Fred Swaniker: The leaders who ruined Africa, and the generation who can fix it

Tłumaczenie: Marta Olender Korekta: Magda Komorowska

I experienced my first coup d'état at the age of four.

Pierwszy zamach stanu widziałem, mając cztery lata.

Because of the coup d'état,

Z tego powodu musiałem z rodziną

my family had to leave my native home of Ghana

opuścić dom w Ghanie

and move to the Gambia.

i przeprowadzić się do Gambii.

As luck would have it,

Na nasze nieszczęście,

six months after we arrived,

sześć miesięcy po przyjeździe,

they too had a military coup.

w Gambii też nastąpił zamach stanu.

I vividly remember being woken up in the middle of the night

Dokładnie pamiętam pobudkę w środku nocy,

and gathering the few belongings we could

pakowanie kilku rzeczy, które mogliśmy zabrać,

and walking for about two hours

i dwugodzinną wędrówkę

to a safe house.

do bezpiecznego miejsca.

For a week, we slept under our beds

Przez tydzień spaliśmy pod łóżkami,

because we were worried that bullets might fly through the window.

bojąc się, że przez okno mogą wlecieć kule.

Then, at the age of eight,

Kiedy miałem osiem lat,

we moved to Botswana.

przeprowadziliśmy się do Botswany.

This time, it was different.

Tym razem było inaczej.

There were no coups.

Nie było zamachów stanu.

Everything worked. Great education.

Wszystko było, jak należy. Dobra edukacja.

They had such good infrastructure that even at the time they had

Kraj był bardzo rozwinięty.

a fiber-optic telephone system,

Miał sieć telekomunikacji światłowodowej

long before it had reached Western countries.

na długo zanim technologia dotarła do krajów zachodnich.

The only thing they didn't have

Była tylko jedna rzecz,

is that they didn't have

której w Botswanie brakowało:

their own national television station,

własnej stacji telewizyjnej.

and so I remember watching

Pamiętam, że oglądaliśmy

TV from neighboring South Africa,

kanały z sąsiedniej Południowej Afryki.

and watching Nelson Mandela in jail

Pamiętam Nelsona Mandelę w więzieniu,

being offered a chance to come out

któremu zaproponowano zwolnienie,

if he would give up the apartheid struggle.

jeśli przestałby walczyć z apartheidem.

But he didn't. He refused to do that

Ale nie poddał się.

until he actually achieved his objective

Uparcie dążył do celu.

of freeing South Africa from apartheid.

Chciał pozbyć się apartheidu z RPA.

And I remember feeling how just one good leader

Byłem pod wrażeniem, że jeden dobry przywódca

could make such a big difference in Africa.

może dokonać takich zmian w Afryce.

Then at the age of 12,

Potem, kiedy miałem 12 lat,

my family sent me to high school in Zimbabwe.

rodzina wysłała mnie do liceum w Zimbabwe.

Initially, this too was amazing:

Na początku byłem pod wrażeniem

growing economy, excellent infrastructure,

rozwijającej się gospodarki i świetnej infrastruktury.

and it seemed like it was a model

Wydawało mi się,

for economic development in Africa.

że jest to model rozwoju gospodarczego w Afryce.

I graduated from high school in Zimbabwe

W Zimbabwe skończyłem liceum

and I went off to college.

i poszedłem na studia.

Six years later, I returned to the country.

Sześć lat później wróciłem do kraju.

Everything was different.

Nie było już jak dawniej.

It had shattered into pieces.

Kraj został rozbity na części.

Millions of people had emigrated,

Wyemigrowały miliony ludzi.

the economy was in a shambles,

Gospodarka legła w gruzach.

and it seemed all of a sudden that 30 years

Wydawało się,

of development had been wiped out.

że 30 lat rozwoju poszło na marne.

How could a country go so bad so fast?

Jak sytuacja w kraju mogła tak szybko się pogorszyć?

Most people would agree

Większość ludzi zgodzi się,

that it's all because of leadership.

że to przywództwo było powodem.

One man, President Robert Mugabe,

Jeden człowiek, prezydent Robert Mugabe,

is almost single-handedly responsible

ponosi w całości odpowiedzialność za zniszczenie kraju.

for having destroyed this country.

Now, all these experiences of living in different

Dzięki temu, że żyłem i dorastałem

parts of Africa growing up

w różnych częściach Afryki,

did two things to me.

nauczyłem się dwóch rzeczy.

The first is it made me fall in love with Africa.

Po pierwsze pokochałem Afrykę.

