Jake Barton: The museum of you

Tłumaczenie: Paweł PJ Janeczek Korekta: Dorota Konowrocka

This is Charley Williams.

Oto Charley Williams.

He was 94 when this photograph was taken.

Miał 94 lata, kiedy zrobiono to zdjęcie.

In the 1930s, Roosevelt put

W latach 30. Roosevelt dał pracę tysiącom Amerykanów

thousands and thousands of Americans back to work

by building bridges and infrastructure and tunnels,

budującym mosty, tunele i infrastrukturę,

but he also did something interesting,

ale zrobił też coś ciekawego.

which was to hire a few hundred writers

Zatrudnił kilkuset pisarzy,

to scour America to capture the stories of ordinary Americans.

którzy mieli spisać historie zwykłych Amerykanów.

Charley Williams, a poor sharecropper,

Charley Williams, biedny dzierżawca ziemi,

wouldn't ordinarily be the subject of a big interview,

normalnie nie zostałby bohaterem wywiadu,

but Charley had actually been a slave

ale Charley był niewolnikiem do 22. roku życia.

until he was 22 years old.

And the stories that were captured of his life

Historia jego życia

make up one of the crown jewels

jest jednym z najważniejszych ludzkich doświadczeń,

of histories, of human-lived experiences

filled with ex-slaves.

pełnych eks-niewolników.

Anna Deavere Smith famously said that

Anna Deavere Smith powiedziała,

there's a literature inside of each of us,

że w każdym z nas drzemie literatura.

and three generations later, I was part of a project

Trzy pokolenia później uczestniczyłem w projekcie StoryCorps,

called StoryCorps,

which set out to capture

który miał zebrać historie zwykłych Amerykanów

the stories of ordinary Americans

by setting up a soundproof booth in public spaces.

w budkach postawionych w miejscach publicznych.

The idea is very, very simple.

Pomysł jest bardzo prosty.

You go into these booths, you interview your grandmother

Wchodzi się do budki, rozmawia ze swoją babcią

or relative, you leave with a copy of the interview

albo krewnym, wychodzi się z kopią wywiadu,

and an interview goes into the Library of Congress.

a wywiad trafia do Biblioteki Kongresu.

It's essentially a way to make a national oral histories archive

Tak powstaje narodowe archiwum historii mówionej,

one conversation at a time.

rozmowa po rozmowie.

And the question is, who do you want to remember --

Pytanie brzmi: kogo chcielibyście upamiętnić.

if you had just 45 minutes with your grandmother?

Gdybyście mieli 45 minut na rozmowę z babcią?

What's interesting, in conversations with the founder, Dave Isay,

W rozmowach z założycielem, Dave'em Isayem,

we always actually talked about this

zawsze mówiliśmy o tym jako o projekcie wywrotowym.

as a little bit of a subversive project,

because when you think about it,

Bo nie chodzi przecież o opowiadane historie,

it's actually not really about the stories that are being told,

it's about listening,

ale o słuchanie.

and it's about the questions that you get to ask,

O pytania, jakie można zadać.

questions that you may not have permission to

O pytania, których nie można zadać w innej sytuacji.

on any other day.

I'm going to play you just a couple of quick excerpts from the project.

Puszczę wam kilka fragmentów.

[Jesus Melendez talking about poet Pedro Pietri's final moments]

[Jesus Melendez o poecie Pedro Pietri]

Jesus Melendez: We took off, and as we were ascending,

Melendez: Wystartowaliśmy, zaczęliśmy się wznosić,

before we had leveled off,

zanim wyrównaliśmy lot,

our level-off point was 45,000 feet,

co planowaliśmy na wysokości 14 km,

so before we had leveled off,

zanim wyrównaliśmy,

Pedro began leaving us,

Pedro zaczął umierać.

and the beauty about it

Piękne jest to,

is that I believe that there's something after life.

że wierzę w życie po śmierci,

You can see it in Pedro.

bo widać je w Pedro.

