Ian Dunbar: Dog-friendly dog training

Tłumaczenie: Joanna Stefanska Korekta: Krystian Aparta

Dogs have interests.

Psy mają swoje zainteresowania.

They have interest sniffing each other, chasing squirrels.

Interesują się obwąchiwaniem nawzajem, ganianiem za wiewiórkami.

And if we don't make that a reward in training, that will be a distraction.

I jeśli w tresurze nie użyjemy ich jako nagród, będą psa rozpraszać.

It's always sort of struck me as really a scary thought

Zawsze uderzała mnie ta przerażająca myśl,

that if you see a dog in a park, and the owner is calling it,

że jeśli widzisz psa w parku i jego właściciel go woła,

and the owner says, you know, "Puppy, come here, come here,"

mówiąc: "Pieseczku, chodź do mnie, no chodź",

and the dog thinks, "Hmm, interesting.

a pies myśli "Hm, ciekawe.

I'm sniffing this other dog's rear end, the owner's calling."

Obwąchuję właśnie zadek tego psa, a właściciel mnie woła,

It's a difficult choice, right?

trudny wybór". Prawda?

Rear end, owner. Rear end wins.

Zadek, właściciel - zadek wygrywa.

I mean, you lose.

To znaczy, ty przegrywasz.

You cannot compete with the environment,

Nie możesz konkurować ze środowiskiem,

if you have an adolescent dog's brain.

jeśli masz mózg dorastającego psa.

So, when we train, we're always trying to take into account

Dlatego w trakcie tresury staramy się brać pod uwagę

the dog's point of view.

punkt widzenia psa.

Now, I'm here largely because

Jestem tutaj głównie dlatego,

there's kind of a rift in dog training at the moment

że zachodzi teraz pewien rozłam wśród treserów.

that -- on one side, we have people who think that you train a dog,

Z jednej strony mamy tych, którzy myślą, że trenując psa

number one, by making up rules, human rules.

po pierwsze ustala się dla niego zasady, ludzkie zasady.

We don't take the dog's point of view into account.

Ignorujemy psi punkt widzenia.

So the human says, "You're going to act this way, damn it.

Człowiek mówi: "Będziesz robił właśnie tak, cholera!

We're going to force you to act against your will, to bend to our will."

Zmusimy cię byś zachowywał się wbrew swej woli, nagniemy cię do naszej woli".

Then, number two, we keep these rules a secret from the dog.

Po drugie, skrzętnie ukrywamy te zasady przed psem.

And then number three, now we can punish the dog

I po trzecie, teraz karzemy psa

for breaking rules he didn't even know existed.

za złamanie zasad, o których istnieniu nie miał pojęcia.

So you get a little puppy, he comes. His only crime is he grew.

Dostajesz małego szczeniaczka, który zawinił tylko tym, że wyrósł.

When he was a little puppy, he puts his paws on your leg --

Kiedy był małym szczeniaczkiem, skakał ci z łapami na nogi...

you know, isn't that nice?

To takie fajne, prawda?

And you go, "Oh, there's a good boy."

A ty na to: "O, jaki słodki pieseczek".

You bend down, you pat him -- you reward him for jumping up.

Schylamy się, głaszczemy go - nagradzamy za skakanie.

His one mistake is he's a Tibetan mastiff, and a few months later,

Jego jedynym błędem jest bycie mastiffem tybetańskim,

he weighs, you know, 80 pounds.

a kilka miesięcy później waży już 35 kg.

Every time he jumps up, he gets all sorts of abuse.

Zawsze gdy skacze, jest jakoś krzywdzony.

I mean, it is really very, very scary the abuse that dogs get.

To naprawdę przerażające, jak dostaje się psom.

So, this whole dominance issue -- number one,

Kwestia dominacji, bycia numerem jeden w stadzie,

what we get in dog training is this Mickey-Mouse interpretation

o czym mówią treserzy, to strywializowana interpretacja

of a very complicated social system.

bardzo złożonego systemu społecznego.

And they take this stuff seriously.

A one traktują to poważnie.

Male dogs are very serious about a hierarchy,

Psy-samce poważnie traktują hierarchię,

because it prevents physical fights.

bo zapobiega ona walkom.

