Sloths! The strange life of the world's slowest mammal | Lucy Cooke

Tłumaczenie: Katarzyna Byzdra Korekta: Agnieszka Fijałkowska

Hello.

Witam.

Well, I'm here to talk to you about my animal muse:

Chcę wam opowiedzieć o mojej zwierzęcej muzie,

the sloth.

leniwcu.

(Laughter)

(Śmiech)

I've been documenting the strange lives of the world's slowest mammal

Dokumentuję dziwne życie najwolniejszych ssaków na świecie

for the last 10 years.

od 10 lat.

I still remember the first time I saw one.

Pamiętam, jak zobaczyłam pierwszego.

I was fascinated by their freaky biology.

Zafascynowała mnie ich osobliwa biologia.

I mean, what's not to love about an animal that's born

Jak można nie uwielbiać zwierząt,

with a fixed grin on its face?

które rodzą się z uśmiechem na twarzy?

(Laughter)

(Śmiech)

And the need to hug.

I potrzebą przytulania.

Audience: Awww.

Widownia: Ooo.

But sloths are massively misunderstood.

Leniwce są nierozumiane.

They've been saddled with a name that speaks of sin

Obarczono je imieniem, które mówi o grzechu

and damned for their languorous lifestyle,

i potępia ich błogie życie,

which people seem to think has no place amongst the fittest

które według ludzi nie zasługuje na miejsce

in the fast-paced race for survival.

w wyścigu o przetrwanie.

Well, I'm here to tell you that we've got this animal all wrong --

Jestem tu, żeby powiedzieć, że nie rozumiecie tego zwierzęcia,

and how understanding the truth about the sloth

a zrozumienie prawdy o leniwcach

may help save us and this planet we both call home.

może pomóc uratować nas i tę planetę, czyli nasz dom.

I traced sloth-based slander

Oszczerstwa na temat leniwców

back to a Spanish conquistador called Valdés,

sięgają czasów hiszpańskiego konkwistadora zwanego Valdés,

who gave the first description of a sloth in his encyclopedia of the New World.

który jako pierwszy opisał leniwca w encyklopedii Nowego Świata.

He said the sloth was

Mówił, że leniwiec to:

"the stupidest animal that can be found in the world ...

"najgłupsze zwierzę na świecie...

I have never seen such an ugly animal or one that is more useless."

Nigdy nie widziałem brzydszego i bardziej bezużytecznego zwierzęcia".

(Laughter)

(Śmiech)

Tell us what you really think, Valdés.

Wyrzuć to z siebie, Valdés.

(Laughter)

(Śmiech)

I'd like to have a word about Valdés's drawing skills.

Muszę skomentować zdolności plastyczne Valdésa.

(Laughter)

(Śmiech)

I mean, what is that?

Co to jest?

(Laughter)

(Śmiech)

I've never seen an illustration of a sloth that's more useless.

Nie widziałam bardziej bezużytecznej ilustracji leniwca.

(Laughter)

(Śmiech)

But I mean, on the plus side,

Z drugiej strony,

he has given the sloth a remarkably humanlike face,

narysował leniwca z ludzką twarzą.

and sloths do have remarkably humanlike faces.

Pyszczek leniwca przypomina ludzką twarz.

This sloth I photographed in Costa Rica, I think looks a lot like Ringo Starr.

Leniwiec, którego sfotografowałam na Kostaryce, wygląda jak Ringo Starr.

(Śmiech)

(Laughter)

But then, sloths do bear an uncanny resemblance to the The Beatles.

Leniwce faktycznie przypominają wyglądem Beatlesów.

(Laughter)

(Śmiech)

Particularly pleased with Paul, actually, on there.

Najlepiej wyszedł Paul.

But like The Beatles, sloths are also extremely successful.

Jak Beatlesi, leniwce odnoszą sukcesy.

They come from an ancient line of mammals, and there were once dozens of species

Należą do prehistorycznej linii ssaków, która liczyła dziesiątki gatunków,

including the giant ground sloth, which was the size of a small elephant

przykładowo megaterium był wielkości małego słonia

and one of the only animals big enough to eat avocado pits whole

i jako jedno z niewielu zwierząt zjadał pestki awokado w całości

and disperse them.

i rozsiewał je.

So ... (Laughter)

Więc...

(Śmiech)

Some of you have worked it out already.

