Beware online "filter bubbles" | Eli Pariser

Translator: Gohar Khachatryan Reviewer: Arpiné Grigoryan

Mark Zuckerberg,

Մարկ Ցուկերբերգին

a journalist was asking him a question about the news feed.

մի անգամ լրագրողներից մեկը հարցրել է Ֆեյսբուքի լրահոսի /newsfeed/ մասին:

And the journalist was asking him,

Լրագրողը հարցրել է.

"Why is this so important?"

«Ինչու՞ է դա այդքան կարևոր»։

And Zuckerberg said,

Եվ Ցուկերբերգը պատասխանել է.

"A squirrel dying in your front yard

«Ձեր բակում մահացող սկյուռը

may be more relevant to your interests right now

այս պահին կարող է ձեր հետաքրքրություններին ավելի համապատասխանի,

than people dying in Africa."

քան Աֆրիկայում մահացող մարդիկ»։

And I want to talk about

Ես ցանկանում եմ խոսել այսօր այն մասին,

what a Web based on that idea of relevance might look like.

թե ինչ է դառնում ինտերնետը՝ երբ այն հիմնվում է ռելևանտության վրա:

So when I was growing up

Երբ ես մեծանում էի

in a really rural area in Maine,

Մայնում տեղակայված մի գյուղաբնակ վայրում,

the Internet meant something very different to me.

Ինտերնետը ինձ համար բոլորովին այլ բան էր նշանակում:

It meant a connection to the world.

Այն ինձ համար արտաքին աշխարհի հետ կապվելու միջոց էր:

It meant something that would connect us all together.

Այն մի բան էր, ինչը կարող է մեզ բոլորիս իրար միացնել:

And I was sure that it was going to be great for democracy

Եվ ես հավատացած էի, որ այն շատ լավ ազդեցություն է ունենալու ժողովրդավարության և

and for our society.

հասարակության վրա:

But there's this shift

Սակայն տեղի է ունեցել փոփոխություն,

in how information is flowing online,

տեղեկատվության օնլայն հոսքի ձևի մեջ,

and it's invisible.

և այդ փոփոխությունն անտեսանելի է:

And if we don't pay attention to it,

Եվ եթե մենք ուշադրություն չդարձնենք դրան,

it could be a real problem.

ապա այն կարող է վերածվել մի մեծ խնդրի:

So I first noticed this in a place I spend a lot of time --

Առաջին անգամ ես դա նկատեցի այնտեղ, որտեղ անցկացնում էի իմ ժամանակի հիմնական մասը՝

my Facebook page.

Ֆեյսբուքի իմ էջում:

I'm progressive, politically -- big surprise --

Իմ քաղաքական հայացքներով ես առաջադիմական եմ, սական անակնկալ՝

but I've always gone out of my way to meet conservatives.

ես միշտ անում էի ամեն հնարավոր բան, պահպանողականների հետ առնչվելու համար:

I like hearing what they're thinking about;

Ես սիրում եմ լսել, թե ինչ են նրանք մտածում,

I like seeing what they link to;

ես սիրում եմ տեսնել, թե ինչ հղումներով են միմյանց հետ կիսվում,

I like learning a thing or two.

սիրում եմ որոշակի բաներ սովորել իրենցից:

And so I was surprised when I noticed one day

Եվ մի օր ես անակընկալի եկա, երբ նկատեցի,

that the conservatives had disappeared from my Facebook feed.

որ պահպանողականների մասին տեղեկատվությունն անհետացել է իմ Ֆեյսբուքի լրահոսից:

And what it turned out was going on

Եվ պարզվեց,

was that Facebook was looking at which links I clicked on,

որ Ֆեյսբուքը հետևում է, թե ինչ էջեր եմ ես այցելում

and it was noticing that, actually,

և նշում այն,

I was clicking more on my liberal friends' links

որ ես ավելի հաճախ էի կարդում իմ լիբերալ ընկերների էջերը,

than on my conservative friends' links.

քան իմ պահպանողական ընկերների էջերը:

And without consulting me about it,

Եվ առանց ինձ հարցնելու

it had edited them out.

այն ամբողջովին ֆիլտրել է վերջիններս:

They disappeared.

