Ken Kamler: Medical miracle on Everest

Tłumaczenie: Aleksandra Targonska Korekta: Ewa Bielczyk

OK. We've heard a lot of people

Dobrze. Na tej konferencji

speak at this conference

usłyszeliśmy wielu mówców

about the power of the human mind.

opowiadających o sile ludzkiego umysłu.

And what I'd like to do today

A ja mam dziś zamiar

is give you a vivid example

dać wam wyrazisty przykład

of how that power can be unleashed

tego, jak ta siła może zostać wyzwolona

when someone is in a survival situation,

gdy ktoś walczy o przetrwanie,

how the will to survive can bring that out in people.

jak wola przeżycia uwalnia niezwykłą moc.

This is an incident which occurred on Mount Everest;

To jest zdarzenie, które miało miejsce na Evereście.

it was the worst disaster in the history of Everest.

Była to największa tragedia w historii tej góry.

And when it occurred, I was the only doctor on the mountain.

I kiedy się zdarzyła, byłem jedynym lekarzem na miejscu.

So I'll take you through that

A więc opowiem wam o tym

and we'll see what it's like

i zobaczymy jak to jest,

when someone really

kiedy ktoś naprawdę

summons the will to survive.

okazuje wolę przetrwania.

OK, this is Mount Everest.

Dobrze. To jest Mt Everest.

It's 29,035 feet high.

Ma on wysokość 8848m.

I've been there six times: Four times I did work with National Geographic,

Byłem tam sześć razy, cztery razy pracowałem dla National Geographic,

making tectonic plate measurements;

przy pomiarach płyty tektonicznej.

twice, I went with NASA

Dwa razy wybrałem się tam z NASA

doing remote sensing devices.

i pracowaliśmy nad urządzeniami do teledetekcji.

It was on my fourth trip to Everest

W trakcie mojej czwartej wyprawy na Everest

that a comet passed over the mountain. Hyakutake.

kometa Hyakutake przeleciała nad górą.

And the Sherpas told us then

Szerpowie powiedzieli nam wtedy,

that was a very bad omen,

że to bardzo zły znak,

and we should have listened to them.

i powinniśmy byli ich posłuchać.

Everest is an extreme environment.

Everest to środowisko ekstremalne.

There's only one-third as much oxygen at the summit as there is at sea level.

Na szczycie jest tylko jedna trzecia tlenu, który znajduje się w powietrzu na poziomie morza.

Near the summit, temperatures

W pobliżu wierzchołka temperatury

can be 40 degrees below zero.

spadają do 40 stopni poniżej zera.

You can have winds 20 to 40 miles an hour.

Wiatr może wiać z prędkością 10-20 m/s.

It's actually a wind-chill factor

To daje efekt wychłodzenia

which is lower than a summer day on Mars.

silniejszy niż w letni dzień na Marsie.

I remember one time being up near the summit,

Pewnego razu, w pobliżu szczytu,

I reached into my down jacket

sięgnąłem pod kurtkę puchową

for a drink from my water bottle,

żeby napić się z butelki z wodą,

inside my down jacket,

którą miałem tam schowaną,

only to discover that the water was already frozen solid.

i odkryłem, że woda zdążyła całkiem zamarznąć.

That gives you an idea of just how severe

Daje to wyobrażenie o tym, jak surowe

things are near the summit.

są warunki pod szczytem.

OK, this is the route up Everest.

Dobrze. To jest droga na Everest.

It starts at base camp, at 17,500 feet.

Zaczyna się w obozie bazowym na wysokości 5380m.

Camp One, 2,000 feet higher.

Obóz pierwszy - 600m wyżej.

Camp Two, another 2,000 feet higher up,

Obóz drugi, kolejne ponad 600m w górę,

what's called the Western Cwm.

przez dolinę zwaną Kotłem Zachodnim.

CampThree is at the base of Lhotse,

Trzeci obóz jest u stóp Lhotse,

which is the fourth highest mountain in the world, but it's dwarfed by Everest.

która jest czwartą najwyższą górą świata, ale wydaje się karłem przy Evereście.

And then Camp Four is the highest camp;

I obóz czwarty, najwyższy,

that's 3,000 feet short of the summit.

900m od szczytu.

This is a view of base camp.

To jest widok obozu bazowego.

This is pitched on a glacier at 17,500 feet.

Położonego na lodowcu na wysokości 5380m.

It's the highest point you can bring your yaks

To najwyższy punkt, do którego dochodzą jaki,

before you have to unload.

potem trzeba je rozładować.

And this is what they unloaded for me:

A to wypakowano dla mnie -

I had four yak loads of medical supplies,

Na czterech jakach miałem ładunki środków medycznych,

which are dumped in a tent,

które zrzucono do namiotu.

and here I am trying to arrange things.

A tu staram się je uporządkować.

This was our expedition.

To jest nasz zespół.