Niektórzy już to rozpracowali.

(Laughter)

(Śmiech)

That means that without sloths,

Oznacza to, że bez leniwców

there might be no avocado on toast today,

nie mielibyśmy kanapek z awokado,

leaving hipsters everywhere totally bereft at breakfast.

a hipsterzy byliby pozbawieni śniadania.

(Laughter)

(Śmiech)

(Brawa)

(Applause)

Today, there are six surviving species, and they fall into two groups.

Do dziś przetrwało sześć gatunków, które dzielimy na dwie grupy.

You've got your Bradypus three-toed sloths,

Mamy leniwce trójpalczaste,

they're the ones with the Beatles haircuts and the Mona Lisa smiles.

z fryzurą jak u Beatlesów i uśmiechem Mony Lisy.

Then, there are the two-toed sloths.

Oraz leniwce dwupalczaste.

They look a little bit more like a cross between a Wookiee and a pig.

Wyglądają jak krzyżówka Chewbakki ze świnią.

They live in the jungles of Central and South America,

Żyją w dżungli Ameryki środkowej i południowej,

and they're extremely prolific.

są wyjątkowo płodne.

There was a survey that was done in the 1970s

Badania prowadzone w latach 70.

in a Panamanian tropical forest

w panamskim lesie tropikalnym

that found that sloths were the most numerically abundant large animal.

wykazały, że leniwce to najliczniejsze duże zwierzęcie.

They took up one quarter of the mammalian biomass.

Stanowią jedną czwartą populacji ssaków.

Now, that's an awful lot of sloths

Duża liczba leniwców oznacza,

and suggests they're doing something very right indeed.

że robią coś dobrze.

So what if, rather than deriding the sloth for being different,

Może zamiast szydzić z ich odmienności,

czegoś się od nich nauczymy?

we tried to learn from it instead?

We humans are obsessed with speed.

Mamy obsesję na punkcie szybkości.

Busyness is a badge of honor,

Zapracowanie to powód do dumy,

and convenience trumps quality in our quest for quick.

wygoda przebija jakość w poszukiwaniu szybszych rozwiązań.

Our addiction to the express life is choking us and the planet.

Uzależnienie od szybkiego życia sprawia, że dusimy siebie i naszą planetę.

We idolize animals like the cheetah, the "Ferrari of the animal kingdom,"

Wielbimy zwierzęta takie jak gepardy, "Ferrari królestwa zwierząt",

capable of doing naught to 60 in three seconds flat.

przyspieszające od zera do 100 w trzy sekundy.

Well, so what?

Co z tego?

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Brawa)

So what?

Co z tego?

The sloth, on the other hand,

Leniwiec, dla odmiany,

can reach a leisurely 17 feet a minute

osiąga prędkość 5 metrów na minutę

with the wind behind it.

przy dobrym wietrze.

(Laughter)

(Śmiech)

But being fast is costly.

Bycie szybkim kosztuje.

The cheetah is speedy, but at the expense of strength.

Gepard jest szybki kosztem siły.

They can't risk getting in a fight,

Nie może ryzykować walki,

so they lose one in nine kills to tougher predators like hyenas.

więc traci jedną na 10 zdobyczy na rzecz silniejszych, takich jak hieny.

No wonder they're laughing.

Nic dziwnego, że się śmieją.

(Laughter)

(Śmiech)

The sloth, on the other hand,

Leniwiec, całkiem odmiennie,

has taken a more stealthy approach to dinner.

podstępem zdobywa obiad.

They survive by capturing and consuming

Zapewnia sobie przetrwanie, chwytając i pożerając

static leaves.

nieruchome liście.

(Laughter)

(Śmiech)

But you see, leaves don't want to be eaten any more than antelope do,

Podobnie jak antylopy, liście nie chcą być zjadane,

so they're loaded full of toxins and very hard to digest.

więc zawierają toksyny i trudno je strawić.

So in order to consume them,

Żeby je zjeść,

the sloth has also had to become an athlete --

leniwiec musiał stać się atletą,

a digesting athlete.

trawiennym atletą.

(Laughter)

(Śmiech)

The sloth's secret weapon is a four-chambered stomach

Jego tajną bronią jest czterokomorowy żołądek

and plenty of time.

oraz czas.

They have the slowest digestion rate of any mammal.

