What it's like to be a parent in a war zone | Aala El-Khani

Tłumaczenie: Hanna Dziedusiewicz Korekta: Rysia Wand

Worldwide, over 1.5 billion people experience armed conflict.

Na całym świecie ponad 1,5 miliarda ludzi doświadcza konfliktów zbrojnych.

In response, people are forced to flee their country,

W rezultacie muszą uciekać z kraju,

leaving over 15 million refugees.

co daje ponad 15 milionów uchodźców.

Children, without a doubt,

Bez wątpienia dzieci

are the most innocent and vulnerable victims ...

to najbardziej niewinne i bezradne ofiary,

but not just from the obvious physical dangers,

ale nie tylko z powodu oczywistych zagrożeń fizycznych,

but from the often unspoken effects that wars have on their families.

tylko przez często niewidoczny wpływ wojny na rodziny.

The experiences of war leave children at a real high risk

Doświadczenia wojenne dzieci powodują duże ryzyko

for the development of emotional and behavioral problems.

rozwoju problemów emocjonalnych i kłopotów z zachowaniem.

Children, as we can only imagine,

Dzieci, jak możemy się domyślić,

will feel worried, threatened and at risk.

martwią się, boją i ryzykują.

But there is good news.

Ale jest dobra wiadomość.

The quality of care that children receive in their families

Jakość opieki w rodzinie

can have a more significant effect on their well-being

ma większy wpływ na ich dobrobyt,

than from the actual experiences of war that they have been exposed to.

niż doświadczenia wojenne.

So actually, children can be protected

Czyli tak naprawdę można chronić dzieci

by warm, secure parenting during and after conflict.

przez ciepłe, bezpieczne rodzicielstwo w trakcie konfliktu i po jego zakończeniu.

In 2011, I was a first-year PhD student

W 2011 roku zaczęłam studia doktoranckie

in the University of Manchester School of Psychological Sciences.

na wydziale Psychologii Uniwersytetu w Manchesterze.

Like many of you here,

Jak wielu z was

I watched the crisis in Syria unfold in front of me on the TV.

oglądałam w telewizji rozwój kryzysu w Syrii.

My family is originally from Syria,

Moja rodzina pochodzi z Syrii

and very early on,

i bardzo wcześnie

I lost several family members in really horrifying ways.

straciłam kilku członków rodziny w bardzo okropny sposób.

I'd sit and I'd gather with my family and watch the TV.

Siadaliśmy z rodziną przed telewizorem.

We've all seen those scenes:

Wszyscy widzieliśmy te sceny:

bombs destroying buildings,

bomby niszczące budynki,

chaos, destruction

chaos, zniszczenie

and people screaming and running.

i ludzi biegających z krzykiem.

It was always the people screaming and running that really got me the most,

To właśnie ci biegający z krzykiem ludzie najbardziej do mnie trafiali,

especially those terrified-looking children.

zwłaszcza dzieci, wyglądające na przerażone.

I was a mother to two young, typically inquisitive children.

Byłam mamą dwójki małych, wyjątkowo ciekawskich dzieci.

They were five and six then,

Miały wtedy 5 i 7 lat,

at an age where they typically asked lots and lots of questions,

to wiek, kiedy zadaje się mnóstwo pytań

and expected real, convincing answers.

i oczekuje szczerych, przekonujących odpowiedzi.

So, I began to wonder what it might be like

Zaczęłam się zastanawiać, jakby to było

to parent my children in a war zone and a refugee camp.

wychowywać je w strefie wojny i w obozie dla uchodźców.

Would my children change?

Czy dzieci byłyby inne?

Would my daughter's bright, happy eyes lose their shine?

Czy jasne oczy mojej córki straciłyby blask?

Would my son's really relaxed and carefree nature become fearful and withdrawn?

Czy mój spokojny i beztroski synek ze strachu zamknąłby się w sobie?

How would I cope?

Jak bym sobie poradziła?

Would I change?

Czy zmieniłabym się?

As psychologists and parent trainers,

Jako psycholodzy i trenerzy rodziców

we know that arming parents with skills in caring for their children

wiemy, że rodzice uzbrojeni w umiejętności opieki nad dziećmi

can have a huge effect on their well-being,

mogą mieć ogromny wpływ na ich dobrobyt.

and we call this parent training.

