Rick Smolan: A girl, a photograph, a homecoming

76,081 views ・ 2008-07-08

TED


Proszę kliknąć dwukrotnie na poniższe angielskie napisy, aby odtworzyć film.

Tłumaczenie: katarzyna oleskiewicz Korekta: Anna Ułanowicz
00:16
Some of you have heard the story before,
0
16160
1936
Niektórzy z was słyszeli tę historię wcześniej,
00:18
but, in fact, there's somebody in the audience
1
18120
2176
ale na widowni znajduje się ktoś,
00:20
who's never heard this story in front of an audience before,
2
20320
2856
kto nigdy nie słyszał tej historii – na przedzie widowni,
jestem więc trochę bardziej zdenerwowany niż zwykle, kiedy opowiadam tę historię.
00:23
so I'm a little more nervous than I normally am telling this story.
3
23200
3736
00:26
I used to be a photographer for many years.
4
26960
2096
Wiele lat byłem fotografem.
00:29
In 1978, I was working for "TIME Magazine"
5
29080
2856
W 1978 pracowałem dla tygodnika Time,
00:31
and I was given a three-day assignment to photograph Amerasian children,
6
31960
4136
przydzielono mi trzydniowy projekt
polegający na fotografowaniu azjatyckich dzieci...
00:36
children who had been fathered by American GIs all over Southeast Asia,
7
36120
3336
spłodzonych przez amerykańskich żołnierzy
w całej południowowschodniej Azji, a potem opuszczonych.
00:39
and then abandoned -- 40,000 children all over Asia.
8
39480
3336
40 000 dzieci w całej Azji.
00:42
I had never heard the word Amerasian before.
9
42840
2080
Nigdy wcześniej nie słyszałem określenia "Amerasian" na te dzieci.
00:45
I spent a few days photographing children in different countries,
10
45680
3536
Spędziłem kilka dni na fotografowaniu dzieci w różnych krajach,
00:49
and like a lot of photographers and a lot of journalists,
11
49240
3256
i jak wielu fotografów i dziennikarzy,
00:52
I always hoped that when my pictures are published,
12
52520
2456
zawsze mam nadzieję, że po tym, jak moje zdjęcia zostaną opublikowane,
sytuacja się zmieni,
00:55
they might actually have an effect on a situation,
13
55000
2376
a zdjęcia nie będą służyły samej dokumentacji.
00:57
instead of just documenting it.
14
57400
1536
00:58
So, I was so disturbed by what I saw
15
58960
4256
Byłem tak zaniepokojony tym, co zobaczyłem,
01:03
and I was so unhappy with the article that ran afterwards,
16
63240
4096
i tak niezadowolony z artykułu, który pojawił się później,
01:07
that I decided I would take six months off.
17
67360
2456
że postanowiłem wziąć sześć miesięcy wolnego.
01:09
I was 28 years old.
18
69840
1416
Miałem wtedy 28 lat.
01:11
I decided I would find six children in different countries,
19
71280
3736
Postanowiłem, że znajdę sześcioro dzieci z różnych krajów,
spędzę z nimi trochę czasu
01:15
and actually go spend some time with the kids,
20
75040
2176
i spróbuję opowiedzieć ich historię trochę lepiej
01:17
and try to tell their story a little bit better
21
77240
2216
niż jak robiłem to dla Time'a.
01:19
than I thought I had done for Time magazine.
22
79480
2160
Podczas tworzenia tej historii
01:22
In the course of doing the story,
23
82480
1616
01:24
I was looking for children who hadn't been photographed before,
24
84120
5656
szukałem dzieci, które nigdy wcześniej nie były fotografowane.
01:29
and the Pearl Buck Foundation told me that they worked with a lot of Americans
25
89800
4936
W fundacji Pearl Buck Foundation powiedziano mi,
że pracowali z wieloma Amerykanami,
01:34
who were donating money to help some of these kids.
26
94760
2416
którzy przekazywali pieniądze, by pomagać niektórym z tych dzieci.
01:37
And a man told me,
27
97200
1256
Mężczyzna, który prowadził tę fundację w Korei powiedział mi
01:38
who ran the Pearl Buck Foundation in Korea,
28
98480
2656
01:41
that there was a young girl, who was 11 years old,
29
101160
2376
o 11-letniej dziewczynce, którą wychowywała babcia.
01:43
being raised by her grandmother.
30
103560
1576
Jej babcia nie pozwalała nikomu z Zachodu jej zobaczyć.
01:45
And the grandmother had never let any Westerners see her.
31
105160
2696
01:47
Every time any Westerners came to the village, she hid the girl.
32
107880
3056
Gdy ktoś taki był w wiosce, ukrywała dziewczynkę.
01:50
Of course, I was immediately intrigued.
33
110960
1896
Oczywiście to mnie natychmiast zainteresowało.
01:52
I saw photographs of her and I thought I wanted to go.
34
112880
2576
Zobaczyłem jej zdjęcia i stwierdziłem, że chcę tam pojechać.
01:55
And the guy just told me,
35
115480
1256
Na co ten facet powiedział mi: "Nie ma żadnej możliwości,
01:56
"This grandmother -- there's no way she's ever going to let you
36
116760
2976
ona na pewno nie pozwoli ci zobaczyć tej dziewczynki, którą wychowuje".
01:59
meet this girl that's she's raising."
37
119760
1816
Zabrałem ze sobą tłumaczkę i ruszyłem do wioski,
02:01
I took a translator with me and went to this village,
38
121600
2496
znalazłem babcię dziewczynki, usiedliśmy, żeby porozmawiać.
02:04
found the grandmother, sat down with her.
39
124120
1976
Ku mojemu zdziwieniu, zgodziła się,
02:06
And to my astonishment, she agreed to let me photograph her granddaughter.
40
126120
3496
żebym sfotografował jej wnuczkę.
02:09
And I was paying for this myself, so I asked the translator
41
129640
2816
A ponieważ płaciłem za to sam, spytałem tłumaczkę,
02:12
if it would be OK if I stayed for the week.
42
132480
2016
czy mógłbym zostać na tydzień.
02:14
I had a sleeping bag.
43
134520
1616
Miałem ze sobą śpiwór.
02:16
The family had a small shed on the side of the house,
44
136160
2696
Do domu rodziny dziewczynki przylegała mała szopa,
02:18
so I said, "Could I sleep in my sleeping bag in the evenings?"
45
138880
3176
więc zapytałem, czy mogę spać w swoim śpiworze.
02:22
And I just told the little girl, whose name was Eun-Sook Lee,
46
142080
4936
I po prostu powiedziałem tej dziewczynce, Hyun Sook Lee,
02:27
that if I ever did anything to embarrass her --
47
147040
2216
że jeżeli zrobię coś, co mogłoby ją zawstydzić -
02:29
she didn't speak a word of English, although she looked very American --
48
149280
3416
nie znała ani słowa po angielsku, choć wyglądała jak Amerykanka -
mogła po prostu podnieść rękę i powiedzieć "stop".
02:32
she could put up her hand and say, "Stop," and I would stop taking pictures.
49
152720
3576
Wtedy przestanę robić zdjęcia.
Później odjechała moja tłumaczka.
02:36
Then my translator left. I couldn't speak a word of Korean.
50
156320
2816
Zostałem tam więc, zupełnie nie znając koreańskiego.
Tego dnia po raz pierwszy spotkałem Hyun Sook.
02:39
This is the first night I met Eun-Sook.
51
159160
1936
Jej matka jeszcze żyła.
02:41
Her mother was still alive.
52
161120
1336
02:42
She was not raising her, her grandmother was raising her.
53
162480
2696
Nie wychowywała jej matka, tylko babka.
Od razu rzuciło mi się w oczy,
02:45
And what struck me immediately
54
165200
2296
02:47
was how in love the two of these people were.
55
167520
3456
jak bardzo dziewczynka i jej babka się kochają.
02:51
The grandmother was incredibly fond, deeply in love with this little girl.
56
171000
4216
Babcia była niesamowicie czuła i kochana dla tej małej dziewczynki.
Nocą spały na podłodze.
02:55
They slept on the floor at night.
57
175240
1616
02:56
The way they heat their homes in Korea is to put bricks under the floors,
58
176880
3456
W Korei ogrzewa się domy, kładąc cegły pod podłogę,
tak że ciepło wydobywa się spod podłogi.
03:00
so the heat radiates from underneath the floor.
59
180360
2216
Hyun Sook miała 11 lat.
03:02
Eun-Sook was 11 years old.
60
182600
1336
03:03
I had photographed, as I said, a lot of these kids.
61
183960
2416
Jak już mówiłem, sfotografowałem wiele z tych dzieci.
Hyun Sook była piątym dzieckiem, które fotografowałem.
03:06
Eun-Sook was the fifth child that I found to photograph.
62
186400
2976
03:09
And almost universally, amongst all the kids,
63
189400
2536
Prawie wszystkie te dzieci były zniszczone psychicznie.
