Marian Bantjes: Intricate beauty by design

Tłumaczenie: Weronika Łabaj Korekta: Rysia Wand

I'm going to begin by reciting a poem.

Zacznę od wiersza.

"Oh beloved dentist:

"O, umiłowany dentysto,

Your rubber fingers in my mouth ...

Twe gumowe palce w mych ustach...

your voice so soft and muffled ...

twój głos tak miękki, stłumiony...

Lower the mask, dear dentist,

Opuść maskę, drogi dentysto,

lower the mask."

opuść maskę."

(Laughter)

(Śmiech)

Okay, in this presentation,

W tej prezentacji

I'm going to be putting the right side of your brains

prawe półkule waszych mózgów

through a fairly serious workout.

czeka intensywny trening.

You're going to see a lot of imagery,

Zobaczycie wiele obrazów

and it's not always connected to what I'm talking about,

nie związanych z tym, co mówię.

so I need you to kind of split your brains in half

Musicie niejako przepołowić mózgi:

and let the images flow over one side

przetwarzajcie obrazy jedną stroną,

and listen to me on the other.

a słuchajcie drugą.

So I am one of those people

Jestem jednym z ludzi,

with a transformative personal story.

którzy przeszli transformację.

Six years ago,

Sześć lat temu

after 20 years in graphic design and typography,

po 20 latach w grafice i typografii

I changed the way I was working

zmieniłam sposób pracy,

and the way most graphic designers work

typowy sposób pracy grafików,

to pursue a more personal approach to my work,

na bardziej osobiste podejście

with only the humble attempt

z nieśmiałym zamiarem

to simply make a living doing something that I loved.

utrzymania się z tego, co kocham.

But something weird happened.

Ale stało się coś niesamowitego.

I became bizarrely

Stałam się

popular.

dziwnie popularna.

My current work

Moja obecna praca

seems to resonate with people

dociera do ludzi

in a way that has so taken me by surprise

w sposób, który mnie zaskoczył

that I still frequently wonder

i ciągle się zastanawiam,

what in the hell is going on.

o co tutaj chodzi.

And I'm slowly coming to understand

Powoli zaczynam rozumieć,

that the appeal of what I do

że urok tego co robię

may be connected to why I do it.

ma związek z tym, dlaczego to robię.

These days, I call myself a graphic artist.

Dziś mówię o sobie 'artystka grafik'.

So where my work as a graphic designer

Kiedyś moja praca

was to follow strategy,

polegała na realizacji strategii

my work now

ale teraz

follows my heart

kieruję się sercem

and my interests

i zainteresowaniami,

with the guidance of my ego

pod kierunkiem ego,

to create work that is mutually beneficial to myself and a client.

tworząc coś dobrego dla siebie i klienta.

Now, this is heresy

To herezja

in the design world.

w świecie grafiki.

The ego is not supposed

Ego nie powinno

to be involved in graphic design.

zaangażować się w projekt.

But I find that for myself,

Ale odkryłam,

without exception,

że zawsze bez wyjątku,

the more I deal with the work

im bardziej odnoszę się do pracy

as something of my own,

jako do czegoś własnego,

as something that is personal,

czegoś osobistego,

the more successful it is

tym większy odnosi sukces,

as something that's compelling,

fascynuje, przykuwa uwagę i trwa.

interesting and sustaining.

fascynuje, przykuwa uwagę i trwa.

So I exist somewhat outside of the mainstream

Żyję poza powszechnie przyjętym

of design thinking.

podejściem do projektowania.

Where others might look at measurable results,

Inni patrzą na wymierne rezultaty,

I tend to be interested in more ethereal qualities,

mnie interesują kwestie moralne,

like "Does it bring joy?"

np. czy to przynosi radość?

"Is there a sense of wonder?"

Prowokuje do zadumy?

and "Does it invoke curiosity?"

Rozbudza ciekawość?

This is a scientific diagram, by the way.

Tak w ogóle to jest schemat naukowy.