Everywhere I went,

Gdziekolwiek byłem,

I experienced the wonderful beauty of our continent

widziałem piękno naszego kontynentu,

and saw the resilience and the spirit of our people,

odporność i odwagę jego mieszkańców.

and at the time, I realized that I wanted to dedicate

Zrozumiałem wtedy, że resztę życia

the rest of my life to making this continent great.

chcę poświęcić na to, żeby uczynić ten kontynent wielkim.

But I also realized that making Africa great

Zrozumiałem też, że Afryka będzie wielka,

would require addressing this issue of leadership.

jeśli rozwiążemy problem przywództwa.

You see, all these countries I lived in,

Kraje, w których żyłem, pokazały mi jedno.

the coups d'état

Zamachy stanu,

and the corruption I'd seen in Ghana and Gambia

korupcja, którą widziałem

w Ghanie, Gambii i Zimbabwe,

and in Zimbabwe,

contrasted with the wonderful examples I had seen

różniły się od przykładów doskonałego przywództwa,

in Botswana and in South Africa of good leadership.

którego doświadczyłem w Botswanie i RPA.

It made me realize that Africa would rise or fall

Zrozumiałem, że sukces Afryki

because of the quality of our leaders.

zależy od jakości naszych przywódców.

Now, one might think, of course,

Ktoś mógłby pomyśleć,

leadership matters everywhere.

że przywództwo wszędzie ma znaczenie.

But if there's one thing you take away from my talk today, it is this:

Ale chciałbym, żebyście zapamiętali jedno.

In Africa, more than anywhere else in the world,

W Afryce, bardziej niż gdziekolwiek indziej na świecie,

the difference that just one good leader can make

wpływ, jaki może mieć jeden dobry przywódca, jest znacznie większy.

is much greater than anywhere else, and here's why.

Dlaczego?

It's because in Africa, we have weak institutions,

W Afryce niewydolne są instytucje sądownicze,

like the judiciary, the constitution,

konstytucja,

civil society and so forth.

społeczeństwo obywatelskie i inne.

So here's a general rule of thumb that I believe in:

Myślę, że można to sprowadzić do zasady,

When societies have strong institutions,

że w społeczeństwach, które mają silne instytucje,

the difference that one good leader can make is limited,

przywódcy nie są aż tak ważni.

but when you have weak institutions,

Jednak gdy instytucje są słabe,

then just one good leader

od jednego dobrego przywódcy

can make or break that country.

może zależeć przyszłość kraju.

Let me make it a bit more concrete.

Pozwólcie, że doprecyzuję swoją wypowiedź.

You become the president of the United States.

Zostajesz wybrany na prezydenta USA.

You think, "Wow, I've arrived.

Myślisz: "Udało się.

I'm the most powerful man in the world."

Jestem najpotężniejszym człowiekiem na świecie".

So you decide, perhaps let me pass a law.

Postanawiasz przepchnąć ustawę.

All of a sudden, Congress taps you on the shoulder

Ale Kongres oponuje i mówi:

and says, "No, no, no, no, no, you can't do that."

"Nie! Nie możesz tego zrobić".

You say, "Let me try this way."

Mówisz: "Spróbuję zatem w inny sposób".

The Senate comes and says, "Uh-uh,

A Senat na to:

we don't think you can do that."

"Nie, to niemożliwe".

You say, perhaps, "Let me print some money.

Chcesz dodrukować trochę pieniędzy,

I think the economy needs a stimulus."

żeby pobudzić gospodarkę.

Dyrektor banku centralnego uzna cię za szaleńca.

The central bank governor will think you're crazy.

You might get impeached for that.

Mogą cię obalić za to.

Inaczej byłoby, gdybyś został prezydentem Zimbabwe.

But if you become the president of Zimbabwe,

and you say, "You know, I really like this job.

Mówisz: "Naprawdę podoba mi się ta praca.

Chyba chciałbym zostać tu na zawsze".

I think I'd like to stay in it forever." (Laughter)

(Śmiech)

Cóż, możesz.

Well, you just can.

Chcesz dodrukować pieniądze.

You decide you want to print money.

Dzwonisz do dyrektora banku centralnego

You call the central bank governor and you say,

i prosisz o podwojenie zasobu pieniędzy.

"Please double the money supply."

A on odpowiada: "Dobrze, proszę pana.

He'll say, "Okay, yes, sir,

is there anything else I can do for you?"

Co jeszcze mogę dla pana zrobić?".

Oto siła afrykańskich przywódców.

This is the power that African leaders have,

Oto dlaczego los Afryki

and this is why they make the most difference

on the continent.

tak bardzo od nich zależy.