03:11
they were really psychologically damaged
64
191960
2696
Wyśmiewano je, pokazywano palcami.
03:14
by having been made fun of, ridiculed, picked on and been rejected.
65
194680
3816
Były przez wszystkich odrzucone.
03:18
And Korea was probably the place I found to be the worst for these kids.
66
198520
3776
Moim zdaniem to prawdopodobnie w Korei
te dzieciaki miały najgorzej.
03:22
And what struck me immediately in meeting Eun-Sook
67
202320
3176
Podczas spotkania z Hyun Sook
03:25
was how confident she appeared to be,
68
205520
1816
najbardziej uderzyła mnie jej pewność siebie.
03:27
how happy she seemed to be in her own skin.
69
207360
2216
Była szczęśliwa we własnej skórze.
03:29
And remember this picture,
70
209600
1256
Zapamiętajcie to zdjęcie,
03:30
because I'm going to show you another picture later.
71
210880
2456
bo później pokażę wam inne,
ale tutaj widać, jak bardzo jest podobna do babci,
03:33
She looks much like her grandmother, although she looks so Western.
72
213360
3176
chociaż ma tak zachodni wygląd.
03:36
I decided to follow her to school.
73
216560
1656
Zdecydowałem się towarzyszyć jej w drodze do szkoły.
To pierwszy ranek, kiedy z nią zostałem.
03:38
This is the first morning I stayed with her.
74
218240
2096
To po drodze do szkoły.
03:40
This is on the way to school.
75
220360
1416
03:41
This is the morning assembly outside her school.
76
221800
2440
To poranna zbiórka przed szkołą.
03:48
And I noticed that she was clowning around.
77
228000
3496
Zauważyłem, że się wygłupiała.
03:51
When the teachers would ask questions,
78
231520
1856
Kiedy nauczyciele zadawali pytania,
03:53
she'd be the first person to raise her hand.
79
233400
2416
była pierwszą chętną do odpowiedzi.
03:55
Again, not at all shy or withdrawn,
80
235840
1936
Wcale nie była nieśmiała ani zamknięta w sobie,
03:57
or anything like the other children that I'd photographed.
81
237800
2736
niepodobna do dzieci, które fotografowałem wcześniej.
04:00
The first one to go to the blackboard to answer questions.
82
240560
2736
Pierwsza chętna do przyjścia do tablicy.
Wpadała też w kłopoty z powodu szeptania z przyjaciółką
04:03
Getting in trouble for whispering into her best friend's ears.
83
243320
2936
w środku lekcji.
04:06
And one of the other things I said to her through the translator --
84
246280
3176
Powiedziałem jej jeszcze jedną rzecz poprzez tłumacza -
oprócz naszej umowy dotyczącej mówienia "stop" – poprosiłem, żeby nie zwracała na mnie uwagi.
04:09
again, this thing about saying stop -- was to not pay attention to me.
85
249480
4576
04:14
So she really just completely ignored me most of the time.
86
254080
2816
I naprawdę ignorowała mnie prawie cały czas.
04:16
I noticed that at recess,
87
256920
1216
Zauważyłem, że w czasie przerwy
04:18
she was the girl who picked the other girls to be on her team.
88
258160
3816
to ona wybierała sobie koleżanki do drużyny.
04:22
It was very obvious, from the beginning, that she was a leader.
89
262000
2976
Od samego początku było wiadomo, że jest przywódcą.
A teraz trochę o domu.
04:25
This is on the way home. And that's North Korea up along the hill.
90
265000
3136
Korea Północna znajduje się tuż za wzgórzem.
Za Koreańską Strefą Zdemilitaryzowaną.
04:28
This is up along the DMZ.
91
268160
1216
04:29
They would actually cover the windows every night,
92
269400
2376
W domu zasłaniali okna każdej nocy, aby nie było widać światła,
04:31
so that light couldn't be seen,
93
271800
1536
bo rząd Korei Południowej powtarzał od lat,
04:33
because the South Korean government has said for years
94
273360
2536
04:35
that the North Koreans may invade at any time.
95
275920
2175
że Północnokoreańczycy mogą dokonać najazdu w każdej chwili.
Im bliżej Korei Północnej, tym straszniejsza się ona wydawała.
04:38
So the closer you were to North Korea, the more terrifying it was.
96
278119
3297
04:41
Very often at school, I'd be taking pictures,
97
281440
2296
Bardzo często, kiedy robiłem zdjęcia w szkole,
04:43
and she would whisper into her girlfriends' ears,
98
283760
2336
ona szeptała coś do swojej koleżanki,
04:46
and then look at me and say, "Stop."
99
286120
1816
potem patrzyła na mnie i mówiła "stop".
04:47
And I would stand at attention, and all the girls would crack up,
100
287960
3056
Ja stawałem na baczność, a wszystkie dziewczynki wybuchały śmiechem,
to był taki nasz mały dowcip.
04:51
and it was sort of a little joke.
101
291040
1616
04:52
(Laughter)
102
292680
1376
(Śmiech)
04:54
The end of the week came and my translator came back,
103
294080
2496
Pod koniec tygodnia wróciła moja tłumaczka,
poprosiłem ją o to,
04:56
because I'd asked her to come back,
104
296600
1696
bo chciałem formalnie podziękować babci i Hyun Sook.
04:58
so I could formally thank the grandmother and Eun-Sook.
105
298320
2736
05:01
And in the course of the grandmother talking to the translator,
106
301080
3256
W czasie rozmowy z tłumaczką
babcia zaczęła płakać.
05:04
the grandmother started crying.
107
304360
1696
Zapytałem tłumaczkę: "Co się stało, czemu ta kobieta płacze"?
05:06
And I said to my translator, "What's going on, why is she crying?"
108
306080
3136
Po chwili także w jej oczach
05:09
And she spoke to the grandmother for a moment,
109
309240
2176
zaczęły zbierać się łzy.
05:11
and then she started getting tears in her eyes.
110
311440
2216
Powiedziałem: "Ok, co takiego zrobiłem, co jest,
05:13
And I said, "What did I do? Why is everyone crying?"
111
313680
2456
czemu wszyscy płaczą?"
05:16
And the translator said,
112
316160
1216
Tłumaczka powiedziała:
05:17
"The grandmother says that she thinks she's dying,
113
317400
2816
"Babcia myśli, że umiera,
05:20
and she wants to know if you would take Eun-Sook to America with you."
114
320240
3640
i chciałaby wiedzieć, czy mógłbyś zabrać ze sobą Hyun Sook".
05:24
And I said, "I'm 28 years old and I live in hotels,
115
324760
5296
Odparłem: "Mam 28 lat, mieszkam w różnych hotelach,
nie jestem żonaty".
05:30
and I'm not married."
116
330080
1816
05:31
I mean, I had fallen in love with this girl,
117
331920
2216
Zakochałem się w tej dziewczynce,
05:34
but you know, emotionally I was about 12 years old.
118
334160
2936
ale emocjonalnie czułem się, jakbym miał 12 lat.
05:37
If you know of photographers,
119
337120
1576
Jeśli wiecie coś o fotografach, wiecie zapewne,
05:38
the joke is it's the finest form of delayed adolescence ever invented.
120
338720
4416
że to najdoskonalsza forma zatrzymania się w wieku młodzieńczym.
"Przepraszam muszę wykonać zadanie, wrócę tu".
05:43
"Sorry, I have to go on an assignment, I'll be back" --
121
343160
2616
I nigdy nie wracasz.
05:45
and then you never come back.
122
345800
1416
Spytałem więc tłumaczkę, czemu babcia myśli, że umiera.
05:47
So I asked the translator why she thought she was dying.
123
347240
5296
05:52
Can I get her to a hospital? Could I pay to get her a doctor?
124
352560
2896
Czy może zawieźć ją do szpitala, zapłacić za lekarza?
Stanowczo odmówiła przyjęcia pomocy.
05:55
And she refused any help at all.
125
355480
2016
Kiedy wyszedłem na zewnątrz,
05:57
So when I got outside, I gave the translator some money and said,
126
357520
3160
dałem tłumaczce pieniądze i powiedziałem:
06:00
"Go back and see if you can do something."
127
360704
2096
"Proszę tam wrócić i sprawdzić, czy da się coś zrobić".
06:02
And I gave the grandmother my business card.
128
362824
2072
Dałem babci moją wizytówkę.
06:04
And I said, "If you're serious, I will try to find a family for her."
129
364920
3256
Powiedziałem: "Jeśli pani naprawdę tego chce, znajdę dla niej rodzinę".
Natychmiast napisałem list do moich przyjaciół
06:08
And I immediately wrote a letter to my best friends in Atlanta, Georgia,
130
368200
3416
w Atlancie, w stanie Georgia, którzy mieli jedenastoletniego synka.
06:11
who had an 11-year-old son.
131
371640
1336
Kiedyś mój przyjaciel powiedział coś o tym,
06:13
And my best friend had mistakenly one day said something
132
373000
3456
że chciałby mieć kolejne dziecko.
06:16
about wishing he had another child.