Դրանք անհետացել էին:

So Facebook isn't the only place

Ֆեյսբուքը միակ տեղը չէ,

that's doing this kind of invisible, algorithmic

որն անում է նմանատիպ անտեսանելի ալգորիթմիկ

editing of the Web.

խմբագրումներ Ինտերնետում:

Google's doing it too.

Գուգլը նույնպես անում է դա:

If I search for something, and you search for something,

Եթե ես որևէ մի բանի որոնեմ, և դուք նույն բանը որոնեք

even right now at the very same time,

հենց այս պահին, այստեղ,

we may get very different search results.

մենք երկուսս էլ կստանանք տարբեր արդյունքներ:

Even if you're logged out, one engineer told me,

Մի ինժեներ ինձ ասել է, որ նույնիսկ եթե դուք դուրս եկած լինեք համակարգից

there are 57 signals

կան 57 ազդանշաններ

that Google looks at --

որոնցով առաջնորդվում է Գուգլը՝

everything from what kind of computer you're on

հաշվի առնելով ամեն ինչ, սկսած նրանից, թե ինչպիսի համակարգչից եք դուք օգտվում,

to what kind of browser you're using

ինչպիսի բրաուզերից եք օգտվում,

to where you're located --

վերջացրած նրանից, թե որտեղ եք դուք տեղակայված՝

that it uses to personally tailor your query results.

և այն օգտագործում է այդ ամենը, որպեսզի ստանա անհատական որոնման արդյունքներ:

Think about it for a second:

Մի պահ մտածեք սրա մասին.

there is no standard Google anymore.

չկա այլևս ստանդարտ Գուգլ:

And you know, the funny thing about this is that it's hard to see.

Եվ գիտեք, ամենազավեշտալին այն է, որ դա դժվար է նկատել:

You can't see how different your search results are

Դուք չեք կարող տեսնել, թե ինչքանով են ձեր որոնման արդյունքները

from anyone else's.

տարբերվում մեկ ուրիշի արդյունքներից:

But a couple of weeks ago,

Մի քանի շաբաթ առաջ,

I asked a bunch of friends to Google "Egypt"

ես խնդրեցի իմ մի քանի ընկերներին Գուգլում որոնել «Եգիպտոս» բառը

and to send me screen shots of what they got.

և ուղարկել ինձ իրենց որոնման արդյունքները:

So here's my friend Scott's screen shot.

Ահա իմ ընկեր Սկոթի արդյունքները:

And here's my friend Daniel's screen shot.

Ահա իմ ընկեր Դանիելի արդյունքները:

When you put them side-by-side,

Երբ երկու որոնման արդյունքները դնում ես կողք կողքի,

you don't even have to read the links

նույնիսկ հարկավոր չէ կարդալ հղումները,

to see how different these two pages are.

տեսնելու համար, թե ինչքանով են այդ երկու էջերը տարբերվում միմյանցից:

But when you do read the links,

Սակայն, երբ սկսում ես կարդալ հղումները,

it's really quite remarkable.

տարբերությունն ուշագրավ է:

Daniel didn't get anything about the protests in Egypt at all

Դանիելը իր որոնման առաջին էջում ոչ մի արդյունք չի ստացել

in his first page of Google results.

Եգիպտոսում տեղի ունեցող բողոքի ցույցերի մասին:

Scott's results were full of them.

Սկոթի արդյունքների մեջ բողոքներին վերաբերող բազմաթիվ հղումներ կային:

And this was the big story of the day at that time.

Իսկ բողոքները տվյալ օրվա ամենակարևոր նորությունն էր:

That's how different these results are becoming.

Ահա թե ինչքան կարող են տարբերվել որոնման արդյունքները միմյանցից:

So it's not just Google and Facebook either.

Եվ սա միայն Գուգլը և Ֆեյսբուքը չէ, որ անում են:

This is something that's sweeping the Web.

Սա այն է, ինչ կատարվում է ամբողջ համացանցում:

There are a whole host of companies that are doing this kind of personalization.

Կան բազմաթիվ ընկերություններ, որոնք նմանատիպ անձնավորված մոտեցում են ցուցաբերում:

Yahoo News, the biggest news site on the Internet,

Yahoo-ի նորությունները՝ համացանցի ամենամեծ նորությունների կայքը

is now personalized -- different people get different things.