It was a National Geographic expedition,

Była to ekspedycja National Geographic,

but it was organized by The Explorers Club.

ale zorganizował ją The Explorers Club.

There were three other expeditions on the mountain,

Na górze znajdowały się trzy inne ekspedycje,

an American team, a New Zealand team

zespół amerykański, z Nowej Zelandii,

and an IMAX team.

i z IMAX'a.

And, after actually two months of preparation,

I, po dwóch miesiącach przygotowań,

we built our camps all the way up the mountain.

zaczęliśmy budować obozy w coraz wyższych częściach góry.

This is a view looking up the icefall,

To jest widok w górę lodospadu.

the first 2,000 feet of the climb

Czyli pierwsze 600m wspinania

up from base camp.

ponad obozem bazowym.

And here's a picture in the icefall;

A to jest zdjęcie z lodospadu.

it's a waterfall, but it's frozen, but it moves very slowly,

To wodospad, ale zamarznięty, i poruszający się powoli,

and it actually changes every day.

co sprawia, że zmienia się co dzień.

When you're in it, you're like a rat in a maze;

Kiedy na nim jesteś, czujesz się jak szczur w labiryncie,

you can't even see over the top.

nie widzisz nawet, co jest ponad szczytem.

This is near the top of the icefall.

To jest już blisko wierzchołka lodospadu.

You want to climb through at night when the ice is frozen.

Lodospad należy pokonać nocą, kiedy lód jest zamarznięty -

That way, it's less likely to tumble down on you.

Wtedy jest mniejsze niebezpieczeństwo, że spadnie na ciebie.

These are some climbers reaching the top of the icefall just at sun-up.

To wspinacze dochodzący do wierzchołka o wschodzie słońca.

This is me crossing a crevasse.

To ja - pokonuję szczelinę.

We cross on aluminum ladders with safety ropes attached.

Przechodzimy przez nie po aluminiowych drabinach, przywiązani linami.

That's another crevasse.

To inna szczelina.

Some of these things are 10 stories deep or more,

Niektóre z nich są głębokie na 10 albo więcej pięter,

and one of my climbing friends says that

i jeden z moich znajomych wspinaczy mówi,

the reason we actually climb at night

że wspinamy się nocą,

is because if we ever saw the bottom

bo gdybyśmy zobaczyli dno tego,

of what we're climbing over,

nad czym przechodzimy,

we would never do it.

nigdy byśmy się nie odważyli.

Okay. This is Camp One.

Dobrze. To jest obóz pierwszy.

It's the first flat spot you can reach

To pierwsze płaskie miejsce

after you get up to the top of the icefall.

powyżej wierzchołka lodospadu.

And from there we climb up to Camp Two,

Stąd zaczyna się wspinaczka do obozu 2.

which is sort of the foreground.

który widać jakby na pierwszym planie.

These are climbers moving up the Lhotse face,

To wspinacze na ścianie Lhotse,

that mountain toward Camp Three.

tej góry przy trzecim obozie.

They're on fixed ropes here.

korzystają tu z poręczówek.

A fall here, if you weren't roped in,

Upadek w tym miejscu, gdyby się nie asekurowali,

would be 5,000 feet down.

oznacza lot 1500m w dół.

This is a view taken from camp three.

A to jest widok z obozu trzeciego.

You can see the Lhotse face is in profile,

Widać profil ściany Lhotse,

it's about a 45 degree angle. It takes two days to climb it,

nachylonej pod kątem około 45 stopni. Wspinaczka zajmuje 2 dni.

so you put the camp halfway through.

Więc w połowie drogi rozbija się obóz.

If you notice, the summit of Everest is black.

Zwróćcie uwagę, szczyt Everestu jest czarny.

There's no ice over it.

Nie ma na nim lodu.

And that's because Everest is so high,

To dlatego, że Everest jest tak wysoki,

it's in the jet stream,

że znajduje się w zasięgu prądu strumieniowego

and winds are constantly scouring the face,

i wiatry bezustannie napierają na ścianę,

so no snow gets to accumulate.

więc śnieg się nie odkłada.

What looks like a cloud behind the summit ridge

To, co wygląda jak chmura za granią,

is actually snow being blown off the summit.

to właśnie zdmuchiwany ze szczytu śnieg.

This is on the way up from Camp Three to Camp Four,

Tak wygląda droga z obozu trzeciego do czwartego,

moving in, up through the clouds.

posuwamy się coraz wyżej przez chmury.

And this is at Camp Four.

A to jest w obozie czwartym.

Once you get to Camp Four, you have maybe 24 hours

Od momentu dotarcia do czwartego obozu masz może 24 godziny

to decide if you're going to go for the summit or not.

na decyzję, czy atakujesz szczyt, czy nie.

Everybody's on oxygen, your supplies are limited,

Wszyscy używają tlenu. Zapasy są ograniczone,

and you either have to go up or go down,

więc musisz iść w górę albo zejść -

make that decision very quickly.

trzeba się szybko zdecydować.