133
376480
2496
06:19
So my friends Gene and Gayle had not heard from me in about a year,
134
379000
4056
Moi przyjaciele, Gene i Gail, nie mieli ze mną kontaktu od roku.
06:23
and suddenly I was calling,
135
383080
1416
A ja dzwonię nagle i mówię: "Jestem w Korei,
06:24
saying "I'm in Korea and I've met this extraordinary girl."
136
384520
3256
spotkałem niezwykłe dziecko".
06:27
And I said, "The grandmother thinks she's sick,
137
387800
2696
"Babcia sądzi, że jest chora,
06:30
but I think maybe we would have to bring the grandmother over also."
138
390520
3496
ale może trzeba zabrać stąd także ją".
06:34
And I said, "I'll pay for the ... " I mean, I had this whole sort of picture.
139
394040
3656
Powiedziałem: "Zapłacę". Miałem całą koncepcję, jak to ma wyglądać.
06:37
So anyway, I left.
140
397720
1256
W każdym razie, wyjechałem,
06:39
And my friends actually said they were very interested in adopting her.
141
399000
5496
moi przyjaciele rzeczywiście zainteresowali się adopcją tej dziewczynki.
06:44
And I said, "Look, I think I'll scare the grandmother to death,
142
404520
2976
Powiedziałem: "Słuchajcie, wystraszę tą babcię,
jeśli napiszę do niej, że jesteście chętni, żeby adoptować jej wnuczkę.
06:47
if I tell her that you're willing to adopt her.
143
407520
2576
muszę tam wrócić i z nią porozmawiać".
06:50
I want to go back and talk to her." But I was off on assignment.
144
410120
3016
Ale miałem inne zlecenie.
Zdecydowałem, że wrócę w ciągu kilku tygodni i porozmawiam z babcią.
06:53
I figured I'd come back in a couple of weeks
145
413160
2096
06:55
and talk to the grandmother.
146
415280
1376
W święta Bożego Narodzenia byłem w Bangkoku
06:56
And on Christmas Day, I was in Bangkok with a group of photographers
147
416680
3216
z kilkoma innymi fotografami
06:59
and got a telegram -- back in those days, you got telegrams --
148
419920
2936
i dostałem telegram. - w tych czasach dostawało się telegramy -
07:02
from Time magazine saying someone in Korea had died
149
422880
2416
z tygodnika Times. W Korei zmarł ktoś,
kto zostawił mi dziecko.
07:05
and left their child in a will to me.
150
425320
2256
07:07
Did I know anything about this?
151
427600
1536
Czy wiem coś o tym?
07:09
Because I hadn't told them what I was doing,
152
429160
2096
Nie powiedziałem im wcześniej, co robiłem,
07:11
because I was so upset with the story they'd run.
153
431280
2536
bo byłem niezadowolony z opublikowanej przez nich historii..
07:13
So, I went back to Korea, and I went back to Eun-Sook's village,
154
433840
3376
Więc wróciłem do Korei, do wioski Hyun Sook,
ale jej tam nie było.
07:17
and she was gone.
155
437240
1216
07:18
And the house that I had spent time in was empty.
156
438480
2696
A dom, w którym spędzałem czas, był pusty.
Było niesamowicie zimno.
07:21
It was incredibly cold.
157
441200
1616
07:22
No one in the village would tell me where Eun-Sook was,
158
442840
2616
Nikt w wiosce nie potrafił powiedzieć, gdzie jest Hyun Sook,
bo jej babcia ukrywała ją przed ludźmi z Zachodu.
07:25
because the grandmother had always hidden her from Westerners.
159
445480
2936
A oni nie mieli pojęcia, o co mnie poprosiła.
07:28
And they had no idea about this request that she'd made of me.
160
448440
2936
W końcu odnalazłem Myung Sung,
07:31
So I finally found Myung Sung,
161
451400
1816
07:33
her best friend that she used to play with after school every day.
162
453240
3136
jej najlepszą przyjaciółkę, z którą zwykle spędzała czas każdego dnia po szkole.
I Myung Sung, naciskana przeze mnie i przez tłumaczkę,
07:36
And Myung Sung, under some pressure from me and the translator,
163
456400
2976
07:39
gave us an address on the outside of Seoul.
164
459400
2376
podała nam adres na obrzeżach Seulu.
07:41
And I went to that address and knocked on the door,
165
461800
4616
Poszedłem tam, zapukałem do drzwi,
otworzył pewien mężczyzna.
07:46
and a man answered the door.
166
466440
1376
07:47
It was not a very nice area of Seoul, there were mud streets outside of it.
167
467840
4896
Nie była to zbyt przyjemna część Seulu,
na ulicach było błoto.
07:52
And I knocked on the door and Eun-Sook answered the door,
168
472760
2696
Zapukałem do drzwi, otworzyła Hyun Sook,
07:55
and her eyes were bloodshot, and she seemed to be in shock.
169
475480
2776
Miała przekrwione oczy i wydawała się być w szoku.
07:58
She didn't recognize me -- there was no recognition whatsoever.
170
478280
2976
Nie pamiętała mnie w ogóle.
08:01
And this man came to the door and kind of barked something in Korean.
171
481280
3256
Do drzwi podszedł ten mężczyzna i warknął coś po koreańsku.
I zapytałem tłumaczkę: "Co on mówi?".
08:04
And I said to the translator, "What did he say?"
172
484560
2256
08:06
And she said, "He wants to know who you are."
173
486840
2136
A ona, że chce wiedzieć, kim jestem.
Odpowiedziałem: "Powiedz mu, że jestem fotografem".
08:09
And I said, "Tell him that I am a photographer."
174
489000
2256
Zacząłem wyjaśniać, kim jestem, a on mi przerywał.
08:11
I started explaining who I was, and he interrupted.
175
491280
2416
08:13
And she said, "He says he knows who you are, what do you want?"
176
493720
2976
Tłumaczka powiedziała: "Mówi, że wie kim jesteś. Czego chcesz?".
08:16
I said, "Well, tell him that I was asked by this little girl's grandmother
177
496720
4456
Odparłem: "Powiedz mu, że babcia małej dziewczynki
poprosiła mnie, bym znalazł dla niej rodzinę".
08:21
to find a family for her."
178
501200
1936
08:23
And he said, "I'm her uncle, she's fine, you can leave now."
179
503160
4240
A on na to: "Jestem jej wujkiem, wszystko w porządku, możesz już iść".
08:28
So I was --
180
508160
1360
Drzwi zatrzaskują się przed moją twarzą,
08:30
The door was being slammed in my face,
181
510680
1856
08:32
it's incredibly cold, and I'm trying to think,
182
512560
2176
jest niesamowicie zimno, a ja staram się myśleć:
08:34
"What would the hero do in a movie, if I was writing this as a movie script?"
183
514760
3656
"Co zrobiłby bohater filmu,
gdybym pisał taki scenariusz?".
08:38
So I said, "It's really cold, I've come a very long way,
184
518440
2656
Więc mówię: "Słuchaj, jest naprawdę zimno, przebyłem długą drogę,
czy nie mógłbym wejść tylko na minutę? Zamarzam".
08:41
do you mind if I come in for a minute? I'm freezing."
185
521120
2496
I facet niechętnie wpuścił nas do środka.
08:43
So the guy reluctantly let us in and we sat down on the floor.
186
523640
2936
Gdy zaczęliśmy rozmawiać, krzyknął coś,
08:46
And as we started talking, I saw him yell something,
187
526600
2455
a Hyun Sook przyszła i przyniosła nam jedzenie.
08:49
and Eun-Sook came and brought us some food.
188
529079
2777
08:51
And I had this whole mental picture of -- sort of like Cinderella.
189
531880
3336
Wyobraziłem sobie ją jako takiego Kopciuszka.
08:55
I sort of had this picture of this incredibly wonderful,
190
535240
3496
Widziałem niewyobrażalnie cudowną,
08:58
bright, happy little child,
191
538760
1976
radosną dziewczynkę, która zmieniła się w dziecko zamknięte w sobie
09:00
who now appeared to be very withdrawn, being enslaved by this family.
192
540760
4976
i zniewolone przez rodzinę.
09:05
And I was really appalled, and I couldn't figure out what to do.
193
545760
3056
Byłem naprawdę przerażony i nie wiedziałem, co robić.
09:08
And the more I tried talking to him, the less friendly he was getting.
194
548840
3296
Im więcej z nim rozmawiałem, tym bardziej stawał się nieprzyjemny.
Więc w końcu zdecydowałem. Powiedziałem: "Słuchaj",
09:12
So finally I said "Look," -- this is all through the translator,
195
552160
3016
to wszystko poprzez tłumaczkę, bo wiecie,
09:15
because, you know, I don't speak a word of Korean --
196
555200
2456
nie znam nawet słowa po koreańsku,
09:17
and I said, "Look, I'm really glad that Eun-Sook has a family to live with.
197
557680
4296
mówię – "Jestem naprawdę szczęśliwy, że Hyun Sook ma rodzinę, z którą może żyć.