I don't have time to explain it,

Nie mam czasu na wyjaśnienia,

but it has to do with DNA and RNA.

ale ma związek z DNA i RNA.

So I have a particular imaginative approach to visual work.

Mam specyficzne podejście do pracy.

The things that interest me when I'm working

W pracy interesuje mnie

are visual structure,

struktura wizualna,

surprise

niespodzianka

and anything that requires figuring things out.

i wszystko, co wymaga kombinowania.

So for this reason, I'm particularly drawn

Dlatego bardzo przywiązałam się

to systems and patterns.

do systemów i wzorców.

I'm going to give you a couple of examples of how my brain works.

Pokażę wam, jak działa mój mózg.

This is a piece that I did for

Ten projekt zrobiłam

The Guardian newspaper in the U.K.

dla Guardiana w UK.

They have a magazine that they call G2.

Mają magazyn zwany G2.

And this is for their puzzle special

To zrobiłam do dodatku z łamigłówkami

in 2007.

w 2007 roku.

And puzzling it is.

Trzeba się nagłowić.

I started by creating a series of tiling units.

Zaczęłam od serii płytek.

And these tiling units, I designed

Zaprojektowałam je specjalnie

specifically so that they would contain

w taki sposób,

parts of letterforms within their shapes

że zawierały fragmenty liter.

so that I could then

Później mogłam

join those pieces together

połączyć fragmenty,

to create letters and then words

tworzyć litery i słowa

within the abstract patterning.

wśród abstrakcyjnych wzorów.

But then as well, I was able to

Poza tym mogłam

just flip them, rotate them

przekręcić je, obrócić

and combine them in different ways

i łączyć na różne sposoby,

to create either regular patterns

tworząc regularne

or abstract patterns.

i abstrakcyjne wzory.

So here's the word puzzle again.

Mamy tutaj słowo 'puzzle'.

And here it is with the abstract surrounding.

A tutaj na abstrakcyjnym tle.

And as you can see, it's extremely difficult to read.

Jak widać: bardzo trudne do odczytania.

But all I have to do is

Ale wystarczy

fill certain areas of those letterforms

podkolorować fragmenty płytek

and I can bring those words out of

i mogę wyeksponować słowa

the background pattern.

na wzorzystym tle.

But maybe that's a little too obvious.

Może to zbyt oczywiste.

So then I can add some color in with the background

Mogę też dodać kolory w tle

and add a bit more color in with the words themselves,

i nieco kolorów w samych słowach.

and this way, working with the art director,

W ten sposób

I'm able to bring it to just the right point

mogę dojść do punktu,

that it's puzzling for the audience --

w którym jest to zagadka.

they can figure out that there's something they have to read --

Widać, że jest tam coś do przeczytania,

but it's not impossible for them to read.

i da się to zrobić.

I'm also interested in working with

Interesuje mnie też

unusual materials

praca z niestandardowymi materiałami

and common materials in unusual ways.

i ze zwykłymi, używanymi w niezwykły sposób.

So this requires figuring out how to

Muszę wtedy wymyślić,

get the most out of something's innate properties

jak najlepiej wydobyć ich charakter, istotę,

and also how to bend it to my will.

i jak go nagiąć do własnej woli.

So ultimately,

Ostatecznie

my goal is to create something unexpected.

chcę stworzyć coś niespodziewanego.

To this end, I have worked in sugar

Pracowałam z cukrem

for Stefan Sagmeister,

dla Stefana Sagmeistera,

three-time TED speaker.

który 3 razy przemawiał na TED.

And this project began essentially

Ten projekt rozpoczął się

on my kitchen table.

na moim stole kuchennym.

I've been eating cereal for breakfast

Jem na śniadanie płatki

all of my life.

od zawsze.

And for that same amount of time,

I przez tyleż czasu

I've been spilling sugar on the table

rozsypuję cukier na stole

and just kind of playing with it with my fingers.

i po prostu się nim bawię.

And eventually I used this technique

Później użyłam tej techniki

to create a piece of artwork.

do tworzenia sztuki.