This is a picture of Rob Hall.

Na tym zdjęciu jest Rob Hall,

He was the leader of the New Zealand team.

- lider grupy nowozelandzkiej.

This is a radio he used later to call his wife

Trzyma w rękach radio, z którego dzwonił do żony,

that I'll tell you about.

o czym jeszcze opowiem.

These are some climbers waiting to go to the summit.

To wspinacze oczekujący na wejście na szczyt.

They're up at Camp Four, and you can see that there's wind blowing off the summit.

Są na wysokości czwartego obozu i widać, jak wieje znad wierzchołka.

This is not good weather to climb in,

To nie jest dobra pogoda na wspinanie,

so the climbers are just waiting, hoping that the wind's going to die down.

więc czekają, licząc na to, że wiatr się uspokoi.

And, in fact, the wind does die down at night.

I rzeczywiście, ucichł w nocy.

It becomes very calm, there's no wind at all.

Zrobiło się bardzo spokojnie, w ogóle nie było wiatru.

This looks like a good chance to go for the summit.

Wydaje się, że to dobra okazja, żeby wyruszyć na szczyt.

So here are some climbers starting out for the summit

Tu widać kilku wspinaczy, którzy wyruszają

on what's called the Triangular Face.

przez tak zwaną "trójkątną ścianę".

It's the first part of climb.

To początek drogi,

It's done in the dark, because it's actually less steep than what comes next,

który pokonuje się nocą, bo jest mniej stromy niż dalsze odcinki,

and you can gain daylight hours if you do this in the dark.

więc można zyskać czas za dnia, jeśli przejdzie się go przed świtem.

So that's what happened.

No dobrze, a teraz co się wydarzyło:

The climbers got on the southeast ridge.

Wspinacze dotarli na południowo-wschodnią grań.

This is the view looking at the southeast ridge.

To jest widok na nią -

The summit would be in the foreground.

Szczyt jest gdzieś na pierwszym planie.

From here, it's about 1,500 feet

Stąd brakuje około 450m

up at a 30-degree angle to the summit.

do wierzchołka, przy 30-stopniowym nachyleniu.

But what happened that year was

Jednak w tamtym roku,

the wind suddenly and unexpectedly picked up.

wiatr zerwał się nagle,

A storm blew in that no one was anticipating.

i rozpoczęła się burza, której nikt nie mógł się spodziewać.

You can see here some ferocious winds

Tu widać, jak gwałtowny wiatr,

blowing snow way high off the summit.

porywa śnieg wysoko znad wierzchołka.

And there were climbers on that summit ridge.

A na grani szczytowej byli wtedy wspinacze.

This is a picture of me in that area

To zdjęcie przedstawia mnie w tym samym rejonie,

taken a year before,

zostało zrobione rok wcześniej,

and you can see I've got an oxygen mask on

i, jak widzicie - mam na sobie maskę tlenową,

with a rebreather.

z oddycharką.

I have an oxygen hose connected here.

Mam też podpiętą rurę z tlenem,

You can see on this climber, we have two oxygen tanks in the backpack --

A jak widać na tym wspinaczu, mamy dwie butle z tlenem w plecaku,

little titanium tanks, very lightweight --

małe tytanowe butle, bardzo lekkie.

and we're not carrying much else.

I w zasadzie nie niesiemy wiele więcej.

This is all you've got. You're very exposed on the summit ridge.

To wszystko, co masz. Na szczycie jesteś właściwie zupełnie odsłonięty.

OK, this is a view taken on the summit ridge itself.

A to jest zdjęcie zrobione na grani szczytowej.

This is on the way toward the summit,

Na drodze na wierzchołek,

on that 1,500-foot bridge.

na tym 450-metrowym moście.

All the climbers here are climbing unroped,

Wspinacze podchodzą tu bez lin,

and the reason is because

co bierze się stąd,

the drop off is so sheer on either side

że zbocza z obu stron są tak strome,

that if you were roped to somebody,

że gdybyś był związany z kimś,

you'd wind up just pulling them off with you.

pociągnąłbyś go za sobą w przepaść.

So each person climbs individually.

Tak więc każdy wspina się osobno.

And it's not a straight path at all,

A to wcale nie jest łatwa droga.

it's very difficult climbing,

To bardzo trudna wspinaczka,

and there's always the risk

i zawsze istnieje ryzyko,

of falling on either side.

że spadniesz na którąś stronę.

If you fall to your left, you're going to fall

Jeśli spadniesz na lewo, polecisz

8,000 feet into Nepal;

2500 m do Nepalu.

if you fall to your right,

Jeśli na prawo,

you're going to fall 12,000 feet into Tibet.

spadniesz 3600m do Tybetu.

So it's probably better to fall into Tibet

Prawdopodobnie lepiej jest spaść do Tybetu,

because you'll live longer.

bo będziesz żył dłużej.

(Laughter)

-

But, either way, you fall for the rest of your life.

