insanların geçmişte devrimlere, dönüşümlere

and upheavals and transformations.

büyük değişikliklere verdiği tepkiyi çok düşünüyorum.

And I pair that with an attention to detail,

Bunu detaylara dikat ederek kullanıyorum

because the details are where we live.

çünkü detaylarda yaşıyoruz.

We tell the story of our world through the tools we create

Dünyamızın hikâyesini kendi yarattığımız araçlarla

and the spaces that we live in.

ve yaşadığımız alanlarla anlatıyoruz.

And at this point, it's helpful to know a couple of terms

Bu noktada bilimkurgu yazarlarının bildiği birkaç terimi kullanmak faydalı oluyor:

that science fiction writers use all of the time:

"future history" and "second-order effects."

''gelecek tarihi'' ve ''ikinci derece etkiler.''

Now, future history is basically just what it sounds like.

Gelecek tarihi anlaşıldığı gibi.

It is a chronology of things that haven't happened yet,

Henüz yaşanmamış olayların kronolojik bir sunumu,

like Robert A. Heinlein's famous story cycle,

Robert A. Henlein'in ünlü hikâye döngüsü gibi,

which came with a detailed chart of upcoming events

2100 yılına kadar olan olayların ayrıntılı bir şeması sunulmuştu.

going up into the year 2100.

Or, for my most recent novel,

Son romanım içinse

I came up with a really complicated time line

gerçekten karışık bir zaman çizgisi kurdum,

that goes all the way to the 33rd century

33. yüzyıla kadar gidiyor

and ends with people living on another planet.

ve insanların başka bir gezegende yaşamasıyla son buluyor.

Meanwhile, a second-order effect is basically the kind of thing

İkinci derece etki ise

that happens after the consequences of a new technology or a huge change.

yeni bir teknoloji veya büyük bir değişime istinaden yaşanan olay örgüsü.

There's a saying often attributed to writer and editor Frederik Pohl

Genellikle yazar Frederik Pohl ile ilişkilendirilen bir söylem var,

that "A good science fiction story

''İyi bir bilim kurgu hikâyesi

should predict not just the invention of the automobile,

yalnızca otomobilin icadını tahmin etmez,

but also the traffic jam."

trafik sıkışıklığını da tahmin eder.''

And speaking of traffic jams,

Trafik sıkışıklığı demişken

I spent a lot of time trying to picture the city of the future.

geleceğin şehrini resmetmek için çok zaman harcadım.

What's it like? What's it made of?

Nasıl bir yer? Neden yapılmış?

Who's it for?

Kim için?

I try to picture a green city with vertical farms

dikey çiftliklerle yeşil bir şehir canlandırmaya çalışıyorum

and structures that are partially grown rather than built

ve inşa edilmemiş ama kısmen kendiliğinden gelişmiş yapılar,

and walkways instead of streets,

caddeler yerine yürüyüş alanları

because nobody gets around by car anymore --

çünkü artık kimse araba sürmüyor --

a city that lives and breathes.

yaşayan ve nefes alan bir şehir.

And, you know, I kind of start by daydreaming the wildest stuff

Sonra mümkün olan en vahşi şeyleri düşlemeye başladım

that I can possibly come up with,

and then I go back into research mode,

ve sonra araştırma modune geçiyorum,

and I try to make it as plausible as I can

hikâyemi en makul hâle getirmeye çalışıyorum,

by looking at a mixture of urban futurism, design porn

şehirsel fütürizm, tasarım şölenleri ve teknolojik spekülasyonlara bakıyorum.

and technological speculation.

And then I go back, and I try to imagine what it would actually be like

Sonra geri dönüyorum ve o şehrin içinde yaşamak

to be inside that city.

nasıl olurdu diye hayal etmeye çalışıyorum.

So my process kind of begins and ends with imagination,

Yani sürecim hayalle başlıyor ve bitiyor

and it's like my imagination is two pieces of bread

ve hayal gücüm bir araştırma sandviçinin iki dilim ekmeği gibi oluyor.

in a research sandwich.