Dobra wiadomość jest taka,

The good news is that

the quality of leadership in Africa has been improving.

że jakość przywództwa w Afryce ciągle się podnosi.

Według mnie mieliśmy trzy pokolenia przywódców.

We've had three generations of leaders, in my mind.

Pierwsze pokolenie doszło do władzy

Generation one are those who appeared

w latach 50. i 60.,

in the '50s and '60s.

These are people like Kwame Nkrumah of Ghana

jak Kwame Nkrumah w Ghanie

czy Julius Nyerere w Tanzanii.

and Julius Nyerere of Tanzania.

The legacy they left is that they brought independence to Africa.

Dali Afryce niepodległość.

Uwolnili nas od kolonializmu.

They freed us from colonialism,

and let's give them credit for that.

Powinniśmy być im za to wdzięczni.

Potem wyrosło drugie pokolenie.

They were followed by generation two.

These are people that brought nothing

Ludzie, którzy nie wnieśli do Afryki

but havoc to Africa.

niczego poza chaosem.

To czasy wojen, korupcji, łamania praw człowieka.

Think warfare, corruption, human rights abuses.

This is the stereotype of the typical African leader

Oto najczęstszy stereotyp

that we typically think of:

afrykańskiego przywódcy:

Mobutu Sese Seko from Zaire,

Mobutu Sese Seko z Zairu,

Sani Abacha from Nigeria.

Sani Abacha z Nigerii.

The good news is that most of these leaders have moved on,

Na szczęście większość z nich już odeszła.

and they were replaced by generation three.

Zastąpiło ich trzecie pokolenie.

These are people like the late Nelson Mandela

Ludzie tacy jak zmarły Nelson Mandela,

and most of the leaders that we see in Africa today,

Paul Kagame i większość dzisiejszych przywódców.

like Paul Kagame and so forth.

Now these leaders are by no means perfect,

Nie są oni w żadnym sensie doskonali,

but the one thing they have done is that they have

ale mają swoje sukcesy.

cleaned up much of the mess of generation two.

Udało im się w dużej mierze zapanować nad zastanym chaosem.

They've stopped the fighting,

Przestali walczyć i byli gwarantem stabilności.

and I call them the stabilizer generation.

Odpowiadali przed swymi ludźmi.

They're much more accountable to their people,

they've improved macroeconomic policies,

Udało im się poprawić politykę makroekonomiczną

i sprawić, że po raz pierwszy afrykańska gospodarka rośnie.

and we are seeing for the first time

Africa's growing, and in fact it's the second fastest

Afryka jest drugim najszybciej rozwijającym się regionem na świecie.

growing economic region in the world.

So these leaders are by no means perfect,

Ci przywódcy nie są doskonali,

but they are by and large

ale można powiedzieć, że są najlepsi z tych,

the best leaders we've seen in the last 50 years.

którzy rządzili Afryką przez ostatnie 50 lat.

A więc co dalej?

So where to from here?

I believe that the next generation

Wierzę, że czwarte pokolenie, które nadejdzie,

to come after this, generation four,

dostanie wyjątkową szansę,

has a unique opportunity

to transform the continent.

żeby zmienić Afrykę.

Specifically, they can do two things

W szczególności może dokonać dwóch zmian,

that previous generations have not done.

które nie udały się poprzedniej generacji.

The first thing they need to do

Pierwsza to konieczność stworzenia

is they need to create prosperity for the continent.

dobrobytu w Afryce.

Why is prosperity so important?

Dlaczego to jest tak ważne?

Because none of the previous generations

Bo żadnemu z poprzednich pokoleń

have been able to tackle this issue of poverty.

nie udało się rozwiązać problemu biedy.

Africa today

Dziś Afryka ma najszybciej rosnącą liczbę ludności na świecie,

has the fastest growing population in the world,

but also is the poorest.

a jednocześnie jest najbiedniejsza.

By 2030, Africa will have a larger workforce than China,

Do 2030 roku Afryka będzie mieć więcej siły roboczej niż Chiny,

and by 2050, it will have the largest workforce in the world.

a do 2050 roku - najwięcej na świecie.

One billion people will need jobs in Africa,

Miliard ludzi będzie potrzebować pracy w Afryce.

so if we don't grow our economies fast enough,

Bez szybkiego wzrostu gospodarczego

we're sitting on a ticking time bomb,

będziemy siedzieć na tykającej bombie

not just for Africa but for the entire world.

zagrażającej nie tylko Afryce, ale całemu światu.

