Go Ahead, Dream About the Future | Charlie Jane Anders | TED

Reviewer: Thu Ha Tran

Mỗi nhà văn khoa học viễn tưởng

đều có một câu chuyện về thời điểm tương lai xảy ra quá sớm.

Tôi có rất nhiều câu chuyện như thế.

Every science fiction writer

Vâng, một ví dụ minh họa là

has a story about a time when the future arrived too soon.

vài năm trước, tôi viết một câu chuyện về chính phủ

sử dụng máy bay không người lái để giết người.

I have a lot of those stories.

Like, OK, for example:

years ago, I was writing a story where the government

Tôi đã nghĩ đó là một ý tưởng thật sự dữ dội, viễn vông,

starts using drones to kill people.

nhưng vào lúc câu chuyện được xuất bản,

I thought that this was a really intense, futuristic idea,

chính phủ đã sử dụng máy bay không người lái để giết người.

Thế giới của chúng ra thay đổi rất nhanh,

but by the time the story was published,

và có một kiểu vòng hồi đáp nhanh chóng,

the government was already using drones to kill people.

nơi mà sự thay đổi về công nghệ và xã hội phát triển dựa vào nhau.

Our world is changing so fast,

Khi tôi là một đứa trẻ trong thập niên 80,

and there's a kind of accelerating feedback loop

chúng ta đã biết tương lai sẽ như thế nào.

where technological change and social change feed on each other.

Nó sẽ giống như một phiên bản khác của “Thẩm phán Dredd” hay “Tội phạm nhân bản”.

When I was a kid in the 1980s,

we knew what the future was going to look like.

Sẽ có những siêu đô thị neon và phương tiện di chuyển trên trời.

It was going to be some version of "Judge Dredd" or "Blade Runner."

Nhưng lúc này, không ai biết thế giới sẽ ra sao

dù chỉ là vài năm tới,

It was going to be neon megacities and flying vehicles.

sẽ có nhiều điều đáng sợ xảy ra,

But now, nobody knows what the world is going to look like

từ thảm họa khí hậu cho đến chủ nghĩa chuyên chế.

even in just a couple years,

and there are so many scary apparitions lurking on the horizon.

Mọi người bị ám ảnh bởi ngày tận thế,

mặc dù vạn vật luôn có kết thúc và chúng ta vẫn tiếp tục phát triển.

From climate catastrophe to authoritarianism,

everybody is obsessed with apocalypses,

Đừng sợ hãi việc nghĩ về tương lai, hãy mơ ước về tương lai,

even though the world ends all the time, and we keep going.

hãy viết về nó.

Tôi cảm thấy mình thật sự tự do và vui vẻ khi làm những điều đó.

Don't be afraid to think about the future, to dream about the future,

Đó là cách giúp bạn phòng ngừa bản thân

to write about the future.

chống lại trường hợp xấu nhất có thể của những bất ngờ trong tương lai.

I've found it really liberating and fun to do that.

Nó cũng là một nguồn năng lực,

bởi vì bạn không thể chuẩn bị cho những điều mà bạn chưa từng hình dung.

It's a way of vaccinating yourself

against the worst possible case of future shock.

Tuy nhiên có vài thứ bạn cần biết.

It's also a source of empowerment,

Bạn không dự đoán tương lai;

because you cannot prepare for something that you haven't already visualized.

bạn tưởng tượng tương lai.

But there's something that you need to know.

Là một nhà văn khoa học viễn tưởng,

You don't predict the future;

những câu chuyện của tôi thường xảy ra một vài năm hoặc một vài thế kỉ sau này.

you imagine the future.

Tôi thấy khung cảnh loài người rất đói khát trong tương lai,

So as a science fiction writer

whose stories often take place years or even centuries from now,

cảnh đó vừa có màu sắc vừa sống động,

nhưng tôi nhận ra chỉ nghiên cứu về nó không đủ để giúp tôi tiếp tục.