And then I used it again to create

Użyłam jej znowu

six pieces for Stefan's book,

tworząc 6 obrazów do książki Stefana:

"Things in My Life I've Learned So Far."

"Things in My Life I've Learned So Far."

And these were created

Stworzyłam je

without sketches, just freehand,

bez szkiców, od ręki.

by putting the sugar down on a white surface

Po prostu kładłam cukier na białej powierzchni

and then manipulating it to get

i bawiłam się nim,

the words and designs out of it.

tworzyłam słowa i wzory.

Recently, I've also made some

Niedawno zrobiłam również

rather highbrow baroque borders

wysokich lotów barokowe ramki

out of lowbrow pasta.

z prymitywnego makaronu.

And this is for a chapter that I'm doing in a book,

To jeden z rozdziałów mojej książki.

and the chapter is on honor.

Mówi o honorze.

So it's a little bit unexpected,

To dość nieoczekiwane,

but, in a way, it refers

ale w pewien sposób odnosi się

to the macaroni art

do makaronowych dzieł,

that children make for their parents

które dzieci robią dla rodziców

or they make in school and give to their parents,

na zajęciach plastycznych,

which is in itself a form of honor.

co jest samo w sobie formą szacunku.

This is what you can do with some household tinfoil.

To możecie zrobić z folii aluminiowej.

Okay, well, it's what I can do with some household tinfoil.

Albo raczej: ja mogę to zrobić.

(Laughter)

(Śmiech)

I'm very interested in wonder,

Fascynuje mnie zadziwienie w sztuce

in design as an impetus to inquiring.

jako impuls do dociekań.

To say I wonder is to say

"Dziwę się" to jak "dociekam", "pytam".

I question, I ask.

"Dziwę się" to jak "dociekam", "pytam".

And to experience wonder is to experience awe.

Doświadczając zadziwienia, doświadczamy bojaźni.

So I'm currently working on a book,

Obecnie pracuję nad książką

which plays with both senses of the word,

o tych dwóch znaczeniach,

as I explore some of my own ideas

zgłębiając własne idee

and inquiries

i dociekania

in a visual display of rather

w pokazie wizualnym

peacock-like grandeur.

o formacie napuszonego majestatu.

The world is full of wonder.

Świat jest pełen dziwów,

But the world of graphic design,

choć świat projektów graficznych

for the most part, is not.

zwykle nie jest.

So I'm using my own writings

Używając własnych tekstów testuję książkę,

as a kind of testing ground for a book that has

w której współzależność między słowem i obrazem

an interdependency between word and image

w której współzależność między słowem i obrazem

as a kind of seductive force.

stanowi rodzaj uwodzicielskiej siły.

I think that one of the things

Myślę, że jedną z rzeczy,

that religions got right

w której celowały religie,

was the use of visual wonder

jest stosowanie wizualnych zagadek

to deliver a message.

do przekazu treści.

I think this true marriage of art and information

Sądzę, że małżeństwo sztuki i informacji

is woefully underused in adult literature,

jest żałośnie pomijane w literaturze dla dorosłych.

and I'm mystified as to

Nie pojmuję dlaczego

why visual wealth is not more commonly used

tym wizualnym bogactwem

to enhance intellectual wealth.

nie uzupełnia się bogactwa intelektualnego.

When we look at works like this,

Prace takie jak ta

we tend to associate them with children's literature.

kojarzymy z literaturą dziecięcą.

There's an implication that ornamental graphics

Przyjęło się, że grafika ornamentalna

detract from the seriousness of the content.

umniejsza powagę zawartości.

But I really hope to have the opportunity

Mam nadzieję, że uda mi się

to change that perception.

zmienić to przekonanie.

This book is taking rather a long time,

Ta książka zajmuje wiele czasu.

but I'm nearly done.

Ale prawie skończyłam.

For some reason, I thought it would be a good idea

Uznałam, że warto

to put an intermission

wstawić pauzę

in my talk.

do mojej przemowy.

