Rose George: Inside the secret shipping industry

Tłumaczenie: Agata Leśnicka Korekta: Rysia Wand

A couple of years ago,

Parę lat temu

Harvard Business School chose

Harvard Busines School wybrała

the best business model of that year.

najlepszy model biznesowy roku.

It chose Somali piracy.

Wybór padł na somalijskie piractwo.

Pretty much around the same time,

Wtedy też dowiedziałam się,

I discovered that there were 544 seafarers

że 544 marynarzy przetrzymuje się

being held hostage on ships,

w charakterze zakładników na statkach

often anchored just off the Somali coast

często cumujących u wybrzeży Somalii,

in plain sight.

wprost na naszych oczach.

And I learned these two facts, and I thought,

Wiedząc o tym, zaczęłam się zastanawiać,

what's going on in shipping?

co dzieje się w transporcie morskim.

And I thought, would that happen in any other industry?

Czy w innej branży byłoby to możliwe?

Would we see 544 airline pilots

Czy słyszelibyśmy o 544 pilotach

held captive in their jumbo jets

więzionych w odrzutowcach na pasie startowym

on a runway for months, or a year?

przez całe miesiące albo i rok?

Would we see 544 Greyhound bus drivers?

Albo o 544 kierowcach autobusów?

It wouldn't happen.

To się nie zdarzy.

So I started to get intrigued.

Zaintrygowało mnie to.

And I discovered another fact,

Odkryłam kolejny fakt,

which to me was more astonishing

jeszcze bardziej zdumiewający,

almost for the fact that I hadn't known it before

zwłaszcza, że nie wiedziałam o tym

at the age of 42, 43.

nawet jako osoba po czterdziestce.

That is how fundamentally we still depend on shipping.

Chodzi o to, jak bardzo zależymy od transportu morskiego.

Because perhaps the general public

Ogół społeczeństwa wyobraża sobie

thinks of shipping as an old-fashioned industry,

transport morski jako staromodną branżę,

something brought by sailboat

transport żaglowcem

with Moby Dicks and Jack Sparrows.

Moby Dicka lub Jacka Sparrowa.

But shipping isn't that.

Transport morski to coś zupełnie innego.

Shipping is as crucial to us as it has ever been.

Transport morski jest wciąż równie ważny jak kiedyś.

Shipping brings us 90 percent of world trade.

Odpowiada za 90% światowego handlu.

Shipping has quadrupled in size since 1970.

Od 1970 roku zwiększył się czterokrotnie.

We are more dependent on it now than ever.

Zależymy od niego bardziej niż kiedyś.

And yet, for such an enormous industry --

Jednak jak na tak olbrzymią branżę,

there are a 100,000 working vessels on the sea —

na morzu jest 100 tys. czynnych okrętów,

it's become pretty much invisible.

stał się niemal niewidoczny.

Now that sounds absurd in Singapore to say that,

Może nie w Singapurze,

because here shipping is so present

gdzie transport morski jest tak wszechobecny,

that you stuck a ship on top of a hotel.

że nawet na dachu hotelu umieszczą statek.

(Laughter)

(Śmiech)

But elsewhere in the world,

Ale gdzie indziej na świecie,

if you ask the general public what they know

jeśli zapytać na ulicy

about shipping and how much trade is carried by sea,

o transport i wartość handlu morskiego,

you will get essentially a blank face.

napotyka się puste spojrzenia.

You will ask someone on the street

Przechodzień zapytany,

if they've heard of Microsoft.

czy słyszał o Microsofcie,

I should think they'll say yes,

raczej powie, że tak,

because they'll know that they make software

bo słyszał o oprogramowaniu,

that goes on computers,

które jest instalowane na komputerach

and occasionally works.

i od czasu do czasu działa.

But if you ask them if they've heard of Maersk,

Ale jeśli spytać o Maersk,

I doubt you'd get the same response,

nie dostaniemy podobnej odpowiedzi,

even though Maersk,

chociaż Maersk,

which is just one shipping company amongst many,

jedna z wielu spółek transportu morskiego,

has revenues pretty much on a par with Microsoft.

ma dochody zbliżone do Microsoftu.

[$60.2 billion]

[60,2 miliardów dolarów]

Now why is this?

Dlaczego tak jest?

A few years ago,

Parę lat temu

the first sea lord of the British admiralty --

pierwszy lord brytyjskiej admiralicji,

he is called the first sea lord,

zwany pierwszym władcą mórz,

although the chief of the army is not called a land lord —

chociaż wodza armii nie nazywamy władcą ziemi,

he said that we, and he meant

powiedział, że my,

in the industrialized nations in the West,

czyli uprzemysłowione kraje Zachodu,

that we suffer from sea blindness.

cierpimy na ślepotę morską.