[Danny Perasa to his wife Annie Perasa married 26 years]

[Danny Perasa do żony, Annie, po 26 latach małżeństwa]

Danny Perasa: See, the thing of it is,

Danny: Widzisz,

I always feel guilty when I say "I love you" to you,

czuję się winny, mówiąc "Kocham cię".

and I say it so often. I say it to remind you

Mówię to często, żeby ci przypomnieć,

that as dumpy as I am, it's coming from me,

że jestem uczuciowy, choć niezgrabny.

it's like hearing a beautiful song from a busted old radio,

Jak piękna piosenka ze starego radia.

and it's nice of you to keep the radio around the house.

Miło, że jeszcze trzymasz je w domu.

(Laughter)

(Śmiech)

[Michael Wolmetz with his girlfriend Debora Brakarz]

[Michael Wolmetz ze swoją dziewczyną, Deborą Brakarz]

Michael Wolmetz: So this is the ring that my father gave to my mother,

Wolmetz: Mój tata dał ten pierścionek mamie,

and we can leave it there.

i to w sumie na tyle.

And he saved up and he purchased this,

Zaoszczędził, kupił go

and he proposed to my mother with this,

i oświadczył się mamie.

and so I thought that I would give it to you

Pomyślałem, że dam ci go,

so that he could be with us for this also.

żeby tata mógł być z nami.

So I'm going to share a mic with you right now, Debora.

Teraz dam ci mikrofon, Debora.

Where's the right finger?

Gdzie ten palec?

Debora Brakarz: (Crying)

Debora Brakarz: (Płacze)

MW: Debora, will you please marry me?

MW: Deboro, wyjdziesz za mnie?

DB: Yes. Of course. I love you.

DB: Tak. Oczywiście. Kocham cię.

(Kissing)

(Pocałunek)

MW: So kids, this is how your mother and I got married,

MW: Dzieci, tak ja i wasza mama się zaręczyliśmy,

in a booth in Grand Central Station with my father's ring.

na Grand Central Station, pierścionkiem mojego ojca.

My grandfather was a cab driver for 40 years.

Mój dziadek 40 lat jeździł taksówką.

He used to pick people up here every day.

Codziennie odbierał stąd klientów.

So it seems right.

Więc to chyba dobry pomysł.

Jake Barton: So I have to say

Jake Barton: Muszę powiedzieć,

I did not actually choose those individual samples to make you cry

że nie wybierałem fragmentów szczególnie wzruszających,

because they all make you cry.

bo wszystkie są wzruszające.

The entire project is predicated on this act of love

Cały projekt opiera się na akcie miłości,

which is listening itself.

jakim jest słuchanie.

And that motion of building an institution

Budowanie instytucji z chwili rozmowy i słuchania

out of a moment of conversation and listening

is actually a lot of what my firm, Local Projects,

to coś, czym moja firma Local Projects

is doing with our engagements in general.

zajmuje się na co dzień.

So we're a media design firm, and we're working

Projektujemy multimedia

with a broad array of different institutions

i pracujemy z wieloma instytucjami,

building media installations for museums and public spaces.

budując instalacje medialne w muzeach i przestrzeni publicznej.

Our latest engagement is the Cleveland Museum of Art,

Ostatnio pracowaliśmy z Cleveland Museum of Art,

which we've created an engagement called Gallery One for.

dla którego stworzyliśmy Gallery One.

And Gallery One is an interesting project

To ciekawy projekt.

because it started with this massive, $350 million expansion

Zaczęło się od wartej 350 mln dolarów rozbudowy muzeum.

for the Cleveland Museum of Art,

and we actually brought in this piece

Zaczęliśmy ten projekt,

specifically to grow new capacity, new audiences,

żeby zbudować nowe miejsce dla nowych ludzi,

at the same time that the museum itself is growing.

podczas gdy muzeum się rozrastało.

Glenn Lowry, the head of MoMA, put it best when he said,

Glenn Lowry, szef MoMA, świetnie to ujął:

"We want visitors to actually cease being visitors.

"Chcemy, by odwiedzający przestali być gośćmi.

Visitors are transient. We want people who live here,

Goście odchodzą. Właściciele zostają.

people who have ownership."

Potrzebujemy właścicieli".