Of course, female dogs, bitches, on the other hand,

Oczywiście także suki...

have several bitch amendments to male hierarchical rule.

One wprowadziły kilka poprawek do psich praw hierarchii.

The number one is, "I have it, you don't."

Najważniejsza to: "Ja to mam, a ty nie".

And what you will find is a very, very low-ranking bitch

I można zauważyć, że nawet suka bardzo nisko w hierarchii

will quite easily keep a bone away from a high-ranking male.

dość łatwo uchroni kość przed dominującym samcem.

So, we get in dog training this notion of dominances,

I tak w psiej tresurze mamy tę ideę dominacji,

or of the alpha dog. I'm sure that you've heard this.

psa alfa - na pewno o tym słyszeliście.

Dogs get so abused.

Psy są tak bardzo krzywdzone.

Dogs, horses and humans --

Psy, konie i ludzie...

these are the three species which are so abused in life.

Trzy najbardziej na świecie krzywdzone gatunki.

And the reason is built into their behavior --

Przyczyna leży w ich zachowaniu,

is to always come back and apologize.

zawsze wracają i przepraszają.

Like, "Oh, I'm sorry you had to beat me. I'm really sorry, yes, it's my fault."

"Przepraszam, że musiałeś mnie zbić, to moja wina".

They are just so beatable,

Po prostu dają się bić.

and that's why they get beaten.

I dlatego są bite.

The poor puppy jumps up, you open the dog book, what does it say?

Biedny szczeniak skacze, otwierasz książkę o psach i co widzisz?

"Hold his front paws, squeeze his front paws,

"Złap za przednie łapy, ściśnij przednie łapy,

stamp on his hind feet, squirt him in the face with lemon juice,

nadepnij na tylne łapy, pryśnij mu w pysk sokiem z cytryny,

hit him on the head with a rolled-up newspaper,

uderz go w głowę zwiniętą gazetą,

knee him in the chest, flip him over backwards."

przyduś kolanem, przewróć na plecy".

Because he grew?

Dlatego, że wyrósł?

And because he's performing a behavior you've trained him to do?

I dlatego, że zachował się tak, jak go nauczyłeś?

This is insanity.

To obłąkane.

I ask owners, "Well, how would you like the dog to greet you?"

Pytam właścicieli: "Jak chcielibyście, by witał was pies?".

And people say, "Well, I don't know, to sit, I guess."

Odpowiadają: "No nie wiem, chyba robiąc siad".

I said, "Let's teach him to sit."

Mówię: "To nauczmy go siadać".

And then we give him a reason for sitting.

I wtedy dajemy mu powód, by siadał.

Because the first stage

Ponieważ na początek po prostu uczy się psy języka obcego.

is basically teaching a dog ESL.

Ponieważ na początek po prostu uczy się psy języka obcego.

I could speak to you and say, "Laytay-chai, paisey, paisey."

Mógłbym powiedzieć do was: "Laytay-chai, paisey, paisey".

Go on, something should happen now.

No już, coś się powinno teraz dziać.

Why aren't you responding? Oh, you don't speak Swahili.

Dlaczego nie reagujecie? Och, nie znacie suahili.

Well, I've got news for you.

No to was zaskoczę.

The dog doesn't speak English, or American, or Spanish, or French.

Pies nie zna ani angielskiego, ani hiszpańskiego, ani francuskiego.

So the first stage in training is to teach the dog ESL,

Dlatego pierwszą fazą tresury jest nauczenie psa języka...

English as a second language.

Języka angielskiego jako obcego.

And that's how we use the food lure in the hand,

Tak używamy jedzenia w ręku jako wabika,

and we use food because we're dealing with owners.

używamy jedzenia, bo pracujemy z właścicielami.

My wife doesn't need food -- she's a great trainer,

Moja żona nie potrzebuje wabika, jest lepszą trenerką ode mnie.

much better than I am.

Moja żona nie potrzebuje wabika, jest lepszą trenerką ode mnie.

I don't need food, but the average owner says,

I ja nie potrzebuję jedzenia, ale przeciętny właściciel mówi

"Puppy, sit."

"Piesku, siad".

Or they go, "Sit, sit, sit."

I dalej: "Siad, siad, siad".