Byłem o nią bardzo niespokojny.
09:22
I was very worried about her.
198
562000
1416
Obiecałem jej babce, twojej matce, że znajdę jej rodzinę
09:23
I made a promise to her grandmother, your mother, that I would find a family,
199
563440
3656
i dlatego jestem szczęśliwy, że zaopiekujesz się nią".
09:27
and I'm so happy that you're going to take care of her.
200
567120
2616
Mówię: "Ale wiesz, kupiłem bilet lotniczy
09:29
But I bought an airline ticket and I'm stuck here for a week.
201
569760
2896
i utknąłem tu na tydzień".
I mówię: "Zatrzymałem się w hotelu w mieście.
09:32
I'm staying in a hotel downtown.
202
572680
1576
Może zgodzisz się na lunch jutro?
09:34
Would you like to come and have lunch tomorrow?
203
574280
2216
Mógłbyś poćwiczyć angielski".
09:36
And you can practice your English."
204
576520
1696
chciałem, by coś mi o sobie zdradził.
09:38
Because he told me -- I was trying to ask him questions about himself.
205
578240
3296
Tak więc poszedłem do hotelu, poznałem dwóch młodych ludzi pochodzenia amerykańsko-azjatyckiego.
09:41
And so I went to the hotel, and I found two older Amerasians.
206
581560
4096
09:45
A girl whose mother had been a prostitute,
207
585680
4456
Dziewczynę, której matka była prostytutką
09:50
and she was a prostitute,
208
590160
1856
i która też była prostytutką,
09:52
and a boy who'd been in and out of jail.
209
592040
1936
i chłopaka, który kilka razy był w więzieniu.
09:54
And I said to them, "Look, there's a little girl
210
594000
2296
I mówię do nich: "Słuchajcie, jest tu młoda dziewczyna,
09:56
who has a tiny chance of getting out of here
211
596320
3136
która ma szanse na to, by się stąd wyrwać i jechać do Ameryki".
09:59
and going to America.
212
599480
1256
10:00
I don't know if it's the right decision or not,
213
600760
2336
Mówię: "Nie wiem czy to właściwa decyzja,
10:03
but I would like you to come to lunch tomorrow
214
603120
2176
ale chciałbym, żebyście zjedli z nami jutro lunch
10:05
and tell the uncle what it's like to walk down the street,
215
605320
2736
i opowiedzieli jej wujowi, jak to jest iść ulicą,
co ludzie mówią do was, jak zarabiacie na życie.
10:08
what people say to you, what you do for a living.
216
608080
2576
10:10
I want him to understand what happens if she stays here.
217
610680
3016
Po prostu chcę, żeby zrozumiał, co będzie, jak ona tu zostanie.
10:13
And I could be wrong, I don't know, but I wish you would come tomorrow."
218
613720
3416
I może to zły pomysł, nie wiem, ale chciałbym, żebyście jutro przyszli".
Ci dwoje przyszli na lunch
10:17
So, these two came to lunch and we got thrown out of the restaurant.
219
617160
3816
i wyrzucono nas z restauracji.
10:21
They were yelling at him, it got to be really ugly.
220
621000
3456
Wrzeszczeli na niego, było bardzo nieprzyjemnie.
10:24
We went outside, and he was just furious.
221
624480
1953
I wyszliśmy na zewnątrz, a on był wściekły.
10:26
And I knew I had totally blown this thing.
222
626457
2039
I wiedziałem, że totalnie schrzaniłem wszystko.
10:28
Here I was again, trying to figure out what to do.
223
628520
2376
I znowu zastanawiałem się, co zrobić.
10:30
And he started yelling at me, and I said to the translator,
224
630920
2816
Zaczął na mnie krzyczeć, więc powiedziałem do tłumaczki,
"Dobra, powiedz mu, żeby się uspokoił. Co on krzyczy?".
10:33
"Tell him to calm down, what is he saying?"
225
633760
2016
A ona na to: "On mówi:
10:35
And she said, "He's saying, 'Who the hell are you to walk into my house,
226
635800
3416
Za kogo pan się, do cholery, uważa? Wpada pan do mojego domu,
jakiś bogaty Amerykanin ze swoimi aparatami fotograficznymi na szyi,
10:39
some rich American with your cameras around your neck,
227
639240
2536
10:41
accusing me of enslaving my niece?
228
641800
2696
i oskarża mnie, że więżę moją siostrzenicę?
10:44
This is my niece, I love her, she's my sister's daughter.
229
644520
3302
To jest moja siostrzenica, kocham ją, jest córką mojej siostry.
10:47
Who the hell are you to accuse me of something like this?'"
230
647846
4410
Kim pan do diabła jest,
żeby mnie o coś takiego oskarżać?"
10:52
And I said, you know, "Look, you're absolutely right.
231
652280
2856
A ja na to: "Proszę posłuchać, ma pan absolutną rację.
10:55
I don't pretend to understand what's going on here.
232
655160
2416
Nie staram się nawet zrozumieć, co się tu dzieje".
10:57
All I know is, I've been photographing a lot of these children.
233
657600
2976
Wiem tylko tyle, że robiłem zdjęcia wielu takich dzieci.
Jestem zachwycony pańską siostrzenicą,
11:00
I'm in love with your niece,
234
660600
2936
11:03
I think she's an incredibly special child."
235
663560
2336
uważam, że jest absolutnie niezwykłym dzieckiem".
11:05
And I said, "Look, I will fly my friends over here from the United States
236
665920
3456
I dodałem: "Proszę posłuchać, poproszę przyjaciół, żeby przylecieli
z USA, jeśli chce pan ich poznać i przekonać się, czy są odpowiedni według pana.
11:09
if you want to meet them, to see if you approve of them.
237
669400
2656
Po prostu uważam – w miarę mojej skromnej znajomości sytuacji,
11:12
I just think that -- what little I know about the situation,
238
672080
3616
11:15
she has very little chance here of having the kind of life
239
675720
2736
że ona ma tu niewielkie szanse na życie,
11:18
that you probably would like her to have."
240
678480
2016
jakiego pewnie pan by dla niej chciał".
11:20
So, everyone told me afterwards that inviting the prospective parents over
241
680520
3496
Wszyscy mówili, że zapraszanie rodziców
to znowu była najgłupsza możliwa rzecz do zrobienia,
11:24
was, again, the stupidest thing I could have possibly done,
242
684040
2776
bo kto mógłby być dość dobry dla własnego krewnego?
11:26
because who's ever good enough for your relative?
243
686840
2336
11:29
But he invited me to come to a ceremony they were having that day
244
689200
3096
Ale zaprosił mnie na ceremonię
odbywającą się tego dnia na cześć ich babki.
11:32
for her grandmother.
245
692320
1376
11:33
And they actually take items of clothing and photographs,
246
693720
2696
Biorą fragmenty ubrań i zdjęcia,
11:36
and they burn them as part of the ritual.
247
696440
1960
i rytualnie palą.
11:39
And you can see how different she looks just in three months.
248
699200
2896
Można zobaczyć, jak zmieniła się w ciągu trzech miesięcy.
Był wtedy chyba początek lutego.
11:42
This was now, I think, early February.
249
702120
2416
11:44
And the pictures before were taken in September.
250
704560
2280
A poprzednie zdjęcia są z września.
11:48
Well, there was an American Maryknoll priest
251
708200
2096
Spotkałem pewnego kapłana z amerykańskiej marynarki wojennej
11:50
that I had met in the course of doing the story,
252
710320
2256
w czasie pisania tej historii,
11:52
who had 75 children living in his house.
253
712600
1936
w jego domu mieszkało 75 dzieci.
11:54
He had three women helping him take care of these kids.
254
714560
2616
Trzy kobiety pomagały mu się nimi zajmować.
Zaproponowałem więc wujkowi, żebyśmy pojechali
11:57
And so I suggested to the uncle that we go down and meet Father Keane
255
717200
3256
i poznali ojca Keene, żeby się przekonał,
12:00
to find out how the adoption process worked.
256
720480
2096
jaka jest procedura adopcji.
12:02
Because I wanted him to feel
257
722600
1376
Chciałem, żeby poczuł,
12:04
like this was all being done very much above board.
258
724000
2416
że wszystko robi się całkowicie legalnie.
12:06
So, this is on the way down to the orphanage.
259
726440
2360
To jest po drodze do sierocińca.
12:09
This is Father Keane. He's just a wonderful guy.
260
729160
2240
To jest ojciec Keene, fantastyczny facet.
12:14
He had kids from all over Korea living there,
261
734240
2256
Mieszkały u niego dzieci z całej Korei,
12:16
and he would find families for these kids.
262
736520
2000
a on szukał dla nich rodzin.
12:19
This is a social worker interviewing Eun-Sook.
263
739600
2456
To jest pracowniczka społeczna, przeprowadzająca wywiad z Hyun Soon.