And so what we're doing is making a broad array

Zatem dajemy ludziom możliwość

of different ways for people to actually engage

prawdziwego kontaktu z elementami wystawy.

with the material inside of these galleries,

so you can still have a traditional gallery experience,

Można zwiedzać tradycyjnie,

but if you're interested, you can actually engage

ale zainteresowani mogą też nawiązać kontakt

with any individual artwork and see the original context

z każdym dziełem sztuki, zobaczyć oryginalny kontekst,

from where it's from, or manipulate the work itself.

miejsce pochodzenia, pobawić się dziełem.

So, for example, you can click on this individual lion head,

Można kliknąć głowę tego lwa

and this is where it originated from, 1300 B.C.

i oto skąd pochodzi, 1300 lat p.n.e.

Or this individual piece here,

Albo to dzieło.

you can see the actual bedroom. It really changes the way

Można zobaczyć sypialnię, z której pochodzi

you think about this type of a tempera painting.

i spojrzeć nowym okiem na malarstwo temperowe.

This is one of my favorites because you see the studio itself.

To bardzo lubię, bo można zobaczyć studio.

This is Rodin's bust. You get the sense

To popiersie Rodina.

of this incredible factory for creativity.

Czuje się klimat tej wspaniałej wytwórni.

And it makes you think about literally the hundreds

Skłania do myślenia o tysiącach lat ludzkiej twórczości.

or thousands of years of human creativity and how

each individual artwork stands in for part of that story.

O tym, że każde dzieło jest częścią historii.

This is Picasso,

To Picasso,

of course embodying so much of it from the 20th century.

ucieleśnienie sztuki XX wieku.

And so our next interface, which I'll show you,

Kolejny interfejs wykorzystuje pomysł

actually leverages that idea of this lineage of creativity.

ewolucji kreatywności z pokolenia na pokolenie.

It's an algorithm that actually allows you to browse

To algorytm, który pozwala przeglądać kolekcję

the actual museum's collection using facial recognition.

przez program rozpoznawania twarzy.

So this person's making different faces,

Ta osoba robi miny,

and it's actually drawing forth different objects

a interfejs wybiera obiekty,

from the collection that connect with exactly how she's looking.

które odzwierciedlają wyraz jej twarzy.

And so you can imagine that, as people are performing

Gdy ludzie angażują się w odbiór ekspozycji,

inside of the museum itself, you get this sense

powstaje więź emocjonalna.

of this emotional connection,

this way in which our face connects with the thousands

Nasze twarze łączą się z tysiącami lat.

and tens of thousands of years.

This is an interface that actually allows you to draw

Ten interfejs pozwala rysować

and then draws forth objects using those same shapes.

i wybiera obiekty o tych samych kształtach.

So more and more we're trying to find ways

Staramy się stwarzać warunki

for people to actually author things inside of the museums themselves,

do własnej twórczości w muzeach,

to be creative even as they're looking

pozwolić patrzeć twórczo

at other people's creativity and understanding them.

na twórczość innych, by ich zrozumieć.

So in this wall, the collections wall,

Na ścianie kolekcji widać wszystkie 3000 dzieł jednocześnie.

you can actually see all 3,000 artworks all at the same time,

and you can actually author your own

Można zaplanować własną trasę,

individual walking tours of the museum, so you can share them,

podzielić się nią,

and someone can take a tour with the museum director

pójść na wycieczkę z dyrektorem muzeum

or a tour with their little cousin.

albo z młodszym kuzynem.

But all the while that we've been working

Ale podczas pracy nad zleceniem z Cleveland

on this engagement for Cleveland,

we've also been working in the background

pracowaliśmy jednocześnie

on really our largest engagement to date,

nad naszym największym projektem,

and that's the 9/11 Memorial and Museum.

Muzeum i Mauzoleum Ofiar 11 Września.

So we started in 2006

Zaczęliśmy w 2006 roku,

as part of a team with Thinc Design

razem z Thinc Design,

to create the original master plan for the museum,

tworzyć plan generalny muzeum.

and then we've done all the media design

Zaprojektowaliśmy instalacje medialne

both for the museum and the memorial and then the media production.

i rozpoczęliśmy ich produkcję.

So the memorial opened in 2011,

Mauzoleum otwarto w 2011 roku.

and the museum's going to open next year in 2014.

Muzeum zostanie otwarte w 2014.