Tak czy inaczej, będziesz spadał do końca życia.

OK. Those climbers were up near the summit,

OK. Wspinacze byli już blisko wierzchołka,

along that summit ridge that you see up there,

szli wzdłuż grani, którą tu widać,

and I was down here in Camp Three.

a ja byłem tu, niżej, w trzecim obozie.

My expedition was down in Camp Three,

Mój zespół był w obozie trzecim,

while these guys were up there in the storm.

a ci goście znajdowali się na górze, w środku burzy.

The storm was so fierce that we had to lay,

Burza była tak silna, że musieliśmy się położyć.

fully dressed, fully equipped,

Kompletnie ubrani i wyposażeni,

laid out on the tent floor

leżeliśmy na podłodze namiotu,

to stop the tent from blowing off the mountain.

żeby nie zwiało go ze zbocza góry.

It was the worst winds I've ever seen.

To był najgorszy wiatr, jaki widziałem,

And the climbers up on the ridge

a wspinacze na grani

were that much higher, 2,000 feet higher,

byli o wiele wyżej, 600m ponad nami,

and completely exposed to the elements.

całkowicie wystawieni na łaskę żywiołów.

We were in radio contact with some of them.

Z niektórymi byliśmy w kontakcie radiowym.

This is a view taken along the summit ridge.

To jest widok wzdłuż grani szczytowej.

Rob Hall, we heard by radio,

Rob Hall, jak usłyszeliśmy przez radio,

was up here, at this point in the storm

był w tym miejscu, w środku burzy

with Doug Hansen.

z Dougiem Hansenem.

And we heard that Rob was OK,

Usłyszeliśmy, że Rob czuł się dobrze,

but Doug was too weak to come down.

ale Doug był za słaby, żeby zejść.

He was exhausted, and Rob was staying with him.

Był wycieńczony i Rob zdecydował pozostać z nim.

We also got some bad news in the storm

Dotarły do nas też złe wiadomości

that Beck Weathers, another climber,

o Becku Weathers, innym wspinaczu,

had collapsed in the snow and was dead.

który upadł w śniegu i umarł.

There were still 18 other climbers

A na górze było jeszcze 18 innych wspinaczy,

that we weren't aware of their condition.

których sytuacji nie znaliśmy.

They were lost. There was total confusion on the mountain;

Oni zaginęli. Na górze panował totalny chaos.

all the stories were confusing, most of them were conflicting.

Opowieści były mylące, wiele było nawzajem sprzecznych.

We really had no idea what was going on during that storm.

Tak naprawdę nie mieliśmy pojęcia o tym, co działo się w trakcie tej burzy.

We were just hunkered down

Siedzieliśmy skuleni

in our tents at Camp Three.

w naszych namiotach w trzecim obozie.

Our two strongest climbers, Todd Burleson and Pete Athans,

Nasi dwaj najsilniejsi wspinacze - Todd Burleson i Pete Athans,

decided to go up to try to rescue who they could

postanowili wyruszyć w górę i próbować ratować kogo się da,

even though there was a ferocious storm going.

chociaż trwała tam wściekła burza.

They tried to radio a message to Rob Hall,

Chcieli przez radio wysłać wiadomość do Roba Halla,

who was a superb climber

który był doskonałym wspinaczem,

stuck, sort of, with a weak climber

który utknął na górze ze słabym partnerem

up near the summit.

w pobliżu szczytu.

I expected them to say to Rob,

Oczekiwałem, że powiedzą Robowi,

"Hold on. We're coming."

"Poczekaj, idziemy."

But in fact, what they said was,

Ale okazało się, że powiedzieli mu:

"Leave Doug and come down yourself.

"Zostaw Douga i sam zejdź na dół.

There's no chance of saving him,

Nie ma szans na uratowanie go,

and just try to save yourself at this point."

więc spróbuj ocalić chociaż siebie."

And Rob got that message,

I Rob otrzymał tę wiadomość,

but his answer was,

ale jego odpowiedź brzmiała:

"We're both listening."

"Słuchamy was obaj".

Todd and Pete got up to the summit ridge, up in here,

Todd i Pete doszli do grani szczytowej, aż tu.

and it was a scene of complete chaos up there.

I zobaczyli kompletny chaos.

But they did what they could to stabilize the people.

Robili, co mogli, żeby uspokoić napotkanych ludzi.

I gave them radio advice from Camp Three,

Ja dawałem im rady przez radio z trzeciego obozu

and we sent down the climbers that could make it down

i wysyłaliśmy na dół wspinaczy, którzy mogli schodzić

under their own power.

o własnych siłach.

The ones that couldn't we just sort of decided to leave up at Camp Four.

Tych, którzy nie mogli zejść, zdecydowaliśmy się zostawić w czwartym obozie.

So the climbers were coming down along this route.

Tak więc wspinacze schodzili tą drogą.

This is taken from Camp Three, where I was.