I've found that people are really hungry for visions of the future

Thay vào đó, tôi sử dụng sự kết hợp của giấc mơ sáng suốt

that are both colorful and lived in,

và nhận thức về những xu hướng hiện đại của khoa học công nghệ

but I found that research on its own is not enough to get me there.

Instead, I use a mixture of active dreaming

và có cái nhìn sâu sắc vào lịch sử loài người.

Tôi nghĩ đến điều tôi biết về bản chất con người

and awareness of cutting-edge trends in science and technology

và cách con người phản ứng trong quá khứ với những thay đổi to lớn,

and also insight into human history.

những biến động và biến đổi.

I think a lot about what I know of human nature

Và tôi ghép nối chúng với nhau bằng sự tập trung vào chi tiết,

and the way that people have responded in the past to huge changes

bởi vì những chi tiết là nơi chúng ta sống.

and upheavals and transformations.

Chúng ta kể câu chuyện của thế giới này thông qua những công cụ chúng ta tạo ra

And I pair that with an attention to detail,

và những không gian chúng ta sống.

because the details are where we live.

Và từ khía cạnh này, sẽ hữu ích khi biết hai thuật ngữ

We tell the story of our world through the tools we create

mà các nhà văn khoa học viễn tưởng luôn sử dụng:

and the spaces that we live in.

"lịch sử tương lai" và "hiệu ứng bậc hai."

And at this point, it's helpful to know a couple of terms

that science fiction writers use all of the time:

Hiện tại, lịch sử tương lai cơ bản là như tên gọi của nó.

"future history" and "second-order effects."

Đó là trình tự thời gian của những thứ chưa xảy ra

như chu kì câu chuyện nổi tiếng của Robert A. Heinlein,

Now, future history is basically just what it sounds like.

thể hiện đồ thị chi tiết của những sự kiện sắp tới

It is a chronology of things that haven't happened yet,

kéo dài đến năm 2100.

like Robert A. Heinlein's famous story cycle,

Hoặc là tiểu thuyết gần đây nhất của tôi,

tôi đã nghĩ ra mốc thời gian thật sự phức tạp

which came with a detailed chart of upcoming events

tới tận thế kỉ thứ 33

going up into the year 2100.

Or, for my most recent novel,

và kết thúc bằng việc loài người sống trên một hành tinh khác.

I came up with a really complicated time line

Trong khi đó, hiệu ứng bậc hai cơ bản có thể hiểu đó là điều xảy ra

that goes all the way to the 33rd century

and ends with people living on another planet.

sau những hệ quả của một công nghệ mới hay một thay đổi to lớn nào đó.

Meanwhile, a second-order effect is basically the kind of thing

Có một câu nói thường được cho là của nhà văn và biên tập viên Frederik Pohl, đó là:

that happens after the consequences of a new technology or a huge change.

"Một câu chuyện khoa học viễn tưởng hay

thì không nên chỉ dự đoán việc phát minh ra xe hơi,

There's a saying often attributed to writer and editor Frederik Pohl

mà cả ùn tắc giao thông nữa."

that "A good science fiction story

Và khi nói đến ùn tắc giao thông,

tôi đã dành nhiều thời gian để cố gắng hình dung những thành phố của tương lai.

should predict not just the invention of the automobile,

but also the traffic jam."

Nó như thế nào? Nó được làm từ gì?

And speaking of traffic jams,

Nó dành cho ai?

I spent a lot of time trying to picture the city of the future.

Tôi cố gắng hình dung một thành phố xanh với những nông trại canh tác thẳng đứng

What's it like? What's it made of?

và những công trình kiến trúc có một phần được mọc lên mà không phải được xây lên

Who's it for?