12:22
Now, I had always thought she was completely untouched by all of this,
264
742080
3416
Zawsze uważałem, że nic z tego wszystkiego
jej nie dotknęło, gdyż jej babcia była
12:25
because the grandmother, to me,
265
745520
1496
kimś w rodzaju wioskowej wiedzącej.
12:27
appeared to be sort of the village wise woman --
266
747040
3576
12:30
throughout the day, I noticed people kept coming to visit her grandmother.
267
750640
3496
W ciągu dnia zauważyłem, że ludzie przychodzili do jej babci.
I zawsze miałem takie wyobrażenie,
12:34
And I always had this mental picture
268
754160
1736
12:35
that even though they may have been one of the poorer families in the village,
269
755920
3696
że nawet jeśli byli jedną z najbiedniejszych rodzin w wiosce,
12:39
they were one of the most respected.
270
759640
1736
jednocześnie byli jedną z najbardziej szanowanych.
12:41
And I always felt that the grandmother had kind of demanded, and insisted,
271
761400
3576
I cały czas czułem, że babcia wymagała,
żeby wieśniacy traktowali Hyun Soon z takim samym szacunkiem, jak ją.
12:45
that the villagers treat Eun-Sook with the same respect they treated her.
272
765000
3440
12:50
Eun-Sook stayed at Father Keane's,
273
770400
2096
Hyun Sook zamieszkała u ojca Keene,
12:52
and her uncle agreed to let her stay there until the adoption went through.
274
772520
3576
a jej wujek zgodził się, żeby została tam do przeprowadzenia adopcji.
Zgodził się w końcu na adopcję.
12:56
He actually agreed to the adoption.
275
776120
1856
12:58
And I went off on assignment and came back a week later,
276
778000
2656
Wyjechałem na zlecenie i wróciłem po tygodniu,
13:00
and Father Keane said, "I've got to talk to you about Eun-Sook."
277
780680
3016
a ojciec Keene powiedział: "Muszę z panem porozmawiać o Hyun Soon".
Powiedziałem coś w stylu: "Boże, co znowu?".
13:03
I said, "Oh God, now what?"
278
783720
1336
Zaprowadził mnie do pokoju, zamknął drzwi,
13:05
And he takes me into this room, closes the door and says,
279
785080
2696
i powiedział: "Mam tu, w sierocińcu, 75 dzieci, panuje straszny chaos.
13:07
"I have 75 children here in the orphanage, and it's total bedlam."
280
787800
3136
Ubrania, dzieciaki, wie pan,
13:10
There's clothes, there's kids.
281
790960
1456
13:12
Three adults and 75 kids -- you can imagine.
282
792440
2336
trójka dorosłych i 75 dzieci, niech pan to sobie wyobrazi".
13:14
And he said, "The second day she was here she made up a list
283
794800
2856
I dodał, "Drugiego dnia, kiedy była tutaj, zrobiła listę
13:17
of all of the names of the older kids and the younger kids.
284
797680
2976
wszystkich nazwisk starszych i młodszych dzieci.
13:20
And she assigned one of the older kids to each of the younger kids.
285
800680
3536
I do każdego z młodszych przydzieliła jedno starsze.
Następnie przygotowała szczegółową listę pracy,
13:24
And then she set up a work detail list of who cleaned the orphanage on what day."
286
804240
4576
kto którego dnia miał sprzątać sierociniec.
13:28
And he said, "She's telling me that I'm messy
287
808840
2136
Powiedziała mi też, że jestem bałaganiarzem i muszę posprzątać swój pokój.
13:31
and I have to clean up my room."
288
811000
1576
Powiedział, "Nie wiem, kto ją wychował,
13:32
And he said, "I don't know who raised her, but she's running the orphanage,
289
812600
3576
ale ona prowadzi ten sierociniec,
a jest tu od trzech dni".
13:36
and she's been here three days."
290
816200
1576
13:37
(Laughter)
291
817800
1456
(Śmiech)
13:39
This was movie day that she organized where all the kids went to the movies.
292
819280
4040
To był dzień filmowy, który zorganizowała, kiedy wszystkie dzieci poszły do kina.
Wiele dzieci oddanych do adopcji
13:44
A lot of the kids who had been adopted wrote back to the other kids,
293
824360
3216
pisywało do reszty,
13:47
telling them what their life was like with their new families.
294
827600
2936
opowiadając o swoim życiu w nowej rodzinie.
13:50
So it was a really big deal when the letters showed up.
295
830560
2616
Nadejście listów było ważnym wydarzeniem.
Kobieta ta pracowała wtedy w sierocińcu,
13:53
This is a woman who is now working at the orphanage,
296
833200
2456
jej syn został adoptowany.
13:55
whose son had been adopted.
297
835680
1286
14:00
Gene and Gayle started studying Korean
298
840120
2016
Gene i Gail rozpoczęli naukę koreańskiego,
14:02
the moment they had gotten my first letter.
299
842160
2016
kiedy tylko dostali mój pierwszy list.
14:04
They really wanted to be able to welcome Eun-Sook into their family.
300
844200
4496
Naprawdę chcieli umieć powitać Hyun Sook jak członka rodziny.
14:08
And one of the things Father Keane told me
301
848720
2056
Ojciec Keene powiedział mi m.in.,
14:10
when I came back from one of these trips --
302
850800
2016
kiedy wróciłem z jednej podróży, że Hyun Sook wybrała imię Natasha,
14:12
Eun-Sook had chosen the name Natasha,
303
852840
1896
14:14
which I understood was from her watching a "Rocky and Bullwinkle" cartoon
304
854760
4256
co, jak mi się wydaje, było wynikiem oglądania przez nią
kreskówki "Rocky i Łoś Superktoś" na kanale Amerykańskich Sił Powietrznych.
14:19
on the American Air Force station.
305
859040
1936
14:21
This may be one of those myth-buster things
306
861000
2056
Może to być jedna z zagadek, które będzie trzeba zaraz wyjaśnić.
14:23
that we'll have to clear up here, in a minute.
307
863080
2176
14:25
So, my friend Gene flew over with his son, Tim.
308
865280
2296
Mój przyjaciel Gene i jego syn Tim przylecieli do Korei.
14:27
Gayle couldn't come.
309
867600
1536
Gail nie mogła przylecieć.
14:29
And they spent a lot of time huddled over a dictionary.
310
869160
2616
Dużo czasu spędzali pochyleni razem nad słownikiem.
14:31
And this was Gene showing the uncle
311
871800
1696
Tu Gene pokazuje wujowi, gdzie leży Atlanta, miejsce jego zamieszkania.
14:33
where Atlanta was on the map, where he lived.
312
873520
2120
14:36
This is the uncle signing the adoption papers.
313
876960
2160
Tutaj wuj podpisuje dokumenty adopcyjne.
Tamtej nocy poszliśmy na kolację do restauracji, aby świętować.
14:40
Now, we went out to dinner that night to celebrate.
314
880000
2416
Wuj wrócił do swojej rodziny,
14:42
The uncle went back to his family
315
882440
1616
a Natasha, Tim, Gene i ja poszliśmy na kolację.
14:44
and Natasha and Tim and Gene and I went out to dinner.
316
884080
3456
14:47
And Gene was showing Natasha how to use a knife and fork,
317
887560
3856
Gene pokazywał Natashy, jak używać noża i widelca,
14:51
and then Natasha was returning the utensil lessons.
318
891440
3720
Natasha z kolei pokazała mu, jak używać pałeczek.
Wróciliśmy do pokoju w hotelu,
14:56
We went back to our hotel room,
319
896120
1896
a Gene pokazał Natashy, gdzie leży Atlanta.
14:58
and Gene was showing Natasha also where Atlanta was.
320
898040
2456
To była nasza trzecia noc w Korei.
15:00
This is the third night we were in Korea.
321
900520
1976
Pierwszej nocy wynajęliśmy pokój dla dzieci tuż obok naszego.
15:02
The first night we'd gotten a room for the kids right next to us.
322
902520
3056
15:05
I'd been staying in this room for about three months --
323
905600
2616
Mieszkałem w tym pokoju od około trzech miesięcy,
był to mały, 15-piętrowy koreański hotel.
15:08
it was a little 15-story Korean hotel.
324
908240
2920
15:11
The second night, we didn't keep the kids' room,
325
911760
2376
Drugiej nocy nie wynajęliśmy pokoju dla dzieci,
15:14
because we slept on the floor with all the kids at the orphanage.
326
914160
3096
bo poszliśmy do sierocińca i spaliśmy na podłodze z resztą dzieciaków.
15:17
And the third night, we came back --
327
917280
1736
Wróciliśmy trzeciej nocy, byliśmy właśnie na kolacji,
z której zdjęcia widzieliście, poszliśmy na recepcję,
15:19
we'd just gone out to dinner, where you saw the pictures --
328
919040
2776
a mężczyzna na recepcji powiedział:
15:21
and we got to the front desk, and the guy said,
329
921840
2216
"Na waszym piętrze nie ma dzisiaj innych wolnych pokoi,
15:24
"There's no other free rooms on your floor tonight,
330
924080
2416
więc jeśli chcecie umieścić dzieci pięć pięter niżej, jest tam pokój".