Nazywamy to treningiem rodziców.

The question I had was,

Zastanawiało mnie,

could parent training programs be useful for families

czy programy szkoleń rodziców, byłyby przydatne dla rodzin

while they were still in war zones or refugee camps?

w strefach wojennych lub w obozach dla uchodźców?

Could we reach them with advice or training

Czy moglibyśmy do nich dotrzeć z poradami i szkoleniami,

that would help them through these struggles?

które pomogłyby im w tych trudnych warunkach?

So I approached my PhD supervisor,

Zwróciłam się do mojej promotorki

Professor Rachel Calam,

profesor Rachel Calam,

with the idea of using my academic skills to make some change in the real world.

z pomysłem, by wykorzystać wiedzę akademicką w prawdziwym świecie.

I wasn't quite sure what exactly I wanted to do.

Ale nie byłam pewna, co dokładnie chcę zrobić.

She listened carefully and patiently,

Ona cierpliwie mnie wysłuchała

and then to my joy she said,

i ku mojej radości powiedziała:

"If that's what you want to do, and it means so much to you,

"Jeżeli to chcesz zrobić i tak wiele to dla ciebie znaczy,

then let's do it.

zróbmy to.

Let's find ways to see if parent programs

Spróbujmy się przekonać, czy programy dla rodziców

can be useful for families in these contexts."

mogą się przydać w takich okolicznościach".

So for the past five years, myself and my colleagues --

Przez ostatnie 5 lat razem z koleżankami

Prof. Calam and Dr. Kim Cartwright --

prof. Calam i dr Kim Cartwright

have been working on ways to support families

pracujemy nad sposobami wspierania rodzin,

that have experienced war and displacement.

które doświadczyły wojny i przesiedlenia.

Now, to know how to help families that have been through conflict

By dowiedzieć się, jak pomóc rodzinom po przejściach wojennych

support their children,

we wspieraniu dzieci,

the first step must obviously be to ask them what they're struggling with,

po pierwsze należy spytać, jakie są ich problemy,

right?

prawda?

I mean, it seems obvious.

To wydaje się oczywiste.

But it's often those that are the most vulnerable,

Ale często tych najbardziej narażonych,

that we're trying to support,

tych, którym chcemy pomóc,

that we actually don't ask.

właśnie się nie pyta.

How many times have we just assumed we know exactly the right thing

Ileż razy po prostu zakładaliśmy,

że wiemy, co komuś pomoże, bez wcześniejszej rozmowy?

that's going to help someone or something without actually asking them first?

So I travelled to refugee camps in Syria and in Turkey,

Pojechałam zatem do obozów dla uchodźców w Turcji i Syrii,

and I sat with families, and I listened.

usiadłam z rodzinami i słuchałam.

I listened to their parenting challenges,

Słuchałam o ich wyzwaniach jako rodziców,

I listened to their parenting struggles

słuchałam o ich rodzicielskich problemach

and I listened to their call for help.

i słuchałam ich wołania o pomoc.

And sometimes that was just paused,

Czasami przerywaliśmy,

as all I could do was hold hands with them

bo mogłam tylko trzymać ich za ręce

and just join them in silent crying and prayer.

i przyłączyć się do ich płaczu i modlitwy.

They told me about their struggles,

Opowiedzieli mi o swoich zmaganiach,

they told me about the rough, harsh refugee camp conditions

opowiedzieli mi o ciężkich, wręcz prymitywnych warunkach obozowych,

that made it hard to focus on anything but practical chores

które pozwalały się skupiać tylko na podstawowych zadaniach,

like collecting clean water.

jak zbieranie czystej wody.

They told me how they watched their children withdraw;

Opowiedzieli mi, jak zaczęli dostrzegać wycofanie dzieci,

the sadness, depression, anger,

ich smutek, depresję, gniew,

bed-wetting, thumb-sucking, fear of loud noises,

moczenie łóżka, ssanie kciuka, strach przed hałasem,

fear of nightmares --

strach przed koszmarami...

terrifying, terrifying nightmares.

przerażającymi koszmarami.

