Beware online "filter bubbles" | Eli Pariser

Translator: Besnik Bleta Reviewer: Helena Bedalli

Mark Zuckerberg,

Një gazetar po pyeste

a journalist was asking him a question about the news feed.

Mark Zuckerberg-un rreth prurjes së lajmeve.

And the journalist was asking him,

Dhe gazetari e pyeti,

"Why is this so important?"

"Pse qenka kaq e rëndësishme?"

And Zuckerberg said,

Zuckerberg-u u përgjigj,

"A squirrel dying in your front yard

"Një ketër që po ngordh në bahçen tuaj

may be more relevant to your interests right now

mund të jetë më me rëndësi për ju këtë çast

than people dying in Africa."

sesa njerëzit që vdesin në Afrikë."

And I want to talk about

Dhe unë dua të flas mbi atë se

what a Web based on that idea of relevance might look like.

si do dukej Web-i i bazuar në këtë kuptim të rëndësisë.

So when I was growing up

Gjatë adoleshencës time

in a really rural area in Maine,

në një zonë vërtet rurale në Maine,

the Internet meant something very different to me.

Interneti përfaqësonte diçka krejt të ndryshme për mua.

It meant a connection to the world.

Përfaqësonte një lidhje me botën.

It meant something that would connect us all together.

Përfaqësonte diçka që mund të na lidhte krejt ne me njëri-tjetrin.

And I was sure that it was going to be great for democracy

Dhe isha i sigurt se do të ishte i shkëlqyer për demokracinë

and for our society.

dhe shoqërinë tonë.

But there's this shift

Por ja ku ndodhi kthesa

in how information is flowing online,

në mënyrën se si përhapet informacioni online,

and it's invisible.

dhe që është e padukshme.

And if we don't pay attention to it,

Dhe nëse nuk i vëmë rëndësi,

it could be a real problem.

do të mund të bëhej problem real.

So I first noticed this in a place I spend a lot of time --

Së pari e vura re në një vend ku kaloj mjaft kohë --

my Facebook page.

në faqen time në Facebook.

I'm progressive, politically -- big surprise --

Politikisht jam progresist -- surprizë e madhe --

but I've always gone out of my way to meet conservatives.

por kam qenë përherë i hapur ndaj ideve konservatore.

I like hearing what they're thinking about;

Më pëlqen të dëgjoj se ç'mendojnë;

I like seeing what they link to;

Më pëlqen të shoh se çfarë ndjekin;

I like learning a thing or two.

Më pëlqen të mësoj ndopak gjëra.

And so I was surprised when I noticed one day

Ndaj u befasova kur një ditë vura re

that the conservatives had disappeared from my Facebook feed.

që konservatorët ishin zhdukur nga prurjet e mia në Facebook.

And what it turned out was going on

Dhe, siç u mor vesh, çka po ndodhte qe që

was that Facebook was looking at which links I clicked on,

Facebook-u po shihte se ç'lidhje klikoja unë,

and it was noticing that, actually,

dhe kish vënë re se, në të vërtetë,

I was clicking more on my liberal friends' links

klikoja më tepër lidhje nga miq të mijtë liberalë

than on my conservative friends' links.

se sa lidhje nga miqtë e mi konservatorë.

And without consulting me about it,

Dhe pa më pyetur për këtë,

it had edited them out.

u pat rënë vizë atyre.

They disappeared.

U zhdukën.

So Facebook isn't the only place

Por Facebook-u nuk është vendi i vetëm

that's doing this kind of invisible, algorithmic

që bën këtë përpunim të padukshëm,

editing of the Web.

algoritmik, në Web.

Google's doing it too.

Edhe Google-i e bën.

If I search for something, and you search for something,

Nëse kërkoj unë për diçka, dhe kërkoni edhe ju për diçka,

even right now at the very same time,

madje tani, në të njëjtin çast,

we may get very different search results.

secili mund të marrë përfundime kërkimi shumë të ndryshme.

