Jaime Lerner: Sing a song of sustainable cities

Tłumaczenie: Joanna Stefanska Korekta: Magda Rittenhouse

I hope you'll understand my English.

Mam nadzieję, że mój angielski jest zrozumiały.

In the mornings it is terrible, and the afternoon is worst.

Rano jest okropny, a po południu jeszcze gorszy.

(Laughter)

(śmiech)

During many years, I made some speeches starting with this

Przez wiele lat wygłaszałem wykłady zaczynając od zdania:

saying: "City is not a problem, it's a solution."

"Miasto to nie problem, to rozwiązanie".

And more and more, I'm convinced that

Jestem coraz bardziej przekonany,

it's not only a solution for a country,

że jest to rozwiązanie nie tylko dla poszczególnych krajów,

but it's a solution for the problem of climate change.

ale także dla problemu zmian klimatycznych.

But we have a very pessimistic approach about the cities.

Niestety mamy do miast bardzo negatywne nastawienie.

I'm working in cities for almost 40 years,

Pracuję w miastach od niemal 40 lat

and where every mayor is trying to tell me his city is so big,

i każdy burmistrz narzeka, że ojej, jego miasto jest tak duże.

or the other mayors say, "We don't have financial resources,"

Inni mówią, że nie mają pieniędzy.

I would like to say

Chciałbym powiedzieć,

from the experience I had: every city in the world

że z moich doświadczeń wynika, że każde miasto na świecie

can be improved in less than three years.

można ulepszyć w mniej niż trzy lata.

There's no matter of scale. It's not a question of scale,

Bez względu na skalę. To nie jest kwestia skali,

it's not a question of financial resources.

ani kwestia finansów.

Every problem in a city has to have its own equation of co-responsibility

Zawsze jednak ważna jest kwestia wspólnej odpowiedzialności.

and also a design.

No i projekt.

So to start, I want to introduce some characters

Na początek opowiem o kilku postaciach

from a book I made for teenagers.

z książki, którą wydałem dla nastolatków.

The best example of quality of life is the turtle

Dobrym punktem wyjścia do rozważań o jakości życia jest żółw.

because the turtle is an example of living and working together.

Bo mieszka i pracuje w tym samym miejscu.

And when you realize that the casque of the turtle

Skorupa żółwia

looks like an urban tessitura,

przypomina tkankę miejską.

and can we imagine, if we cut the casque of the turtle, how sad she's going to be?

Łatwo przewidzieć, że gdy odetniemy skorupę, żółw będzie raczej smutny, prawda?

And that's what we're doing in our cities:

A to właśnie robimy w naszych miastach!

living here, working here, having leisure here.

Mieszkamy tu, pracujemy tam, odpoczywamy siam.

And most of the people are leaving the city

Większość ludzi opuszcza miasto,

and living outside of the city.

by mieszkać poza nim.

So, the other character is Otto, the automobile.

A to inna postać, Otto, samochodzik.

He is invited for a party -- he never wants to leave.

Został zaproszony na imprezę. I nie chce wcale wyjść.

The chairs are on the tables and still drinking,

Krzesła już ułożone na stołach, a on dalej pije.

and he drinks a lot. (Laughter)

A pije tęgo! (śmiech)

And he coughs a lot. Very egotistical:

I strasznie kaszle. Okropny egocentryk.

he carries only one or two people

Wozi tylko jedną lub dwie osoby,

and he asks always for more infrastructure.

ale zawsze domaga się lepszej infrastruktury.

Freeways.

Autostrad.

He's a very demanding person.

To bardzo roszczeniowy typ.

And on the other hand, Accordion, the friendly bus,

A tu, dla odmiany, Akordeon, przyjazny autobus,

he carries 300 people --

wozi 300 osób.

275 in Sweden; 300 Brazilians. (Laughter)

275 w Szwecji, 300 Brazylijczyków. (śmiech)

Speaking about the design: every city has its own design.

Skoro już mowa o planie, każde miasto ma własny plan.

Curitiba, my city: three million in the metropolitan area,

Kurytyba, moje miasto, ma 3 miliony mieszkańców razem z przedmieściami,

1,800,000 people in the city itself.

1,8 mln w samym mieście.

Curitiba, Rio: it's like two birds kissing themselves.

Kurytyba i Rio są jak dwa całujące się ptaszki.

Oaxaca, San Francisco -- it's very easy:

Oaxaca, San Francisco - takie to proste.

Market Street, Van Ness and the waterfront.

Market Street, Van Ness i nabrzeże.

And every city has its own design.

Każde miasto ma swój własny plan.