These families had been through what we had been watching on the TV.

Te rodziny przeszły to, co my oglądaliśmy w telewizji.

The mothers --

Matki...

almost half of them were now widows of war,

prawie połowa owdowiała z powodu wojny

or didn't even know if their husbands were dead or alive --

lub nie była pewna, czy ich mężowie w ogóle żyją,

described how they felt they were coping so badly.

opowiadały jak czują się z tym, że tak źle sobie radzą.

They watched their children change and they had no idea how to help them.

Widziały, jak ich dzieci się zmieniają i nie mały pojęcia, jak im pomóc.

They didn't know how to answer their children's questions.

Nie wiedziały, jak odpowiadać na pytania dzieci.

What I found incredibly astonishing and so motivational

Uznałam za niesamowite i bardzo motywujące,

was that these families were so motivated to support their children.

że te rodziny tak bardzo chciały pomóc swoim dzieciom.

Despite all these challenges they faced,

Mimo wszystkich wyzwań, z jakimi się zmagali,

they were trying to help their children.

starali się pomóc dzieciom.

They were making attempts at seeking support from NGO workers,

Próbowali szukać pomocy u pracowników NGO,

from refugee camp teachers,

u nauczycieli z obozów dla uchodźców,

professional medics,

lekarzy,

other parents.

czy innych rodziców.

One mother I met had only been in a camp for four days,

Jedna z mam, którą poznałam, choć była w obozie dopiero 4 dni,

and had already made two attempts

już dwa razy próbowała

at seeking support for her eight-year-old daughter

szukać wsparcia dla 8-letniej córki,

who was having terrifying nightmares.

której śniły się przerażające koszmary.

But sadly, these attempts are almost always useless.

Niestety, takie próby są prawie zawsze bezskuteczne.

Refugee camp doctors, when available,

Lekarze w obozach, gdy są dostępni,

are almost always too busy,

są prawie zawsze zbyt zajęci

or don't have the knowledge or the time for basic parenting supports.

lub nie mają wiedzy, czy czasu na wsparcie rodziców w podstawowych sprawach.

Refugee camp teachers and other parents are just like them --

Nauczyciele i inni rodzice są w w takiej samej sytuacji jak oni,

part of a new refugee community who's struggling with new needs.

są nowymi uchodźcami, którzy walczą o swoje potrzeby.

So then we began to think.

Zaczęłyśmy się zastanawiać.

How could we help these families?

Jak możemy pomóc tym rodzinom?

Ich problemy ich przerastały.

The families were struggling with things much bigger than they could cope with.

The Syrian crisis made it clear

Kryzys w Syrii uświadomił nam

how incredibly impossible it would be to reach families on an individual level.

niemożność dotarcia do pojedynczych rodzin.

How else could we help them?

Jak inaczej mogliśmy im pomóc?

How would we reach families at a population level

Jak dotrzeć do rodzin na szeroka skalę

and low costs

bez ogromnych wydatków

in these terrifying, terrifying times?

w tych przerażających czasach?

After hours of speaking to NGO workers,

Podczas długich rozmów jeden z pracowników NGO zasugerował

one suggested a fantastic innovative idea

coś fajnego i innowacyjnego:

of distributing parenting information leaflets via bread wrappers --

by umieszczać ulotki informacyjne na opakowaniach chleba,

bread wrappers that were being delivered to families in a conflict zone in Syria

które w strefie konfliktu w Syrii dostarczali rodzinom pracownicy socjalni.

by humanitarian workers.

So that's what we did.

I tak też zrobiliśmy.

The bread wrappers haven't changed at all in their appearance,

Opakowania nie zmieniły się pod względem wyglądu,

except for the addition of two pieces of paper.

poza faktem, że dodawano do nich dwie kartki papieru.

One was a parenting information leaflet that had basic advice and information

Jedna była ulotką informacyjną z podstawowymi radami i wiadomościami

that normalized to the parent what they might be experiencing,

wyjaśniającymi rodzicom, czego mogą doświadczać

and what their child might be experiencing.

i przez co przechodzą ich dzieci.