And you can see from these images,

Jak widać na zdjęciach,

the site is so raw and almost archaeological.

to bardzo surowa przestrzeń.

And of course the event itself is so recent,

To zdarzyło się tak niedawno,

somewhere between history and current events,

że nie zdążyło stać się historią.

it was a huge challenge to imagine

Trudno było sobie wyobrazić,

how do you actually live up to a space like this,

jak sprostać takiemu miejscu

an event like this, to actually tell that story.

i opowiedzieć tę historię.

And so what we started with

Postanowiliśmy stworzyć nową instytucję

was really a new way of thinking about building an institution,

through a project called Make History,

przez projekt Make History,

which we launched in 2009.

który wystartował w 2009.

So it's estimated that a third of the world

Szacuje się, że jedna trzecia świata

watched 9/11 live,

oglądała 11 września na żywo.

and a third of the world

Kolejna jedna trzecia

heard about it within 24 hours,

usłyszała o nim w ciągu doby,

making it really by nature of when it happened,

co czyni z tego wydarzenia

this unprecedented moment of global awareness.

bezprecedensowy moment światowej świadomości.

And so we launched this to capture the stories

Zaczęliśmy ten projekt, żeby zebrać historie

from all around the world,

z całego świata

through video, through photos,

przez filmy, zdjęcia,

through written history,

pisaną historię,

and so people's experiences on that day,

doświadczenia tego dnia.

which was, in fact, this huge risk for the institution

To było duże ryzyko dla instytucji,

to make its first move this open platform.

start od otwartej platformy.

But that was coupled together with this oral histories booth,

Połączyliśmy to z budką historii mówionej,

really the simplest we've ever made,

w której umieszcza się siebie na mapie.

where you locate yourself on a map.

It's in six languages, and you can tell your own story

Jest w 6 językach i można w niej opowiedzieć,

about what happened to you on that day.

co nam się przydarzyło tego dnia.

And when we started seeing the incredible images

Kiedy zobaczyliśmy niezwykłe obrazy

and stories that came forth

i powstające historie z całego świata...

from all around the world --

this is obviously part of the landing gear --

To fragment podwozia...

we really started to understand

Zaczęliśmy rozumieć, że istnieje symetria

that there was this amazing symmetry

between the event itself,

pomiędzy wydarzeniem,

between the way that people were telling the stories of the event,

tym, jak ludzie o nim opowiadają,

and how we ourselves needed to tell that story.

i tym, jak sami chcemy to opowiedzieć.

This image in particular really captured

Ten obraz szczególnie przykuł naszą uwagę,

our attention at the time,

because it so much sums up that event.

bo dobrze podsumowuje to wydarzenie.

This is a shot from the Brooklyn-Battery Tunnel.

To zdjęcie z tunelu Brooklyn-Battery.

There's a firefighter that's stuck, actually, in traffic,

Jeden z wozów strażackich utkwił w korku,

and so the firefighters themselves are running

więc strażacy biegli 2,5 km na miejsce zdarzenia

a mile and a half to the site itself

with upwards of 70 pounds of gear on their back.

z 30 kg sprzętu na plecach.

And we got this amazing email that said,

Dostaliśmy niesamowity e-mail:

"While viewing the thousands of photos on the site,

"Oglądając tysiące zdjęć, trafiłem na zdjęcie syna.

I unexpectedly found a photo of my son.

It was a shock emotionally, yet a blessing to find this photo,"

To był straszne i cudowne jednocześnie".

and he was writing because he said,

Napisał do nas, bo chciał

"I'd like to personally thank the photographer

"osobiście podziękować fotografowi za umieszczenie tego zdjęcia,

for posting the photo,

as it meant more than words can describe to me

bo nie potrafię wyrazić, ile dla mnie znaczy

to have access to what is probably

widok pewnie ostatniego zdjęcia mojego syna".

the last photo ever taken of my son."

And it really made us recognize

To uświadomiło nam,

what this institution needed to be

czym powinna być ta instytucja,

in order to actually tell that story.

by naprawdę opowiedzieć tę historię.

We can't have just a historian or a curator narrating

Nie wystarczy historyk czy kustosz

objectively in the third person about an event like that,

opowiadający o tym z dystansem,

when you have the witnesses to history

kiedy mamy świadków,

who are going to make their way

którzy będą zwiedzać to muzeum.

through the actual museum itself.