But to make it happen, sometimes you have to propose a scenario

Ale czasami, by on zaistniał, trzeba zaproponować scenariusz.

and to propose a design --

I zaproponować plan,

an idea that everyone, or the large majority,

pomysł, który wszyscy, lub znaczna większość,

will help you to make it happen.

pomogą zrealizować.

And that's the structure of the city of Curitiba.

I to właśnie struktura miasta Kurytyby.

And it's an example of living and working together.

To przykład, jak można mieszkać tam gdzie się pracuje.

And this is where we have more density;

Tutaj mamy większe zagęszczenie,

it's where we have more public transport.

więc jest też więcej transportu publicznego.

So, this system started in '74. We started with 25,000 passengers a day,

Ten system wystartował w 1974. Zaczynaliśmy od 25 000 pasażerów dziennie,

now it's 2,200,000 passengers a day.

teraz mamy już 2,2 mln dziennie.

And it took 25 years until another city ...

W innym mieście, Bogocie, zajęło to 25,

which is Bogota, and they did a very good job.

Ale też świetnie sobie poradzili.

And now there's 83 cities all over the world that they

A dziś już w 83 miasta na świecie

are doing what they call the BRT of Curitiba.

wprowadzany jest transport autobusowy a la Kurtyba.

And one thing: it's important not for only your own city;

I tu jest ważna rzecz - nie chodzi tylko o jedno miasto.

every city, besides its normal problems,

Każde miasto, poza swymi zwykłymi problemami,

they have a very important role

ma też do odegrania bardzo ważną rolę -

in being with the whole humanity.

w stosunku do całej ludzkości.

That means mostly two main issues --

To oznacza, że mobilność i zrównoważony rozwój

mobility and sustainability -- are becoming very important for the cities.

stają się bardzo ważne dla miast

And this is an articulated bus, double-articulated.

A tu jest bardzo sprytny autobus. Podwójnie sprytny.

And we are very close to my house.

A tu jesteśmy blisko mojego domu.

You can come when you are in Curitiba and have a coffee there.

Możecie wpaść, gdy będziecie w Kurytybie, napijemy się kawy.

And that's the evolution of the system.

A to jest ewolucja systemu.

What in the design that made the difference

Kluczową kwestią w projekcie były

is the boarding tubes:

tunele do wsiadania.

the boarding tube gives to the bus the same performance as a subway.

Dzięki temu autobusy działają tak sprawnie jak metro.

That's why, I'm trying to say,

To jest, można powiedzieć,

it's like metro-nizing the bus.

umetrowienie autobusów.

This is the design of the bus,

A to jest projekt autobusu.

and you can pay before entering the bus you're boarding.

Można zapłacić zanim się wsiądzie.

And for handicapped, they can use this as a normal system.

Są ułatwienia dla niepełnosprawnych, tak jak w normalnych środkach komunikacji.

What I'm trying to say is

Ale co chciałem powiedzieć to to,

the major contribution on carbon emissions are from the cars --

że większość dwutlenku węgla emitują samochody.

more than 50 percent -- so when we depend only on cars, it's ...

Ponad 50%. Więc jeśli polegamy tylko na samochodach...

-- that's why when we're talking about sustainability,

Gdy mówimy o zrównoważonym rozwoju,

it's not enough, green buildings.

nie wystarczy myśleć o zielonych budynkach.

It's not enough, a new materials.

Nie wystarczą nowoczesne materiały.

It's not enough, new sources of energy.

Nie wystarczą nowe źródła energii.

It's the concept of the city, the design of the city,

Ważna jest organizacja miasta. Projekt miasta.

that's also important, too. And also, how to teach the children.

I jeszcze jedno jest ważne - jak uczymy dzieci.

I'll speak on this later on.

Będę o tym mówił za chwilę.

Our idea of mobility is trying

Nasz pomysł na transport to próba

to make the connections between all the systems.

połączenia wszystkich systemów.

We started in '83, proposing for the city of Rio

Zaczęliśmy w 1983, proponując władzom miasta Rio

how to connect the subway with the bus.

zintegrowanie metra z autobusami.

The subway was against, of course.

Metro było temu przeciwne, oczywiście.

And 23 years after, they called us to develop -- we're developing this idea.

Ale po 23 latach, zwrócili się do nas o pomoc - i realizujemy ten pomysł.

And you can understand how different it's going to be,

I możecie sobie wyobrazić, jak bardzo zmieni się Rio.

the image of Rio with the system --

Gdy ten system będzie gotowy.

one-minute frequency.

Przejazdy co minutę.

And it's not Shanghai,

Nie jest to Szanghaj,

it's not being colored during the day, only at night

to nie jest podkolorowane w ciągu dnia, tylko w nocy.

it will look this way.