And information on how they could support themselves and their children,

I informacje o tym, jak mogą pomóc sobie i dzieciom,

such as information like spending time talking to your child,

na przykład przez poświęcenie czasu na rozmowę z dzieckiem,

showing them more affection,

okazywanie im uczuć,

being more patient with your child,

więcej cierpliwości,

talking to your children.

rozmawianie z dziećmi.

The other piece of paper was a feedback questionnaire,

Druga kartka zawierała ankietę z informacjami zwrotnymi

and of course, there was a pen.

i oczywiście był też długopis.

So is this simply leaflet distribution,

Czy było to zwykłe rozdawanie ulotek,

or is this actually a possible means of delivering psychological first aid

czy raczej sposób na dostarczenie pierwszej pomocy psychologicznej,

that provides warm, secure, loving parenting?

która zapewnia ciepłe, bezpieczne, pełne miłości rodzicielstwo?

We managed to distribute 3,000 of these in just one week.

Udało nam się rozdać ich 3000 w ciągu tylko tygodnia.

What was incredible was we had a 60 percent response rate.

Co niesamowite, wskaźnik odpowiedzi wyniósł 60%.

60 percent of the 3,000 families responded.

60% z 3000 rodzin odpowiedziało.

I don't know how many researchers we have here today,

Nie wiem, ilu naukowców jest na sali,

but that kind of response rate is fantastic.

ale taki wskaźnik odpowiedzi jest fantastyczny.

To have that in Manchester would be a huge achievement,

Osiągnięcie czegoś takiego byłoby nie lada wyczynem w Manchesterze,

let alone in a conflict zone in Syria --

a co dopiero w strefie konfliktu w Syrii,

really highlighting how important these kinds of messages were to families.

co podkreśla wagę tych wiadomości dla rodzin.

Pamiętam, jak niecierpliwie czekaliśmy na zwrot kwestionariuszy.

I remember how excited and eager we were for the return of the questionnaires.

The families had left hundreds of messages --

Rodziny zostawiły setki wiadomości,

most incredibly positive and encouraging.

w większości bardzo pozytywnych i zachęcających.

But my favorite has got to be,

Ale moją ulubioną jest:

"Thank you for not forgetting about us and our children."

"Dziękuję, że nie zapomnieliście o nas i naszych dzieciach".

This really illustrates the potential means

To bardzo dobrze ilustruje potencjalne znaczenie

of the delivery of psychological first aid to families,

udzielania psychologicznej pierwszej pomocy rodzinom

and the return of feedback, too.

i zbierania informacji zwrotnych.

Just imagine replicating this using other means

Wyobraźcie sobie taki wynik przy użyciu innych środków,

such as baby milk distribution, or female hygiene kits,

takich jak dystrybucja mleka dla dzieci, czy środków higieny dla kobiet,

or even food baskets.

nawet paczek z żywnością.

But let's bring this closer to home,

Ale przenieśmy to nieco bliżej domu,

because the refugee crisis

bo kryzys z uchodźcami

is one that is having an effect on every single one of us.

wpływa na każdego z nas.

We're bombarded with images daily of statistics and of photos,

Codziennie jesteśmy bombardowani statystykami i zdjęciami,

and that's not surprising,

a to nie powinno dziwić,

because by last month,

bo do zeszłego miesiąca

over one million refugees had reached Europe.

ponad milion uchodźców dotarło do Europy.

One million.

Milion.

Refugees are joining our communities,

Uchodźcy włączają się w nasze społeczności,

they're becoming our neighbors,

zostają naszymi sąsiadami,

their children are attending our children's schools.

ich dzieci chodzą do szkół z naszymi dziećmi.

So we've adapted the leaflet to meet the needs of European refugees,

Przygotowaliśmy zatem ulotkę na potrzeby uchodźców w Europie,

and we have them online, open-access,

są dostępne za darmo online

in areas with a really high refugee influx.

na terenach o wysokim napływie uchodźców.