They're making a hand signal in front of the dog's rectum for some reason,

Nie wiedzieć czemu, machają naprzeciw psiego odbytu,

like the dog has a third eye there -- it's insane.

jakby pies miał tam trzecie oko, bez sensu.

You know, "Sit, sit."

No wiecie: "Siad, siad".

No, we go, "Puppy, sit" -- boom, it's got it in six to 10 trials.

A u nas jest tak: "Piesku, siad!" - i łapie po 6-10 podejściach.

Then we phase out the food as a lure,

Wtedy usuwamy jedzenie jako wabik,

and now the dog knows that "sit" means sit,

a pies już wie, że "siad" oznacza siadanie

and you can actually communicate to a dog

i możemy się z nim komunikować normalnymi zdaniami.

in a perfectly constructed English sentence.

i możemy się z nim komunikować normalnymi zdaniami.

"Phoenix, come here, take this, and go to Jamie, please."

"Feniks, chodź tu, proszę weź to i idź do Jamie'go".

And I've taught her "Phoenix," "come here," "take this," "go to"

Ona zna "Feniks", "chodź", "weź to", "idź do",

and the name of my son, "Jamie."

i imię mojego syna - "Jamie".

And the dog can take a note,

I pies może doręczyć liścik,

and I've got my own little search-and-rescue dog.

a ja mam własnego psiego tropiciela.

He'll find Jamie wherever he is, you know,

Znajdzie Jamie'go, gdziekolwiek jest,

wherever kids are, crushing rocks by a stream or something,

może łupie kamienie nad rzeką,

and take him a little message that says,

a pies dostarczy liścik:

"Hey, dinner's ready. Come in for dinner."

"Hej, obiad na stole. Wracaj na obiad."

So, at this point, the dog knows what we want it to do.

W tym momencie pies wie, czego od niego chcemy.

Will it do it?

Czy to zrobi?

Not necessarily, no.

Niekoniecznie.

As I said, if he's in the park and there's a rear end to sniff,

Jak mówiłem, jeśli ma w parku zadek do obwąchania,

why come to the owner?

po co wracać do właściciela?

The dog lives with you, the dog can get you any time.

Pies mieszka z tobą, ma cię stale pod ręką,

The dog can sniff your butt, if you like, when he wants to.

może obwąchać twój zadek, jeśli lubisz, kiedy zechce.

At the moment, he's in the park, and you are competing

A teraz jest w parku i ty konkurujesz

with smells, and other dogs, and squirrels.

z zapachami, innymi psami i wiewiórkami.

So the second stage in training is to teach the dog to want to do

Dlatego druga faza treningu to uczenie psa, by chciał robić

what we want him to do, and this is very easy.

to co my chcemy, by zrobił. To bardzo proste.

We use the Premack principle.

Stosujemy zasadę Premacka.

Basically, we follow a low-frequency behavior --

Po zachowaniu rzadko wykonywanym,

one the dog doesn't want to do --

czyli tym, czego pies nie chce robić,

by a high-frequency behavior, commonly known as a behavior problem,

zapewniamy zachowanie często występujące, często nazywane "problemem",

or a dog hobby -- something the dog does like to do.

albo "psim hobby" - coś, co pies lubi robić.

That will then become a reward for the lower-frequency behavior.

Staje się ono wtedy nagrodą za wykonanie pierwszej czynności.

So we go, "sit," on the couch; "sit," tummy-rub; "sit,"

Popatrzmy: "siad", na kanapę, "siad", głaszczemy, "siad",

look, I throw a tennis ball; "sit," say hello to that other dog.

patrz, rzucam piłeczkę, "siad", przywitaj się z innym psem.

Yes, we put "sniff butt" on queue.

Tak, "wąchanie zadka" też się nadaje.

"Sit," sniff butt.

"Siad", wąchaj zadek.

So now all of these distractions that worked against training

I teraz, wszystko, co psa rozpraszało w trakcie treningu,

now become rewards that work for training.

staje się nagrodą, która sprzyja nauce.

And what we're doing, in essence, is we're teaching the dog, kind of like --

W zasadzie, uczymy psa trochę na zasadzie...

we're letting the dog think that the dog is training us.

Pozwalamy psu myśleć, że to on tresuje nas.