And this is it -- just to give you and me a moment to catch up.

Oto ona -- moment dla was i dla mnie, na złapanie oddechu.

(Laughter)

(Śmiech)

So I do these valentines.

Robię walentynki.

I've been sending out valentines

Wysyłam walentynki

on a fairly large scale since 2005.

na masową skalę od 2005 r.

These are my valentines

To walentynki z okresu

from 2005 and 2006.

od 2005 do 2006 roku.

And I started by

Zaczęłam od pojedynczego obrazka, jak ten

doing just a single image like this

Zaczęłam od pojedynczego obrazka, jak ten

and sending them out to each person.

i wysłałam kopie.

But in 2007,

Ale w 2007 r.

I got the cockamamie idea

wpadłam na dziwaczny pomysł

to hand-draw each valentine

ręcznego rysowania walentynek

for everyone on my mailing list.

dla każdego adresata.

I reduced my mailing list to 150 people.

Zredukowałam listę do 150 nazwisk.

And I drew each person

Dla każdej osoby

their own unique valentine

zrobiłam unikalną walentynkę.

and put their name on it

Umieściłam ich imię

and numbered it and signed it and sent it out.

oraz numer, podpisałam i wysłałam.

Believe it or not, I devised this

Choć trudno w to uwierzyć,

as a timesaving method.

sądziłam, że tak będzie szybciej.

I was very busy in the beginning of that year,

Byłam wtedy bardzo zajęta,

and I didn't know when I was going to find time

nie miałam czasu

to design and print a single valentine.

na projekt i druk pojedynczej walentynki.

And I thought that I could kind of do this piecemeal

Postanowiłam robić je stopniowo

as I was traveling.

w czasie podróży.

It didn't exactly work out that way.

Nie do końca to wyszło.

There's a longer story to this,

To długa historia,

but I did get them all done in time,

ale wszystkie powstały na czas

and they were extremely well received.

i były bardzo dobrze przyjęte.

I got an almost 100 percent response rate.

Prawie 100% ludzi odpowiedziało.

(Laughter)

(Śmiech)

And those who didn't respond

A ci, którzy nie odpowiedzieli,

will never receive anything from me ever again.

nigdy więcej nic ode mnie nie dostaną.

(Laughter)

(Śmiech)

Last year,

W zeszłym roku

I took a more conceptual approach to the valentine.

podeszłam bardziej intelektualnie.

I had this idea that I wanted people

Chciałam wysłać

to receive a kind of

Chciałam wysłać

mysterious love letter,

tajemniczy miłosny list,

like a found fragment in their mailbox.

jak fragment znaleziony w skrzynce na listy.

I wanted it to be something

Chciałam czegoś,

that was not addressed to them

co nie było zaadresowane do nich

or signed by me,

ani podpisane przeze mnie,

something that caused them to wonder

ale rozniecało ciekawość,

what on Earth this thing was.

co to do licha jest.

And I specifically wrote

Napisałam 4 nie powiązane strony.

four pages that don't connect.

Napisałam 4 nie powiązane strony.

There were four different versions of this.

Powstały 4 różne wersje.

And I wrote them

Napisałam je tak,

so that they begin in the middle of a sentence,

że zaczynają się w środku zdania

end in the middle of a sentence.

i kończą w środku zdania.

And they're on the one hand, universal,

Są jednocześnie uniwersalne,

so I avoid specific names or places,

bo unikałam imion czy nazw,

but on the other hand, they're personal.

ale z drugiej strony osobiste.

So I wanted people to really get the sense that

Chciałam, żeby ludzie poczuli,

they had received something that could have been

że dostali coś, co mogłoby być

a love letter to them.

listem miłosnym.

And I'm just going to read one of them to you.

Przeczytam wam jeden z nich.

"You've never really been sure of this,

"Zawsze cię to dręczyło,

but I can assure you that this quirk

ale zapewniam, że dziwactwo,

you're so self-conscious of

które tak cię krępuje,

is intensely endearing.

ma ogromny urok.