Leniwiec trawi najwolniej ze wszystkich ssaków.

And it can take up to a month to process a single leaf,

Strawienie jednego liścia zajmuje do miesiąca,

which gives their liver plenty of time to process those toxins.

co daje wątrobie czas na uporanie się z toksynami.

So, sloths aren't lazy.

Leniwce nie są leniwe.

No, they're busy.

Są zajęte.

Digesting.

Trawieniem.

(Laughter)

(Śmiech)

Yeah, really busy.

Bardzo zajęte.

(Laughter)

(Śmiech)

Hard at work, that sloth, very hard at work.

Taki leniwiec ciężko pracuje.

And of course, leaves have little calorific value,

Liście mają mało kalorii,

so sloths have evolved to spend as little energy as possible.

więc leniwce nauczyły się zużywać mało energii.

They do about 10 percent of the work of a similar-sized mammal

Wykonują 10 procent pracy ssaka o podobnej wielkości

and survive on as little as 100 calories a day,

i przeżywają na 100 kaloriach dziennie,

thanks to some ingenious adaptations.

dzięki pomysłowym przystosowaniom.

The Bradypus, three-toed sloths,

Leniwce trójpalczaste

they've got more neck bones than any other mammal,

mają więcej kości szyi niż inne ssaki,

even a giraffe.

nawet żyrafa.

Which means they can turn their head through 270 degrees

Mogą obracać głowę o 270 stopni

and graze all around them,

i podjadać dookoła

without having to actually bother with the effort of moving their body.

bez konieczności poruszania ciałem.

(Laughter)

(Śmiech)

It also means that they are surprisingly good swimmers.

Są też świetnymi pływakami.

Sloths can bob along in water

Leniwce poruszają się w wodzie

three times faster than they can move on land,

trzy razy szybciej niż na lądzie.

kept afloat by ...

Utrzymuje je na powierzchni

trapped wind.

uwięziony wiatr.

(Laughter)

(Śmiech)

So --

Więc,

(Laughter)

(Śmiech)

sloths are the only mammal that we know of that don't do flatulence.

leniwce to jedyne ssaki, które nie mają wzdęć.

When they need to expel gas,

Kiedy mają potrzebę wydalić gaz,

it's actually reabsorbed into their bloodstream

absorbują go do krwioobiegu

and expelled orally as a sort of mouth fart.

i wydalają otworem gębowym jako "ustnego bąka".

(Laughter)

(Śmiech)

Turning their lives upside down saves further energy.

Odwracając swoje życie do góry nogami oszczędzają więcej energii.

They have about half the skeletal muscle of a terrestrial mammal.

Ich mięśnie szkieletowe stanowią połowę mięśni lądowego ssaka.

They don't really have so many of the extensor muscles

Mają niewiele mięśni prostowników

that are the weight-bearing muscles;

podtrzymujących ciało.

instead, they rely on retractor muscles to pull themselves along.

Zamiast tego polegają na mięśniach-zwijaczach.

They have long, hooked claws and a high fatigue resistance,

Mają długie, zakrzywione pazury i odporność na zmęczenie,

so they can literally hook on and hang like a happy, hairy hammock

więc mogą się zaczepić i wisieć jak wesoły, owłosiony hamak

for hours on end.

całymi godzinami.

And sloths can do almost anything in this inverted position.

Mogą w tej pozycji robić wszystko.

They sleep, eat and even give birth.

Spać, jeść, rodzić.

Their throat and blood vessels are uniquely adapted

Ich gardło i naczynia krwionośne są przystosowane

to pump blood and to swallow food against the force of gravity.

do pompowania krwi i przełykania wbrew grawitacji.

They have sticky bits on their ribs

Mają wypustki na żebrach,

that prevent their enormous stomach from crushing their lungs.

zapobiegające miażdżeniu żeber przez brzuch.

And their fur grows the opposite direction,

Ich futro rośnie w przeciwną stronę,

so they can drip dry after a tropical drenching.

więc szybko schną po tropikalnej ulewie.

The only problem is, if you turn a sloth the other way up,

Problem pojawia się gdy odwrócimy leniwca.

gravity removes its dignity.

Grawitacja odbiera im godność.

Audience: Awww.

Widownia: Ooo.

They can't hold themselves upright.

Nie utrzymują się w pionie.

And so they drag their bodies along as if mountaineering on a flat surface.