այժմ արդեն անձնավորված է՝ տարբեր մարդիկ ստանում են տարբեր տեսակի տեղեկատվություն:

Huffington Post, the Washington Post, the New York Times --

Huffington Post-ը, Washington Post-ը, New York Times-ը

all flirting with personalization in various ways.

բոլորը կատարում են տեղեկատվության ֆիլտրում:

And this moves us very quickly

Ես սա շատ արագ

toward a world in which

ստեղծում է մի իրականություն,

the Internet is showing us what it thinks we want to see,

որտեղ ինտերնետը ցույց է տալիս մեզ այն, ինչ, իր կարծիքով, մենք ցանկանում ենք տեսնել,

but not necessarily what we need to see.

բայց ոչ այն, ինչ իրականում մեզ հարկավոր է տեսնել:

As Eric Schmidt said,

Ինչպես ասել է Էրիկ Շմիտը,

"It will be very hard for people to watch or consume something

«Մարդկանց համար շատ բարդ է դիտել կամ օգտագործել մի բան,

that has not in some sense

ինչը, որոշակի առումով,

been tailored for them."

համապատասխանեցված չէ իրենց համար»։

So I do think this is a problem.

Այսպիսով ես լիովին հավատացած եմ, որ սա խնդիր է:

And I think, if you take all of these filters together,

Եվ ես կարծում եմ, եթե մենք ի մի բերենք այս բոլոր ֆիլտրերը

you take all these algorithms,

և բոլոր ալգորիթմները,

you get what I call a filter bubble.

ապա կստանանք այն, ինչն ես անվանում եմ «ֆիլտրող փուչիկ»:

And your filter bubble is your own personal,

Եվ ձեր «ֆիլտրող փուչիկ»-ը ձեր անձնական

unique universe of information

յուրօրինակ տիեզերքն է այն տեղեկատվության,

that you live in online.

որի մեջ դուք ապրում եք օնլայն:

And what's in your filter bubble

Ձեր «ֆիլտրող փուչիկի» պարունակությունը

depends on who you are, and it depends on what you do.

կախված է նրանից, թե ով եք դուք և ինչով եք զբաղվում:

But the thing is that you don't decide what gets in.

Սակայն բանն այն է, որ դուք չեք որոշում ինչ տեղեկատվություն է այն ներառում:

And more importantly,

Եվ ամենակարևորը՝

you don't actually see what gets edited out.

դուք նույնիսկ չեք տեսնում թե ինչը չի ներառվում այնտեղ:

So one of the problems with the filter bubble

Այսպիսով, «ֆիլտրող փուչիկների» հիմնական խնդիրը

was discovered by some researchers at Netflix.

բացահայտվել է Netflix-ի մի քանի հետազոտողների կողմից:

And they were looking at the Netflix queues, and they noticed something kind of funny

Նրանք հետևում էին Netflix-ի ֆիլմերի դիտումների հերթագրումներին և նկատեցին զավեշտալի մի բան,

that a lot of us probably have noticed,

ինչ շատերս հնարավոր է նկատել ենք՝

which is there are some movies

կան որոշակի ֆիլմեր,

that just sort of zip right up and out to our houses.

որոնք արագ հայտնվում են ցուցակում և նույնքան արագ անհետանում (դիտվում)։

They enter the queue, they just zip right out.

Դրանք հայտնվում եմ հերթի ցուցակի մեջ, այնուհետև անմիջապես դուրս գալիս (դիտում են)։

So "Iron Man" zips right out,

Օրինակ, «Երկաթե մարդը» շատ արագ դուրս է թռնում,

and "Waiting for Superman"

իսկ «Սպասելով սուպերմենին» ֆիլմը

can wait for a really long time.

կարող է շատ երկար սպասել իր հերթին։

What they discovered

Նրանք հայտնաբերեցին,

was that in our Netflix queues

որ Netfix-ի հերթերում,

there's this epic struggle going on

տեղի է ունենում հսկայական պայքար,

between our future aspirational selves

երկու «ես»-երի միջև` այն, ինչպես մենք ցանկանում ենք լինել

and our more impulsive present selves.