And I can imagine this dog, you know,

Wyobrażam sobie, jak ten pies

speaking through the fence to, say, an Akita,

gadając przez płot z, powiedzmy, szpicem,

saying, "Wow, my owners, they are so incredibly easy to train.

mówi: "Rany, moich właścicieli niesamowicie łatwo wytresować.

They're like Golden Retrievers.

Są jak golden retrievery.

All I have to do is sit, and they do everything.

Tylko siadam, a oni wszystko robią.

They open doors, they drive my car, they massage me,

Otwierają drzwi, wożą mnie samochodem, masują,

they will throw tennis balls,

rzucają mi piłeczki,

they will cook for me and serve the food.

gotują dla mnie i podają jedzenie.

It's like, if I just sit, that's my command.

W zasadzie wystarczy, że usiądę, tak im rozkazuję.

Then I have my own personal doorman,

Tak załatwiam sobie odźwiernego,

chauffeur, masseuse, chef and waiter."

szofera, masażystę, kucharza i kelnera."

And now the dog's really happy.

I teraz pies jest naprawdę szczęśliwy.

And this, to me, is always what training is.

A o to, moim zdaniem, chodzi w tresurze.

So we really motivate the dog to want to do it,

Gdy naprawdę zmotywujemy psa, by chciał coś zrobić,

such that the need for punishment seldom comes up.

rzadko kiedy trzeba go w ogóle karać.

Now we move to phase three, when now --

Teraz przechodzimy do fazy trzeciej...

there's times, you know, when daddy knows best.

Czasami po prostu tata wie najlepiej.

And I have a little sign on my fridge, and it says,

Mam taki znaczek na lodówce, który głosi

"Because I'm the daddy, that's why."

"Bo jestem Tatą. I kropka!"

Sorry, no more explanation. "I'm the daddy, you're not. Sit."

Wybaczcie, bez dyskusji - "Ja jestem tatą, a ty nie, siad".

And there's times, for example,

W pewnych sytuacjach,

if my son's friends leave the door open,

np. koledzy syna zostawiają otwarte drzwi wejściowe,

the dogs have to know you don't step across this line.

pies musi wiedzieć, że nie wolno mu wyjść za próg.

This is a life-or-death thing.

To kwestia życia i śmierci.

You leave this, the sanctity of your house,

Jeśli opuścisz zacisze domu,

and you could be hit on the street.

może cię coś przejechać na ulicy.

So some things we have to let the dog know,

Więc czasem musimy psu przekazać:

"You mustn't do this."

"Nie wolno tego robić".

And so we have to enforce, but without force.

Musimy to na nim wymóc, ale bez przemocy.

People here get very confused about what a punishment is.

Ludzie często nie rozumieją, co to jest kara.

They think a punishment is something nasty.

Myślą, że kara to coś wrednego.

I bet a lot of you do, right?

Założę się, że wielu z was tak myśli, prawda?

You think it's something painful, or scary, or nasty.

Myślicie, że to coś bolesnego, strasznego lub złośliwego.

It doesn't have to be.

Nie musi tak być.

There's several definitions of what a punishment is,

Istnieje kilka definicji kary, ale według najpopularniejszej kara to...

but one definition, the most popular, is:

Istnieje kilka definicji kary, ale według najpopularniejszej kara to...

a punishment is a stimulus that reduces the immediately preceding behavior,

Bodziec zmniejszający częstość występowania zachowania, które nastąpiło wcześniej,

such that it's less likely to occur in the future.

zmniejszający prawdopodobieństwo jego wystąpienia w przyszłości.

It does not have to be nasty, scary or painful.

Nie musi być wredny, straszny, czy bolesny.

And I would say, if it doesn't have to be, then maybe it shouldn't be.

I skoro nie musi, to może nie powinien.

I was working with a very dangerous dog about a year ago.

Pracowałem jakiś rok temu z bardzo niebezpiecznym psem...

And this was a dog that put both his owners in hospital,

Przez niego właściciele wylądowali w szpitalu,

plus the brother-in-law, plus the child.

tak jak ich szwagier i dziecko.

And I only agreed to work with it if they promised it would stay in their house,

Zgodziłem się z nim pracować pod warunkiem, że pozostanie w domu

and they never took it outside.

i nigdy nie będą go zabierali na zewnątrz.