Let me show you an example

Opowiem wam o kimś,

of one person who is living up to this legacy

kto działa na rzecz

of creating prosperity: Laetitia.

wzrostu dobrobytu w Afryce – o Laetitii.

Laetitia's a young woman from Kenya

Laetitia to młoda Kenijka,

who at the age of 13 had to drop out of school

która w wieku 13 lat musiała zrezygnować z nauki,

because her family couldn't afford to pay fees for her.

bo jej rodziny nie było stać na szkołę.

So she started her own business rearing rabbits,

Założyła więc hodowlę królików,

which happen to be a delicacy in this part of Kenya

które były przysmakiem w jej części kraju.

that she's from.

This business did so well that within a year,

Biznes szedł tak dobrze, że w ciągu roku

she was employing 15 women

Laetitia zatrudniła 15 kobiet

and was able to generate enough income

i wytworzyła dochód,

that she was able to send herself to school,

który pozwolił jej wrócić do szkoły.

and through these women

Dzięki pracy kobiet

fund another 65 children to go to school.

udało się też ufundować naukę dla 65 dzieci.

The profits that she generated,

Wygenerowane zyski wykorzystała

she used that to build a school,

do budowy szkoły

and today she educates

i dziś uczy się tam 400 dzieci.

400 children in her community.

And she's just turned 18.

A dopiero skończyła 18 lat.

(Applause)

(Brawa)

Another example is Erick Rajaonary.

Kolejny przykład to Erick Rajaonary.

Erick pochodzi z Madagaskaru.

Erick comes from the island of Madagascar.

Doszedł do wniosku, że rolnictwo

Now, Erick realized that agriculture

to klucz do tworzenia miejsc pracy

would be the key to creating jobs

na rolniczych obszarach Madagaskaru.

in the rural areas of Madagascar,

but he also realized that fertilizer was a very

Jednak wiedział, że nawozy są zbyt drogie

dla większości rolników na wyspie.

expensive input for most farmers in Madagascar.

Na Madagaskarze żyją jednak wyjątkowe nietoperze,

Madagascar has these very special bats

that produce these droppings

których odchody są bogate w składniki odżywcze.

that are very high in nutrients.

W 2006 roku Erick zrezygnował z pracy w księgowości

In 2006, Erick quit his job as a chartered accountant

and started a company to manufacture

i założył firmę produkującą nawozy

fertilizer from the bat droppings.

na bazie odchodów nietoperzy.

Dziś Erick ma przedsiębiorstwo

Today, Erick has built a business

generujące miliony dolarów przychodu

that generates several million dollars of revenue,

and he employs 70 people full time

i zatrudniające 70 osób na pełny etat,

and another 800 people during the season

a kolejne 800 w okresie,

when the bats drop their droppings the most.

kiedy nietoperze wytwarzają najwięcej odchodów.

Now, what I like about this story

To ciekawa historia,

is that it shows that opportunities to create prosperity

bo pokazuje, że szanse na tworzenie dobrobytu

can be found almost anywhere.

można znaleźć praktycznie wszędzie.

Erick is known as the Batman.

Dziś Erick znany jest jako Batman.

(Laughter)

(Śmiech)

And who would have thought that you would have

Kto by pomyślał, że biznes o wartości milionów dolarów,

been able to build a multimillion-dollar business

employing so many people just from bat poo?

gdzie zatrudnienie ma tak wiele osób,

można zbudować na łajnie nietoperza?

The second thing that this generation needs to do

Kolejna rzecz, z jaką musi się zmierzyć to pokolenie,

is to create our institutions.

to stworzenie instytucji.

They need to build these institutions such that we

Instytucje należy stworzyć tak,

are never held to ransom again

byśmy nigdy więcej nie byli zależni

by a few individuals like Robert Mugabe.

od osób takich jak Robert Mugabe.

Now, all of this sounds great,

Wszystko to brzmi świetnie.

but where are we going to get this generation four from?

Ale skąd wziąć to czwarte pokolenie?

Do we just sit and hope that they emerge

Mamy liczyć na to, że tak po prostu się pojawi?

by chance, or that God gives them to us?

A może, że ześle je dla nas Bóg?

No, I don't think so.

Nie sądzę.

It's too important an issue for us to leave it to chance.

To zbyt ważna kwestia, żeby zostawić ją przypadkowi.

I believe that we need to create African institutions,

Wierzę, że sami musimy stworzyć w Afryce instytucje,

home-grown, that will identify and develop

które wyłonią przywódców i pomogą im

these leaders in a systematic, practical way.

systematycznie i praktycznie się rozwijać.