Even if you're logged out, one engineer told me,

Edhe pse pa u futur te llogaria juaj, më tha një inxhinier,

there are 57 signals

ka 57 sinjale

that Google looks at --

që Google-i i vëzhgon --

everything from what kind of computer you're on

gjithçka, nga lloji i kompjuterit që përdorni

to what kind of browser you're using

deri te lloji i shfletuesit me të cilin punoni

to where you're located --

dhe vendi ku gjendeni --

that it uses to personally tailor your query results.

krejt kjo përdoret për t'ju personalizuar përfundimet tuaja të kërkimit.

Think about it for a second:

Ja mendojeni për një sekondë:

there is no standard Google anymore.

nuk ka më Google standard.

And you know, the funny thing about this is that it's hard to see.

Dhe më e bukura e kësaj është që është vështirë të shihet.

You can't see how different your search results are

Nuk e shihni dot se sa të ndryshme janë përfundimet tuaja të kërkimit

from anyone else's.

nga ato të dikujt tjetër.

But a couple of weeks ago,

Por para pak javësh,

I asked a bunch of friends to Google "Egypt"

u kërkova një dorë shokëve të kërkonin në Google për "Egjipt"

and to send me screen shots of what they got.

dhe të më dërgonin foto ekrani me përfundimet e kërkimit.

So here's my friend Scott's screen shot.

Ja fotoja e shokut tim, Skotit.

And here's my friend Daniel's screen shot.

Dhe ja edhe fotoja e mikut tim Daniel.

When you put them side-by-side,

Po t'i vini krah më krah,

you don't even have to read the links

as që keni nevojë të lexoni lidhjet

to see how different these two pages are.

për të parë se sa të ndryshme janë këto dy faqe.

But when you do read the links,

Por po të lexoni lidhjet,

it's really quite remarkable.

është vërtetë për t'u shënuar.

Daniel didn't get anything about the protests in Egypt at all

Danieli nuk mori gjë fare rreth protestave në Egjipt

in his first page of Google results.

në faqen e parë të përfundimeve nga Google-i për të.

Scott's results were full of them.

Përfundimet për Skotin qenë plot me të tilla.

And this was the big story of the day at that time.

Dhe këtu bëhej fjalë për lajmin e ditës të atëhershëm.

That's how different these results are becoming.

Ja pra se sa të ndryshme po bëhen këto përfundimet.

So it's not just Google and Facebook either.

Por nuk është vetëm Google-i apo Facebook-u.

This is something that's sweeping the Web.

Kjo është diçka që po bën kërdinë në Web.

There are a whole host of companies that are doing this kind of personalization.

Ka plot kompani që e bëjnë këtë lloj personalizimi.

Yahoo News, the biggest news site on the Internet,

Yahoo News, site-i më i madh për lajme në Internet,

is now personalized -- different people get different things.

tani është i personalizuar -- njerëz të ndryshëm marrim gjëra të ndryshme.

Huffington Post, the Washington Post, the New York Times --

Huffington Post, Washington Post, New York Times --

all flirting with personalization in various ways.

të gjithë flirtojnë në mënyra të ndryshme me personalizimin.

And this moves us very quickly

Dhe kjo na shpie shumë shpejt

toward a world in which

drejt një bote në të cilën

the Internet is showing us what it thinks we want to see,

Interneti na tregon atë që ai mendon se duam të shohim,

but not necessarily what we need to see.

por jo domosdoshmërisht atë çka ne duam të shohim.

As Eric Schmidt said,

Siç tha Eric Schmidt-i,

"It will be very hard for people to watch or consume something

"Për njerëzit do të bëhet shumë e vështirë të shohin

that has not in some sense

apo konsumojnë diçka që,

been tailored for them."

në një farë mënyre, nuk është përshtatur për ta."

So I do think this is a problem.

Mendoj se ky është problem.

And I think, if you take all of these filters together,

Dhe mendoj se, po t'i bëni bashkë gjithë këta filtra,

you take all these algorithms,

po të merrni gjithë këto algoritme,

you get what I call a filter bubble.

ju del ajo që unë e quaj flluska filtrash.

And your filter bubble is your own personal,

Dhe flluska juaj e filtrave është universi juaj unik,

unique universe of information

personal, i informacionit

that you live in online.

në të cilin banoni online.

And what's in your filter bubble

Dhe se ç'përmban flluska juaj e filtrave

depends on who you are, and it depends on what you do.

varet se kush jeni, dhe se çfarë bëni.