We are blind to the sea

Ślepi na morze

as a place of industry or of work.

jako miejsce przemysłu czy pracy.

It's just something we fly over,

Morze to coś, nad czym przelatujemy,

a patch of blue on an airline map.

niebieska plama na mapie.

Nothing to see, move along.

Nic do oglądania, ruszamy dalej.

So I wanted to open my own eyes

Chciałam otworzyć oczy

to my own sea blindness,

na własną ślepotę morską,

so I ran away to sea.

więc uciekłam na morze.

A couple of years ago, I took a passage

Parę lat temu weszłam na pokład

on the Maersk Kendal,

Maersk Kendal,

a mid-sized container ship

średniego rozmiaru kontenerowca,

carrying nearly 7,000 boxes,

mieszczącego prawie 7 tys. kontenerów.

and I departed from Felixstowe,

Wyruszyłam z Felixstowe

on the south coast of England,

na południowym wybrzeżu Anglii.

and I ended up right here in Singapore

Wylądowałam właśnie tu, w Singapurze,

five weeks later,

5 tygodni później,

considerably less jet-lagged than I am right now.

dużo mniej zmęczona niż dziś po przelocie.

And it was a revelation.

To było objawienie.

We traveled through five seas,

Przeprawiliśmy się przez pięć mórz,

two oceans, nine ports,

dwa oceany, dziewięć portów.

and I learned a lot about shipping.

Sporo nauczyłam się o transporcie morskim.

And one of the first things that surprised me

Jedną z pierwszych niespodzianek

when I got on board Kendal

na pokładzie Kendal było:

was, where are all the people?

gdzie są wszyscy?

I have friends in the Navy who tell me

Mam przyjaciół w marynarce wojennej,

they sail with 1,000 sailors at a time,

którzy mają po 1000 osób załogi,

but on Kendal there were only 21 crew.

a na Kendal było tylko 21 osób.

Now that's because shipping is very efficient.

Transport morski jest bardzo wydajny.

Containerization has made it very efficient.

Usprawniła go konteneryzacja.

Ships have automation now.

Statki są zautomatyzowane.

They can operate with small crews.

Mogą funkcjonować z niewielką załogą.

But it also means that, in the words

Oznacza to również,

of a port chaplain I once met,

jak ujął to pewien portowy kapelan,

the average seafarer you're going to find

że statystyczny marynarz na kontenerowcu

on a container ship is either tired or exhausted,

jest albo zmęczony albo wykończony,

because the pace of modern shipping

bo tempo współczesnego transportu morskiego

is quite punishing for what the shipping calls

jest wyczerpujące dla tak zwanego

its human element,

czynnika ludzkiego.

a strange phrase which they don't seem to realize

Dziwne określenie,

sounds a little bit inhuman.

które brzmi trochę nieludzko.

So most seafarers now working on container ships

Większość marynarzy na kontenerowcach

often have less than two hours in port at a time.

często spędza w porcie mniej niż 2 godziny.

They don't have time to relax.

Nie mają czasu się odprężyć.

They're at sea for months at a time,

Tkwią na morzu miesiącami,

and even when they're on board,

a na pokładzie

they don't have access to what

nie mają nawet dostępu

a five-year-old would take for granted, the Internet.

do rzeczy oczywistej dla 5-latka.

czyli Internetu.

And another thing that surprised me when I got on board Kendal

Na pokładzie Kendal zaskoczyło mnie też

was who I was sitting next to --

obok kogo siedziałam.

Not the queen; I can't imagine why they put me underneath her portrait --

Nie obok królowej,

nie wiedzieć czemu posadzono mnie pod jej portretem.

But around that dining table in the officer's saloon,

Przy stole w mesie oficerskiej

I was sitting next to a Burmese guy,

siedziałam obok Birmańczyka,

I was opposite a Romanian, a Moldavian, an Indian.

naprzeciwko Rumuna, Mołdawianina i Hindusa.

On the next table was a Chinese guy,

Przy stole obok był Chińczyk,

and in the crew room, it was entirely Filipinos.

a w pomieszczeniu załogi sami Filipińczycy.

So that was a normal working ship.

To był normalny statek.

Now how is that possible?

Jak to możliwe?

Because the biggest dramatic change

Najbardziej radykalną zmianą

in shipping over the last 60 years,

w transporcie morskim ostatnich 60 lat,

when most of the general public stopped noticing it,

gdy opinia publiczna przestała go zauważać,

was something called an open registry,

był tak zwany otwarty rejestr,

or a flag of convenience.

czyli tania bandera.