I try to picture a green city with vertical farms

và những lối đi bộ thay cho đường phố

bởi vì không ai đi lại bằng xe ô tô nữa.

and structures that are partially grown rather than built

Một thành phố sống và thở.

and walkways instead of streets,

Và, bạn biết không, tôi bắt đầu bằng việc mơ mộng những thứ điên rồ nhất

because nobody gets around by car anymore --

a city that lives and breathes.

mà tôi có thể có khả năng nghĩ ra,

và sau đó tôi quay lại việc nghiên cứu,

And, you know, I kind of start by daydreaming the wildest stuff

tôi cố làm điều đó hợp lý nhất có thể

bằng cách kết hợp chủ nghĩa vị lai, thiết kế hình ảnh khiêu dâm

that I can possibly come up with,

and then I go back into research mode,

và suy xét yếu tố công nghệ.

and I try to make it as plausible as I can

Và sau đó tôi quay trở lại, cố gắng tưởng tượng ra nó sẽ thật sự như thế nào

by looking at a mixture of urban futurism, design porn

khi ở bên trong thành phố đó.

and technological speculation.

Do đó quá trình của tôi giống như bắt đầu và kết thúc bằng sự tưởng tượng,

And then I go back, and I try to imagine what it would actually be like

và trí tưởng tượng của tôi tương tự như hai miếng bánh mì

to be inside that city.

So my process kind of begins and ends with imagination,

trong một nghiên cứu về sandwich.

Với tư cách là người kể chuyện, điều đầu tiên và quan trọng nhất,

and it's like my imagination is two pieces of bread

tôi cố gắng sống trong thế giới đó thông qua đôi mắt của các nhân vật

in a research sandwich.

và cố gắng xem cách họ điều hướng các thử thách cá nhân

So as a storyteller, first and foremost,

trong các bối cảnh ở không gian mà tôi tạo ra.

I try to live in the world through the eyes of my characters

Họ có mùi như thế nào? Họ chạm phải cái gì?

and try to see how they navigate their own personal challenges

Sẽ như thế nào khi rơi vào lưới tình trong một thành phố thông minh?

in the context of the space that I've created.

Bạn sẽ nhìn thấy gì khi nhìn ra ô của sổ,

What do they smell? What do they touch?

có phụ thuộc vào cách phần mềm của cửa sổ tương tác với tâm trạng của bạn?

What's it like to fall in love inside a smart city?

Và cuối cùng, tôi tự hỏi cách thành phố thông minh trong tương lai

What do you see when you look out your window,

đảm bảo rằng không có người vô gia cư và không ai bị bỏ sót trong hệ thống đó.

and does it depend on how the window's software interacts with your mood?

And finally, I ask myself how a future brilliant city

Và đó là nơi lịch sử tương lai trở nên hữu ích

bởi vì các thành phố không chỉ mọc lên qua một đêm như cỏ.

would ensure that nobody is homeless and nobody slips through the cracks.

Chúng xuất hiện và biến đổi.

And here's where future history comes in handy,

Chúng trải qua các mối hận thù và vinh quang của chiến tranh, sự di cư,

because cities don't just spring up overnight like weeds.

They arise and transform.

bùng nổ kinh tế, thức tỉnh nền văn hóa.

They bear the scars and ornaments of wars, migrations,

Các thành phố trong tương lai nên có các di tích,

và cả các tầng kiến trúc của quá khứ,

economic booms, cultural awakenings.

các tòa nhà được tái sử dụng

và tất cả những dấu hiệu cho biết chúng ta làm sao có thể có được nơi này.

A future city should have monuments, yeah,

but it should also have layers of past architecture,

Và tiếp theo là các hiệu ứng bậc hai,

repurposed buildings

giống như bằng cách nào mà mọi thứ trở nên sai trái hay đúng đắn

and all of the signs of how we got to this place.

bằng phương thức mà không ai từng dự đoán?

And then there's second-order effects,

Như là, nếu những bức tường của căn hộ nhà bạn làm bằng nấm

like how do things go wrong -- or right --

có thể sửa lại các hư hại bằng cách tự tái sinh,

in a way that nobody ever anticipated?