15:26
you can put the kids five floors below you."
331
926520
2096
15:28
And Gene and I looked at each other and said,
332
928640
2136
Gene i ja spojrzeliśmy na siebie i powiedzieliśmy:
15:30
"We don't want two 11-year-olds five floors away."
333
930800
2376
"Nie chcemy dwojga 11-latków pięć pięter niżej".
Jego syn powiedział, że ma śpiwór i będzie spał na podłodze.
15:33
So his son said, "I have a sleeping bag, I'll sleep on the floor."
334
933200
3136
Ja powiedziałem, że też mam śpiwór.
15:36
And I said, "I have one too." So Tim and I slept on the floor,
335
936360
2936
Więc Tim i ja spaliśmy na podłodze,
15:39
Natasha got one bed, Gene got the other -- kids pass out,
336
939320
2776
Natasha w jednym łóżku, Gene w drugim, dzieciaki zasnęły.
Ostatnie trzy dni były pełne wrażeń.
15:42
it's been very exciting for three days.
337
942120
1896
Leżymy w łóżkach, rozmawiam z Gene'em o tym, jacy jesteśmy świetni.
15:44
We're lying in bed, and Gene and I are talking about how cool we are.
338
944040
3496
15:47
We said, "That was so great, we saved this little girl's life."
339
947560
2976
Mówiliśmy: "To takie wspaniałe, ocaliliśmy tej dziewczynce życie".
15:50
We were just like, you know, just full of ourselves.
340
950560
3456
Byliśmy z siebie bardzo zadowoleni.
15:54
And we fall asleep --
341
954040
1336
Zasnęliśmy. Wynajmowałem ten pokój
15:55
and I've been in this room for a couple of months now.
342
955400
2576
od kilku miesięcy.
15:58
And they always overheat the hotels in Korea terribly,
343
958000
3856
W Korei zawsze bardzo przegrzewają hotele,
16:01
so during the day I always left the window open.
344
961880
2296
więc w ciągu dnia zostawiałem otwarte okno.
16:04
And then about midnight, they turn the heat off in the hotel.
345
964200
2896
Około północy wyłączali w hotelu ogrzewanie,
więc około pierwszej w pokoju było lodowato i wtedy wstawałem.
16:07
So at 1am, the whole room would be like 20 below zero, and I'd get up.
346
967120
3296
16:10
I'd been doing this every night I'd been there.
347
970440
2216
Robiłem tak każdej nocy.
16:12
So, sure enough, it's one o'clock, room's freezing,
348
972680
2496
Jest więc pierwsza w nocy, w pokoju panuje ziąb.
16:15
I go to close the window and I hear people shouting outside,
349
975200
3696
Wstaję, żeby zamknąć okno, i słyszę krzyki na zewnątrz.
16:18
and I thought, "Oh, the bars must have just gotten out."
350
978920
2620
Pomyślałem, że ludzie właśnie wyszli z barów.
16:21
I don't speak Korean, but I'm hearing these voices,
351
981564
2412
Nie znam koreańskiego, ale słyszę głosy,
i nie słyszę gniewu, tylko przerażenie.
16:24
and I'm not hearing anger, I'm hearing terror.
352
984000
2480
16:27
So I open the window and I look out,
353
987240
2096
Otwieram więc okno, wyglądam na dwór,
16:29
and there's flames coming up the side of our hotel,
354
989360
2736
a ścianę naszego hotelu pokrywają płomienie,
hotel się pali.
16:32
and the hotel's on fire.
355
992120
1696
16:33
So I run over to Gene and I wake him up,
356
993840
1936
Podbiegam więc do Gene'a, budzę go,
16:35
and I say, "Don't freak out, I think the hotel's on fire."
357
995800
2776
mówię: "Gene, nie wpadaj w panikę, wydaje mi się, że hotel się pali".
16:38
And now there's smoke and flames coming by our windows --
358
998600
2696
Przez okno do pokoju wpada dym i ogień, jesteśmy na 11. piętrze.
16:41
we're on the 11th floor.
359
1001320
1256
16:42
So the two of us were just like, "Oh my God, oh my God."
360
1002600
2656
Obydwaj powtarzamy ciągle: "Mój Boże, mój Boże".
Staramy się obudzić Natashę, nic do niej nie dociera.
16:45
So we're trying to get Natasha up, and we can't talk to her.
361
1005280
3376
16:48
You know what kids are like when they've been asleep for like an hour,
362
1008680
3296
Wiecie, w jakim stanie są dzieci po godzinie od zaśnięcia,
zachowują się tak, jakby wzięły 5 tabletek Valium, lecą przez ręce.
16:52
it's like they took five Valiums -- they're all over the place.
363
1012000
2976
I nic do niej nie dociera.
16:55
And we can't talk to her.
364
1015000
1216
Pamiętam, że syn Gene'a miał sznurówki L.L. Bean
16:56
His son had the L.L.Bean bootlaces, and we're trying to do up his laces.
365
1016240
3416
i próbowaliśmy mu je zawiązać.
16:59
So we try to get to the door, we run to the door, we open the door,
366
1019680
3176
Staramy się więc dostać do drzwi, podbiegamy do nich,
otwieramy je i mamy wrażenie, że wchodzimy do wielkiego pieca.
17:02
and it's like walking into a blast furnace.
367
1022880
2056
17:04
There's people screaming, the sound of glass breaking, weird thumps.
368
1024960
3376
Słychać krzyczących ludzi, dźwięk tłuczonego szkła
i dziwne dudnienie.
17:08
And the whole room filled with smoke in about two seconds.
369
1028360
2816
W jakieś dwie sekundy cały pokój wypełnił się dymem.
17:11
And Gene turns around and says, "We're not going to make it."
370
1031200
2896
Gene odwraca się i mówi "Nie uda nam się".
Zamyka drzwi, bo w pokoju jest mnóstwo dymu.
17:14
And he closes the door, and the whole room is now filled with smoke.
371
1034120
3216
17:17
We're all choking, and there's smoke
372
1037360
1736
Dławimy się, a dym wylatuje z otworów wentylacyjnych,
17:19
pouring through the vents, under the doors.
373
1039120
2016
spod drzwi, ludzie krzyczą.
17:21
There's people screaming.
374
1041160
1256
Pamiętam tylko ten niesamowity wszechogarniający chaos.
17:22
I just remember this unbelievable -- just utter chaos.
375
1042440
2616
17:25
I remember sitting near the bed, and I had two overwhelming feelings.
376
1045080
3496
Pamiętam, że po prostu siedziałem na łóżku
przepełniony dwoma uczuciami.
17:28
One was absolute terror. "Oh, please God, I just want to wake up.
377
1048600
3296
Pierwsze to absolutne przerażenie, coś w stylu "Boże, ja chcę się obudzić,
17:31
This has got to be a nightmare, this can't be happening.
378
1051920
2656
to musi być tylko jakiś zły sen, to nie może być prawda,
błagam, chcę się po prostu obudzić, to musi być zły sen".
17:34
Please, I just want to wake up."
379
1054600
1576
Drugie to było niewiarygodne poczucie winy.
17:36
And the other is unbelievable guilt.
380
1056200
1736
17:37
Here I've been playing God with my friends' lives,
381
1057960
2376
Bawiłem się w Boga, narażając życie mojego przyjaciela, jego syna, i Nataszy.
17:40
my friends' son, with Natasha's life,
382
1060360
1816
17:42
and this what you get when you try playing God, is you hurt people.
383
1062200
3296
I tak się kończy zabawa w Boga - ranisz ludzi.
17:45
I remember just being so frightened and terrified.
384
1065520
2376
Pamiętam tylko strach i przerażenie.
17:47
And Gene, who's lying on the floor, says,
385
1067920
1976
Gene, który leżał na podłodze,
17:49
"We've got to soak towels." I said, "What?"
386
1069920
2056
powiedział: "Słuchaj musimy zamoczyć ręczniki". Zapytałem "Co?".
"Musimy zamoczyć ręczniki, inaczej udusimy się dymem".
17:52
"We've got to soak towels. We're going to die from the smoke."
387
1072000
2936
Pobiegliśmy więc do łazienki, złapaliśmy ręczniki
17:54
So got towels and put them over our faces and the kids' faces.
388
1074960
2905
i owinęliśmy twarze sobie i dzieciom.
17:57
Then he said, "Do you have gaffer's tape?"
389
1077889
2047
Potem zapytał: "Masz taśmę klejącą?".
17:59
"What?" "Do you have gaffer's tape?"
390
1079960
1736
Zapytałem "Co?". Powtórzył: "Czy masz taśmę klejącą?".
18:01
I said, "Somewhere in my Halliburton."
391
1081720
1856
Odpowiedziałem: "Tak, gdzieś w Halliburton".
18:03
He says, "We've got to stop the smoke. That's all we can do."
392
1083600
2858
Gene stwierdził "Musimy zatrzymać dym.