The dog is actually euthanized now,

Pies został ostatecznie uśpiony,

but this was a dog I worked with for a while.

ale pracowałem z nim jakiś czas.

A lot of the aggression happened around the kitchen,

Wiele agresywnych zachowań działo się w kuchni,

so while I was there -- this was on the fourth visit --

więc gdy tam byłem, to była czwarta wizyta,

we did a four and a half hour down-stay, with the dog on his mat.

pies spędził 4,5 godziny warując na swoim posłaniu,

And he was kept there by the owner's calm insistence.

utrzymywany tam dzięki spokojnej stanowczości właścicielki.

When the dog would try to leave the mat,

Gdy pies próbował opuścić posłanie,

she would say, "Rover, on the mat, on the mat, on the mat."

mówiła: "Rover, na miejsce, na miejsce, na miejsce."

The dog broke his down-stay 22 times in four and a half hours, while she cooked dinner,

Pies wyłamał się 22 razy w ciągu 4,5 godziny, gdy ona gotowała obiad,

because we had a lot of aggression related towards food.

bo wiele z tej agresji dotyczyło jedzenia.

The breaks got fewer and fewer.

Wyłamania stawały się coraz rzadsze.

You see, the punishment was working.

Widzicie, kara działała.

The behavior problem was going away.

Niepożądane zachowanie zanikało.

She never raised her voice.

Ani razu nie podniosła głosu.

If she did, she would have got bitten.

Gdyby krzyknęła, zostałaby pogryziona.

It's not a good dog you shout at.

Nie krzyczy się na dobrego psa.

And a lot of my friends train really neat animals,

Mam wielu kolegów, którzy tresują bardzo fajne zwierzęta...

grizzly bears -- if you've ever seen a grizzly bear

Niedźwiedzie grizzly.

on the telly or in film, then it's a friend of mine who's trained it --

Wszystkie grizzly w telewizji i filmie tresują moi koledzy.

killer whales. I love it because it wires you up.

Orki - kocham je, bo praca z nimi nakręca.

How are you going to reprimand a grizzly bear?

Jak dasz reprymendę niedźwiedziowi?

"Bad bear, bad bear!" Voom!

"Niedobry miś!"... Łups!

Your head now is 100 yards away, sailing through the air, OK?

Twoja głowa szybuje w powietrzu, jakieś 100 metrów stąd.

This is crazy.

Szaleństwo.

So, where do we go from here?

Więc jak się za to zabrać?

We want a better way.

Chcemy lepszego sposobu.

Dogs deserve better.

Psy zasługują na lepsze podejście.

But for me, the reason for this actually has to do with dogs.

Dla mnie chodzi tu o to, jak psy...

It has to do with watching people train puppies,

Obserwuję, jak ludzie trenują szczeniaki

and realizing they have horrendous interaction skills,

i widzę, że mają okropne umiejętności komunikacyjne,

horrendous relationship skills.

fatalnie wchodzą w relacje.

Not just with their puppy, but with the rest of the family at class.

Nie tylko ze szczeniakiem, ale z całą resztą rodziny, która przyszła.

I mean, my all-time classic is another "come here" one.

Mój ulubiony motyw to znów komenda "chodź".

You see someone in the park -- and I'll cover my mic when I say this,

Widzisz kogoś w parku - zakryję zaraz mikrofon,

because I don't want to wake you up -- and there's the owner in the park,

bo nie chcę was obudzić - i w tym parku właściciel

and their dog's over here, and they say, "Rover, come here.

mówi do psa: "Rover, chodź tu".

Rover, come here. Rover, come here, you son of a bitch."

"Rover, chodź! Rover, chodź, ty skurwysynu!"

The dog says, "I don't think so."

A pies odpowiada: "No, nie sądzę".

(Laughter)

(Śmiech)

I mean, who in their right mind

Kto przy zdrowych zmysłach myśli,

would think that a dog would want to approach them

że pies przyjdzie, jak będzie się tak wrzeszczeć?

when they're screaming like that?

że pies przyjdzie, jak będzie się tak wrzeszczeć?

Instead, the dog says, "I know that tone. I know that tone.

Zamiast tego pies mówi: "Znam ten ton.