Ships can now fly the flag of any nation

Statki mogą wywiesić flagę dowolnego państwa,

that provides a flag registry.

które zapewni świadectwo rejestracyjne.

You can get a flag from the landlocked nation

Można uzyskać flagę państwa bez dostępu do morza,

of Bolivia, or Mongolia,

Boliwii lub Mongolii,

or North Korea, though that's not very popular.

czy Korei Północnej, chociaż ta nie jest popularna.

(Laughter)

(Śmiech)

So we have these very multinational,

Mamy wielonarodowe,

global, mobile crews on ships.

globalne i mobilne załogi statków.

And that was a surprise to me.

To mnie zaskoczyło.

And when we got to pirate waters,

Kiedy przepływaliśmy pirackie wody

down the Bab-el-Mandeb strait and into the Indian Ocean,

przez cieśninę Bab-el-Mandeb do Oceanu Indyjskiego

the ship changed.

statek zmienił się.

And that was also shocking, because suddenly,

Był to również szok, bo nagle zrozumiałam,

I realized, as the captain said to me,

że tak jak mówił kapitan,

that I had been crazy to choose to go

szaleństwem było wybrać się

through pirate waters on a container ship.

na pirackie wody na kontenerowcu.

We were no longer allowed on deck.

Nie wpuszczano nas już na pokład.

There were double pirate watches.

Czuwały podwójne wachty przeciwpirackie.

And at that time, there were those 544 seafarers being held hostage,

W tym czasie 544 marynarzy przetrzymywano jako zakładników,

and some of them were held hostage for years

niektórych od lat.

because of the nature of shipping and the flag of convenience.

Wynika to ze specyfiki transportu morskiego, taniej bandery.

Not all of them, but some of them were,

Niektórzy zakładnicy padli ofiarą

because for the minority of unscrupulous ship owners,

pozbawionej skrupułów mniejszości armatorów,

it can be easy to hide behind

którzy łatwo skryją się

the anonymity offered by some flags of convenience.

za anonimowością taniej bandery.

What else does our sea blindness mask?

Co jeszcze maskuje ślepota morska?

Well, if you go out to sea on a ship

Jeśli wypłyniecie w morze statkiem handlowym

or on a cruise ship, and look up to the funnel,

czy pasażerskim, spójrzcie na komin,

you'll see very black smoke.

a zobaczycie czarny dym.

And that's because shipping

Transport morski ma niewielkie marże

has very tight margins, and they want cheap fuel,

i chce taniego paliwa,

so they use something called bunker fuel,

więc używają tak zwanego paliwa żeglugowego,

which was described to me by someone in the tanker industry

które osoba z branży opisała

as the dregs of the refinery,

jako fusy z rafinerii,

or just one step up from asphalt.

niewiele lepsze od asfaltu.

And shipping is the greenest method of transport.

Żegluga to najbardziej ekologiczny rodzaj transportu.

In terms of carbon emissions per ton per mile,

Emisję węgla w tonach na milę

it emits about a thousandth of aviation

jest 1000 mniejsza, niż w transporcie lotniczym

and about a tenth of trucking.

i 10 razy mniejsza, niż w transporcie samochodowym.

But it's not benign, because there's so much of it.

Jednak jest jej tyle, że trudno mówić o korzyściach.

So shipping emissions are about three to four percent,

Emisja węgla w transporcie morskim

sięga 3-4%, prawie tyle samo, co w lotnictwie.

almost the same as aviation's.

And if you put shipping emissions

Jeśli prównać emisję węgla w transporcie morskim

on a list of the countries' carbon emissions,

do emisji węgla różnych państw,

it would come in about sixth,

wypadnie na szóstej pozycji,

somewhere near Germany.

gdzieś koło Niemiec.

It was calculated in 2009 that the 15 largest ships

W 2009 roku obliczono, że 15 największych statków

pollute in terms of particles and soot

powoduje tyle samo zanieczyszczeń

and noxious gases

pyłem, sadzą i szkodliwymi gazami

as much as all the cars in the world.

co wszystkie samochody świata.

And the good news is that

Na szczęście teraz więcej się mówi

people are now talking about sustainable shipping.

o zrównoważonym transporcie morskim.

There are interesting initiatives going on.

Mają miejsce interesujące inicjatywy.

But why has it taken so long?

Dlaczego to tyle trwa?

When are we going to start talking and thinking

Kiedy zaczniemy mówić i myśleć

about shipping miles as well as air miles?

o milach w transporcie morskim, tak samo jak o milach powietrznych?