Like, if the walls of your apartment are made out of a kind of fungus

chuyện gì xảy ra nếu mọi người bắt đầu ăn các bức tường?

(Tiếng cười)

that can regrow itself to repair any damage,

Nói về ăn uống:

Kiểu hệ thống thoát nước nào các thành phố sử dụng trong tương lai?

what if people start eating the walls?

Nó là một câu hỏi đùa. Sẽ không có hệ thống cống rãnh.

(Laughter)

Speaking of eating:

Có vài điều vô cùng kì lạ về hệ thống hiện tại đang có

What kind of sewer system does the city of the future have?

ở Hoa Kỳ

It's a trick question. There are no sewers.

nơi mà chất thải của bạn tuôn vào một đường hầm

trộn với nước mưa và thường thải ra biển.

There's something incredibly bizarre about the current system we have

in the United States,

Đó là chưa nói tới giấy vệ sinh.

where your waste gets flushed into a tunnel

to be mixed with rainwater and often dumped into the ocean.

Nhóm kĩ thuật viên được Bill Gates dẫn dắt

hiện tại đang cố gắng tái tạo lại nhà vệ sinh,

Not to mention toilet paper.

và có thể nhà vệ sinh trong tương lai

sẽ vô cùng kì lạ đối với vài người sống ở hiện tại.

A bunch of techies, led by Bill Gates,

are trying to reinvent the toilet right now,

Vậy bằng cách nào mà lịch sử tương lai, với tất cả những thử nghiệm và sai lầm này

and it's possible that the toilet of the future

tạo ra một con đường tốt hơn dẫn tới phòng tắm?

could appear incredibly strange to someone living today.

Hiện nay đang có các công ty

So how does the history of the future, all of that trial and error,

thử nghiệm một loại đũa phép dọn dẹp

có thể thay giấy vệ sinh,

dùng khí nén hoặc thuốc xịt vệ sinh để làm sạch cho bạn.

lead to a better way to go to the bathroom?

There are companies right now

Nhưng sẽ như thế nào nếu những thứ này nhìn giống các bông hoa hơn là công nghệ?

who are experimenting with a kind of cleaning wand

that can substitute for toilet paper,

using compressed air or sanitizing sprays to clean you off.

Sẽ như thế nào nếu nhà vệ sinh có thể phân tích chất thải của bạn

But what if those things looked more like flowers than technology?

và cho bạn biết liệu hệ vi sinh của bạn có cần chút điều chỉnh?

Sẽ thế nào nếu thí nghiệm biến chất thải thành nguyên liệu ngày hôm nay

What if your toilet could analyze your waste

tạo ra một bộ pin thông minh giúp cung cấp năng lượng cho nhà của bạn?

and let you know if your microbiome might need a little tune-up?

Nhưng trở lại với thành phố tương lai.

What if today's experiments with turning human waste into fuel

Làm sao để điều hướng không gian?

Nếu không có đường phố, làm sao con người có thể nhận thức được địa lí?

leads to a smart battery that could help power your home?

Tôi thích nghĩ về một nơi có những không gian

But back to the city of the future.

mà ở đó một phần chỉ là thực tế ảo,

How do people navigate the space?

If there's no streets, how do people even make sense of the geography?

có thể bạn cần một ổ cứng đặc biệt để khảm phá ra nó.

I like to think of a place where there are spaces

Như một câu chuyện sau, tôi đã nghĩ ra một thứ gọi là “giao diện đám mây”,

that are partially only in virtual reality

tôi miêu tả nó như một con nhện của trình duyệt Chrome chui vô đầu bạn

that maybe you need special hardware to even discover.

Like for one story, I came up with a thing called "the cloudscape interface,"

thông qua hạch thái dương.