Zdjęcia zostało zrobione z trzeciego obozu, gdzie się znajdowałem.

And they all came by me

Wszyscy przechodzili obok mnie,

so I could take a look at them and see what I could do for them,

mogłem na nich rzucić okiem i zobaczyć, jak mogę im pomóc,

which is really not much, because Camp Three

a mogłem niewiele, bo mój obóz

is a little notch cut in the ice

to mała płachetka wykuta w lodzie,

in the middle of a 45-degree angle.

w środku stoku o nachyleniu 45 stopni.

You can barely stand outside the tent.

Prawie nie dało się stać poza namiotem.

It's really cold; it's 24,000 feet.

Było bardzo zimno. Znajdowaliśmy się na wysokości ponad 7300m.

The only supplies I had at that altitude

Jedyne, co miałem, to

were two plastic bags

dwie plastikowe torby

with preloaded syringes

ze strzykawkami

of painkiller and steroids.

wypełnionymi środkami przeciwbólowymi i sterydami.

So, as the climbers came by me,

Więc gdy wspinacze przychodzili,

I sort of assessed whether or not they were in condition

Starałem się ocenić, czy będą w stanie

to continue on further down.

kontynuować marsz na dół.

The ones that weren't that lucid or were not that well coordinated,

Ci, którzy nie byli wystarczająco przytomni albo mieli trudności z poruszaniem,

I would give an injection of steroids

dostawali ode mnie zastrzyk ze sterydów

to try to give them some period

dzięki któremu przez pewien czas

of lucidity and coordination

odzyskiwali jasność myśli i koordynację na tyle,

where they could then work their way further down the mountain.

by mogli zejść niżej.

It's so awkward to work up there that sometimes

Praca tam była tak niewygodna i niezręczna, że czasem

I even gave the injections right through their clothes.

dawałem im zastrzyki przez ubrania.

It was just too hard to maneuver

Było po prostu zbyt trudno

any other way up there.

znaleźć tam inną metodę.

While I was taking care of them,

Kiedy zajmowałem się nimi,

we got more news about Rob Hall.

dostaliśmy nowe wiadomości o Robie Hallu.

There was no way we could get up high enough to rescue him.

Nie było sposobu, by podejść wystarczająco wysoko, by móc go uratować.

He called in to say that he was alone now.

Zadzwonił, by nam powiedzieć, że jest już sam.

Apparently, Doug had died higher up on the mountain.

Co oznaczało, że Doug zmarł gdzieś wyżej na górze.

But Rob was now too weak to come down himself,

Ale Robowi brakowało już sił na zejście,

and with the fierce winds and up at that altitude,

a przy tak porywistych wiatrach i na tej wysokości,

he was just beyond rescue

nie dało się go już uratować,

and he knew it.

z czego zdawał sobie sprawę.

At that point, he asked

Poprosił wtedy, żeby

to be paged into his wife.

połączyć go z żoną,

He was carrying a radio.

bo nadal miał przy sobie radio.

His wife was home in New Zealand,

Jego żona była w domu w Nowej Zelandii.

seven months pregnant with their first child,

Była w siódmym miesiącu ciąży z ich pierwszym dzieckiem.

and Rob asked to be patched into her. That was done,

I Rob poprosił o połączenie z nią. Zrobiliśmy to.

and Rob and his wife

Rob i jego żona

had their last conversation.

rozmawiali po raz ostatni.

They picked the name for their baby.

Wybrali imię dla dziecka.

Rob then signed off,

Potem Rob się rozłączył

and that was the last we ever heard of him.

i więcej już go nie usłyszeliśmy.

I was faced with treating a lot of critically ill patients

Musiałem zająć się wieloma pacjentami w stanie krytycznym

at 24,000 feet,

na wysokości ponad 7300m,

which was an impossibility.

co było zadaniem niewykonalnym.

So what we did was, we got the victims

A więc postanowiliśmy zabrać ofiary niżej,

down to 21,000 feet, where it was easier for me to treat them.

na wysokość 6400m, gdzie byłoby mi łatwiej im pomóc.

This was my medical kit.

To był mój zestaw medyczny.

It's a tackle box filled with medical supplies.

To taka skrzynka narzędziowa ze sprzętem medycznym.

This is what I carried up the mountain.

To jest to, co wniosłem na górę.

I had more supplies lower down,

Miałem więcej rzeczy na dole,

which I asked to be brought up to meet me at the lower camp.

i poprosiłem, żeby je wniesiono wyżej, żeby czekały na mnie w kolejnym obozie.

And this was scene at the lower camp.

A tak to wyglądało już niżej.

The survivors came in one by one.

Ci, którzy przeżyli, przychodzili po kolei,

Some of them were hypothermic,

niektórzy cierpieli na hipotermię,

some of them were frostbitten, some were both.

inni mieli odmrożenia, niektórzy to i to.