Just please accept that this piece of you

Zaakceptuj, że ta część ciebie

escapes with your smile,

ujawnia się w uśmiechu

and those of us who notice

i my, którzy ją widzimy,

are happy to catch it in passing.

z radością łapiemy ją w locie.

Time spent with you is like chasing and catching small birds,

Czas spędzony z tobą jest jak łapanie małych ptaszków,

but without the scratches and bird shit."

ale bez zadrapań i ptasiego gówna."

(Laughter)

(Śmiech)

"That is to say,

"To znaczy

your thoughts and words flit and dart,

twoje myśli i słowa przelatują i skaczą,

disconcertedly elusive at times,

czasem niepokojąco nieuchwytne.

but when caught and examined --

Jeśli je złapać i zbadać,

ahh, such a wonder,

ach, co za cud.

such a delightful reward.

Co za wspaniała nagroda.

There's no passing time with you,

Przy tobie nie spędza się czasu,

only collecting --

lecz kolekcjonuje momenty,

the collecting of moments with the hope for preservation

z nadzieją na zachowanie

and at the same time release.

i jednocześnie uwolnienie czasu.

Impossible? I don't think so.

Niemożliwe? Nie sądzę.

I know this makes you embarrassed.

Wiem, że to cię zawstydza.

I'm certain I can see you blushing.

Jestem pewna, że się rumienisz.

But I just have to tell you because

Muszę ci to powiedzieć,

sometimes I hear your self-doubt,

bo czasem słyszę, że w siebie wątpisz.

and it's so crushing to think

Przygniata mnie myśl,

that you may not know how truly wonderful you are,

że może nie wiesz, jak jesteś cudowny,

how inspiring and delightful

jak inspirujący i wspaniały

and really, truly the most completely ..."

i naprawdę, całkowicie ..."

(Laughter)

(Śmiech)

(Applause)

(Oklaski)

So Valentine's Day

Walentynki

is coming up in a couple of days,

nadchodzą za 2 dni.

and these are currently arriving

I te właśnie docierają

in mailboxes all around the world.

do skrzynek na całym świecie.

This year, I got, what I really have to say

W tym roku

is a rather brilliant idea,

wpadłam na świetny pomysł,

to laser cut

żeby wyciąć laserowo

my valentines

moje walentynki

out of used Christmas cards.

ze starych kartek bożonarodzeniowych.

So I solicited friends

Wyprosiłam przyjaciół

to send me their used Christmas cards,

o stare kartki.

and I made 500 of these.

Zrobiłam ich 500.

Each one of them is completely different.

Każda zupełnie inna.

I'm just really, really thrilled with them.

Jestem nimi naprawdę zachwycona.

I don't have that much else to say,

Niewiele więcej mogę powiedzieć.

but they turned out really well.

Ale wyszły świetnie.

I do spend a lot of time on my work.

Praca zajmuje mi mnóstwo czasu.

And one of the things that I've been thinking about recently

Ostatnio rozmyślałam o tym,

is what is worth while.

co jest warte zachodu.

What is it that's worth spending my time on

Na co warto poświęcac czas

and my life on in this way?

i czemu poświęcić życie?

Working in the commercial world,

Pracując w świecie komercyjnym,

this is something that I do have to struggle with at times.

czasem muszę z tym walczyć.

And yes, sometimes I'm swayed by money.

Czasem przekonują mnie pieniądze.

But ultimately, I don't consider that a worthy goal.

Ale nie są dla mnie najważniejsze.

What makes something worthwhile for me

Ważni są ludzie, z którymi pracuję

is the people I work for or with,

Ważni są ludzie, z którymi pracuję,

the conditions I work under

warunki pracy,

and the audience that I'm able to reach.

i odbiorcy, do których docieram.

So I might ask: "Who is it for?"

Możesz zapytać: Po co to?

"What does it say?"

Co to przekazuje?

and "What does it do?"

Jaki w tym cel?