Đây không phải là nó, đây chỉ là hình ảnh hài hước tôi chụp được ở bar.

which I described as a chrome spider that plugs into your head

(Tiếng cười)

Và tôi thật sự bị cuốn đi khi tưởng tượng trong quán bar, nhà hàng, cafe

using temporal nodes.

No, that's not a picture of it, but it's a fun picture I took in a bar.

mà bạn chỉ có thể chìm vào sâu trong nó

(Laughter)

nếu bạn có thêm công cụ thực tế mở rộng (AR) hợp lí.

And I got really carried away imagining the bars, restaurants, cafés

Nhưng một lần nữa, các hiệu ứng bậc hai:

that you could only find your way inside

trong một thế giới được định hình bằng thực tế mở rộng,

if you had the correct augmented reality hardware.

chúng ta sẽ có các kiểu giao tiếp mới,

But again, second-order effects:

kiểu tội phạm mới nào mà chúng ta chưa từng nghĩ tới?

in a world shaped by augmented reality,

Vâng, giống như là tôi và bạn đang đứng cạnh nhau

what kind of new communities will we have,

và bạn nghĩ rằng chúng ta đang ở trong một quán bar thể thao ồn ào,

what kind of new crimes that we haven't even thought of yet?

và tôi nghĩ chúng ta đang ở trong một salon trí thức

OK, like, let's say that you and I are standing next to each other,

với một ban nhạc tứ tấu đang nói đến triết gia Baudrillard.

and you think that we're in a noisy sports bar,

Tôi không thể tưởng tượng có gì sai trong hoàn cảnh này.

and I think we're in a highbrow salon

Nó có chút -- Tôi chắc là sẽ ổn thôi.

with a string quartet talking about Baudrillard.

Và tiếp đến là mạng xã hội.

I can't possibly imagine what might go wrong in that scenario.

Tôi có thể hình dung ra cảnh phản địa đàng

Like, it's just -- I'm sure it'll be fine.

nơi mà mọi thứ như các câu đố trên mạng,

And then there's social media.

các ứng dụng hẹn hò, xem tử vi, bot,

I can imagine some pretty frickin' dystopian scenarios

tất cả kết hợp lại để kéo bạn ngày càng sâu vào hang thỏ,

where things like internet quizzes,

vào các mối quan hệ xấu và các chính sách tồi tệ.

dating apps, horoscopes, bots,

all combine to drag you down deeper and deeper rabbit holes

Nhưng sau đó tôi nghĩ về những cuộc trò chuyện tôi có

với người làm việc trên AI,

into bad relationships and worse politics.

và điều tôi luôn nghe từ họ đó là AI càng thông minh hơn,

But then I think about the conversations that I've had

chúng càng kết nối con người tốt hơn.

Thế nên có thể truyền thông xã hội trong tương lai sẽ tốt hơn.

with people who work on AI,

and what I always hear from them is that the smarter AI gets,

Có lẽ chúng sẽ giúp chúng ta hình thành các mối quan hệ lành mạnh ít đổ vỡ hơn.

the better it is at making connections.

So maybe the social media of the future will be better.

Có lẽ chúng ta sẽ có các thiết bị cho phép việc tình cờ gắn kết với nhau.

Maybe it'll help us to form healthier, less destructive relationships.

Tôi thật sự mong thế.

Và bạn biết không, tôi thật sự thích nghĩ rằng nếu AI siêu mạnh thật sự tồn tại,

Maybe we'll have devices that enable togetherness and serendipity.

chúng có thể sẽ yêu thích về sự kịch tính của mối quan hệ kì quặc

I really hope so.

And, you know, I like to think that if strong AI ever really exists,

như cách chúng ta ưa thích và ám ảnh với “Các bà nội trợ ở bất cứ đâu”.

they'll probably enjoy our weird relationship drama

Và cuối cùng, đó là y học.