To wszystko, co możemy teraz zrobić. Musimy zatrzymać dym".
18:06
I mean, Gene -- thank God for Gene.
393
1086482
1840
Cały Gene, dzięki Bogu za Gene'a.
18:08
So we put the room service menus over the vents in the wall,
394
1088960
4856
Zasłoniliśmy szyby wentylacyjne w ścianach,
18:13
we put blankets at the bottom of the door,
395
1093840
2056
używając do tego menu hotelowej restauracji, pod drzwi wepchnęliśmy koce,
18:15
we put the kids on the windowsill to try to get some air.
396
1095920
2696
dzieci posadziliśmy na parapetach, aby mogły zaczerpnąć powietrza,
18:18
And there was a new building, going up,
397
1098640
1896
i zobaczyliśmy budynek, nowo powstający budynek,
18:20
that was being built right across the street from our hotel.
398
1100560
2856
który miał stanąć zaraz obok hotelu, po drugiej stronie ulicy.
18:23
And there, in the building, were photographers,
399
1103440
2191
W budynku już czekali reporterzy,
żeby zrobić nam zdjęcia, jak będziemy skakać.
18:25
waiting for people to jump.
400
1105655
1801
11 osób spłonęło w pożarze,
18:27
Eleven people ended up dying in the fire.
401
1107480
2096
18:29
Five people jumped and died, other people were killed by the smoke.
402
1109600
4056
pięć skoczyło i zginęło, reszta udusiła się dymem.
18:33
And there's this loud thumping on the door after about 45 minutes in all this,
403
1113680
4976
I wreszcie, po 45 minutach słychać walenie w drzwi
18:38
and people were shouting in Korean.
404
1118680
1696
i krzyki po koreańsku.
18:40
And I remember --
405
1120400
1240
Pamiętam, że Natasha nie chciała, żebyśmy otwierali drzwi,
18:45
Natasha didn't want us opening the door --
406
1125160
2616
18:47
sorry, I was trying not to open the door,
407
1127800
1976
przepraszam, ja nie chciałem ich otwierać,
18:49
because we'd spent so much time barricading the room.
408
1129800
2496
bo poświęciliśmy tyle czasu na zabarykadowanie się w środku.
Nie wiedziałem, co to za ludzie ani czego od nas chcą,
18:52
I didn't know who it was, I didn't know what they wanted,
409
1132320
2696
Natasha rozumiała, że chcą nas wyciągnąć.
18:55
and Natasha could tell they were firemen trying to get us out.
410
1135040
2936
Pamiętam nawet jakąś przepychankę pod drzwiami.
18:58
I remember a sort of a tussle at the door, trying to get the door open.
411
1138000
3336
Najpierw umieścili nas w holu,
19:01
In any case, 12 hours later -- I mean, they put us in the lobby.
412
1141360
4416
19:05
Gene ended up using his coat, and his fist in the coat,
413
1145800
3616
a Gene wybił szybkę w barku z alkoholami pięścią zawiniętą w swój płaszcz.
19:09
to break open a liquor cabinet.
414
1149440
1536
Ludzie leżeli na podłodze.
19:11
People were lying on the floor.
415
1151000
1536
19:12
It was one of just the most horrifying nights.
416
1152560
2176
To była jedna z najbardziej przerażających nocy.
19:14
And then 12 hours later, we rented a car, as we had planned to,
417
1154760
3736
A 12 godzin później wynajęliśmy samochód, tak jak planowaliśmy,
19:18
and drove back to Natasha's village.
418
1158520
1976
i pojechaliśmy do wioski Natashy.
19:20
And we kept saying, "Do you realize we were dying in a hotel fire,
419
1160520
3136
Cały czas powtarzaliśmy "To niesamowite,
jakieś 8 godzin temu umieraliśmy w hotelu".
19:23
like eight hours ago?"
420
1163680
1216
19:24
It's so weird how life just goes on.
421
1164920
1736
To dziwne, jak życie po prostu toczy się dalej.
19:26
Natasha wanted to introduce her brother and father to all the villagers,
422
1166680
3416
Natasha chciała przedstawić brata i ojca wszystkim mieszkańcom wioski.
Okazało się, że w dniu, w którym się tam pojawiliśmy,
19:30
and the day we showed up turned out to be a 60-year-old man's birthday.
423
1170120
3336
19:33
This guy's 60 years old.
424
1173480
1216
pewien 60-latek obchodził swoje urodziny.
19:34
So it turned into a dual celebration,
425
1174720
1776
Świętowaliśmy więc podwójnie, bo Natasha była pierwszą osobą,
19:36
because Natasha was the first person from this village
426
1176520
2536
której udało się wyjechać stamtąd do Stanów Zjednoczonych.
19:39
ever to go to the United States.
427
1179080
1576
To namioty-szklarnie.
19:40
So, these are the greenhouse tents.
428
1180680
1696
Tu starsi mieszkańcy uczyli Gene'a swoich tańców.
19:42
This is the elders teaching Gene their dances.
429
1182400
2176
19:44
We drank a lot of rice wine.
430
1184600
1376
Wypiliśmy dużo ryżowego wina
19:46
We were both so drunk, I couldn't believe it.
431
1186000
2320
i obaj strasznie się upiliśmy. To było niewiarygodne.
19:51
This is the last picture before Gene and Tim headed back.
432
1191920
2976
To ostatnie zdjęcie, jakie mam, nim Gene i Tim wyruszyli w drogę powrotną.
19:54
The adoption people told us
433
1194920
1656
Ludzie od adopcji powiedzieli nam, że jej sfinalizowanie zajmie rok.
19:56
it was going to take a year for the adoption to go through.
434
1196600
3040
20:00
Like, what could you do for a year?
435
1200240
1856
A co mieli robić przez rok?
20:02
So I found out the name of every official on both the Korean and American side,
436
1202120
3736
Znalazłem więc nazwiska urzędników,
20:05
and I photographed them,
437
1205880
1256
zarówno z koreańskiej, jak i amerykańskiej strony, zrobiłem im zdjęcia,
20:07
and told them how famous they were going to be when this book was done.
438
1207160
3336
opowiedziałem, jak sławni będą po wydaniu mojej książki.
20:10
And four months later, the adoption papers came through.
439
1210520
3856
Po czterech miesiącach przeszły papiery adopcyjne.
20:14
This is saying goodbye to everybody at the orphanage.
440
1214400
3176
To było pożegnanie sierocińca.
20:17
This is Father Keane with Natasha at the bus stop.
441
1217600
2920
To ojciec Keene z Nataszą na przystanku.
20:20
Her great aunt at the airport.
442
1220960
1736
Siostra jej babki na lotnisku.
20:22
I had a wonderful deal with Cathay Pacific airlines for many years,
443
1222720
3416
Miałem przez wiele lat świetną umowę z liniami Cathay Pacific,
20:26
where they gave me free passes on all their airlines
444
1226160
3016
dawali mi darmowe bilety na wszystkie ich linie w zamian za zdjęcia.
20:29
in return for photography.
445
1229200
1296
20:30
It was like the ultimate perk.
446
1230520
1776
To był świetny przywilej.
20:32
And the pilot, I actually knew --
447
1232320
1896
I poznałem też pilota, ponieważ pozwalali mi
20:34
because they used to let me sit in the jump seat,
448
1234240
2336
siedzieć na dodatkowym rozkładanym siedzeniu.
20:36
to tell you how long ago this was.
449
1236600
1656
To jest Tri-Star. Nataszy też pozwolili tam siedzieć.
20:38
This is a TriStar, and so they let Natasha actually sit in the jump seat.
450
1238280
3456
20:41
And the pilot, Jeff Cowley, actually went back
451
1241760
2176
Po spotkaniu Nataszy pilot, Jeff Cowley, wrócił,
20:43
and adopted one of the other kids at the orphanage after meeting Natasha.
452
1243960
4096
by adoptować jedno z pozostałych dzieciaków z sierocińca.
20:48
This is 28 hours later in Atlanta.
453
1248080
2056
To 28 godzin później w Atlancie, to był bardzo długi lot.
20:50
It's a very long flight.
454
1250160
1416
20:51
Just to make things even crazier, Gayle, Natasha's new mom,
455
1251600
3336
Jakby to jeszcze nie było wystarczająco szalone,
Gail, nowa mama Nataszy,
20:54
was three days away from giving birth to her own daughter.
456
1254960
2720
za trzy dni miała rodzić własną córkę.
20:58
You know, if you were writing this, you'd say,
457
1258920
2176
Więc jeśli ktoś miałby to napisać, stwierdziłby:
21:01
"No, we've got to write the script differently."
458
1261120
2256
"Nie, musimy napisać scenariusz inaczej".
21:03
This is the first night showing Natasha her new cousins and uncles and aunts.
459
1263400
3696
To pierwszy wieczór. Natasza ogląda nowych wujków i nowe ciotki.
21:07
Gene and Gayle know everyone in Atlanta -- they're the most social couple imaginable.