Tak to będzie wyglądało.

And before you say it's a Norman Foster design,

I zanim powiecie, że to projekt Normana Fostera,

we designed this in '83.

my wymyśliliśmy to już w roku 83.

And this is the model,

A to jest model,

how it's going to work. So, it's the same system;

jak to będzie działać. To ten sam system,

the vehicle is different. And that's the model.

tylko pojazd jest inny. A to model.

What I'm trying to say is, I'm not trying

Nie staram się

to prove which system of transport is better.

dowieść który system transportu jest lepszy.

I'm trying to say we have to combine

Próbuję pokazać, że musimy je łączyć.

all the systems, and with one condition:

Łączyć wszystkie systemy. Jeden warunek:

never -- if you have a subway, if you have surface systems,

jeśli macie metro, jeśli macie transport naziemny,

if you have any kind of system --

jeśli macie jakikolwiek system -

never compete in the same space.

nigdy nie konkurujcie w tej samej przestrzeni.

And coming back to the car, I always used to say

Wracając do samochodu, zawsze mawiałem,

that the car is like your mother-in-law:

że samochód jest jak teściowa:

you have to have good relationship with her,

musisz mieć z nią dobre układy,

but she cannot command your life.

ale nie może rządzić twoim życiem.

So, when the only woman in your life is your mother-in-law,

Więc jeśli jedyną kobietą w twoim życiu jest twoja teściowa,

you have a problem. (Laughter)

to masz problem. (śmiech)

So, all the ideas about how to transform through design --

Wszystkie te pomysły, jak wprowadzać zmiany poprzez projektowanie -

old quarries and open universities and botanic garden --

stare kamieniołomy, otwarte uniwersytety i ogrody botaniczne -

all of it's related to how we teach the children.

wszystko to ma związek z tym, jak uczymy nasze dzieci.

And the children, we teach during six months how to separate their garbage.

Uczymy je na przykład sortowania śmieci -- trwa to sześć miesięcy.

And after, the children teach their parents.

Dzieci uczą potem swoich rodziców.

And now we have 70 percent --

I dzięki temu, po 20 latach,

since 20 years, it's the highest rate of separation of garbage in the world.

sortujemy w tej chwili 70% śmieci. To jest najwyższy odsetek na świecie.

Seven zero.

Sie-dem-dzie-siąt!

(Applause)

(Brawa)

So teach the children.

Więc uczcie dzieci.

I would like to say, if we want to have a sustainable world

Chciałbym powiedzieć, że jeśli chcemy mieć zrównoważony świat,

we have to work with everything what's said,

musimy próbować wszystkiego.

but don't forget the cities and the children.

Ale nie zapominać o miastach i dzieciach.

I'm working in a museum and also a multi-use city,

Pracuję w muzeum... Aha, i jeszcze o mieście wielo-funkcyjnym

because you cannot have empty places during 18 hours a day.

Te miejsca nie mogą być puste przez 18 godzin na dobę.

You should have always

Trzeba zabiegać o taką strukturę,

a structure of living and working together.

by mieszkać i pracować w tym samym miejscu.

Try to understand the sectors in the city

Starać się, by poszczególne części miasta,

that could play different roles during the 24 hours.

mogły w ciągu doby spełniać różne funkcje.

Another issue is, a city's like our family portrait.

Inna kwestia - miasto jest jak nasz rodzinny portret.

We don't rip our family portrait,

Nie niszczymy naszych rodzinnych portretów,

even if we don't like the nose of our uncle,

nawet jeśli nie podoba nam się nos wujka,

because this portrait is you.

bo te portrety to my.

And these are the references that we have in any city.

I to są odwołania, które mamy w każdym mieście:

This is the main pedestrian mall;

To jest główny deptak.

we did it in 72 hours. Yes, you have to be fast.

Zbudowaliśmy go w 72 godziny. Tak, musimy być szybcy.

And these are the references from our ethnic contribution.

A to są odwołania to naszych etnicznych źródeł.

This is the Italian portal,

To jest brama włoska,

the Ukrainian park, the Polish park, the Japanese square, the German park.

ukraiński park, polski park, japoński plac, niemiecki park.

All of a sudden, the Soviet Union, they split.

Nagle, Związek Radziecki się rozpada.

And since we have people from

I ponieważ mamy ludzi z

Uzbekistan, Kazakhstan, Tajikistan, [unclear],

Uzbekistanu, Kazachstanu, Tadżykistanu, (niewyraźnie),

we have to stop the program.

musimy przerwać ten program.

(Laughter)

(Śmiech)

Don't forget: creativity starts when you cut a zero from your budget.