But the thing is that you don't decide what gets in.

Por rëndësi ka fakti që nuk e vendosni ju se ç'hyn në të.

And more importantly,

Dhe akoma më e rëndësishme,

you don't actually see what gets edited out.

ju nuk shihni në fakt se ç'u la jashtë.

So one of the problems with the filter bubble

Një nga problemet me flluskën e filtrave

was discovered by some researchers at Netflix.

u zbulua nga disa kërkues në Netflix.

And they were looking at the Netflix queues, and they noticed something kind of funny

Duke vëzhguar radhët e porosive për marrje filmash me qira te Netflix, vunë re diçka të çuditshme

that a lot of us probably have noticed,

që ndoshta e kanë vënë re shumë prej nesh,

which is there are some movies

se ka disa filma që sikur

that just sort of zip right up and out to our houses.

i bëjnë bisht radhës e mbërrijnë në shtëpinë tuaj.

They enter the queue, they just zip right out.

Dalin nga radha pa hyrë mirë në të.

So "Iron Man" zips right out,

P.sh. "Iron Man" fluturon prej radhe,

and "Waiting for Superman"

ndërsa "Waiting for Superman"

can wait for a really long time.

mund të presë për një kohë të gjatë.

What they discovered

Ajo çfarë zbuluan

was that in our Netflix queues

qe që në radhët tona të porosive te Netflix-i

there's this epic struggle going on

zhvillohet kjo betejë epike mes

between our future aspirational selves

asaj si e duam veten në të ardhmen

and our more impulsive present selves.

dhe asaj vetes më impulsive siç jemi faktikisht.

You know we all want to be someone

Dihet se të tërë duam të jemi nga ata

who has watched "Rashomon,"

që e kanë parë "Rashomon,"-in

but right now

por mu tani duam

we want to watch "Ace Ventura" for the fourth time.

të shohim për të katërtën herë "Ace Ventura"-n.

(Laughter)

(Të qeshura)

So the best editing gives us a bit of both.

Në rastin më të mirë të përpunimit, na jepet pak nga të gjitha.

It gives us a little bit of Justin Bieber

Na jepet pak Justin Bieber

and a little bit of Afghanistan.

dhe pak Afganistan.

It gives us some information vegetables;

Na jepet ca informacion për perimet;

it gives us some information dessert.

na jepet dhe ca informacion për ëmbëlsirat.

And the challenge with these kinds of algorithmic filters,

Çështja me këta lloj filtrash algoritmikë,

these personalized filters,

këta filtra të personalizuar,

is that, because they're mainly looking

është se mund të ndikojnë në këtë ekuilibër,

at what you click on first,

ngaqë ata kryesisht vërejnë

it can throw off that balance.

së pari se çfarë klikoni ju.

And instead of a balanced information diet,

Dhe në vend të një diete të baraspeshuar për informacionin,

you can end up surrounded

përfundoni i rrethuar nga

by information junk food.

informacion që është për t'u hedhur në kosh.

What this suggests

Kjo të bën të mendosh që ne,

is actually that we may have the story about the Internet wrong.

në fakt, mund ta kemi zënë së prapthi punën me Internetin.

In a broadcast society --

Në një shoqëri transmetimesh --

this is how the founding mythology goes --

kështu thotë miti i themeleve të paktën --

in a broadcast society,

në një shoqëri transmetimesh,

there were these gatekeepers, the editors,

kishte roje, redaktorët,

and they controlled the flows of information.

dhe këta kontrollonin fluksin e informacionit.

And along came the Internet and it swept them out of the way,

Dhe më vonë erdh Interneti dhe i hoqi qafe ata,

and it allowed all of us to connect together,

u lejoi të tërëve të lidhen me njëri-tjetrin,

and it was awesome.

dhe deri këtu bukuri.

But that's not actually what's happening right now.

Por kjo nuk po ndodh tani.

What we're seeing is more of a passing of the torch

Ajo që po shohim është më shumë kalim i stafetës

from human gatekeepers

nga rojet njerëzore

to algorithmic ones.

te ato algoritmike.