460
1267120
4056
Gene i Gail znają wszystkich w Atlancie,
to najbardziej towarzyska para, jaką można sobie wyobrazić.
21:11
So, at this point, Natasha doesn't speak a word of English,
461
1271200
2917
Natasza nie mówiła jeszcze ani słowa po angielsku,
oprócz tego, co nauczył ją ojciec Keene.
21:14
other than what little Father Keane taught her.
462
1274141
2200
21:17
This is Kylie, her sister, who's now a doctor, on the right.
463
1277160
3520
Ta po prawej to Kylie, jej siostra, która teraz jest lekarzem.
21:23
This is a deal I had with Natasha, which is that when we got to Atlanta
464
1283600
3416
Z Nataszą miałem umowę, że kiedy przybędziemy do Atlanty,
21:27
she could cut off my beard.
465
1287040
2160
będzie mogła obciąć mi brodę.
21:29
She never liked it very much.
466
1289720
1400
Nigdy jej nie lubiła.
21:32
She learned English in three months.
467
1292600
1776
Nauczyła się angielskiego w trzy miesiące.
21:34
She entered seventh grade at her own age level.
468
1294400
2200
Siódmą klasę zaczęła na własnym poziomie wiekowym.
Pierwsza przysięga na wierność sztandarowi.
21:39
Pledge of Allegiance for the first time.
469
1299360
1936
21:41
This is her cooking teacher.
470
1301320
1376
To jej nauczycielka gotowania.
21:42
Natasha told me a lot of the kids thought she was stuck up,
471
1302720
2816
Wiele dzieciaków myślało, że Natasza jest zarozumiała,
21:45
because they would talk to her and she wouldn't answer,
472
1305560
2616
bo nie odpowiadała na pytania, ale nikt nie wiedział,
że to dlatego, że na początku nie mówiła dobrze po angielsku.
21:48
and they didn't realize she didn't speak English very well.
473
1308200
2776
Ale zauważyłem jako obserwator,
21:51
But what I noticed, again as an observer,
474
1311000
1976
że to ona wybierała, kto będzie w jej drużynie.
21:53
was she was choosing who was going to be on her team,
475
1313000
2480
21:57
and seemed to be very popular very, very quickly.
476
1317480
3696
I bardzo szybko stała się bardzo popularna.
22:01
Now, remember the picture,
477
1321200
1296
Pamiętacie zdjęcie,
22:02
how much she looked like her grandmother, at the beginning?
478
1322520
2776
jak bardzo na początku przypominała swoją babcię?
22:05
People were always telling Natasha how much she looks like her mother, Gayle.
479
1325320
3656
Ludzie zawsze mówili Nataszy, jak bardzo przypomina swoją matkę, Gail.
22:09
(Laughter)
480
1329000
1240
22:11
This is a tense moment in the first football game, I think.
481
1331040
3720
To moment pełen napięcia podczas pierwszego meczu futbolowego.
22:17
And Kylie -- I mean, it was almost like Kylie was her own child.
482
1337040
4520
Kylie wygląda prawie jak jej własne dziecko.
22:26
She's being baptized.
483
1346200
1360
Tutaj jest chrzczona.
Wielu rodziców, którzy adoptują dziecko,
22:29
Now, a lot of parents, when they adopt,
484
1349000
1896
22:30
actually want to erase their children's history.
485
1350920
2256
chce wymazać jego przeszłość.
A Gail i Gene zrobili dokładnie odwrotnie.
22:33
And Gayle and Gene did the complete opposite.
486
1353200
2136
Uczyli się koreańskiego, kupowali koreańskie ubrania.
22:35
They were studying Korean; they bought Korean clothes.
487
1355360
2576
22:37
Gene even did a little tile work in the kitchen,
488
1357960
2256
Gene raz ułożył nawet takie kafelki w kuchni,
22:40
which was that, "Once upon a time, there was a beautiful girl
489
1360240
2896
opowiadają one historię pięknej dziewczynki,
która przybyła ze wzgórz Korei, by żyć szczęśliwie w Atlancie.
22:43
that came from the hills of Korea to live happily ever after in Atlanta."
490
1363160
3429
22:46
She hates this picture -- it was her first job.
491
1366613
2216
Nienawidzi tego zdjęcia – to jej pierwsza praca.
22:48
She bought a bright red Karmann Ghia
492
1368853
2403
Kupiła jaskrawoczerwony model samochodu Karmann Ghia
22:51
with the money she made working at Burger King.
493
1371280
2376
za pieniądze, które zarobiła, pracując w Burger Kingu.
22:53
The captain of the cheerleaders.
494
1373680
1720
Kapitanka cheerleaderek.
22:56
Beauty pageant.
495
1376000
1200
Konkurs piękności.
22:58
Used to do their Christmas card every year.
496
1378800
2136
Każdego roku robili własnoręcznie kartki bożonarodzeniowe.
23:00
Gene's been restoring this car for a million years.
497
1380960
2600
Gene odnawiał ten samochód przez całe wieki.
23:07
Kodak hired Natasha to be a translator for them at the Olympics in Korea.
498
1387160
4136
Kodak zatrudnił Nataszę, by była tłumaczką na olimpiadzie w Korei.
23:11
Her future husband, Jeff, was working for Canon cameras,
499
1391320
4896
Jej przyszły mąż, Jeff, pracował dla Canona
i spotkał Nataszę w wiosce olimpijskiej.
23:16
and met Natasha at the Olympic Village.
500
1396240
2960
23:19
This is her first trip back to Korea. So there's her uncle.
501
1399760
2800
To jej pierwszy wyjazd do Korei, tu jest jej wujek.
23:23
This is her half sister.
502
1403680
1680
Tu jej przyrodnia siostra.
23:26
She went back to the village.
503
1406720
1416
To w jej wiosce z najlepszą przyjaciółką matki.
23:28
That's her best friend's mother.
504
1408160
1560
23:32
And I always thought that was a very Annie Hall kind of outfit.
505
1412000
3296
Zawsze sądziłem, że to strój bardzo w stylu Annie Hall.
23:35
(Laughter)
506
1415320
1240
23:37
It's just, you know, it was just so interesting, just to watch --
507
1417320
3056
Bardzo interesującym było to wszystko obserwować.
23:40
this is her mother in the background there.
508
1420400
2040
Tam w tle jest jej matka.
23:47
This is Natasha's wedding day.
509
1427367
1800
Tutaj ślub Nataszy.
23:53
Gene is looking a little older.
510
1433960
1720
Gene wygląda na troszkę starszego.
24:06
This is Sydney, who's going to be three years old in a couple of days.
511
1446920
4360
Tu Sydney, za parę dni będzie miał trzy lata.
24:12
And there's Evan.
512
1452280
1240
A tu Evan.
24:14
And Natasha, would you just come up, for a second,
513
1454880
2536
Natasza, możesz podejść na chwilę,
żeby przywitać się ze wszystkimi?
24:17
just maybe to say hello to everybody?
514
1457440
1816
(Brawa)
24:19
(Applause)
515
1459280
5520
24:29
Natasha's actually never heard me tell the story.
516
1469680
2336
Natasza właściwie nigdy nie słyszała, jak opowiadam tą historię.
To znaczy, oglądaliśmy razem zdjęcia.
24:32
You know, we've looked at the pictures together.
517
1472040
2256
24:34
Natasha: I've seen pictures millions of times,
518
1474320
2176
Natasza: Oglądałam zdjęcia milion razy,
24:36
but today was the first time I'm actually seeing him give the whole presentation.
519
1476520
3840
ale dziś pierwszy raz usłyszałam pełną prezentację.
Zaczęłam płakać.
24:41
I started crying.
520
1481200
1856
Rick Smolan: Pewnie jest wiele rzecz, jakie chce mi powiedzieć.
24:43
Rick Smolan: There's about 40 things she's going to tell me,
521
1483080
2856
"To nie było tak, to było inaczej".
24:45
"That wasn't what happened." Natasha: I'll tell you that later.
522
1485960
3336
Natasza: Później, tak zrobię później.
(Śmiech)
24:49
RS: Anyway, thank you, Mike and Richard, so much for letting us tell the story.
523
1489320
3896
RS: W każdym razie bardzo dziękuję Mike'owi i Richardowi,
że pozwolili nam opowiedzieć tę historię.
24:53
Thank you, all of you.
524
1493240
1256
Dziękuję wam wszystkim.
24:54
(Applause)
525
1494520
3480
(Brawa)
O tej stronie

Na tej stronie poznasz filmy z YouTube, które są przydatne do nauki języka angielskiego. Zobaczysz lekcje angielskiego prowadzone przez najlepszych nauczycieli z całego świata. Kliknij dwukrotnie na angielskie napisy wyświetlane na stronie każdego filmu, aby odtworzyć film od tego miejsca. Napisy przewijają się synchronicznie z odtwarzaniem filmu. Jeśli masz jakieś uwagi lub prośby, skontaktuj się z nami za pomocą formularza kontaktowego.

https://forms.gle/WvT1wiN1qDtmnspy7