And so we started imagining the museum,

Zaczęliśmy wyobrażać sobie muzeum,

along with the creative team at the museum and the curators,

razem z kustoszami i działem kreatywnym muzeum.

thinking about how the first voice that you would hear

Wymyśliliśmy, że pierwszy głos słyszany w muzeum

inside the museum would actually be of other visitors.

będzie głosem innych odwiedzających.

And so we created this idea of an opening gallery

Wymyśliliśmy galerię wejściową "Pamiętamy".

called We Remember.

And I'll just play you part of a mockup of it,

Oto fragment wstępnej wersji.

but you get a sense of what it's like to actually enter

Poczujecie, jak to jest, wejść w tę chwilę

into that moment in time

and be transported back in history.

i przenieść się w przeszłość.

(Video) Voice 1: I was in Honolulu, Hawaii. Voice 2: I was in Cairo, Egypt.

Głos 1: Byłem w Honolulu. Głos 2: Byłem w Kairze.

Voice 3: Sur les Champs-Élysées, à Paris. Voice 4: In college, at U.C. Berkeley.

Głos 3: Champs Élysées. Głos 4: College w Berkeley.

Voice 5: I was in Times Square. Voice 6: São Paolo, Brazil.

Głos 5: Times Square. Głos 6: São Paulo.

(Multiple voices)

(Wiele głosów)

Voice 7: It was probably about 11 o'clock at night.

Głos 7: Było około 23.

Voice 8: I was driving to work at 5:45 local time in the morning.

Głos 8: Jechałam do pracy o 5:45 rano.

Voice 9: We were actually in a meeting

Głos 9: Byłam na spotkaniu,

when someone barged in and said,

kiedy ktoś wpadł i powiedział:

"Oh my God, a plane has just crashed into the World Trade Center."

"Boże, samolot wleciał w World Trade Center".

Voice 10: Trying to frantically get to a radio.

Głos 10: Gorączkowo szukałam radia.

Voice 11: When I heard it over the radio --

Głos 11: Usłyszałem w radiu...

Voice 12: Heard it on the radio.

Głos 12: Usłyszałem w radiu.

(Multiple voices)

(Wiele głosów)

Voice 13: I got a call from my father. Voice 14: The phone rang, it woke me up.

Głos 13: Zadzwonił ojciec. Głos 14: Obudził mnie telefon.

My business partner told me to turn on the television.

Wspólnik kazał mi włączyć telewizor.

Voice 15: So I switched on the television.

Głos 15: Więc włączyłam telewizor.

Voice 16: All channels in Italy were displaying the same thing.

Głos 16: Wszystkie włoskie stacje pokazywały to samo.

Voice 17: The Twin Towers. Voice 18: The Twin Towers.

Głos 17: Bliźniacze wieże.

JB: And you move from there

JB: Stąd przenosimy się do wielkiej, otwartej sali.

into that open, cavernous space.

This is the so-called slurry wall.

To ściana szczelinowa.

It's the original, excavated wall at the base of the World Trade Center

Oryginalna, wykopana z fundamentów WTC,

that withstood the actual pressure from the Hudson River

wytrzymywała napór rzeki Hudson

for a full year after the event itself.

przez rok po 11 września.

And so we thought about carrying that sense of authenticity,

Chcieliśmy pokazać coś autentycznego,

of presence of that moment

teraźniejszość tamtej chwili,

into the actual exhibition itself.

na naszej wystawie.

And we tell the stories of being inside the towers

Opowiadamy historie ludzi, którzy byli w środku,

through that same audio collage,

dzięki kolażowi dźwiękowemu,

so you're hearing people literally talking about

więc można usłyszeć ludzi opowiadających,

seeing the planes as they make their way into the building,

jak widzieli samoloty wlatujące w budynek

or making their way down the stairwells.

albo zbiegali po schodach.

And as you make your way into the exhibition

Dalej można usłyszeć o powrocie do normalności.

where it talks about the recovery,

we actually project directly onto these moments

Nakładamy na chwile samej tragedii doświadczenia ludzi,

of twisted steel all of the experiences from people

who literally excavated on top of the pile itself.

którzy wykopywali wszystko z ruin.