Ciągną ciało jakby wspinały się po płaskim terenie.

And I think this is why the early explorers like Valdés

Pewnie dlatego odkrywcy tacy jak Valdés

thought so poorly of them,

mieli o nich złe zdanie,

because they were observing sloths the wrong way up and out of context.

bo patrzyli ze złej strony i bez kontekstu.

I've spent many happy hours mesmerized by moving sloths.

Spędziłam wiele godzin podziwiając poruszające się leniwce.

Their lack of muscle hasn't impeded their strength or agility.

Brak mięśni nie pozbawił ich siły ani zwinności.

Nature's zen masters of mellow move like "Swan Lake" in slow mo --

Mistrzowie zen łagodnego ruchu, "Jezioro Łabędzie" w zwolnionym tempie

(Laughter)

(Śmiech)

with the core control of a tai chi master.

z kontrolą ciała na poziomie mistrzów tai chi.

This one has fallen asleep mid-move, which is not uncommon.

Ten zasnął w trakcie ruchu, co się zdarza.

(Laughter)

(Śmiech)

But you're probably wondering:

Zastanawiacie się pewnie:

How does a dangling bag of digesting leaves avoid being eaten?

jak zwisająca torba trawionych liści unika bycia zjedzonym?

Good question.

Dobre pytanie.

Well, this is one of the sloth's main predators.

To jeden z głównych wrogów leniwca.

It's the harpy eagle.

Harpia wielka.

It can fly at speeds of up to 50 miles per hour,

Potrafi latać z prędkością 80 kilometrów na godzinę,

has talons the size of a grizzly bear's,

ma pazury jak niedźwiedź grizzly,

razor-sharp eyesight,

świetny wzrok,

and that ring of feathers focuses sound

a jej pióra skupiają dźwięk tak,

so that it can hear the slightest leaf rustle.

że słyszy szelest liścia.

The sloth, on the other hand, has poor hearing, bad eyesight,

Leniwiec ma słaby słuch i słaby wzrok,

and running from danger is clearly not an option.

a ucieczka przed niebezpieczeństwem nie wchodzi w grę.

No, they survive by wearing an invisibility cloak

Żyje dzięki pelerynie niewidce

worthy of Harry Potter.

jak Harry Potter.

Their fur has grooves that attract moisture

Ich futro ma bruzdy zbierające wilgoć

and act as tiny hydroponic gardens for algae,

i działa jak ogród dla alg,

and they also attract a host of invertebrates.

przyciąga też bezkręgowce.

So they are their own slow-moving, miniature ecosystem.

Leniwce to powoli poruszające się mini-ekosystemy.

They become one with the trees.

Są jednością z drzewami.

And we think that their movements are so slow,

Ich ruchy są tak wolne,

they slip under the radar of the monstrous harpy

że nie dostrzega ich harpia wielka,

as it's flying about the canopy, scanning for action.

kiedy lata nad koronami drzew, szukając zwady.

Sloths are stealth ninjas,

Leniwce są jak ninja,

and they rarely leave the safety of the canopy --

rzadko opuszczają korony drzew,

except to defecate,

chyba że w celu defekacji.

which they do about once a week at the base of a tree.

Robią to raz w tygodniu u podstawy drzewa.

Now, this risky and energetic behavior has long been a mystery,

To ryzykowne i energiczne działanie stanowi zagadkę.

and there are lots of theories as to why they do it.

Jest wiele teorii, dlaczego to robią.

But I think they're leaving surreptitious scented messages for potential mates.

Myślę, że zostawiają zapachowe wiadomości potencjalnym partnerom.

Because, you see, sloths are generally silent, solitary creatures,

Zazwyczaj leniwce są ciche i samotne,

except for when the female is in heat.

chyba że samica ma ruję.

She will climb to the top of a tree and scream for sex.

Wspina się wtedy na czubek drzewa i woła na seks.

In D-sharp.

Brzmi jak dźwięk dis.

(Laughter)

(Śmiech)

Don't believe me?

Nie wierzycie?

(Sound of sloth scream)

(Dźwięk krzyczącego leniwca)

D-sharp.

Dis.

This and only this note will get the male's attention.

Tylko ten dźwięk przyciąga samca.

It mimics the sound of the kiskadee flycatcher.

Imituje dźwięk ptaka o nazwie bentewi wielki.