Nie zapomnijcie: kreatywność zaczyna się, gdy usuniecie jedno zero z budżetu.

If you cut two zeros, it's much better.

Jeśli usuniecie dwa zera, jeszcze lepiej.

And this is the Wire Opera theater. We did it in two months.

To jest teatr Wire Opera (Opera Druciana). Zbudowaliśmy go w dwa miesiące.

Parks -- old quarries that they were transformed into parks.

Parki - stare kamieniołomy zostały zamienione w parki.

Quarries once made the nature, and

Kamieniołomy, niegdyś wydarte naturze,

sometimes we took this and we transformed.

w pewnym momencie wzięliśmy je i odmieniliśmy.

And every part can be transformed;

Wszystko może zostać odmienione -

every frog can be transformed in a prince.

każdą żabę da się zmienić w księcia.

So, in a city, you have to work fast.

W mieście trzeba działać szybko.

Planning takes time. And I'm proposing urban acupuncture.

Planowanie jest czasochłonne. A ja proponuję miejską akupunkturę.

That means me, with some focal ideas to help the normal process of planning.

Proponuję pomysły, które ułatwiają planowanie.

And this is an acupuncture note --

A to jest przykład akupunktury.

or I.M. Pei's. Some small ones

Albo I.M. Pei. Czasem drobne rzeczy

can make the city better.

mogą uczynić miasto lepszym.

The smallest park in New York, the most beautiful:

Albo najmniejszy park w Nowym Jorku, najpiękniejszy:

32 meters.

32 metry.

So, I want just to end saying

Więc na zakończenie, jeszcze raz:

that you can always propose new materials -- new sustainable materials --

można mówić o nowoczesnych, ekologicznych materiałach,

but keep in mind that we have to work fast

ale trzeba działać szybko.

to the end, because we don't have the whole time to plan.

Bo nie mamy wiele czasu na planowanie.

And I think creativity, innovation is starting.

I myślę, że kreatywność i innowacyjność to początek.

And we cannot have all the answers.

I nie możemy dostarczać odpowiedzi na wszystko.

So when you start --

Więc kiedy zaczynamy,

and we cannot be so prepotent on having all the answers --

nie chodzi o to, by posiadać wszystkie odpowiedzi.

it's important starting and having the contribution from people,

Ważne jest by zacząć i zaangażować ludzi.

and they could teach you

Bo mogą skierować was na właściwe tory,

if you're not in the right track.

kiedy zabłądzicie.

At the end, I would like if you can help me to sing the sustainable song.

A na koniec, chciałbym żebyśmy wspólnie zaśpiewali piosenkę o zrównoważonym rozwoju.

OK?

Dobrze?

Please, allow me just two minutes.

Proszę o jeszcze dwie minuty.

You're going to make the music and the rhythm.

Waszym zadaniem jest melodia i rytm.

♫ Toonchi-too! Toonchi-too! Toonchi-too! ♫

♫ Tonczi-tuu! Tonczi-tuu! Tonczi-tuu! ♫

♫ Toonchi-too! Toonchi-too! Toonchi-too! ♫

♫ Tonczi-tuu! Tonczi-tuu! Tonczi-tuu! ♫

♫ It's possible! It's possible! You can do it! You can do it! ♫

♫ To możliwe! To możliwe! Możecie to zrobić! Możecie to zrobić! ♫

♫ Use less your car! Make this decision! ♫

♫ Używajcie mniej samochodów! Podejmijcie tę decyzję! ♫

♫ Avoid carbon emission! It's possible! It's possible! ♫

♫ Unikajcie emisji tlenku węgla! To możliwe! To możliwe! ♫

♫ You can do it! You can do it! ♫

♫ Możecie to zrobić! Możecie to zrobić! ♫

♫ Live closer to work! ♫

♫ Mieszkajcie bliżej miejsca pracy! ♫

♫ Work closer to home! Save energy in your home! ♫

♫ Pracujcie bliżej domu! Oszczędzajcie energię w domu! ♫

♫ It's possible! It's possible! You can do it! ♫

♫ To możliwe! To możliwe! Możecie to zrobić! ♫

♫ You can do it! Separate your garbage! ♫

♫♫ Możecie to zrobić! Sortujcie śmieci! ♫

♫ Organic, schmorganic! Save more! Waste less! It's possible! ♫

♫ Organiczne-śmiczne! Oszczędzajcie więcej Marnujcie mniej! To możliwe! ♫

♫ You can do it! Please, do it now! ♫

♫ Możecie to zrobić! Proszę! Zróbcie to - teraz! ♫

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Oklaski)