And so you can hear oral histories --

Słyszymy historie mówione.

so people who were actually working the so-called bucket brigades

Ludzie podawali cegły z rąk do rąk...

as you're seeing literally the thousands of experiences

Widzimy tysiące wspomnień tej chwili.

from that moment.

And as you leave that storytelling moment

Kiedy porzuca się chwilę mówienia,

understanding about 9/11,

lepiej rozumiejąc 11 września,

we then turn the museum back into a moment of listening

muzeum znów przemienia się w chwilę słuchania.

and actually talk to the individual visitors

Pytamy odwiedzających o przeżycia związane z tym dniem.

and ask them their own experiences about 9/11.

And we ask them questions that are actually

Zadajemy im pytania,

not really answerable, the types of questions

na które nie ma odpowiedzi.

that 9/11 itself draws forth for all of us.

Pytania, które przywołuje samo wydarzenie.

And so these are questions like,

Pytania jak:

"How can a democracy balance freedom and security?"

"Jak zachować w demokracji wolność i bezpieczeństwo?"

"How could 9/11 have happened?"

"Jak to się mogło wydarzyć?"

"And how did the world change after 9/11?"

"Jak zmienił się po tym świat?"

And so these oral histories,

Te opowieści, które zbieramy od lat,

which we've actually been capturing already for years,

are then mixed together with interviews

łączymy z wywiadami z osobami takimi jak Donald Rumsfeld,

that we're doing with people like Donald Rumsfeld,

Bill Clinton, Rudy Giuliani,

Bill Clinton, Rudy Giuliani.

and you mix together these different players

Łączymy te nagrania,

and these different experiences,

te doświadczenia,

these different reflection points about 9/11.

refleksje o 11 września.

And suddenly the institution, once again,

Nagle nasza instytucja znów opiera się na słuchaniu.

turns into a listening experience.

So I'll play you just a short excerpt

Puszczę wam krótki fragment

of a mockup that we made of a couple of these voices,

wstępnego projektu z paru takich głosów,

but you really get a sense

żebyście poczuli poetykę różnorodności refleksji.

of the poetry of everyone's reflection on the event.

(Video) Voice 1: 9/11 was not just a New York experience.

Głos 1: 11 września nie dotknął tylko Nowego Jorku.

Voice 2: It's something that we shared, and it's something that united us.

Głos 2: To doświadczenie nas połączyło.

Voice 3: And I knew when I saw that,

Głos 3: Zrozumiałem to, kiedy zobaczyłem,

people who were there that day who immediately

jak ludzie od razu zaczynają pomagać znajomym i nieznajomym.

went to help people known and unknown to them

was something that would pull us through.

Wiedziałem, że dzięki temu damy radę.

Voice 4: All the outpouring of affection and emotion

Głos 4: Tę falę uczuć,

that came from our country was something really

która wypłynęła z naszego kraju,

that will forever, ever stay with me.

będę zawsze pamiętać.

Voice 5: Still today I pray and think about those

Głos 5: Dalej modlę się i myślę o tych, którzy zginęli,

who lost their lives,

and those who gave their lives to help others,

i tych, którzy oddali życie, pomagając innym,

but I'm also reminded of the fabric of this country,

ale pamiętam też, na czym zbudowano ten kraj:

the love, the compassIon, the strength,

na miłości, współczuciu, sile.

and I watched a nation come together

Widziałem, jak naród się łączy w czasie strasznej tragedii.

in the middle of a terrible tragedy.

JB: And so as people make their way out of the museum,

JB: Ludzie wychodzą z muzeum,

reflecting on the experience, reflecting on their own thoughts of it,

myśląc o tym, co przeżyli,

they then move into the actual space of the memorial itself,

przechodzą do mauzoleum,

because they've gone back up to grade,

wracają do niego.

and we actually got involved in the memorial

Zajęliśmy się mauzoleum po paru latach pracy nad muzeum.

after we'd done the museum for a few years.