Previously, when I've approached, I've gotten punished there."

Poprzednio, jak podszedłem, zostałem ukarany".

I was walking onto a plane --

Kiedyś wsiadałem do samolotu...

this, for me, was a pivotal moment in my career,

To był punkt zwrotny mojej kariery

and it really cemented what I wanted to do

i ugruntował we mnie, co chcę robić

with this whole puppy-training thing,

z tą całą tresurą szczeniąt...

the notion of how to teach puppies in a dog-friendly way

Zacząłem zastanawiać się, jak uczyć szczeniaki w sposób przyjazny psom,

to want to do what we want to do, so we don't have to force them.

by chciały robić, to co my chcemy, bez zmuszania.

You know, I puppy-train my child.

Swoje dziecko tak wytresowałem.

And the seminal moment was, I was getting on a plane in Dallas,

A ten punkt zwrotny - wsiadałem do samolotu w Dallas.

and in row two was a father, I presume, and a young boy about five,

W drugim rzędzie był ojciec z pięcioletnim synkiem,

kicking the back of the chair.

który kopał w oparcie fotela.

"Johnny, don't do that."

"Johnny, nie rób tak".

Kick, kick, kick.

Kop, kop, kop.

"Johnny, don't do that." Kick, kick, kick.

"Johnny, nie rób tak". Kop, kop, kop.

I'm standing right here with my bag.

Stoję tak ze swoją torbą...

The father leans over, grabs him like this and gives him ugly face.

Ojciec się przechyla, łapie go, o tak i robi "wredną minę".

And ugly face is this --

"Wredna mina" to...

when you go face-to-face with a puppy or a child,

Kiedy nachylasz się do dziecka lub szczeniaka

you say, "What are you doing! Now stop it, stop it, stop it!"

i mówisz: "Co ty wyrabiasz?! Natychmiast przestań!"

And I went, "Oh my God, do I do something?"

Pomyślałem "O Boże, co ja mam zrobić?"

That child has lost everything --

To dziecko straciło wszystko...

that one of the two people he can trust in this world

Jeden z dwojga ludzi na świecie, którym może ufać,

has absolutely pulled the rug from under his feet.

kompletnie zostawił je na lodzie.

And I thought, "Do I tell this jerk to quit it?"

Pomyślałem "Kazać draniowi przestać?"

I thought, "Ian, stay out of it, stay out of it, you know, walk on."

I pomyślałem: "Ian, nie mieszaj się, odpuść."

I walked to the back of the plane,

Przeszedłem na tył samolotu,

I sat down, and a thought came to me.

usiadłem i naszła mnie taka myśl.

If that had been a dog, I would have laid him out.

Gdyby chodziło o psa, to bym gościowi przyłożył.

(Laughter)

(Śmiech)

If he had kicked a dog, I would have punched him out.

Gdyby skrzywdził psa, tobym go walnął.

He kicked a child, grabs the child like this and I let it go.

Skrzywdził dziecko, potarmosił nim i uszło mu na sucho.

And this is what it's all about.

I o to właśnie chodzi. Umiejętności tworzenia relacji są łatwe.

These relationship skills are so easy.

I o to właśnie chodzi. Umiejętności tworzenia relacji są łatwe.

I mean, we as humans, our shallowness when we choose a life-mate

Jacy płytcy jesteśmy wybierając życiowego partnera...

based on the three Cs -- coat color, conformation, cuteness.

Opieramy się na 3 aspektach: wygląd, pasowanie do "typu", urok.

You know, kind of like a little robot.

Jak małe roboty.

This is how we go into a relationship, and it's hunky-dory for a year.

Tak wchodzimy z związek i jest fajnie przez rok.

And then, a little behavior problem comes up.

A potem pojawia się problem z zachowaniem.

No different from the dog barking.

Nie różni się to od problemów z psem.

The husband won't clear up his clothes,

Mąż nie sprząta po sobie ubrania,

or the wife's always late for meetings, whatever it is, OK?

albo żona zawsze się spóźnia, cokolwiek.

And it then starts, and we get into this thing,

I tak się zaczyna, tak wpadamy.

and our personal feedback -- there's two things about it.

A jeśli chodzi o informację zwrotną...