և ավելի իմպուլսիվ, այսօրվա «ես»-ի միջև։

You know we all want to be someone

Մենք բոլորս էլ ուզում ենք լինել մեկը,

who has watched "Rashomon,"

որ դիտում է «Ռաշոմոն»-ը

but right now

բայց տվյալ պահին,

we want to watch "Ace Ventura" for the fourth time.

մենք ցանկանում ենք 4-րդ անգամ դիտել «Էյս Վենտուրա»-ն։

(Laughter)

(Ծիծաղ)

So the best editing gives us a bit of both.

Լավագույն խմբագրումը տալիս է մեզ ամեն ինչից քիչ-քիչ՝

It gives us a little bit of Justin Bieber

այն բերում է մի քիչ տեղեկություն Ջասթին Բիեբերի մասին,

and a little bit of Afghanistan.

և մի քիչ էլ տեղեկություն Աֆղանստանի մասին:

It gives us some information vegetables;

Այն մեզ տալիս է մի քիչ տեղեկատվական բանջարեղեն,

it gives us some information dessert.

և մի քիչ տեղեկատվական աղանդեր:

And the challenge with these kinds of algorithmic filters,

Այսպիսի ալգորիթմիկ ֆիլտրերի հետ խնդիրը նրանում է,

these personalized filters,

որ անձնավորված ֆիլտրները,

is that, because they're mainly looking

հիմնականում առաջնորդվում են նրանով,

at what you click on first,

թե ինչ հղում ենք մենք առաջինը սեղմում,

it can throw off that balance.

այդ իսկ պատճառով այն խախտում է հավասարակշռությունը:

And instead of a balanced information diet,

Եվ հավասարակշռված տեղեկատվական սննդի փոխարեն,

you can end up surrounded

դուք ստանում եք

by information junk food.

տեղեկատվական արագ պատրաստվող սնունդ:

What this suggests

Դա նշանակում է,

is actually that we may have the story about the Internet wrong.

որ մենք ինտերնետի մասին սխալ պատկերացում ենք ստանում։

In a broadcast society --

Եթեր հեռարձակվող հասարակության մեջ

this is how the founding mythology goes --

հիմնական գործընթացն ընթանում է հետևյալ կերպ.

in a broadcast society,

եթեր հեռարձակվող հասարակության մեջ

there were these gatekeepers, the editors,

կային ստուգողներ, խմբագիրներ,

and they controlled the flows of information.

ովքեր վերահսկում էին տեղեկատվության հոսքը:

And along came the Internet and it swept them out of the way,

Եվ ահա հայտնվում է համացանցը և հեռացնում նրանց բոլորին ճանապարհից՝

and it allowed all of us to connect together,

ընձեռելով մեզ հնարավորություն կապվել միմյանց հետ,

and it was awesome.

և դա հրաշալի էր:

But that's not actually what's happening right now.

Բայդ դա այն չէ, ինչ տեղի է ունենում այսօր։

What we're seeing is more of a passing of the torch

Այն, ինչին մենք հիմա վկա ենք՝ ընդհամենը տեղափոխում է

from human gatekeepers

մարդկային ստուգողներից

to algorithmic ones.

ալգորիթմիկ ստուգողների։

And the thing is that the algorithms

Եվ բանը նրանում է, որ ալգորիթմերը

don't yet have the kind of embedded ethics

դեռևս չունեն ներկառուցված էթիկական նորմեր,

that the editors did.

ի տարբերություն խմբագիրների:

So if algorithms are going to curate the world for us,

Եթե ալգորիթմերն են այսուհետ ղեկավարելու աշխարհը մեր փոխարեն,

if they're going to decide what we get to see and what we don't get to see,

եթե դրանք են որոշելու, թե ինչը մենք պետք է տեսնենք և ինչը՝ ոչ,

then we need to make sure

ապա մենք պետք է համոզված լինենք,

that they're not just keyed to relevance.

որ դրանք հիմնված չլինեն զուտ ռելևանտության վրա։

We need to make sure that they also show us things

Մենք պետք է համոզված լինենք, որ մեզ ցույց են տալիս այն տեղեկատվությունը,

that are uncomfortable or challenging or important --

որը կարող է տհաճ լինի կամ մարտահրավեր նետի կամ կարևոր լինի՝

this is what TED does --

մի բան, որ անում է TED-ը, այն է՝

other points of view.