What we did was try to warm them up as best we could,

Próbowałem ich ogrzać najlepiej jak się dało,

put oxygen on them and try to revive them,

dać im tlen i reanimować,

which is difficult to do at 21,000 feet,

co było trudne na tej wysokości,

when the tent is freezing.

kiedy w namiocie panował mróz.

This is some severe frostbite on the feet,

To jest przypadek ciężkich odmrożeń stóp,

severe frostbite on the nose.

i ciężkich odmrożeń nosa.

This climber was snow blind.

Ten wspinacz dostał ślepoty śnieżnej.

As I was taking care of these climbers,

Kiedy zajmowałem się nimi,

we got a startling experience.

stało się coś zdumiewającego.

Out of nowhere, Beck Weathers,

Zupełnie znikąd, Beck Weathers,

who we had already been told was dead,

o którym wiedzieliśmy, że zginął,

stumbled into the tent,

wtoczył się do namiotu,

just like a mummy, he walked into the tent.

zupełnie jak mumia, wkroczył do środka.

I expected him to be incoherent,

Sądziłem, że będzie nieprzytomny,

but, in fact, he walked into the tent and said to me,

ale wręcz przeciwnie - wszedł i powiedział:

"Hi, Ken. Where should I sit?"

"Cześć Ken. Gdzie mogę usiąść?"

And then he said,

A potem powiedział:

"Do you accept my health insurance?"

"Czy zaakceptujesz moje ubezpieczenie medyczne?"

(Laughter)

-

He really said that.

Naprawdę tak było.

(Laughter)

-

So he was completely lucid, but he was very severely frostbitten.

A więc był całkiem przytomny, choć miał ciężkie odmrożenia.

You can see his hand is completely white;

Jego ręka była zupełnie biała.

his face, his nose, is burned.

a twarz, nos - jak spalone.

First, it turns white, and then when it's completed necrosis,

Najpierw skóra bieleje, a potem, gdy komórki obumierają,

it turns black, and then it falls off.

staje się czarna i odpada.

It's the last stage, just like a scar.

To ostatnia faza, jak blizna.

So, as I was taking care of Beck,

Tak więc, kiedy zajmowałem się Beckiem,

he related what had been going on up there.

on opowiadał, co działo się na górze.

He said he had gotten lost in the storm,

Powiedział, że zgubił się w burzy,

collapsed in the snow,

upadł na śnieg

and just laid there, unable to move.

i leżał tam, nie mogąc się ruszyć.

Some climbers had come by and looked at him,

Kilku wspinaczy minęło go i patrzyło

and he heard them say, "He's dead."

i usłyszał, jak mówili: "On nie żyje.".

But Beck wasn't dead; he heard that,

Ale Beck nie był martwy, usłyszał to,

but he was completely unable to move.

tylko zupełnie nie mógł się ruszyć.

He was in some sort of catatonic state

Cierpiał na coś w rodzaju katatonii,

where he could be aware of his surroundings,

- zdawał sobie sprawę, co dzieje się wokół,

but couldn't even blink to indicate that he was alive.

ale nie mógł nawet mrugnąć, żeby dać znak, że żyje.

So the climbers passed him by,

Więc wspinacze go mijali

and Beck lay there for a day, a night

a Beck leżał tam dzień i noc,

and another day,

i następny dzień,

in the snow.

cały czas w śniegu.

And then he said to himself,

A potem powiedział sobie:

"I don't want to die.

"Nie chcę umierać.

I have a family to come back to."

Mam rodzinę, do której chcę wrócić."

And the thoughts of his family,

I myśli o rodzinie,

his kids and his wife,

o dzieciach i żonie,

generated enough energy,

wygenerowały wystarczającą ilość energii,

enough motivation in him,

i motywacji,

so that he actually got up.

że rzeczywiście wstał.

After laying in the snow that long a time,

Po tym, jak leżał w śniegu tak długo,

he got up and found his way back to the camp.

podniósł się i odnalazł drogę z powrotem do obozu.

And Beck told me that story very quietly,

Beck opowiedział mi tę historię bardzo spokojnie,

but I was absolutely stunned by it.

ale ja byłem nią kompletnie zadziwiony.

I couldn't imagine anybody laying in the snow

Nie mogę sobie wyobrazić nikogo leżącego w śniegu

that long a time

przez tyle czasu,

and then getting up.

a potem podnoszącego się o własnych siłach.

He apparently reversed

On najwyraźniej zdołał odwrócić

an irreversible hypothermia.

nieodwracalną hipotermię.

And I can only try to speculate

I mogę tylko spekulować,

on how he did it.

jak tego dokonał.

So, what if we had Beck

Co by było, gdybyśmy podłączyli Becka

hooked up to a SPECT scan,

do tomografu SPECT,

something that could actually measure brain function?

który może faktycznie zbadać funkcjonowanie mózgu?