When you watch people interacting with animals or other people,

W interakcjach ludzi ze zwierzętami bądź innymi ludźmi

there is very little feedback, it's too infrequent.

widać bardzo mało informacji zwrotnych, pojawiają się zbyt rzadko.

And when it happens, it's bad, it's nasty.

A kiedy już się pojawiają, są złe i wredne.

You see it's especially in families, especially with spouses,

Szczególnie w rodzinach, z partnerami,

especially with children, especially with parents.

z dziećmi, z rodzicami.

You see it especially in the workplace,

Widać to w miejscu pracy,

especially from boss to employee.

szczególnie między szefem a pracownikiem.

It's as if there's some schadenfreude there,

Jakby była tam jakaś złośliwa radość,

that we actually take delight in people getting things wrong,

jakbyśmy cieszyli się, że ludzie robią coś źle,

so that we can then moan and groan and bitch at them.

bo wtedy możemy na nich narzekać, jęczeć i marudzić.

And this, I would say, is the biggest human foible that we have.

Rzekłbym, że to największa ludzka słabostka.

It really is.

Naprawdę.

We take the good for granted, and we moan and groan at the bad.

Uważamy, że dobre jest oczywiste, a na złe trzeba narzekać.

And I think this whole notion of these skills should be taught.

Myślę, że powinno się uczyć o istnieniu takich umiejętności.

You know, calculus is wonderful.

Rachunek różniczkowy jest wspaniały.

When I was a kid, I was a calculus whiz.

Jako dziecko byłem w nim mistrzem.

I don't understand a thing about it now, but I could do it as a kid.

Teraz nic z niego nie rozumiem, ale wtedy byłem dobry.

Geometry, fantastic. You know, quantum mechanics --

Geometria - fantastyczna; mechanika kwantowa...

these are cool things.

To są fajne rzeczy.

But they don't save marriages and they don't raise children.

Ale nie ocalą małżeństwa i nie wychowają dzieci.

And my look to the future is,

I kiedy planuję, co zrobić w przyszłości

and what I want to do with this doggy stuff, is to teach people

w tej psiej dziedzinie, chcę uczyć ludzi,

that you know, your husband's just as easy to train.

że w zasadzie męża da się wytresować równie łatwo.

Probably easier -- if you got a Rottie -- much easier to train.

Pewnie nawet łatwiej, na przykład w porównaniu z rottweilerem.

Your kids are easy to train.

Dzieci łatwo wytresować.

All you've got to do is to watch them,

Wystarczy tylko je poobserwować,

to time-sample the behavior, and say, every five minutes,

regularnie sprawdzać zachowanie,

you ask the question, "Is it good, or is it bad?"

zadawać sobie pytanie: "Dobrze to, czy źle?"

If it's good, say, "That was really neat, thank you."

I jeśli zachowanie jest dobre, powiedzieć: "O, to miło, dziękuję."

That is such a powerful training technique.

To jest potężna metoda tresury.

This should be taught in schools.

Tego powinni uczyć w szkole.

Relationships -- how do you negotiate?

Związki... Jak negocjować?

How you do negotiate with your friend who wants your toy?

Jak negocjować z kolegą, który chce twoją zabawkę?

You know, how to prepare you for your first relationship?

Jak przygotować się na pierwszy związek?

How on earth about raising children?

Jak wreszcie wychowywać dzieci?

We think how we do it -- one night in bed, we're pregnant,

Jak to jest - jedna noc w łóżku, ciąża

and then we're raising the most important thing in life, a child.

i wychowujemy najważniejszą rzecz w życiu - dziecko.

No, this is what should be taught -- the good living, the good habits,

Tego właśnie powinno się uczyć - dobrego życia, dobrych nawyków,

which are just as hard to break as bad habits.

które tak samo trudno porzucić, jak złe nawyki.

So, that would be my wish to the future.

To by było moje życzenie na przyszłość.

Ah, damn, I wanted to end exactly on time,

A niech to, chciałem skończyć dokładnie o czasie,

but I got eight, seven, six, five, four, three, two --

ale mam jeszcze osiem, siedem, sześć, pięć, cztery, trzy, dwie...

so thank you very much. That's my talk, thank you.

Dziękuję bardzo, to był mój wykład, dziękuję.

(Applause)

(Brawa)