You know, I have to tell you, it's really difficult

Przyznam, że bardzo trudno

for someone like me to come up on stage

komuś takiemu jak ja wyjść na scenę

at this conference

na tej konferencji,

with these unbelievably brilliant minds,

wśród tylu wspaniałych umysłów,

who are thinking these

roztrząsających wielkie problemy,

really big-picture,

roztrząsających wielkie problemy,

world-changing, life-changing

zmieniających świat i życie

ideas and technologies.

ideach i technologiach.

And it's very, very common

To bardzo powszechne

for designers and people in the visual arts

dla artystów i ludzi grafiki,

to feel that we're

że czujemy

not contributing enough,

niedosyt własnego wkładu.

or worse, that all we're doing is

Albo co gorsza, że nasze twory

contributing to landfill.

to wkład do wysypiska śmieci.

Here I am; I'm showing you

Stoję sobie i pokazuję

some pretty visuals

piękne obrazki

and talking about aesthetics.

i mówię o estetyce.

But I've come to believe that

Jednak zrozumiałam,

truly imaginative visual work

że fantazyjne prace

is extremely important in society.

są bardzo ważne społecznie.

Just in the way that I'm inspired

Tak jak inspirują mnie

by books

książki

and magazines of all kinds,

i różnorodne czasopisma,

conversations I have, movies,

rozmowy, filmy

so I also think,

myślę,

when I put visual work out there into the mass media,

że zamieszczając w mediach

work that is interesting, unusual,

coś interesującego, niezwykłego

intriguing,

intrygującego

work that maybe opens up that sense

pracę, mogącą rozbudzić

of inquiry in the mind,

ciekawość umysłu,

that I'm seeding the imagination of the populace.

zasiewam w ludziach ziarno wyobraźni.

And you just never know who

Nigdy nie wiadomo,

is going to take something from that

kto coś z tego wyciągnie

and turn it into something else,

i zamieni w coś innego.

because inspiration

Bo inspiracja

is cross-pollinating.

to tworzenie połączeń.

So a piece of mine

Kawałek mnie

may inspire a playwright

inspiruje dramaturga

or a novelist or a scientist,

lub pisarza lub naukowca,

and that in turn may be the seed

co z kolei

that inspires a doctor

może zainspirować lekarza

or a philanthropist

lub dobroczyńcę

or a babysitter.

lub opiekunkę do dziecka.

And this isn't something that you can quantify

Nie można tego zmierzyć

or track or measure,

lub prześledzić.

and we tend to undervalue things in society

Nasze społeczeństwo

that we can't measure.

nie docenia rzeczy niemierzalnych.

But I really believe

Ale naprawdę wierzę,

that a fully operating, rich society

że bogate, zdrowe społeczeństwo

needs these seeds coming from all directions

potrzebuje tych nasion zewsząd,

and all disciplines

ze wszystkich dziedzin,

in order to keep the gears of inspiration

żeby tryby inspiracji i wyobraźni

and imagination

żeby tryby inspiracji i wyobraźni

flowing and cycling and growing.

działały i rosły.

So that's why I do what I do,

Dlatego robię to, co robię,

and why I spend so much time and effort on it,

dlatego wkładam tyle czasu i wysiłku,

and why I work in the commercial, public sphere,

dlatego pracuję w sferze komercyjnej,

as opposed to the isolated, private sphere

a nie w odizolowanej, prywatnej

of fine art:

sferze sztuk pięknych.

because I want as many people as possible

Chcę, żeby jak najwięcej ludzi

to see my work, notice it, be drawn into it,

zobaczyło moją pracę, wciągnęło się,

and be able to take something from it.

czerpało korzyści.

And I actually really feel that it's worthwhile

Czuję, że warto

to spend my valuable

spędzać cenny i ograniczony czas,

and limited time on this Earth

jaki przypadł mi w udziale,

in this way.

w ten właśnie sposób.

And I thank you for allowing me to show it to you.

Dziękuję, że mogłam wam to pokazać.

(Applause)

(Oklaski)