Tôi nghĩ rất nhiều về các cách phát triển di truyền học y khoa

the same way that you and I love to obsess about the "Real Housewives of Wherever."

có thể cải thiện kết quả bệnh tình cho bệnh nhân mắc ung thư và thần kinh,

And finally, there's medicine.

và có thể một ngày nào đó, sinh nhật thứ 100 của bạn sẽ chỉ là một dấu mốc khác

I think a lot about how developments in genetic medicine

could improve outcomes for people with cancer or dementia,

để tiếp tục sống mạnh khỏe, nhanh nhẹn thêm hai hay ba thế kỉ nữa.

and maybe one day, your hundredth birthday will be just another milestone

Có thể nhà vệ sinh trong tương lai mà tôi nhắc tới

sẽ cải thiện kết quả sức khỏe cho rất nhiều người,

on the way to another two or three decades of healthy, active life.

bao gồm cả những người sống ở khu vực

không có những hệ thống đường ống phức tạp tôi đề cập.

Maybe the toilet of the future that I mentioned

Nhưng cũng có lẽ, là một người chuyển giới

will improve health outcomes for a lot of people,

tôi thích nghĩ rằng sẽ như thế nào nếu chúng ta hiểu sâu hơn về hệ nội tiết,

including people in parts of the world

where they don't have these complicated sewer systems that I mentioned.

do đó cải thiện lựa chọn cho người chuyển giới,

But also, as a transgender person,

I like to think: What if we make advances in understanding the endocrine system

như cách nội tiết tố và phẫu thuật đã mở rộng thêm các lựa chọn

cho các thế hệ trước?

that improve the options for trans people,

Cuối cùng, về cơ bản, tôi ở đây để nói với các bạn rằng

the same way that hormones and surgeries expanded the options

con người nói về tương lai

như thể nó có thể là một xứ sở công nghệ

for the previous generation?

So finally: basically, I'm here to tell you,

hay kiểu như nướng BBQ cho ngày tận thế.

people talk about the future

as though it's either going to be a technological wonderland

(Tiếng cười)

Nhưng sự thật là, nó sẽ không phải cả hai điều này.

or some kind of apocalyptic poop barbecue.

Nó sẽ ở trung gian. Có thể là cả hai. Có thể là mọi thứ.

(Laughter)

Có một thứ chúng ta biết

đó là tương lai sẽ vô cùng kì lạ.

But the truth is, it's not going to be either of those things.

It's going to be in the middle. It's going to be both. It's going to be everything.

Hãy chỉ nghĩ đến khung cảnh đầu thế kỉ 21 hiện lên

với người nào đó ở đầu thế kỉ 20.

The one thing we do know

Và, các bạn đều biết, có một kiểu ngụy biện hợp lí mà chúng ta đều có

is that the future is going to be incredibly weird.

Just think about how weird the early 21st century would appear

chúng ta nghĩ rằng tương lai là một phần mở rộng của hiện tại.

to someone from the early 20th.

Như con người thập kỉ 80

nghĩ rằng Liên Xô vẫn sẽ tồn tại tới hôm nay.

And, you know, there's a kind of logical fallacy that we all have

where we expect the future to be an extension of the present.

Tuy nhiên tương lai sẽ kì lạ hơn cả những gì chúng ta có thể mơ mộng tới.

Like, people in the 1980s

thought that the Soviet Union would still be around today.

Nhưng ta có thể cố gắng.

Và tôi biết đó sẽ có những thứ thật sự đáng sợ,

But the future is going to be much weirder than we could possibly dream of.

nhưng cũng có cả những kì quan và những điều tốt đẹp ở phía trước.

But we can try.

And I know that there are going to be scary, scary things,

Và bước đầu tiên để tìm ra con đường tiến về phía trước

but there's also going to be wonders and saving graces.

đó là để trí tưởng tưởng của bạn tự do.

And the first step to finding your way forward

Xin cảm ơn.

(Vỗ tay)

is to let your imagination run free.

Thank you.

(Applause)