So as a storyteller, first and foremost,

Hikâye anlatıcı olarak önemli olan ilk şey

I try to live in the world through the eyes of my characters

karakterlerimin gözünden o dünyada yaşamaya çalışmak

and try to see how they navigate their own personal challenges

ve yarattığım bu alanda kendi kişisel zorluklarıyla

in the context of the space that I've created.

nasıl baş ettiklerini kurgulayabilmek.

What do they smell? What do they touch?

Neyin kokusunu alıyorlar? Neye dokunuyorlar?

What's it like to fall in love inside a smart city?

Akıllı bir şehirde aşık olmak nasıl bir şey?

What do you see when you look out your window,

Pencereden dışarı bakınca ne görüyorsunuz?

and does it depend on how the window's software interacts with your mood?

Pencere yazılımının o anki ruh hâlinizle etkileşimi bunu etkiliyor mu?

And finally, I ask myself how a future brilliant city

Son olarak da kendime muhteşem bir gelecek şehrinin

would ensure that nobody is homeless and nobody slips through the cracks.

kimsenin evsiz ve çaresiz kalmamasını nasıl sağlayabileceğini soruyorum.

And here's where future history comes in handy,

İşte bu noktada gelecek tarihi faydalı oluyor

because cities don't just spring up overnight like weeds.

çünkü şehirler yabani ot gibi bir gecede çiçek açmıyor.

They arise and transform.

Yükseliyorlar, dönüşüm geçiriyorlar.

They bear the scars and ornaments of wars, migrations,

Savaş, göç, ekonomik çalkantı

economic booms, cultural awakenings.

ve kültürel uyanış yaraları taşıyorlar.

A future city should have monuments, yeah,

Gelecek şehrinde anıtlar olmalı, evet

but it should also have layers of past architecture,

ama geçmiş mimarinin izlerini taşımalı,

repurposed buildings

yeniden amaçlandırılmış binalar

and all of the signs of how we got to this place.

ve bu noktaya nasıl gittiğimizi gösteren tüm diğer işaretler.

And then there's second-order effects,

Ve sonra da ikinci derece etkiler var,

like how do things go wrong -- or right --

bir şeyleri nasıl doğru ve yanlış yaptığımız --

in a way that nobody ever anticipated?

kimsenin öngöremediği bir şekilde.

Like, if the walls of your apartment are made out of a kind of fungus

Eğer duvarlarınız zarar gördüğünde kendini tamir eden

that can regrow itself to repair any damage,

bir tür mantardan yapılmışsa

what if people start eating the walls?

insanlar bu duvarları yerse ne olur?

(Laughter)

(Gülme sesleri)

Speaking of eating:

Yemek demişken

What kind of sewer system does the city of the future have?

geleceğin şehirlerinde kanalizasyon sistemi nasıl?

It's a trick question. There are no sewers.

Hileli bir soru. Kanalizasyon yok ki.

There's something incredibly bizarre about the current system we have

ABD'deki mevcut sistemimiz inanılmaz derecede tuhaf,

in the United States,

where your waste gets flushed into a tunnel

atıklar bir tünele aktarılıyor

to be mixed with rainwater and often dumped into the ocean.

ve yağmur suyuyla karışıp genellikle okyanusa atılıyor.

Not to mention toilet paper.

Tuvalet kağıdından bahsetmiyorum bile.

A bunch of techies, led by Bill Gates,

Bill Gates öncülüğünde bir grup teknoloji lideri

are trying to reinvent the toilet right now,

tuvaletleri yeniden icat etmeye çalışıyor.

and it's possible that the toilet of the future

Yani geleceğin tuvaletlerinin şu ankinden inanılmaz farklı olması muhtemel.

could appear incredibly strange to someone living today.

So how does the history of the future, all of that trial and error,

Peki tüm bu gelecek tatihi, tüm bu denem ve yanılma

ihtiyacımızı görme işini de daha iyi kılar mı?

lead to a better way to go to the bathroom?

There are companies right now

Şu anda bazı şirketler tuvalet kağıdı yerine geçecek

who are experimenting with a kind of cleaning wand

that can substitute for toilet paper,

bir temizlik asası deniyorlar;

using compressed air or sanitizing sprays to clean you off.

sıkıştırılmış hava ve sanitize spreylerle temizlenmenizi sağlıyor.