We've been doing this for the last 10 years

Od 10 lat zajmujemy się tym

through the African Leadership Academy.

w Afrykańskiej Akademii Przywództwa.

Laetitia to jedna z młodych liderek.

Laetitia is one of our young leaders.

Dziś szkolimy 700 osób dla Afryki

Today, we have 700 of them that are being groomed

for the African continent,

i przez kolejne 50 lat

and over the next 50 years,

we expect to create 6,000 of them.

chcemy wyszkolić sześć tysięcy liderów.

But one thing has been troubling me.

Ale jedna rzecz mnie niepokoi.

We would get about 4,000 applications a year

Co roku zgłasza się cztery tysiące osób,

for 100 young leaders that we could take

a wybrać możemy 100

do naszej akademii.

into this academy,

and so I saw the tremendous hunger that existed

Widzę ogromne zapotrzebowanie

for this leadership training that we're offering.

na takie szkolenie liderów, jakie oferujemy.

But we couldn't satisfy it.

Nie możemy tej potrzeby zaspokoić.

So today, I'm announcing for the first time in public

Dlatego dziś, po raz pierwszy publicznie ogłaszam

an extension to this vision for the African Leadership Academy.

rozszerzenie Afrykańskiej Akademii Przywództwa.

We're building 25 brand new universities in Africa

Budujemy 25 nowych uniwersytetów w Afryce,

które zajmą się rozwojem kolejnego pokolenia afrykańskich liderów.

that are going to cultivate this next generation

of African leaders.

Na każdej uczelni będzie 10 tysięcy liderów,

Each campus will have 10,000 leaders at a time

so we'll be educating and developing

więc będziemy nauczać 250 tysięcy liderów,

250,000 leaders at any given time.

a także wspomagać ich rozwój.

(Applause)

(Brawa)

Over the next 50 years, this institution

W ciągu kolejnych 50 lat ta instytucja

will create three million transformative leaders

wyszkoli trzy miliony liderów,

for the continent.

którzy będą zmieniać kontynent.

My hope is that half of them

Mam nadzieję, że połowa z nich

will become the entrepreneurs that we need,

stanie się przedsiębiorcami,

którzy stworzą potrzebne miejsca pracy,

who will create these jobs that we need,

and the other half

a druga połowa

will go into government

będzie członkami rządu

and the nonprofit sector,

i stworzy organizacje non-profit

and they will build the institutions that we need.

oraz niezbędne instytucje.

But they won't just learn academics.

Nie będą to tylko teoretycy.

They will also learn how to become leaders,

Nauczą się, jak być liderami

and they will develop their skills as entrepreneurs.

i jak rozwinąć swoją przedsiębiorczość.

So think of this as Africa's Ivy League,

Pomyślcie, że to Liga Bluszczowa Afryki,

but instead of getting admitted because of your SAT scores

do której przyjmą kandydatów bez względu na wynik testu,

or because of how much money you have

wielkość majątku

or which family you come from,

czy pochodzenie.

the main criteria for getting into this university

Głównym kryterium przyjęcia na uniwersytet

will be what is the potential that you have

będzie potencjał,

for transforming Africa?

który przyczyni się do transformacji Afryki.

Nasza działalność to tylko jedna grupa instytucji.

But what we're doing is just one group of institutions.

We cannot transform Africa by ourselves.

Nie możemy zmienić Afryki sami.

My hope

Mam nadzieję,

is that many, many other home-grown

że wiele rodzimych afrykańskich instytucji rozkwitnie

African institutions will blossom,

and these institutions will all come together

i że połączy je jedna wizja ukształtowania

with a common vision of developing

this next generation of African leaders,

następnej generacji afrykańskich liderów,

generation four,

czwartego pokolenia,

and they will teach them this common message:

które pozna przesłanie:

create jobs, build our institutions.

twórzcie miejsca pracy i instytucje.

Nelson Mandela once said,

Nelson Mandela powiedział kiedyś:

"Every now and then,

"Co jakiś czas

a generation is called upon to be great.

pokolenie powołane jest do wielkości.

You can be that great generation."

Wy możecie być tym wspaniałym pokoleniem".

I believe that if we carefully identify and cultivate

Wierzę, że jeśli z rozwagą poprowadzimy

the next generation of African leaders,

kolejną generację liderów,

then this generation four that is coming up

to czwarte nadchodzące pokolenie

will be the greatest generation that Africa

będzie najwspanialszą generacją,

jaką widziały Afryka i świat.

and indeed the entire world has ever seen.

Dziękuję.

Thank you.

(Brawa)

(Applause)