So the female remains covert,

Samica pozostaje w ukryciu,

even when yodeling for sex at the top of her lungs.

nawet kiedy wrzeszczy na seks z całych sił.

Her clandestine booty calls will carry for miles across the canopy,

Jej tajemne krzyki na spotkania niosą się kilometrami,

and males will beat a slow path towards her.

a samce powoli nadciągają.

(Laughter)

(Śmiech)

I think scented messages in her dung will help send Romeo up the right tree

Zapachowe wiadomości w odchodach pomagają Romeo dotrzeć na właściwe drzewo

so that he doesn't waste precious energy scaling the wrong one.

żeby nie tracił energii na wspinaczkę na niewłaściwe.

Sex, by the way, is the only thing that sloths do swiftly.

Seks to jedyna rzecz, którą leniwce robią szybko.

Widziałam jak to robią,

I've seen them do it in the wild,

and it's over and done with in a matter of seconds.

trwa to kilka sekund.

But then, why waste precious energy on it,

Ale po co tracić energię

particularly after that journey?

po długiej podróży?

(Laughter)

(Śmiech)

Unlike other mammals,

W przeciwieństwie do innych ssaków,

sloths don't also waste time maintaining a constant warm body temperature.

leniwce nie tracą energii na utrzymywanie stałej temperatury ciała.

Energy from the sun is free,

Energia słoneczna jest darmowa,

więc grzeją się na słońcu jak jaszczurki,

so they bask in the sun like lizards

and wear an unusually thick coat for the tropics to keep that heat in.

a ich wyjątkowo grube futra zatrzymują tropikalne ciepło.

Sloths have a freakishly low metabolism.

Leniwce mają wolny metabolizm.

And we think that this might be one of the reasons

To jeden z powodów,

that they can sometimes recover from injuries

dla których wracają do zdrowia po obrażeniach

that would kill most animals.

śmiertelnych dla innych zwierząt.

This sloth recovered from a double amputation,

Ten leniwiec przetrwał podwójną amputację.

and I've known sloths that have managed to survive

Widziałam leniwce, które przetrwały

porażenie prądem z linii zasilania.

even power line electrocutions.

And we now think that a low metabolism may well be key to surviving extinction.

Wolny metabolizm może być kluczem do przetrwania.

Researchers at Kansas University who were studying mollusks

Badacze mięczaków z Uniwersytetu Kansas odkryli,

found that a high metabolism predicted which species of mollusk

że wysoki metabolizm pozwala przewidzieć,

had gone extinct.

które mięczaki wyginęły.

Sloths have been around on this planet in one shape or another

Leniwce żyją na naszej planecie pod wieloma postaciami

for over 40 million years.

od ponad 40 milionów lat.

The secret to their success is their slothful nature.

Sekretem ich sukcesu jest powolna natura.

They are energy-saving icons.

Są ikonami oszczędzania energii.

Założyłam organizację Sloth Appreciation Society,

And I founded the Sloth Appreciation Society

to both promote and protect their slow, steady, sustainable lives.

żeby promować i chronić ich wolne, stabilne i zrównoważone życia.

I'm a pretty speedy character.

Jestem szybką osobą,

I'm sure you've guessed.

pewnie już zauważyliście.

And the sloths have taught me a lot about slowing down.

Leniwce nauczyły mnie jak zwolnić.

And I think that the planet would benefit

Myślę, że planeta zyska,

if we all took a slowly digested leaf out of their book.

jeśli zaczerpniemy inspirację z wolnego trawienia leniwców.

How about we all embrace our inner sloth

Uwolnijmy swojego wewnętrznego leniwca.

by slowing down,

Zwolnijmy,

being more mindful,

bądźmy uważni,

reducing wasteful convenience,

ograniczmy nieekologiczną wygodę,

being economical with our energy,

oszczędzajmy energię,

recycling creatively

stosujmy kreatywny recykling

and reconnecting with nature.

i jednoczmy się z naturą.

Otherwise, I fear,

Jeśli tego nie zrobimy,

it will be us humans that turn out to be

może się okazać, że to człowiek

"the stupidest animals that can be found in the world."

"jest najgłupszym zwierzęciem na świecie".

Thank you very much.

Dziękuję bardzo.

May the sloth be with you!

Niech leniwiec będzie z wami!

(Applause)

(Brawa)