And the thing is that the algorithms

Dhe puna është se algoritmet

don't yet have the kind of embedded ethics

ende nuk kanë të trupëzuar atë lloj etike

that the editors did.

që kishin redaktorët.

So if algorithms are going to curate the world for us,

Nëse për botën tonë do të kujdesen algoritmet,

if they're going to decide what we get to see and what we don't get to see,

nëse do të vendosin ata se çfarë të shohim dhe çfarë jo,

then we need to make sure

atëherë na duhet të sigurohemi

that they're not just keyed to relevance.

që nuk merren vetëm me gjërat e rëndësishme për dikë.

We need to make sure that they also show us things

Na duhet të bëjmë të mundur që të na tregojnë edhe gjëra

that are uncomfortable or challenging or important --

që janë të sikletshme, dyshuese, me rëndësi --

this is what TED does --

kjo është ajo që bën TED-i --

other points of view.

këndvështrime të tjera.

And the thing is, we've actually been here before

Dhe çështja është që ne, si shoqëri,

as a society.

e kemi kaluar një herë këtë.

In 1915, it's not like newspapers were sweating a lot

Më 1915, gazetat nuk djersinin dhe aq shumë

about their civic responsibilities.

lidhur me përgjegjësitë e tyre civile.

Then people noticed

Dhe ja ku njerëzit vunë re

that they were doing something really important.

që ato po bënin diçka vërtet me rëndësi.

That, in fact, you couldn't have

Që, në fakt, nuk mund të kishte

a functioning democracy

demokraci funksionale po qe se

if citizens didn't get a good flow of information,

qytetarëve nuk u shkonte një rrymë e shëndoshë informacioni,

that the newspapers were critical because they were acting as the filter,

që roli i gazetave ish kritik ngaqë funksiononin si filtër,

and then journalistic ethics developed.

e kështu zuri fill etika e gazetarëve.

It wasn't perfect,

Nuk qe e përsosur,

but it got us through the last century.

por na bëri punë gjatë shekullit të kaluar.

And so now,

Dhe sot në Web,

we're kind of back in 1915 on the Web.

jemi paksa si më 1915-n.

And we need the new gatekeepers

Dhe na duhet që rojet e reja

to encode that kind of responsibility

ta fusin këtë lloj përgjegjësie

into the code that they're writing.

në kodin që po shkruajnë.

I know that there are a lot of people here from Facebook and from Google --

E di që ka plot nga Facebook-u dhe Google-i këtu --

Larry and Sergey --

Larry dhe Sergey --

people who have helped build the Web as it is,

persona që kanë dhënë ndihmesë në ndërtimin e Web siç është sot,

and I'm grateful for that.

dhe u qofsha falë për këtë.

But we really need you to make sure

Por na duhet vërtet të sigurojmë

that these algorithms have encoded in them

që në këto algoritme të kodohet

a sense of the public life, a sense of civic responsibility.

një ndjesi e jetës publike, një ndjesi e përgjegjësisë civile.

We need you to make sure that they're transparent enough

Kemi nevojë për ju që të bëjmë të mundur transparencën e mjaftueshme për to

that we can see what the rules are

që të mund të shohim se cilat janë rregullat

that determine what gets through our filters.

që përcaktojnë se çfarë kalon nëpër filtrin tonë.

And we need you to give us some control

Dhe është e nevojshme të na lejoni një farë kontrolli

so that we can decide

që të mund të vendosim

what gets through and what doesn't.

çfarë kalon e çfarë jo.

Because I think

Sepse mendoj

we really need the Internet to be that thing

se kemi vërtet nevojë që Interneti të jetë ajo çka

that we all dreamed of it being.

krejt ne kemi ëndërruar të jetë.

We need it to connect us all together.

Na duhet që të lidhemi me njëri-tjetrin.

We need it to introduce us to new ideas

Na duhet që të njihemi me ide të reja

and new people and different perspectives.

dhe njerëz të rinj, këndvështrime të reja.

And it's not going to do that

Dhe kjo nuk ka për t'u bërë, po qe se

if it leaves us all isolated in a Web of one.

lihemi të gjithë të izoluar në një Web individual.

Thank you.

Faleminderit.

(Applause)

(Duartrokitje)