But what if those things looked more like flowers than technology?

Peki bu şeyler teknoloji yerine çiçeklere daha çok benzerse?

What if your toilet could analyze your waste

Tuvaletiniz atıklarınızı analiz ederek

and let you know if your microbiome might need a little tune-up?

mikrobiyomunuzda biraz desteğe ihtiyacınız olduğunu söylerse?

What if today's experiments with turning human waste into fuel

Bugün, insan atıklarını yakıta dönüştürme deneyleri

leads to a smart battery that could help power your home?

evinizin elektriğine yardım edecek akıllı bataryalara yol açar mı?

But back to the city of the future.

Ama biz geleceğin şehrine dönelim.

How do people navigate the space?

İnsanlar alanları nasıl kullanıyor?

If there's no streets, how do people even make sense of the geography?

Caddeler yoksa insanlar coğrafi çevreyi nasıl anlıyor?

I like to think of a place where there are spaces

Kısmen sanal gerçeklikte var olan alanlar düşünmeyi seviyorum

that are partially only in virtual reality

that maybe you need special hardware to even discover.

belki de keşfetmek için bir donanım gerekecektir.

Like for one story, I came up with a thing called "the cloudscape interface,"

Bir kere bir hikâye için ''bulutalan arayüzü'' diye bir şey yazdım,

which I described as a chrome spider that plugs into your head

temporal nodları kullanarak başınıza bağlanan bir krom örümcek.

using temporal nodes.

No, that's not a picture of it, but it's a fun picture I took in a bar.

Bu onun resmi değil. Bir barda çektiğim komik bir fotoğraf.

(Laughter)

(Kahkahalar)

And I got really carried away imagining the bars, restaurants, cafés

Barları, restoranları, kafeleri de hayal ederken kendimden geçtim,

that you could only find your way inside

içeriye girebilmek için

if you had the correct augmented reality hardware.

doğru artırılmış gerçeklik donanımına sahip olmanız gerek.

But again, second-order effects:

Ancak ikinci derece etkiler:

in a world shaped by augmented reality,

artırılmış gerçeklikle şekillenmiş bir dünya,

what kind of new communities will we have,

ne tür yeni topluluklarımız olacak

what kind of new crimes that we haven't even thought of yet?

ve hiç düşünmediğimiz nasıl yeni suçlar ortaya çıkacak?

OK, like, let's say that you and I are standing next to each other,

Diyelim ki birbirimizin yanında duruyoruz.

and you think that we're in a noisy sports bar,

Size göre ben maç izlenen gürültülü bir barım,

and I think we're in a highbrow salon

siz de bana göre elit bir kuaförsünüz,

with a string quartet talking about Baudrillard.

Baudrillard hakkında konuşan seçkinleriniz var.

I can't possibly imagine what might go wrong in that scenario.

Bu senaryoda yanlış gidecek bir şey hayal edemiyorum.

Like, it's just -- I'm sure it'll be fine.

Eminim her şey iyi olacak.

And then there's social media.

Bir de sosyal medya var.

I can imagine some pretty frickin' dystopian scenarios

Bazı güçlü distopya senaryoları hayal edebiliyorum,

where things like internet quizzes,

internet anketleri, buluşma uygulamaları, burçlar, botlar gibi şeyler

dating apps, horoscopes, bots,

all combine to drag you down deeper and deeper rabbit holes

sizi tavşan deliğine daha derine çekmek için birleşiyor,

into bad relationships and worse politics.

kötü ilişkilere ve daha kötü politikalara kadar.

But then I think about the conversations that I've had

Sonra yapay zekâ üzerinde çalışan insanlarla sohbetlerimi düşünüyorum,

with people who work on AI,

and what I always hear from them is that the smarter AI gets,

onlardan duyduğum şey, yapay zekâ daha zeki oldukça

the better it is at making connections.

bağ kurmada daha iyi olacaklar.

So maybe the social media of the future will be better.

Belki de geleceğin sosyal medyası daha iyi olacaktır.

Maybe it'll help us to form healthier, less destructive relationships.

Belki sağlıklı, daha az yıkıcı ilişkiler kurmamıza yardım edecekler.