For example, the Swedish healthcare uploaded it onto their website,

Na przykład szwedzka służba zdrowia zamieściła je na swojej stronie

and within the first 45 minutes,

i w ciągu 45 minut

it was downloaded 343 times --

ściągnięto je 343 razy,

really highlighting how important it is

co wyraźnie pokazuje, jak ważny jest

for volunteers, practitioners and other parents

dla wolontariuszy, praktykantów i rodziców

to have open-access, psychological first-aid messages.

swobodny dostęp do informacji o pomocy psychologicznej.

W 2013 roku siedziałam na zimnej podłodze namiotu w obozie dla uchodźców

In 2013, I was sitting on the cold, hard floor of a refugee camp tent

with mothers sitting around me as I was conducting a focus group.

i prowadziłam z zebranymi matkami zogniskowany wywiad grupowy.

Across from me stood an elderly lady

Naprzeciwko miałam starszą kobietę

with what seemed to be a 13-year-old girl lying beside her,

na której kolanach trzymała głowa może 13-letnia dziewczynka.

with her head on the elderly lady's knees.

The girl stayed quiet throughout the focus group,

Dziewczynka była cicho przez cały wywiad,

not talking at all,

nie odzywała się w ogóle,

with her knees curled up against her chest.

leżała z podkulonymi nogami.

Towards the end of the focus group,

Pod koniec wywiadu,

and as I was thanking the mothers for their time,

gdy dziękowałam mamom za poświęcony czas,

the elderly lady looked at me while pointing at the young girl,

starsza kobieta wskazała na dziewczynkę i zapytała:

and said to me, "Can you help us with...?"

"Mogłabyś pomóc nam z...?"

Not quite sure what she expected me to do,

Nie do końca pewna, czego ode mnie oczekuje,

I looked at the young girl and smiled,

spojrzałam na dziewczynkę z uśmiechem

and in Arabic I said,

i powiedziałam po arabsku:

"Salaam alaikum. Shu-ismak?"

"Salaam alaikum. Shu-ismak?"

"What's your name?"

"Jak masz na imię?".

She looked at me really confused and unengaged,

Popatrzyła na mnie zdezorientowana i bez zainteresowania,

but then said, "Halul."

ale potem powiedziała: "Halul".

Halul is the pet's name for the Arabic female name, Hala,

Halul to zdrobnienie od imienia Hala

and is only really used to refer to really young girls.

i nazywa się tak tylko bardzo małe dziewczynki.

At that point I realized that actually Hala was probably much older than 13.

Zdałam sobie sprawę, że Hala pewnie ma znacznie więcej niż 13 lat.

It turns out Hala was a 25-year-old mother to three young children.

Okazało się, że ma 25 lat i jest mamą trójki dzieci.

Hala had been a confident, bright, bubbly, loving, caring mother

Hala była pewną siebie, bystrą, entuzjastyczną, kochającą, troskliwą mamą

to her children,

dla swoich dzieci,

but the war had changed all of that.

ale wojna zupełnie ją zmieniła.

She had lived through bombs being dropped in her town;

Przeżyła bombardowanie rodzinnego miasta,

she had lived through explosions.

przeżyła wybuchy.

When fighter jets were flying around their building,

Gdy myśliwce krążyły nad ich domem,

dropping bombs,

zrzucając bomby,

her children would be screaming, terrified from the noise.

dzieci krzyczały przerażone hałasem.

Hala would frantically grab pillows and cover her children's ears

Hala gorączkowo zakrywała uszy dzieci poduszkami,

to block out the noise,

by zablokować hałas,

all the while screaming herself.

sama krzycząc ze strachu.

When they reached the refugee camp

Gdy dotarli do obozu dla uchodźców

and she knew they were finally in some kind of safety,

i byli w końcu w pewnym sensie bezpieczni,

she completely withdrew to acting like her old childhood self.

zupełnie zdziecinniała.

She completely rejected her family --

Zupełnie odrzuciła rodzinę,

her children, her husband.

dzieci, męża.

Hala simply could no longer cope.

Hala po prostu nie mogła więcej znieść.

This is a parenting struggle with a really tough ending,

To jest walka rodzica z bardzo przykrym zakończeniem

but sadly, it's not uncommon.

i niestety tak dzieje się często.