I also traveled to Cape Cod to look

Pojechałam też do Cape Cod przyjrzeć się

at the plight of the North Atlantic right whale,

trudnej sytuacji wieloryba biskajskiego,

because this to me was one of the most surprising things

co było jednym z najbardziej zaskakujących doświadczeń

about my time at sea,

mojego pobytu na morzu.

and what it made me think about.

Zmusiło mnie do myślenia o wielu rzeczach.

We know about man's impact on the ocean

Wiemy o wpływie człowieka na ocean,

in terms of fishing and overfishing,

jeśli chodzi o rybołówstwo i przeławianie,

but we don't really know much about

ale nie wiemy zbyt wiele o tym,

what's happening underneath the water.

co dzieje się pod wodą.

And in fact, shipping has a role to play here,

Tansport morski odgrywa tu rolę,

because shipping noise has contributed

bo jego hałas niszczy

to damaging the acoustic habitats of ocean creatures.

środowiska stworzeń morskich.

Light doesn't penetrate beneath the surface of the water,

Światło nie przebija się pod powierzchnię wody,

so ocean creatures like whales and dolphins

więc zwierzęta morskie, jak wieloryby i delfiny

and even 800 species of fish

czy nawet 800 gatunków ryb,

communicate by sound.

porozumiewają się za pomocą dźwięku.

And a North Atlantic right whale

Wieloryb biskajski

can transmit across hundreds of miles.

może nadawać na setki mil.

A humpback can transmit a sound

Humbak może przesyłać dźwięk

across a whole ocean.

przez cały ocean.

But a supertanker can also be heard

Ale supertankowiec również słychać

coming across a whole ocean,

w całym oceanie,

and because the noise that propellers make underwater

a ponieważ dźwięk wału napędowego

is sometimes at the same frequency that whales use,

czasami ma tę samą częstotliwość, co odgłosy wielorybów,

then it can damage their acoustic habitat,

może uszkodzić środowisko akustyczne,

and they need this for breeding,

potrzebne do rozmnażania się,

for finding feeding grounds,

do znalezienia żerowiska czy partnera.

for finding mates.

And the acoustic habitat of the North Atlantic right whale

Środowisko akustyczne wieloryba biskajskiego

has been reduced by up to 90 percent.

zmalało o 90%.

But there are no laws governing acoustic pollution yet.

Nie ma jeszcze regulacji prawnych zanieczyszczenia środowiska hałasem.

And when I arrived in Singapore,

Przypłynęłam do Singapuru

and I apologize for this, but I didn't want to get off my ship.

i przepraszam, ale nie chciałam zejść ze statku.

I'd really loved being on board Kendal.

Było mi wspaniale na pokładzie Kendal.

I'd been well treated by the crew,

Załoga dobrze mnie traktowała,

I'd had a garrulous and entertaining captain,

kapitan był rozmowny i zabawny.

and I would happily have signed up for another five weeks,

Chętnie zostałabym na kolejne pięć tygodni,

something that the captain also said

co kapitan znów uznał

I was crazy to think about.

za oznakę szaleństwa.

But I wasn't there for nine months at a time

Ale nie byłam tam 9 miesięcy bez przerwy,

like the Filipino seafarers,

jak marynarze z Filipin,

who, when I asked them to describe their job to me,

którzy, zapytani o pracę, opisali ją jako

called it "dollar for homesickness."

"dolary za tęsknotę za domem".

They had good salaries,

Zarabiali dobre pensje,

but theirs is still an isolating and difficult life

ale prowadzili odosobnione i trudne życie,

in a dangerous and often difficult element.

w niebezpiecznych, często trudnych warunkach.

But when I get to this part, I'm in two minds,

W tym momencie jestem rozdarta,

because I want to salute those seafarers

bo chcę złożyć hołd tym marynarzom,

who bring us 90 percent of everything

którzy przywożą nam 90% dóbr

and get very little thanks or recognition for it.

za znikome podziękowania czy uznanie.

I want to salute the 100,000 ships

Chcę złożyć hołd

that are at sea

100 000 statków na morzu,

that are doing that work, coming in and out

które przypływają i wypływają,

every day, bringing us what we need.

codziennie przywożąc to, czego nam potrzeba.

But I also want to see shipping,

Ale chcę również widzieć transport morski

and us, the general public, who know so little about it,

i nas, ogół społeczeństwa, który tak mało o nim wie,

to have a bit more scrutiny,

pod większą kontrolą,

to be a bit more transparent,

żeby była większa przejrzystość,

to have 90 percent transparency.

90% przejrzystość.

Because I think we could all benefit

Wszyscy moglibyśmy skorzystać

from doing something very simple,

z czegoś bardzo prostego:

which is learning to see the sea.

nauczmy się widzieć morze.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)