The original designer of the memorial, Michael Arad,

Pierwszy projektant, Michael Arad,

had this image in his mind of all the names appearing

miał pomysł zebrania w jednym miejscu nazwisk niewyróżnionych,

undifferentiated, almost random,

ułożonych niemal losowo,

really a poetic reflection on top of the nature

jako poetyckiej refleksji nad aktem terroryzmu,

of a terrorism event itself,

but it was a huge challenge for the families, for the foundation,

ale było to dużym wyzwaniem dla rodzin i fundacji,

certainly for the first responders,

dla pierwszych zwiedzających.

and there was a negotiation that went forth

Przeprowadziliśmy dyskusję

and a solution was found

i znaleźliśmy rozwiązanie.

to actually create not an order in terms of chronology,

Stworzyliśmy porządek - nie chronologiczny

or in terms of alphabetical,

ani alfabetyczny,

but through what's called meaningful adjacency.

ale oparty na powiązaniach.

So these are groupings of the names themselves

Mamy grupy nazwisk pozornie nieuporządkowanych,

which appear undifferentiated but actually have an order,

and we, along with Jer Thorp, created an algorithm

ale razem z Jerem Thorpem stworzyliśmy algorytm,

to take massive amounts of data

który zbiera informacje łączące je wszystkie ze sobą.

to actually start to connect together all these different names themselves.

So this is an image of the actual algorithm itself

To obrazek z tego algorytmu.

with the names scrambled for privacy,

Zamazaliśmy nazwiska,

but you can see that these blocks of color

ale widać kolorowe bloki,

are actually the four different flights,

które oznaczają cztery loty,

the two different towers, the first responders,

dwie wieże, członków służb ratowniczych

and you can actually see within that different floors,

oraz różne piętra,

and then the green lines are the interpersonal connections

a zielone linie oznaczają powiązania zasugerowane przez rodziny ofiar.

that were requested by the families themselves.

And so when you go to the memorial,

Kiedy idzie się do mauzoleum,

you can actually see the overarching organization

widać nadrzędną organizację

inside of the individual pools themselves.

w poszczególnych basenach.

You can see the way that the geography of the event

Widać, jak topografia wydarzenia znajduje tutaj odzwierciedlenie.

is reflected inside of the memorial,

and you can search for an individual name,

Można wyszukać jedno nazwisko,

or in this case an employer, Cantor Fitzgerald,

w tym przypadku pracodawcy, Cantora Fitzgeralda,

and see the way in which all of those names,

i zobaczyć, jak wszystkie te nazwiska,

those hundreds of names, are actually organized

setki nazwisk, są zorganizowane w miejscu pamięci.

onto the memorial itself,

and use that to navigate the memorial.

Wykorzystać to, by się po nim poruszać.

And more importantly, when you're actually at the site

Co ważniejsze, kiedy jest się na miejscu,

of the memorial, you can see those connections.

można zobaczyć te połączenia.

You can see the relationships between the different names themselves.

Można zobaczyć związki między różnymi nazwiskami.

So suddenly what is this undifferentiated, anonymous

Nagle ta homogeniczna, anonimowa grupa nazwisk,

group of names springs into reality as an individual life.

staje się realna i zyskuje życie.

In this case, Harry Ramos,

Oto Harry Ramos,

who was the head trader at an investment bank,

główny makler w banku inwestycyjnym.

who stopped to aid Victor Wald on the 55th floor of the South Tower.

Zatrzymał się, by pomóc Victorowi Waldowi na 55. piętrze Wieży Południowej.

And Ramos told Wald, according to witnesses,

Według świadków Ramos powiedział Waldowi:

"I'm not going to leave you."

"Nie zostawię cię samego".

And Wald's widow requested that they be listed next to each other.

Wdowa po Waldzie poprosiła, żeby byli obok siebie na liście.

Three generations ago, we had to actually get people

Trzy pokolenia temu ludzie musieli jeździć

to go out and capture the stories for common people.

i zbierać historie zwykłych ludzi.

Today, of course, there's an unprecedented amount of stories

Dzisiaj mamy bezprecedensową liczbę historii

for all of us that are being captured for future generations.

zachowanych dla przyszłych pokoleń.

And this is our hope, that's there's poetry inside of each of our stories.

W każdej z nich jest poezja i w tym nasza nadzieja.

Thank you very much.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)