Those who experience armed conflict and displacement

Ci, którzy doświadczają konfliktów zbrojnych i przesiedleń,

will face serious emotional struggles.

zmagają się z poważnymi problemami emocjonalnymi.

And that's something we can all relate to.

A z czymś takim wszyscy możemy się utożsamić.

If you have been through a devastating time in your life,

Jeśli spotyka cię coś strasznego,

if you have lost someone or something you really care about,

jeśli tracisz kogoś lub coś bardzo ci bliskiego,

how would you continue to cope?

jak będziesz sobie dalej radzić?

Could you still be able to care for yourself and for your family?

Będziesz w stanie dbać o siebie i o rodzinę?

Biorąc pod uwagę to, że pierwsze 5 lat życia dziecka

Given that the first years of a child's life are crucial

for healthy physical and emotional development,

ma ogromny wpływ na jego rozwój fizyczny i emocjonalny

and that 1.5 billion people are experiencing armed conflict --

oraz to, że 1,5 miliarda ludzi doświadcza konfliktów zbrojnych

many of whom are now joining our communities --

i wielu z nich dołączy do naszych wspólnot,

we cannot afford to turn a blind eye

nie możemy pozwolić sobie na ignorowanie

to the needs of those who are experiencing war and displacement.

potrzeb osób doświadczających wojny i wysiedleń.

We must prioritize these families' needs --

Musimy uznać potrzeby tych rodzin za priorytet,

both those who are internally displaced, and those who are refugees worldwide.

zarówno tych wysiedlanych w swoim kraju, jak i uchodźców na całym świecie.

These needs must be prioritized by NGO workers, policy makers,

Te potrzeby muszą być priorytetem dla pracowników NGO, polityków,

the WHO, the UNHCR and every single one of us

dla WHO, UNHCR oraz każdego z nas,

in whatever capacity it is that we function in our society.

niezależnie od naszej funkcji w społeczeństwie.

When we begin to recognize the individual faces of the conflict,

Gdy zaczniemy zauważać pojedyncze twarze ofiar konfliktu,

when we begin to notice those intricate emotions on their faces,

gdy zaczniemy dostrzegać ich skomplikowane emocje,

we begin to see them as humans, too.

zaczniemy ich też postrzegać jako ludzi.

We begin to see the needs of these families,

Zaczniemy widzieć potrzeby tych rodzin,

and these are the real human needs.

a są to prawdziwe potrzeby człowieka.

When these family needs are prioritized,

Gdy potrzeby tych rodzin będą priorytetem,

interventions for children in humanitarian settings

pomoc dzieciom w organizacjach humanitarnych

will prioritize and recognize the primary role of the family in supporting children.

będzie priorytetem i podkreśli się rolę rodziny we wspieraniu dzieci.

Family mental health will be shouting loud and clear

Zdrowie psychiczne rodziny będzie widoczne jasno i wyraźnie

in global, international agenda.

w programach międzynarodowych.

And children will be less likely to enter social service systems

Dzieci rzadziej będą trafiać do opieki społecznej

in resettlement countries

w krajach docelowych,

because their families would have had support earlier on.

bo ich rodziny dostaną wsparcie od samego początku.

And we will be more open-minded,

Będziemy bardziej otwarci,

more welcoming, more caring

bardziej gościnni, troskliwi

and more trusting to those who are joining our communities.

i bardziej ufni wobec tych, którzy do nas trafiają.

We need to stop wars.

Musimy zaprzestać wojen.

We need to build a world where children can dream of planes dropping gifts,

Musimy zbudować świat, gdzie dzieci mogą marzyć o samolotach zrzucających prezenty

and not bombs.

nie bomby.

Until we stop armed conflicts raging throughout the world,

Dopóki nie zakończymy konfliktów zbrojnych szalejących na świecie,

families will continue to be displaced,

rodziny wciąż będą przesiedlane,

leaving children vulnerable.

a dzieci bezbronne.

But by improving parenting and caregiver support,

Ale ulepszając wsparcie rodziców i opiekunów,

it may be possible to weaken the links between war and psychological difficulties

możemy zmniejszyć wpływ wojny na psychologiczne problemy

in children and their families.

u dzieci i rodzin.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

(Brawa)