Maybe we'll have devices that enable togetherness and serendipity.

Belki de birliktelik ve mutlu tesadüflere yol açan cihazlarımız olacak.

I really hope so.

Gerçekten öyle umuyorum.

And, you know, I like to think that if strong AI ever really exists,

Bir de güçlü yapay zekâ gerçekten varsa

they'll probably enjoy our weird relationship drama

bizim tuhaf ilişki dramamızla eğlenir diye düşünüyorum,

the same way that you and I love to obsess about the "Real Housewives of Wherever."

bizim ''Falanca yerdeki Gerçek Ev Hanımları''yla eğlenmemiz gibi.

And finally, there's medicine.

Ve son olarak tıp konusu var.

I think a lot about how developments in genetic medicine

Genetik tıptaki gelişmelerin

could improve outcomes for people with cancer or dementia,

kanser ve demans hastaları için olumlu sonuçlar verdiğini düşünüyorum.

and maybe one day, your hundredth birthday will be just another milestone

Hatta belki bir gün 100. doğum gününüz

on the way to another two or three decades of healthy, active life.

on yıllar süren sağlıklı aktif hayatınızın bir başka dönüm noktası olur.

Maybe the toilet of the future that I mentioned

Belki de bahsettiğim geleceğin tuvaleti

will improve health outcomes for a lot of people,

pek çok insan için sağlıklı sonuçlar doğurur,

including people in parts of the world

bahsettiğim karmaşık kanalizasyon sistemlerinin olmadığı

where they don't have these complicated sewer systems that I mentioned.

yerlerde yaşayan insanlar dâhil.

But also, as a transgender person,

Ama ayrıca trans bir birey olarak

I like to think: What if we make advances in understanding the endocrine system

şunu da düşünmeyi seviyorum, transların seçeneklerini geliştirecek

that improve the options for trans people,

endokrin sistemini anlamaya yönelik ilerlemeler kaydetsek?

the same way that hormones and surgeries expanded the options

Tıpkı hormonların ve ameliyatların

önceki nesillerin seçeneklerini geliştirdiği gibi.

for the previous generation?

So finally: basically, I'm here to tell you,

Ve son olarak temel olarak burada olmamın nedeni

people talk about the future

insanlar gelecekten konuşurken

as though it's either going to be a technological wonderland

bunun bir teknolojik harikalar diyarı

or some kind of apocalyptic poop barbecue.

ya da kıyamet günü kaka mangalı olarak lanse ediyorlar.

(Laughter)

(Kahkahalar)

But the truth is, it's not going to be either of those things.

Ama gerçek şu ki bu ikisi de olmayacak.

It's going to be in the middle. It's going to be both. It's going to be everything.

Ortada bir yerde olacak. İkisi de olacak. Her şey olacak.

The one thing we do know

Bildiğimiz şey şu ki

is that the future is going to be incredibly weird.

gelecek inanılmaz tuhaf olacak.

Just think about how weird the early 21st century would appear

20 yüzyıldan birine 21. yüzyılın ne kadar tuhaf görüneceğini düşünün.

to someone from the early 20th.

And, you know, there's a kind of logical fallacy that we all have

Hepimizin düştüğü bir mantık hatası var,

where we expect the future to be an extension of the present.

geleceğin şimdiki zamanın bir uzantısı olacağını umuyoruz.

Like, people in the 1980s

1980'lerdeki insanların

thought that the Soviet Union would still be around today.

bugün Sovyet Birliği'nin hâlâ var olacağını düşünmesi gibi.

But the future is going to be much weirder than we could possibly dream of.

Ama gelecek bizim hayal edebileceğimizden çok daha tuhaf olacak.

But we can try.

Ama deneyebiliriz.

And I know that there are going to be scary, scary things,

Çok ama çok korkunç şeyler olacak

but there's also going to be wonders and saving graces.

ama aynı zamanda harikalar ve kurtarışlar da.

And the first step to finding your way forward

Yolumuzu bulmanın ilk yolu da

is to let your imagination run free.

hayal gücünüzü serbest bırakmak.

Thank you.

Teşekkürler.

(Applause)

(Alkışlar)