Just very simply, the three parts of the brain:

A więc krótko: trzy części mózgu -

the frontal lobe, where you focus

płat czołowy, który jest obszarem odpowiedzialnym

your attention and concentration;

za uwagę i skupienie.

you have the temporal lobe,

Następnie płat skroniowy,

where you form images and keep memories;

gdzie powstają obrazy i przechowywane są wspomnienia

and the posterior part of your brain,

i tylna część mózgu,

which contains the cerebellum, which controls motion;

która zawiera móżdżek, kontrolujący ruch.

and the brain stem,

W końcu pień mózgu,

where you have your basic maintenance functions,

odpowiedzialny za podstawowe funkcje podtrzymujące życie

like heartbeat and respiration.

takie jak bicie serca i oddech.

So let's take a cut through the brain here,

Zróbmy przekrój przez mózg w tym miejscu

and imagine that Beck

i wyobraźmy sobie, że Beck

was hooked up to a SPECT scan.

był podłączony do skanera SPECT.

This measures dynamic blood flow

To urządzenie mierzy dynamiczny przepływ krwi

and therefore energy flow within the brain.

a więc przepływ energii przez mózg.

So you have the prefrontal cortex here,

Tu widzimy korę przedczołową,

lighting up in red.

świecącą na czerwono.

This is a pretty evenly distributed scan.

To dość równomiernie rozkładający się skan.

You have the middle area,

W części środkowej

where the temporal lobe might be, in here,

gdzie prawdopodobnie jest płat skroniowy, o tutaj,

and the posterior portion, where the maintenance functions are in the back.

i w części tylnej, gdzie znajdują się funkcje podtrzymania życia.

This is a roughly normal scan,

To dość normalny obraz,

showing equal distribution of energy.

pokazujący równomierny rozkład energii.

Now, you go to this one and you see how much more

A jeśli popatrzymy na ten i zobaczymy, o ile bardziej

the frontal lobes are lighting up.

świecą się płaty czołowe,

This might be what Beck would be experiencing

zrozumiemy, co mogło dziać się z Beckiem,

when he realizes he's in danger.

kiedy zdał sobie sprawę, że jest zagrożony.

He's focusing all his attention

Koncentruje całą uwagę,

on getting himself out of trouble.

na tym, jak się wydostać z opresji.

These parts of the brain are quieting down.

Te części mózgu się uspokajają.

He's not thinking about his family or anybody else at this point,

W tym momencie nie myśli o rodzinie ani nikim innym.

and he's working pretty hard.

Pracuje naprawdę ciężko.

He's trying to get his muscles going and get out of this.

Stara się zmobilizować mięśnie i wydostać stamtąd.

OK, but he's losing ground here.

OK. Ale tu zaczyna się gubić.

He's running out of energy.

Traci energię.

It's too cold; he can't keep his metabolic fires going,

Jest za zimno. Nie może podtrzymać procesów metabolicznych.

and, you see, there's no more red here;

I - widzicie - nie ma tu już koloru czerwonego.

his brain is quieting down.

Jego mózg się uspokaja.

He's collapsed in the snow here. Everything is quiet,

To jest moment, kiedy upada na śnieg. Wszystko cichnie.

there's very little red anywhere.

Prawie nie widać koloru czerwonego.

Beck is powering down.

Beck się wyłącza.

He's dying.

Umiera.

You go on to the next scan,

Popatrzmy na nastepny skan.

but, in Beck's case,

Ale, w przypadku Becka

you can see that the middle part of his brain

widzicie, że środkowa część mózgu

is beginning to light up again.

zaczyna się znów włączać.

He's beginning to think about his family.

Zaczyna myśleć o rodzinie

He's beginning to have images

Przed oczami przesuwają się obrazy,

that are motivating him to get up.

które motywują go do tego, żeby wstać.

He's developing energy in this area

Generuje energię w tej części

through thought.

dzięki myślom.

And this is how he's going to turn thought

I w ten sposób przekształca myśl

back into action.

w działanie.

This part of the brain is called the anterior cingulate gyrus.

Ta część mózgu nazywa się przednim zakrętem obręczy.

It's an area in which

To obszar, który

a lot of neuroscientists believe

według wielu neurobiologów,

the seat of will exists.

jest odpowiedzialny za wolę.

This is where people make decisions, where they develop willpower.

To tu ludzie podejmują decyzję, gromadzą siłę woli.

And, you can see, there's an energy flow

Widoczny jest przepływ energii

going from the mid portion of his brain,

od środkowej części jego mózgu

where he's got images of his family,

gdzie znajdują się obrazy rodziny,

into this area, which is powering his will.

do tego obszaru, który zarządza wolą.

Okay. This is getting stronger and stronger

Dobrze. Proces ten się nasila

to the point where it's actually

aż do momentu, gdy

going to be a motivating factor.

staje się to czynnikiem motywacyjnym.

He's going to develop enough energy in that area --

Zgromadzi wystarczającą ilość energii w tej części,

after a day, a night and a day --

po dniu, nocy i kolejnym dniu,

to actually motivate himself to get up.