ներկայացնել տարբեր կարծիքներ:

And the thing is, we've actually been here before

Բանն այն է, որ մենք որպես հասարակություն,

as a society.

արդեն անցել ենք այս ամենի միջով։

In 1915, it's not like newspapers were sweating a lot

1915 թ-ին թերթերն առանձնապես մտահոգված չէին

about their civic responsibilities.

իրենց քաղաքացիական պարտականություններով։

Then people noticed

Հետո մարդիկ նկատեցին,

that they were doing something really important.

դրանք իրականում շատ կարևոր են։

That, in fact, you couldn't have

Հնարավոր չէ կառուցել

a functioning democracy

ժողովրդավարություն,

if citizens didn't get a good flow of information,

երբ քաղաքացիները չեն ստանում տեղեկատվության հոսք:

that the newspapers were critical because they were acting as the filter,

Նախկինում թերթերը շատ կարևոր էին, որովհետև դրանք կրում էին ֆիլտրողի դեր,

and then journalistic ethics developed.

այնուհետև դրա հետևանքով զարգացավ լրագրողական էթիկայի կիրառումը:

It wasn't perfect,

Այն կատարյալ չէր,

but it got us through the last century.

սակայն ուղղորդեց մեզ անցյալ դարաշրջանի ընթացքում:

And so now,

Եվ ահա այժմ

we're kind of back in 1915 on the Web.

մենք ինչ-որ չափով վերադարձել ենք 1915 թվական՝ համացանցի առումով:

And we need the new gatekeepers

Եվ մեզ հիմա հարկավոր են նոր ստուգողներ,

to encode that kind of responsibility

որոնք նման պատասխանատվություն կհաղորդեն

into the code that they're writing.

ծրագրերին, որոնք ստեղծվում են։

I know that there are a lot of people here from Facebook and from Google --

Ես գիտեմ, որ շատերդ այստեղ աշխատում եք Ֆեյսբուքում և Գուգլում՝

Larry and Sergey --

Լարրին և Սերգեյը

people who have helped build the Web as it is,

այն մարդիկ են, ովքեր նպաստել են համացանցի ստեղծմանը,

and I'm grateful for that.

և ես շատ շնորհակալ եմ իրենցից:

But we really need you to make sure

Բայց մենք պետք է անենք ամեն բան,

that these algorithms have encoded in them

որպեսզի այդ ալգորիթմներն իրենց մեջ ունենան

a sense of the public life, a sense of civic responsibility.

քաղաքացիական պատասխանատվության զգացում։

We need you to make sure that they're transparent enough

Մենք պետք է համոզվենք, որ դրանք բավականաչափ թափանցիկ են,

that we can see what the rules are

որ մենք կարող ենք հասկանալ այն օրենքները,

that determine what gets through our filters.

որոնք որոշում են, թե ինչպես է տեղեկատվությունը ֆիլտրվում։

And we need you to give us some control

Եվ մեզ անհրաժեշտ է որոշակի վերահսկում,

so that we can decide

որպեսզի մենք կարողանանք որոշել,

what gets through and what doesn't.

թե ինչն է ֆիլտրվում, իսկը ինչը՝ ոչ։

Because I think

Որովհետև ես հավատացած եմ,

we really need the Internet to be that thing

որ մեզ համար անհրաժեշտ է, որ ինտերնետն ունենա այն նշանակությունը,

that we all dreamed of it being.

որի մասին մենք երազում էինք։

We need it to connect us all together.

Մեզ անհրաժեշտ է, որ այն միավորի մեզ բոլորիս։

We need it to introduce us to new ideas

Մեզ անհրաժեշտ է, որ այն ծանոթացնի մեզ նոր գաղափարների,

and new people and different perspectives.

նոր մարդկանց և նոր հեռանկարների հետ։

And it's not going to do that

Եվ այդ բոլորը տեղի չի ունենա,

if it leaves us all isolated in a Web of one.

եթե այն մեկուսացրած թողնի մեզ մեկ մարդու ցանցում։

Thank you.

Շնորհակալություն։

(Applause)

(Ծափահարություններ)