żeby zmotywować się do wstania.

And you can see here,

A tu widzicie,

he's starting to get more energy into the frontal lobe.

jak energia przepływa do płata czołowego.

He's beginning to focus, he can concentrate now.

Zaczyna się skupiać. Teraz może się skoncentrować.

He's thinking about what he's got to do to save himself.

Zastanawia się, co musi zrobić, żeby się ocalić.

So this energy has been transmitted

Tak więc energia przemieściła się

up toward the front of his brain,

w stronę czołowej częsci mózgu,

and it's getting quieter down here,

i tu się uspokaja,

but he's using this energy

ale ta energia jest wykorzystywana

to think about what he has to do to get himself going.

do tego, by zaplanować, jak się stamtąd ruszyć.

And then, that energy is sort of spreading

A potem energia się jakby rozprzestrzenia

throughout his thought areas.

na obszary myśli.

He's not thinking about his family now, and he's getting himself motivated.

Nie myśli teraz o rodzinie, stara się zmotywować.

This is the posterior part, where his muscles are going to be moving,

To jest część tylna, odpowiedzialna za ruch mięśni,

and he's going to be pacing himself.

więc będzie się poruszał.

His heart and lungs are going to pick up speed.

Jego serce i płuca pracują coraz szybciej.

So this is what I can speculate might have been going on

Można się domyślać, że to właśnie zobaczylibyśmy,

had we been able to do a SPECT scan on Beck

gdybyśmy mogli zrobić Beckowi skan SPECT

during this survival epic.

w trakcie jego dramatycznej wyprawy.

So here I am taking care of Beck at 21,000 feet,

To ja, zajmuję się Beckiem na wysokości 6400m,

and I felt what I was doing was completely trivial

ale wydawało mi się, że to, co ja zrobiłem, było bułką z masłem

compared to what he had done for himself.

w porównaniu z tym, czego on sam dokonał.

It just shows you what the power of the mind can do.

Obrazuje to, jaka jest siła ludzkiego umysłu.

He was critically ill, there were other critically ill patients;

Beck był w stanie krytycznym. Oprócz niego było więcej bardzo chorych pacjentów.

luckily, we were able to get a helicopter

Na szczęście, udało się sprowadzić helikopter

in to rescue these guys.

żeby ich uratować.

A helicopter came in at 21,000 feet

Helikopter przyleciał na 6400m

and carried out the highest helicopter rescue in history.

i przeprowadził najwyższą w historii akcję ratunkową przy pomocy helikoptera.

It was able to land on the ice, take away Beck

Wylądował na lodzie, zabrał Becka

and the other survivors, one by one,

i kolejnych ocalonych, jednego po drugim

and get them off to Kathmandu in a clinic

i zawiózł ich do Katmandu do kliniki

before we even got back to base camp.

jeszcze zanim my dotarliśmy do obozu bazowego.

This is a scene at base camp,

Tak to wyglądało w obozie bazowym,

at one of the camps

jednym z obozów,

where some of the climbers were lost.

z którego zaginęli wspinacze.

And we had a memorial service there

Odbyła się tam uroczystość żałobna

a few days later.

parę dni później.

These are Serphas lighting juniper branches.

Tu Szerpowie palą gałązki jałowca.

They believe juniper smoke is holy.

Wierzą, że dym jałowcowy jest święty.

And the climbers stood around on the high rocks

Wspinacze stali wokół na wysokich głazach

and spoke of the climbers who were lost

i rozmawiali o himalaistach

up near the summit,

zaginionych pod szczytem,

turning to the mountain, actually, to talk to them directly.

i zwracali się w stronę góry, żeby mówić bezpośrednio do nich.

There were five climbers lost here.

Zginęło tam pięciu wspinaczy.

This was Scott Fischer,

Scott Fischer,

Rob Hall,

Rob Hall,

Andy Harris,

Andy Harris,

Doug Hansen

Doug Hansen,

and Yasuko Namba.

i Yasuko Namba.

And one more climber

Jeszcze jeden himalaista

should have died that day, but didn't,

powinien był zginąć tego dnia, ale nie zginął.

and that's Beck Weathers.

To właśnie Beck Weathers.

He was able to survive

Zdołał on przeżyć

because he was able to generate that incredible willpower,

bo udało mu się wygenerować niezwykłą siłę woli,

he was able to use all the power of his mind

użył całej mocy swego umysłu,

to save himself.

żeby się uratować.

These are Tibetan prayer flags.

To są tybetańskie flagi modlitewne.

These Sherpas believe that

Szerpowie wierzą, że

if you write prayers on these flags,

jeśli napiszesz na nich modlitwy,

the message will be carried up to the gods,

to wiadomość dotrze do bogów.

and that year, Beck's message was answered.

Tego roku, prośba Becka została wysłuchana.

Thank you.

Dziękuję.

(Applause)

[brawa]